Rostungsbein sem enduðu í Kænugarði fyrir þúsund árum fóru líklega um Ísland Kristján Már Unnarsson skrifar 24. maí 2022 22:40 Albína Hulda Pálsdóttir dýrabeinafornleifafræðingur tók þátt í rannsókninni. Hún er núna doktorsnemi við Háskólann í Osló en starfaði áður við Landbúnaðarháskóla Íslands,. Rúnar Vilberg Hjaltason Ný rannsókn sýnir að rostungstennur, sem fundust í Kænugarði fyrir fimmtán árum, eru komnar úr norrænu byggðinni á Grænlandi og eru frá tímum víkinga. Fornleifafræðingur telur mjög líklegt að Íslendingar hafi komið að verslun með grænlensk rostungabein. Í fréttum Stöðvar 2 mátti sjá myndir af norrænum rústum á Grænlandi en menn hafa lengi undrast það hvernig tiltölulega fámenn norræn byggð þar gat skilið eftir sig svo veglegar steinbyggingar. Biskupssetrið var að Görðum og þar má enn sjá rústir stórrar dómkirkju, rammgerðrar fjárhirslu og annarra mannvirkja sem vitna um ríkidæmi. En hvaðan kom þessi auður? Frá rústum dómkirkjunnar að Görðum í Eystribyggð. Þar var biskupssetur Grænlands og helsta valdamiðstöð norrænu byggðarinnar.Friðrik Þór Halldórsson Albína Hulda Pálsdóttir er í hópi átta vísindamanna sem komu að alþjóðlegri rannsókn rostungsbeina, sem fundust í Kænugarði fyrir fimmtán árum og voru lengi talin frá heimskautasvæðum Rússlands. Rannsóknin, sem var undir forystu James H. Barrett, við vísinda- og tækniháskólann í Þrándheimi, og The Royal Society birti, hefur núna leitt í ljós óvæntar niðurstöður. „Að þetta séu rostungar sem voru veiddir af norrænum mönnum á Grænlandi og séu tennur sem voru fluttar alla þessa leið frá Grænlandi, yfir hafið, og alla leið til Kænugarðs,“ segir Albína. Verslunarleið rostungstannanna frá Grænlandi til Kænugarðs á víkingatímanum er talin hafa legið um Ísland og Noreg og síðan um Eystrasalt og rússnesku fljótin.Kort/Ragnar Visage Hún segir ýmislegt benda til þess að frumvinnsla beinanna hafi farið fram á Grænlandi og frekari vinnsla í Niðarósi í Noregi. Úr beinunum, sem fundust í Kænugarði, var meðal annars búið að skera út taflmenn. „Sem eru mögulega úr svokölluðu hnefatafli. Og einhverjir þeirra eru mjög sambærilegir við hnefa úr hnefatöflum sem hafa fundist í Skandinavíu,“ segir Albína. Ekki sé víst að þeir hafi verið seldir heldur kunni munirnir að hafa verið konunglegar gjafir. Aldursgreining bendir til að rostungarnir hafi verið veiddir fljótlega eftir að Eiríkur rauði fór fyrir leiðangri frá Íslandi til að nema Grænland í kringum árið 985. „Þetta er frá víkingaöld. Þetta er svona fyrsti parturinn af þessari rostungatannaverslun sem var í gangi eftir landnám Grænlands, sem er þarna rétt undir lok tíundu aldarinnar.“ Íslenskir ferðamenn við rústir Hvalseyjarfjarðarkirkju í Eystribyggð á Grænlandi. Frásögn af brúðkaupi þar árið 1408 er síðasta heimild sem til er um norrænu byggðina á Grænlandi.Stöð 2/Kristján Már Unnarsson. Albína segir norrænu mennina hafa lagt mikið á sig til að veiða rostungana í svokallaðri Norðursetu sem var við Diskóflóa. „Þetta var eiginlega bara gull þeirra Grænlendinga á þeim tíma. Margir vísindamenn vilja meina, og ég held að það sé hægt að færa sterk rök fyrir því, að þetta hafi verið svona ákveðinn grundvöllur fyrir byggð á Grænlandi.“ Vísindamennirnir freista þess að kortleggja verslunarleiðirnar frá Grænlandi og um Ísland, um Noreg og Eystrasalt og svo um rússnesku fljótin. Albína telur líklegt að Íslendingar hafi tengst þessari verslun. „Byggðin á Grænlandi er allavega að miklu leyti til komin frá Íslandi og tengslin þarna á milli voru mikil. Það er eiginlega alveg mjög líklegt að Íslendingar hafi komið að þessari verslun, já,“ segir Albína Hulda Pálsdóttir dýrabeinafornleifafræðingur. Hér má sjá frétt Stöðvar 2: Grænland Fornminjar Úkraína Landnemarnir Noregur Vísindi Íslensk fræði Bergsveinn Birgisson sakar Ásgeir Jónsson um ritstuld Tengdar fréttir Sérstakur stofn rostunga hvarf við landnám Íslands Tímamótarannsókn bendir til að sérstakur stofn rostunga hafi verið á Íslandi sem hvergi finnst annars staðar í heiminum og að stofninn hafi horfið við landnám. 22. desember 2018 20:00 Landnám Eiríks rauða á heimsminjaskrá Eystribyggð á Grænlandi þriðju menningarminjar Íslendingasagna sem komast á heimslista UNESCO 10. júlí 2017 22:15 Þjóðin sem hvarf bjó á Grænlandi í 500 ár Byggð norrænna manna á Grænlandi og dularfull örlög hennar verða efni næsta þáttar Landnemanna á Stöð 2 á mánudagskvöld. 18. desember 2016 08:15 Norræna byggðin á Grænlandi lét eftir sig glæsileg mannvirki Í Landnemunum á Stöð 2 verður fjallað um íslenska landnámið á Grænlandi og hinar fornu byggðir heimsóttar. 11. desember 2016 08:15 Mest lesið Sagður hafa nauðgað fatlaðri konu og látið son hennar horfa á Innlent Albert ákærður fyrir kynferðisbrot Innlent Fimm grímuklæddir brutu upp útidyrahurð Innlent Enn slasast tugir í ókyrrð Erlent Tveir góðkunningjar flúðu lögregluna á hlaupahjóli Innlent „Enn fólk að birtast sem hafði ekki hugmynd um þetta“ Innlent Fatasöfnunargámar Rauða krossins fjarlægðir á næstu dögum Innlent „Hefðbundið eftirlit er ekki viðhaft að ástæðulausu“ Innlent Mögulega komnir úr landi en ekki ástæða til að lýsa eftir þeim Innlent Segir Sigmund og Bergþór bera sína ábyrgð á Mannréttindastofnun Íslands Innlent Fleiri fréttir Lenti með höfuðið á malbikinu þegar maður tók fram úr bílalest Landris nú hraðara en fyrir síðasta eldgos Hjálmar segist ekki kærður því það sé ekkert að kæra Tveir góðkunningjar flúðu lögregluna á hlaupahjóli „Nöturlegt“ ef Barnasáttmálinn grípur ekki Yazan Handtóku fjóra eftir að kókaín var sótt á pósthús Fatasöfnunargámar Rauða krossins fjarlægðir á næstu dögum Loka sundhöllinni vegna skorts á leiðbeinendum Ríkisstjórnin líði fyrir efnahagsástandið Yazan vísað úr landi eftir Verslunarmannahelgi „Hefðbundið eftirlit er ekki viðhaft að ástæðulausu“ Stjórnin kærir Hjálmar ekki en telur hann þó sekan Tengja síðustu 102 þorp landsins Segir Sigmund og Bergþór bera sína ábyrgð á Mannréttindastofnun Íslands Ásakanir SFS um græðgi komi úr hörðustu átt Vesturnorræna samstarfið aldrei verið mikilvægara Sagður hafa nauðgað fatlaðri konu og látið son hennar horfa á Álag á heilsugæslu og ósáttir strandveiðimenn Allt að fimmtíu prósent aukning tilfella alvarlegrar ókyrrðar Peningarnir úr Hamraborg enn ekki fundist Mögulega komnir úr landi en ekki ástæða til að lýsa eftir þeim Albert ákærður fyrir kynferðisbrot Metaðsókn erlendra ríkisborgara í framhalds- og háskólanám Klámáhorf barna enn að dragast saman Trillan komin í land Fimm grímuklæddir brutu upp útidyrahurð Nýtt heilbrigðisvísindahús háskólans rís „Enn fólk að birtast sem hafði ekki hugmynd um þetta“ Ríkisstjórn ekki verið óvinsælli frá tíð Geirs Haarde 23 fermetra þjóðfáni til sýnis í Reykjanesbæ Sjá meira
Í fréttum Stöðvar 2 mátti sjá myndir af norrænum rústum á Grænlandi en menn hafa lengi undrast það hvernig tiltölulega fámenn norræn byggð þar gat skilið eftir sig svo veglegar steinbyggingar. Biskupssetrið var að Görðum og þar má enn sjá rústir stórrar dómkirkju, rammgerðrar fjárhirslu og annarra mannvirkja sem vitna um ríkidæmi. En hvaðan kom þessi auður? Frá rústum dómkirkjunnar að Görðum í Eystribyggð. Þar var biskupssetur Grænlands og helsta valdamiðstöð norrænu byggðarinnar.Friðrik Þór Halldórsson Albína Hulda Pálsdóttir er í hópi átta vísindamanna sem komu að alþjóðlegri rannsókn rostungsbeina, sem fundust í Kænugarði fyrir fimmtán árum og voru lengi talin frá heimskautasvæðum Rússlands. Rannsóknin, sem var undir forystu James H. Barrett, við vísinda- og tækniháskólann í Þrándheimi, og The Royal Society birti, hefur núna leitt í ljós óvæntar niðurstöður. „Að þetta séu rostungar sem voru veiddir af norrænum mönnum á Grænlandi og séu tennur sem voru fluttar alla þessa leið frá Grænlandi, yfir hafið, og alla leið til Kænugarðs,“ segir Albína. Verslunarleið rostungstannanna frá Grænlandi til Kænugarðs á víkingatímanum er talin hafa legið um Ísland og Noreg og síðan um Eystrasalt og rússnesku fljótin.Kort/Ragnar Visage Hún segir ýmislegt benda til þess að frumvinnsla beinanna hafi farið fram á Grænlandi og frekari vinnsla í Niðarósi í Noregi. Úr beinunum, sem fundust í Kænugarði, var meðal annars búið að skera út taflmenn. „Sem eru mögulega úr svokölluðu hnefatafli. Og einhverjir þeirra eru mjög sambærilegir við hnefa úr hnefatöflum sem hafa fundist í Skandinavíu,“ segir Albína. Ekki sé víst að þeir hafi verið seldir heldur kunni munirnir að hafa verið konunglegar gjafir. Aldursgreining bendir til að rostungarnir hafi verið veiddir fljótlega eftir að Eiríkur rauði fór fyrir leiðangri frá Íslandi til að nema Grænland í kringum árið 985. „Þetta er frá víkingaöld. Þetta er svona fyrsti parturinn af þessari rostungatannaverslun sem var í gangi eftir landnám Grænlands, sem er þarna rétt undir lok tíundu aldarinnar.“ Íslenskir ferðamenn við rústir Hvalseyjarfjarðarkirkju í Eystribyggð á Grænlandi. Frásögn af brúðkaupi þar árið 1408 er síðasta heimild sem til er um norrænu byggðina á Grænlandi.Stöð 2/Kristján Már Unnarsson. Albína segir norrænu mennina hafa lagt mikið á sig til að veiða rostungana í svokallaðri Norðursetu sem var við Diskóflóa. „Þetta var eiginlega bara gull þeirra Grænlendinga á þeim tíma. Margir vísindamenn vilja meina, og ég held að það sé hægt að færa sterk rök fyrir því, að þetta hafi verið svona ákveðinn grundvöllur fyrir byggð á Grænlandi.“ Vísindamennirnir freista þess að kortleggja verslunarleiðirnar frá Grænlandi og um Ísland, um Noreg og Eystrasalt og svo um rússnesku fljótin. Albína telur líklegt að Íslendingar hafi tengst þessari verslun. „Byggðin á Grænlandi er allavega að miklu leyti til komin frá Íslandi og tengslin þarna á milli voru mikil. Það er eiginlega alveg mjög líklegt að Íslendingar hafi komið að þessari verslun, já,“ segir Albína Hulda Pálsdóttir dýrabeinafornleifafræðingur. Hér má sjá frétt Stöðvar 2:
Grænland Fornminjar Úkraína Landnemarnir Noregur Vísindi Íslensk fræði Bergsveinn Birgisson sakar Ásgeir Jónsson um ritstuld Tengdar fréttir Sérstakur stofn rostunga hvarf við landnám Íslands Tímamótarannsókn bendir til að sérstakur stofn rostunga hafi verið á Íslandi sem hvergi finnst annars staðar í heiminum og að stofninn hafi horfið við landnám. 22. desember 2018 20:00 Landnám Eiríks rauða á heimsminjaskrá Eystribyggð á Grænlandi þriðju menningarminjar Íslendingasagna sem komast á heimslista UNESCO 10. júlí 2017 22:15 Þjóðin sem hvarf bjó á Grænlandi í 500 ár Byggð norrænna manna á Grænlandi og dularfull örlög hennar verða efni næsta þáttar Landnemanna á Stöð 2 á mánudagskvöld. 18. desember 2016 08:15 Norræna byggðin á Grænlandi lét eftir sig glæsileg mannvirki Í Landnemunum á Stöð 2 verður fjallað um íslenska landnámið á Grænlandi og hinar fornu byggðir heimsóttar. 11. desember 2016 08:15 Mest lesið Sagður hafa nauðgað fatlaðri konu og látið son hennar horfa á Innlent Albert ákærður fyrir kynferðisbrot Innlent Fimm grímuklæddir brutu upp útidyrahurð Innlent Enn slasast tugir í ókyrrð Erlent Tveir góðkunningjar flúðu lögregluna á hlaupahjóli Innlent „Enn fólk að birtast sem hafði ekki hugmynd um þetta“ Innlent Fatasöfnunargámar Rauða krossins fjarlægðir á næstu dögum Innlent „Hefðbundið eftirlit er ekki viðhaft að ástæðulausu“ Innlent Mögulega komnir úr landi en ekki ástæða til að lýsa eftir þeim Innlent Segir Sigmund og Bergþór bera sína ábyrgð á Mannréttindastofnun Íslands Innlent Fleiri fréttir Lenti með höfuðið á malbikinu þegar maður tók fram úr bílalest Landris nú hraðara en fyrir síðasta eldgos Hjálmar segist ekki kærður því það sé ekkert að kæra Tveir góðkunningjar flúðu lögregluna á hlaupahjóli „Nöturlegt“ ef Barnasáttmálinn grípur ekki Yazan Handtóku fjóra eftir að kókaín var sótt á pósthús Fatasöfnunargámar Rauða krossins fjarlægðir á næstu dögum Loka sundhöllinni vegna skorts á leiðbeinendum Ríkisstjórnin líði fyrir efnahagsástandið Yazan vísað úr landi eftir Verslunarmannahelgi „Hefðbundið eftirlit er ekki viðhaft að ástæðulausu“ Stjórnin kærir Hjálmar ekki en telur hann þó sekan Tengja síðustu 102 þorp landsins Segir Sigmund og Bergþór bera sína ábyrgð á Mannréttindastofnun Íslands Ásakanir SFS um græðgi komi úr hörðustu átt Vesturnorræna samstarfið aldrei verið mikilvægara Sagður hafa nauðgað fatlaðri konu og látið son hennar horfa á Álag á heilsugæslu og ósáttir strandveiðimenn Allt að fimmtíu prósent aukning tilfella alvarlegrar ókyrrðar Peningarnir úr Hamraborg enn ekki fundist Mögulega komnir úr landi en ekki ástæða til að lýsa eftir þeim Albert ákærður fyrir kynferðisbrot Metaðsókn erlendra ríkisborgara í framhalds- og háskólanám Klámáhorf barna enn að dragast saman Trillan komin í land Fimm grímuklæddir brutu upp útidyrahurð Nýtt heilbrigðisvísindahús háskólans rís „Enn fólk að birtast sem hafði ekki hugmynd um þetta“ Ríkisstjórn ekki verið óvinsælli frá tíð Geirs Haarde 23 fermetra þjóðfáni til sýnis í Reykjanesbæ Sjá meira
Sérstakur stofn rostunga hvarf við landnám Íslands Tímamótarannsókn bendir til að sérstakur stofn rostunga hafi verið á Íslandi sem hvergi finnst annars staðar í heiminum og að stofninn hafi horfið við landnám. 22. desember 2018 20:00
Landnám Eiríks rauða á heimsminjaskrá Eystribyggð á Grænlandi þriðju menningarminjar Íslendingasagna sem komast á heimslista UNESCO 10. júlí 2017 22:15
Þjóðin sem hvarf bjó á Grænlandi í 500 ár Byggð norrænna manna á Grænlandi og dularfull örlög hennar verða efni næsta þáttar Landnemanna á Stöð 2 á mánudagskvöld. 18. desember 2016 08:15
Norræna byggðin á Grænlandi lét eftir sig glæsileg mannvirki Í Landnemunum á Stöð 2 verður fjallað um íslenska landnámið á Grænlandi og hinar fornu byggðir heimsóttar. 11. desember 2016 08:15