Selja kolefniseiningu sem tryggir stúlkum í Sambíu menntun og sam­svarar einu tonni af CO2

Og ávinningurinn er mikill.

Því ein kolefniseining sem keypt er af SoGreen samsvarar einu tonni af koltvíoxíði sem aldrei verður losað í andrúmsloftið.

Hvernig má það vera?

Jú, að sögn Guðnýjar Nielsen, stofnanda og framkvæmdastjóra fyrirtækisins SoGreen er staðreyndin sú að ein áhrifaríkasta loftlagslausnin í heiminum felst í því að stúlkum sé tryggð menntun. Sem kolefniseiningar SoGreen stuðla að.

Janúarráðstefnu Festu er haldin í ellefta sinn í dag. Af því tilefni fjallar Atvinnulífið um loftlagsmálin í gær og í dag.

Menntun og tonnin af koltvíoxíði

Nýsköpunarfyrirtækið SoGreen stofnaði Guðný með vinkonu sinni Sigrúnu Kristjánsdóttur árið 2021. Báðar eru þær verkfræðingar að mennt en í dag starfar Sigrún sem fjármálastjóri KPMG.

Sjálf starfaði Guðný lengi í fjármálageiranum, en meðfram því starfi var hún sendifulltrúi Rauða krossins. Árið 2015 fór Guðný síðan í fullt starf hjá Rauða krossinum og vann að þróunar- og mannúðarstarfi í Afríku og Mið-Austurlöndum.

Um 130 milljónir stúlkna í heiminum ganga ekki í skóla, þar af flestar í Afríku. 

Til fjölda ára hafa rannsóknir sýnt að með því að tryggja stúlkum fátækustu ríkja heims menntun gerist mjög margt; 

Barnahjónaböndum fækkar, konur fá meiri sjálfræði yfir líkama sínum og eru því eldri þegar þær byrja að eignast börn. 

Sem aftur leiðir til þess að þær eignast færri börn að meðaltali,“

segir Guðný og bætir við:

„Og þar sem fólksfjöldi knýr eftirspurn eftir orku, fæðu, húsnæði og svo framvegis, sem allt felur í sér losun gróðurhúsalofttegunda, er menntun stúlkna loftslagslausn“

Til að setja málin í skýrara samhengi má benda á að samkvæmt útreikningum Sameinuðu þjóðanna, mun aukin menntun stúlkna skera úr um það hvort jarðarbúar verði einum milljarði fleiri eða færri árið 2050.

Þá er fyrirséð að meira en helmingur fólksfjölgunar á heimsvísu til ársins 2050, verður í Afríku.

„Þess vegna er svo mikilvægt að beina sjónum okkar að því að leggja okkar af mörkum og styðja fátækustu ríki heims við sjálfbæra þróun og uppbyggingu. Ekki síst þegar kemur að grænni orku. Ef við gerum það ekki, erum við í raun að vinna að loftlagslausnum sem á endanum verða fyrir bí, vegna þess að fjölmennustu ríki heims sátu eftir.“

Það sem SoGreen gerði er að þróa reiknilíkan sem sýnir loftslagsávinning þess að mennta stúlkur, í tonnum CO2. 

Niðurstaðan er kolefniseiningin sem SoGreen selur þar sem hver eining samsvarar einu tonni af CO2. Sölutekjurnar notar SoGreen svo til að fjármagna menntun stúlkna.

Íslenskir og erlendir viðskiptavinir

SoGreen var stofnað árið 2021 og tók þá þátt í hraðli hjá KLAK. Fyrirtækið fékk síðan styrk hjá Tækniþróunarsjóði til að þróa umrætt reiknilíkan, en að sögn Guðnýjar eru kolefniseiningar SoGreen þær fyrstu sinnar tegundar í heiminum.

En hvaðan ætli hugmyndin hafi komið?

„Í heiminum eru fjöldinn allur af góðum hjálparsamtökum sem eru að vinna mikilvægt starf í þessum lágtekjuríkjum. En þau vantar alltaf fjármagn og það var eitt af því sem ég kynntist þessi ár sem ég starfaði hjá Rauða krossinum,“ segir Guðný og bætir við:

„Þannig að ég fór að hugsa: Felst lausnin kannski í því að fá loftslagsfjármagn í hjálparstarfið?“

Með loftlagsfjármagni, vísar Guðný til þess fjármagns sem eyrnamerkt er loftslagsaðgerðum. 

Viðskiptavinir SoGreen eru íslensk og erlend fyrirtæki.

Meðal íslenskra viðskiptavina má nefna stóru íslensku bankana þrjá, Brim, Össur, Deloitte, Hagar, Festi og Samkaup.

En eru fyrirtæki ekki bara að firra sig eigin ábyrgð með því að kaupa sér kolefniseiningar?

„Nei alls ekki. Þetta er mýta að mínu mati,“ svarar Guðný.

Því mín reynsla er sú að þau fyrirtæki sem gera mest og eru að vinna hvað hörðustum höndum að því að draga úr sínu kolefnisspori, eru sömu fyrirtækin og eru að kaupa kolefniseiningar af aðilum eins og okkur. 

Því tíminn skiptir máli og atvinnulífið getur ekki treyst á að hraði tækniframfara verði svo mikill að hægt sé að ná kolefnishlutleysi á eins skömmum tíma og við í raun þurfum.“

Guðný segist upplifa þróunina almennt nokkuð hraða hjá íslensku atvinnulífi.

„Frá árinu 2021 hefur til dæmis fjölgað mjög þeim stöðugildum innan fyrirtækja þar sem tiltekinn starfsmaður er að sinna loftlagsmálum sem meginmarkmið starfs síns.“

En væri hægt að nýta reiknilíkan SoGreen til að sýna loftlagsávinning af fleiri sambærilegum verkefnum í lágtekjuríkjum, til dæmis að útrýma fátækt?

„Þegar fram í sækir er markmið SoGreen að huga að fleiri verkefnum. En eins og staðan er í dag, erum við að leggja áherslu á kolefniseiningar sem tryggja menntun stúlkna, einfaldlega vegna þess að mælingarnar sýna þann ávinning vera svo mikinn.“

Loftlagsfjármagn og tíminn

Guðný segir að í raun sé ekkert svo óskiljanlegt að sjá fyrir sér hversu mikill ávinningur felst í aukinni menntun kvenna.

„Horfum bara á stöðuna út frá Íslandi og hvað gerðist hér þegar konur fengu tækifæri til menntunar? Við sem þjóð stöndum framarlega í mjög mörgu en hvernig værum við sem samfélag ef þetta tækifæri kvenna til menntunar væri ekki til staðar til jafns við karlmenn?“

Í dag starfa þrír starfsmenn hjá SoGreen en þau eru auk Guðnýjar, Atli Þór Jóhannsson og Dr. Camille Belmin. Í ráðgjafaráði SoGreen situr alþjóðlegur hópur vísindafólks, þar á meðal Dr. Shonali Pachauri sem er einn aðalhöfunda nýjustu skýrslu milliríkjanefndar Sameinuðu þjóðanna um loftslagsmál.

Fyrirtækið hefur að sögn Guðnýjar verið afar farsælt þegar kemur að styrktarúthlutunum, en eins og gengur og gerist, býr það við sama veruleika og flest önnur nýsköpunarfyrirtæki; frumkvöðlarnir eru oftar en ekki að leggja fram mikla vinnu án launa lengi og svo framvegis.

En Guðný hefur ekki aðeins trú á starfsemi SoGreen. Hún segist einfaldlega sannfærð um það að það sé vel hægt að tryggja þeim 130 milljónum stúlkna sem nú eru án menntunar, tækifæri til þess að mennta sig.

„Það eru svo mörg hjálparsamtök starfandi í heiminum sem eru að gera frábæra hluti. Þau eru mjög vel í stakk búin til að tryggja menntunina sem slíka. En það sem hefur alltaf dregið úr getunni er að þau séu með fjármagn. Markmiðið okkar er að gera þeim öllum kleift að fjármagna verkefni sín með framleiðslu og sölu kolefniseininga.“

Og með tilliti til þess hversu mikið kapphlaupið er við tímann, skiptir vara eins og SoGreen hefur þróað, máli.

„Fyrirtæki eru að vinna í kappi við tímann að breytingum til að draga úr losun. Með fjárfestingu í kolefniseiningum geta fyrirtæki fjármagnað loftlagsaðgerðir utan sinnar eigin starfsemi. Og með okkar kolefniseiningum geta þau í leiðinni tryggt menntun stúlkna. Við sjáum fyrir okkur að verða sjálfbær, en allur ávinningurinn af rekstrinum mun ávallt renna í verkefnin sjálf.“