Fyrsti íslenski hamborgarinn gæti hafa verið seldur 1941 Kristján Már Unnarsson skrifar 20. mars 2019 21:00 Nanna Rögnvaldardóttir er höfundur fjölda matreiðslubóka og heldur úti fésbókarsíðu um mat fortíðarinnar. Stöð 2/Sigurjón Ólason. Leitin að fyrsta íslenska veitingastaðnum sem seldi Íslendingum hamborgara er að verða æsispennandi. Áhorfendur Stöðvar 2 og lesendur Vísis hafa sent fréttastofunni fjölda ábendinga síðastliðinn sólarhring. Sagt var frá leitinni í fréttum Stöðvar 2. Það er víst óhætt að slá því föstu; Staðarskáli í Hrútafirði var ekki fyrstur sumarið 1960 til að selja hamborgara. Í janúar sama ár auglýsti Smárabar í Vestmannaeyjum hamborgara. Enn fyrr, 1957, auglýsti Ísborg í Austurstræti í Reykjavík hamborgara og franskar kartöflur. Í október 1956 var hægt að fá „hamburger allan daginn“ á Kjörbarnum í Lækjargötu.Árið 1956 þekktu Íslendingar ekki hamborgarann betur en svo að dagblaðið Tíminn kallaði hann samloku og hafði heitið hamborgari innan sviga.Grafík/Tótla.„Mér skilst að það hafi verið farnir að fást hamborgarar í Vestmannaeyjum fyrir 1960. Og síðan í veitingaskálanum við Hvítárbrúna, þar eru hamborgarar á boðstólum 1956. Þannig að fólk gat fengið sér hamborgara þegar það var á leiðinni norður, - fyrir tíma Staðarskála,“ segir Nanna Rögnvaldardóttir, höfundur fjölda matreiðslubóka og sérfræðingur um matarsögu Íslendinga. Í Alþýðublaðinu sumarið 1956 er sagt frá því að á Hvítárbökkum í Borgarfirði sé „kjörrestaurant“ og þar sé hamborgari á boðstólum.Fyrsti íslenski hamborgarinn gæti hafa verið seldur árið 1941 í Matstofunni, sem var í Aðalstræti 9. Það hús stóð þar sem steinhúsið er hægra megin.Stöð 2/Sigurjón Ólason.En kannski var fyrsti íslenski hamborgarastaðurinn í elstu götu Reykjavíkur, í Aðalstræti. Þar er elsti staðurinn sem Nanna hefur fundið og hét Matstofan. „Bandaríski herinn kemur hingað í júlí 1941 og í sama mánuði er byrjað að bjóða upp á hamborgara þarna,“ segir Nanna.Er þetta elsta heimild um hamborgara á Íslandi? Auglýsing Matstofunnar birtist í blaðinu Daily Post, sem gefið var út fyrir hermenn setuliðsins.Grafík/Tótla.Gréta, 14 ára, systir Jakobínu Ámundadóttur, við kaffihúsið í Hjarðarholti við Öskjuhlíð. Þar er núna Skógarhlíð 12.Mynd/Fjölskyldan frá Hjarðarholti.Í kaffihúsi við Öskjuhlíð eru amerískir hermenn sagðir hafa kennt vertinum Jakobínu Ámundadóttur að gera fyrir sig hamborgara á stríðsárunum. Hún opnaði kaffihúsið þegar Bretar hófu að leggja Reykjavíkurflugvöll og hugsaði það fyrir Íslendinga í Bretavinnunni. Þegar Ameríkanarnir komu fóru þeir að stunda staðinn og þeir vildu fá hamborgara og franskar. Þeir kenndu henni að gera hamborgara og bakari í Reykjavík bakaði svo brauðið fyrir hana, samkvæmt upplýsingum systurdóttur Jakobínu, Írisar Árnadóttur. „Síðan eru þó nokkrir staðir á stríðsárunum sem eru að bjóða upp á hamborgara, auglýsa þá í blöðum sem eru gefin út fyrir hermenn, eins og Daily Post og White Falcon,“ segir Nanna Rögnvaldardóttir. En það er eins og Íslendingar hafi ekki kynnst hamborgaranum á stríðsárunum. Í ferðapistli árið 1952 frá Ameríku lýsir blaðamaður Vísis, Thorolf Smith, honum sem ókunnu fyrirbæri; „hamburger sem er einskonar malaður bauti milli tveggja brauðsneiða“.Ferðapistill Thorolfs Smith, blaðamanns Vísis, úr Ameríkuför 1952, lýsir hamborgaranum sem ókunnu fyrirbæri.Í frétt frá 1954 um matarstríð í mötuneyti Hamilton-félagsins á Keflavíkurflugvelli lýsir hneykslaður Íslendingur því að hafa fengið hinn ameríska hamborgara í aðalrétt hjá amerískum yfirmatsveini; honum hafi verið skilað aftur til föðurhúsanna.Frásögn frá árinu 1954 í vikublaðinu Frjáls þjóð, sem barðist gegn bandarískum áhrifum á Íslandi, bendir til þess að sumir Íslendingar hafi verið fráhverfir þessum ameríska mat af pólitískum ástæðum.Grafík/Tótla.„Þegar ameríski herinn kemur aftur þá byrja þeir í Keflavík; þá er staður þar sem er með hamborgara. Og svo hérna í Reykjavík eru komnir hamborgarastaðir 1956,“ segir Nanna. Annar var Ísborg í Austurstræti en hinn Kjörbarinn í Lækjargötu.Svona auglýsti Kjörbarinn í Lækjargötu hamborgara í október árið 1956.Grafík/Tótla.Af öllum þessum frumherjum lifir bara Staðarskáli. Hann gæti því verið sá staður sem lengst hefur selt hamborgara á Íslandi. „Jú, ætli hann megi ekki eiga það. Ég hugsa það nú,“ svarar Nanna hlæjandi. Frétt Stöðvar 2 um sögu hamborgarans á Íslandi má sjá hér: Borgarbyggð Einu sinni var... Húnaþing vestra Keflavíkurflugvöllur Matur Reykjanesbær Reykjavík Um land allt Vestmannaeyjar Tengdar fréttir Hvaða veitingastaður seldi fyrsta hamborgara á Íslandi? Getur verið að fyrstu hamborgarar á Íslandi hafi verið seldir í Hrútafirði og fyrstu hamborgarabrauðin bökuð á Blönduósi? Í Staðarskála telja menn að fyrsti hamborgarinn hafi verið snæddur þar. 19. mars 2019 20:45 Segir kokteilsósuna alíslenska „Það var Maggi í Aski sem fann þetta upp,“ segir Úlfar Eysteinsson matreiðslumeistari um uppruna kokteilsósunnar. 29. október 2014 13:56 Fyrsti hamborgarinn á Íslandi var ekki seldur í Staðarskála Bara della, segir matreiðslubókahöfundur og áhugamanneskja um matarsögu Íslendinga. 20. mars 2019 10:51 Hrútfirðingum finnst þeir eiga Staðarskála Staðarskáli er stærsta fyrirtæki í Húnavatnssýslum og þar hafa þeir afgreitt uppundir áttahundruð pylsur á dag ofan í viðskiptavini og yfir eitthundrað lítra af kjötsúpu. 18. mars 2019 21:45 Mest lesið Vaktin: Bílaplanið þakið hrauni Innlent Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Bættu krakkpípu við styttu Nínu Sæmundsson í Los Angeles Erlent Gætu kosið strategískt þegar svo margir flokkar eru á mörkunum Innlent Telur Bláa lónið öruggt vegna varnargarðanna Innlent „Ég ætla ekki að vera föst á þessum Klausturbar“ Innlent Endalok goshrinunnar teygist inn á mitt næsta ár Innlent „Þetta var bara besta stund kosningabaráttunnar til þessa“ Innlent Sigmundi vísað úr VMA eftir að hann krotaði á varning annarra flokka Innlent Fleiri fréttir Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Gætu kosið strategískt þegar svo margir flokkar eru á mörkunum Funda áfram hjá sáttasemjara á morgun „Fólki er frekar misboðið“ Gosið gætið varað í nokkrar vikur Endalok goshrinunnar teygist inn á mitt næsta ár Bílaplan á bólakafi, könnun og frambjóðanda misboðið Höfðu ekki áhyggjur af lóninu sjálfu Skilorðsbundinn dómur yfir strætóbílstjóra staðfestur Veit ekki hver getur tekið við gögnunum Refsing Jaguars þyngd verulega Sjálfstæðisflokkur og Miðflokkur takist á í bergmálshelli Samið um sjálfstæða leikskóla í Reykjavík Vilja byggja vísindasetur fyrir almenning í Háskólabíói Útlit fyrir að varnir Bláa lónsins haldi Hart tekist á um fyrirætlanir Heidelberg í Þorlákshöfn Bein útsending: Hver er sýn flokkanna á lífskjör eldra fólks? Verkföll boðuð í fjórum grunnskólum í janúar „Þetta var bara besta stund kosningabaráttunnar til þessa“ Komust langt að gosinu því það gleymdist að loka veginum Nýsköpun eða „rándýr aðgangur“?: 300.000 króna heilskimun aftur á boðstólnum Telur Bláa lónið öruggt vegna varnargarðanna Káfaði á konu á salerni skemmtistaðar Segir komið fram við sig eins og glæpamann fyrir að vilja vera heima í Grindavík „Ekki rólegur með hraunið ofan á“ Samfylkingin bætir við sig í fyrsta sinn síðan í maí og Píratar úti Varar við sprengjum á svæðinu við gosstöðvarnar Glóðvolg könnun og hraun rennur enn á ný Gandri fær grænt ljós Magnaðar myndir sýna Grindavíkurveg undir hrauni Sjá meira
Leitin að fyrsta íslenska veitingastaðnum sem seldi Íslendingum hamborgara er að verða æsispennandi. Áhorfendur Stöðvar 2 og lesendur Vísis hafa sent fréttastofunni fjölda ábendinga síðastliðinn sólarhring. Sagt var frá leitinni í fréttum Stöðvar 2. Það er víst óhætt að slá því föstu; Staðarskáli í Hrútafirði var ekki fyrstur sumarið 1960 til að selja hamborgara. Í janúar sama ár auglýsti Smárabar í Vestmannaeyjum hamborgara. Enn fyrr, 1957, auglýsti Ísborg í Austurstræti í Reykjavík hamborgara og franskar kartöflur. Í október 1956 var hægt að fá „hamburger allan daginn“ á Kjörbarnum í Lækjargötu.Árið 1956 þekktu Íslendingar ekki hamborgarann betur en svo að dagblaðið Tíminn kallaði hann samloku og hafði heitið hamborgari innan sviga.Grafík/Tótla.„Mér skilst að það hafi verið farnir að fást hamborgarar í Vestmannaeyjum fyrir 1960. Og síðan í veitingaskálanum við Hvítárbrúna, þar eru hamborgarar á boðstólum 1956. Þannig að fólk gat fengið sér hamborgara þegar það var á leiðinni norður, - fyrir tíma Staðarskála,“ segir Nanna Rögnvaldardóttir, höfundur fjölda matreiðslubóka og sérfræðingur um matarsögu Íslendinga. Í Alþýðublaðinu sumarið 1956 er sagt frá því að á Hvítárbökkum í Borgarfirði sé „kjörrestaurant“ og þar sé hamborgari á boðstólum.Fyrsti íslenski hamborgarinn gæti hafa verið seldur árið 1941 í Matstofunni, sem var í Aðalstræti 9. Það hús stóð þar sem steinhúsið er hægra megin.Stöð 2/Sigurjón Ólason.En kannski var fyrsti íslenski hamborgarastaðurinn í elstu götu Reykjavíkur, í Aðalstræti. Þar er elsti staðurinn sem Nanna hefur fundið og hét Matstofan. „Bandaríski herinn kemur hingað í júlí 1941 og í sama mánuði er byrjað að bjóða upp á hamborgara þarna,“ segir Nanna.Er þetta elsta heimild um hamborgara á Íslandi? Auglýsing Matstofunnar birtist í blaðinu Daily Post, sem gefið var út fyrir hermenn setuliðsins.Grafík/Tótla.Gréta, 14 ára, systir Jakobínu Ámundadóttur, við kaffihúsið í Hjarðarholti við Öskjuhlíð. Þar er núna Skógarhlíð 12.Mynd/Fjölskyldan frá Hjarðarholti.Í kaffihúsi við Öskjuhlíð eru amerískir hermenn sagðir hafa kennt vertinum Jakobínu Ámundadóttur að gera fyrir sig hamborgara á stríðsárunum. Hún opnaði kaffihúsið þegar Bretar hófu að leggja Reykjavíkurflugvöll og hugsaði það fyrir Íslendinga í Bretavinnunni. Þegar Ameríkanarnir komu fóru þeir að stunda staðinn og þeir vildu fá hamborgara og franskar. Þeir kenndu henni að gera hamborgara og bakari í Reykjavík bakaði svo brauðið fyrir hana, samkvæmt upplýsingum systurdóttur Jakobínu, Írisar Árnadóttur. „Síðan eru þó nokkrir staðir á stríðsárunum sem eru að bjóða upp á hamborgara, auglýsa þá í blöðum sem eru gefin út fyrir hermenn, eins og Daily Post og White Falcon,“ segir Nanna Rögnvaldardóttir. En það er eins og Íslendingar hafi ekki kynnst hamborgaranum á stríðsárunum. Í ferðapistli árið 1952 frá Ameríku lýsir blaðamaður Vísis, Thorolf Smith, honum sem ókunnu fyrirbæri; „hamburger sem er einskonar malaður bauti milli tveggja brauðsneiða“.Ferðapistill Thorolfs Smith, blaðamanns Vísis, úr Ameríkuför 1952, lýsir hamborgaranum sem ókunnu fyrirbæri.Í frétt frá 1954 um matarstríð í mötuneyti Hamilton-félagsins á Keflavíkurflugvelli lýsir hneykslaður Íslendingur því að hafa fengið hinn ameríska hamborgara í aðalrétt hjá amerískum yfirmatsveini; honum hafi verið skilað aftur til föðurhúsanna.Frásögn frá árinu 1954 í vikublaðinu Frjáls þjóð, sem barðist gegn bandarískum áhrifum á Íslandi, bendir til þess að sumir Íslendingar hafi verið fráhverfir þessum ameríska mat af pólitískum ástæðum.Grafík/Tótla.„Þegar ameríski herinn kemur aftur þá byrja þeir í Keflavík; þá er staður þar sem er með hamborgara. Og svo hérna í Reykjavík eru komnir hamborgarastaðir 1956,“ segir Nanna. Annar var Ísborg í Austurstræti en hinn Kjörbarinn í Lækjargötu.Svona auglýsti Kjörbarinn í Lækjargötu hamborgara í október árið 1956.Grafík/Tótla.Af öllum þessum frumherjum lifir bara Staðarskáli. Hann gæti því verið sá staður sem lengst hefur selt hamborgara á Íslandi. „Jú, ætli hann megi ekki eiga það. Ég hugsa það nú,“ svarar Nanna hlæjandi. Frétt Stöðvar 2 um sögu hamborgarans á Íslandi má sjá hér:
Borgarbyggð Einu sinni var... Húnaþing vestra Keflavíkurflugvöllur Matur Reykjanesbær Reykjavík Um land allt Vestmannaeyjar Tengdar fréttir Hvaða veitingastaður seldi fyrsta hamborgara á Íslandi? Getur verið að fyrstu hamborgarar á Íslandi hafi verið seldir í Hrútafirði og fyrstu hamborgarabrauðin bökuð á Blönduósi? Í Staðarskála telja menn að fyrsti hamborgarinn hafi verið snæddur þar. 19. mars 2019 20:45 Segir kokteilsósuna alíslenska „Það var Maggi í Aski sem fann þetta upp,“ segir Úlfar Eysteinsson matreiðslumeistari um uppruna kokteilsósunnar. 29. október 2014 13:56 Fyrsti hamborgarinn á Íslandi var ekki seldur í Staðarskála Bara della, segir matreiðslubókahöfundur og áhugamanneskja um matarsögu Íslendinga. 20. mars 2019 10:51 Hrútfirðingum finnst þeir eiga Staðarskála Staðarskáli er stærsta fyrirtæki í Húnavatnssýslum og þar hafa þeir afgreitt uppundir áttahundruð pylsur á dag ofan í viðskiptavini og yfir eitthundrað lítra af kjötsúpu. 18. mars 2019 21:45 Mest lesið Vaktin: Bílaplanið þakið hrauni Innlent Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Bættu krakkpípu við styttu Nínu Sæmundsson í Los Angeles Erlent Gætu kosið strategískt þegar svo margir flokkar eru á mörkunum Innlent Telur Bláa lónið öruggt vegna varnargarðanna Innlent „Ég ætla ekki að vera föst á þessum Klausturbar“ Innlent Endalok goshrinunnar teygist inn á mitt næsta ár Innlent „Þetta var bara besta stund kosningabaráttunnar til þessa“ Innlent Sigmundi vísað úr VMA eftir að hann krotaði á varning annarra flokka Innlent Fleiri fréttir Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Gætu kosið strategískt þegar svo margir flokkar eru á mörkunum Funda áfram hjá sáttasemjara á morgun „Fólki er frekar misboðið“ Gosið gætið varað í nokkrar vikur Endalok goshrinunnar teygist inn á mitt næsta ár Bílaplan á bólakafi, könnun og frambjóðanda misboðið Höfðu ekki áhyggjur af lóninu sjálfu Skilorðsbundinn dómur yfir strætóbílstjóra staðfestur Veit ekki hver getur tekið við gögnunum Refsing Jaguars þyngd verulega Sjálfstæðisflokkur og Miðflokkur takist á í bergmálshelli Samið um sjálfstæða leikskóla í Reykjavík Vilja byggja vísindasetur fyrir almenning í Háskólabíói Útlit fyrir að varnir Bláa lónsins haldi Hart tekist á um fyrirætlanir Heidelberg í Þorlákshöfn Bein útsending: Hver er sýn flokkanna á lífskjör eldra fólks? Verkföll boðuð í fjórum grunnskólum í janúar „Þetta var bara besta stund kosningabaráttunnar til þessa“ Komust langt að gosinu því það gleymdist að loka veginum Nýsköpun eða „rándýr aðgangur“?: 300.000 króna heilskimun aftur á boðstólnum Telur Bláa lónið öruggt vegna varnargarðanna Káfaði á konu á salerni skemmtistaðar Segir komið fram við sig eins og glæpamann fyrir að vilja vera heima í Grindavík „Ekki rólegur með hraunið ofan á“ Samfylkingin bætir við sig í fyrsta sinn síðan í maí og Píratar úti Varar við sprengjum á svæðinu við gosstöðvarnar Glóðvolg könnun og hraun rennur enn á ný Gandri fær grænt ljós Magnaðar myndir sýna Grindavíkurveg undir hrauni Sjá meira
Hvaða veitingastaður seldi fyrsta hamborgara á Íslandi? Getur verið að fyrstu hamborgarar á Íslandi hafi verið seldir í Hrútafirði og fyrstu hamborgarabrauðin bökuð á Blönduósi? Í Staðarskála telja menn að fyrsti hamborgarinn hafi verið snæddur þar. 19. mars 2019 20:45
Segir kokteilsósuna alíslenska „Það var Maggi í Aski sem fann þetta upp,“ segir Úlfar Eysteinsson matreiðslumeistari um uppruna kokteilsósunnar. 29. október 2014 13:56
Fyrsti hamborgarinn á Íslandi var ekki seldur í Staðarskála Bara della, segir matreiðslubókahöfundur og áhugamanneskja um matarsögu Íslendinga. 20. mars 2019 10:51
Hrútfirðingum finnst þeir eiga Staðarskála Staðarskáli er stærsta fyrirtæki í Húnavatnssýslum og þar hafa þeir afgreitt uppundir áttahundruð pylsur á dag ofan í viðskiptavini og yfir eitthundrað lítra af kjötsúpu. 18. mars 2019 21:45