Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar 28. september 2024 10:31 Það er staðreynd sem við getum ekki litið fram hjá að ungt fólk á Íslandi stendur frammi fyrir verulegum áskorunum þegar kemur að því að komast inn á húsnæðismarkaðinn. Há fasteignaverð, lág laun og skortur á viðeigandi húsnæði gerir það að verkum að mörg ungmenni sjá sér ekki fært að stofna til heimilis eða hefja fjölskyldulíf. Á undanförnum árum hefur húsnæðisverð rokið upp úr öllu valdi. Fyrir marga unga Íslendinga er draumurinn um eigið húsnæði orðinn fjarlægur. Það er ekki aðeins vegna þess að verð eignanna hefur hækkað, heldur einnig vegna þess að eiginfjárkrafan er svo há að fáir eiga möguleika á að safna fyrir útborgun. Á sama tíma hefur leiguverð hækkað svo mikið að það er nánast ógerlegt fyrir ungt fólk að leggja eitthvað til hliðar. Það er kaldhæðnislegt að á sama tíma og ungt fólk er hvatt til að mennta sig og leggja sitt af mörkum til samfélagsins, þá er því haldið aftur af kerfi sem gerir því erfitt fyrir að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Þetta er ekki aðeins spurning um fjármál, heldur einnig um lífsgæði og andlega vellíðan. Að búa við óöryggi um húsnæði hefur víðtæk áhrif á heilsu og framtíðarsýn einstaklinga. Þetta ástand hefur einnig áhrif á samfélagið í heild. Þegar ungt fólk getur ekki komið sér fyrir á eigin spýtur, tefst sjálfstæðisferli þeirra. Fjölskyldumyndun er frestað, fæðingartíðni lækkar og virk þátttaka í samfélaginu minnkar. Þetta er þróun sem við megum ekki leyfa að halda áfram ef við viljum byggja upp sterkt og heilbrigt samfélag. En hvað er til ráða? Fyrst og fremst þarf að auka framboð á hagkvæmu húsnæði. Sveitarfélög og ríki þurfa að vinna saman að því að auðvelda uppbyggingu á íbúðum sem eru sérstaklega ætlaðar ungu fólki. Einnig þarf að endurskoða reglur um lánveitingar og útborgunarkröfur þannig að þær taki mið af raunverulegu efnahagsástandi ungs fólks. Leigumarkaðurinn þarf einnig á endurskipulagningu að halda. Setja þarf skýrari reglur um leiguverð og tryggja réttindi leigjenda. Einnig mætti ríkið íhuga stofnun leigufélaga sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni, með það að markmiði að bjóða upp á sanngjarnt leiguverð. Menntakerfið og atvinnulífið geta einnig spilað stórt hlutverk. Með því að tryggja ungu fólki tækifæri til atvinnu með mannsæmandi launum eykst geta þess til að safna fyrir húsnæði. Styrkja þarf tengsl milli menntunar og atvinnulífs þannig að ungt fólk geti nýtt hæfileika sína og þekkingu strax að námi loknu. Að lokum þarf að breyta hugarfari samfélagsins gagnvart ungu fólki. Við þurfum að hætta að líta á þau sem vandamál sem þarf að leysa og byrja að sjá þau sem verðmæta auðlind sem getur lagt mikið af mörkum til framtíðar landsins. Með því að styðja við bakið á ungu fólki og veita þeim aðgang að húsnæði, erum við ekki aðeins að hjálpa einstaklingum heldur einnig að styrkja samfélagið í heild. Það er kominn tími til að við tökum þessi mál alvarlega og gerum nauðsynlegar breytingar. Við megum ekki láta næstu kynslóðir búa við verri kjör en þær fyrri. Það er okkar sameiginlega ábyrgð að tryggja að ungt fólk hafi raunverulegt tækifæri til að koma sér upp eigin heimili og byggja framtíð sína á traustum grunni. Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk er ekki lúxus, heldur grundvallarréttur. Það er tími til kominn að við sýnum í verki að við stöndum með ungu kynslóðinni og leggjum grunninn að betra og réttlátara samfélagi fyrir alla. Höfundur er þingmaður Pírata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gísli Rafn Ólafsson Píratar Mest lesið Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson skrifar Sjá meira
Það er staðreynd sem við getum ekki litið fram hjá að ungt fólk á Íslandi stendur frammi fyrir verulegum áskorunum þegar kemur að því að komast inn á húsnæðismarkaðinn. Há fasteignaverð, lág laun og skortur á viðeigandi húsnæði gerir það að verkum að mörg ungmenni sjá sér ekki fært að stofna til heimilis eða hefja fjölskyldulíf. Á undanförnum árum hefur húsnæðisverð rokið upp úr öllu valdi. Fyrir marga unga Íslendinga er draumurinn um eigið húsnæði orðinn fjarlægur. Það er ekki aðeins vegna þess að verð eignanna hefur hækkað, heldur einnig vegna þess að eiginfjárkrafan er svo há að fáir eiga möguleika á að safna fyrir útborgun. Á sama tíma hefur leiguverð hækkað svo mikið að það er nánast ógerlegt fyrir ungt fólk að leggja eitthvað til hliðar. Það er kaldhæðnislegt að á sama tíma og ungt fólk er hvatt til að mennta sig og leggja sitt af mörkum til samfélagsins, þá er því haldið aftur af kerfi sem gerir því erfitt fyrir að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Þetta er ekki aðeins spurning um fjármál, heldur einnig um lífsgæði og andlega vellíðan. Að búa við óöryggi um húsnæði hefur víðtæk áhrif á heilsu og framtíðarsýn einstaklinga. Þetta ástand hefur einnig áhrif á samfélagið í heild. Þegar ungt fólk getur ekki komið sér fyrir á eigin spýtur, tefst sjálfstæðisferli þeirra. Fjölskyldumyndun er frestað, fæðingartíðni lækkar og virk þátttaka í samfélaginu minnkar. Þetta er þróun sem við megum ekki leyfa að halda áfram ef við viljum byggja upp sterkt og heilbrigt samfélag. En hvað er til ráða? Fyrst og fremst þarf að auka framboð á hagkvæmu húsnæði. Sveitarfélög og ríki þurfa að vinna saman að því að auðvelda uppbyggingu á íbúðum sem eru sérstaklega ætlaðar ungu fólki. Einnig þarf að endurskoða reglur um lánveitingar og útborgunarkröfur þannig að þær taki mið af raunverulegu efnahagsástandi ungs fólks. Leigumarkaðurinn þarf einnig á endurskipulagningu að halda. Setja þarf skýrari reglur um leiguverð og tryggja réttindi leigjenda. Einnig mætti ríkið íhuga stofnun leigufélaga sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni, með það að markmiði að bjóða upp á sanngjarnt leiguverð. Menntakerfið og atvinnulífið geta einnig spilað stórt hlutverk. Með því að tryggja ungu fólki tækifæri til atvinnu með mannsæmandi launum eykst geta þess til að safna fyrir húsnæði. Styrkja þarf tengsl milli menntunar og atvinnulífs þannig að ungt fólk geti nýtt hæfileika sína og þekkingu strax að námi loknu. Að lokum þarf að breyta hugarfari samfélagsins gagnvart ungu fólki. Við þurfum að hætta að líta á þau sem vandamál sem þarf að leysa og byrja að sjá þau sem verðmæta auðlind sem getur lagt mikið af mörkum til framtíðar landsins. Með því að styðja við bakið á ungu fólki og veita þeim aðgang að húsnæði, erum við ekki aðeins að hjálpa einstaklingum heldur einnig að styrkja samfélagið í heild. Það er kominn tími til að við tökum þessi mál alvarlega og gerum nauðsynlegar breytingar. Við megum ekki láta næstu kynslóðir búa við verri kjör en þær fyrri. Það er okkar sameiginlega ábyrgð að tryggja að ungt fólk hafi raunverulegt tækifæri til að koma sér upp eigin heimili og byggja framtíð sína á traustum grunni. Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk er ekki lúxus, heldur grundvallarréttur. Það er tími til kominn að við sýnum í verki að við stöndum með ungu kynslóðinni og leggjum grunninn að betra og réttlátara samfélagi fyrir alla. Höfundur er þingmaður Pírata.
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar