Innlent

Veltir því fyrir sér hvort Ólafur Ragnar af­saki gjörðir Pútíns

Elísabet Inga Sigurðardóttir skrifar
Baldur Þórhallsson, stjórnmálafræðingur.
Baldur Þórhallsson, stjórnmálafræðingur. Vísir/Vilhelm

Prófessor í stjórnmálafræði veltir því fyrir sér hvort að afsökun fyrir gjörðir Pútíns felist í ummælum Ólafs Ragnars Grímssonar, þess efnis að stækkun Atlantshafsbandalagsins hafi leitt til stríðsins í Úkraínu.

Ólafur Ragnar Grímsson, fyrrverandi forseti Íslands sagði í Silfrinu á RÚV í gær að stækkun Atlantshafsbandalagsins til austurs hefði leitt til stærsta stríðs í Vestur-Evrópu frá lokum seinni heimsstyrjaldarinnar.

„Það að stækka NATO og stækka NATO hef­ur leitt til mestu styrj­ald­ar í Evr­ópu, það hef­ur alla vega ekki komið í veg fyr­ir það, og svo höf­um við talið okk­ur sjálf trú um það að Rúss­land væri svo veikt efna­hags­lega,“ sagði forsetinn fyrrverandi.

Hlutum sé snúið á hvolf

Baldur Þórhallsson, stjórnmálafræðingur segir að með þessum ummælum sé hlutunum snúið algjörlega á hvolf.

„Ástæðan fyrir því að þjóðir í Mið- og Austur Evrópu hafa sóst eftir aðild að NATO er að þær telja að þeim standi ógn af ráðamönnum í Kreml. Eitt það fyrsta verk nýfrjálsra ríkja þegar þau losnuðu undan járnhæl kommúnismans var að sækja sér aðild að Atlantshafsbandalaginu og þessi ríki drógu ekki úr útgjöldum til hermála vegna þess að þau töldu m.a. að þegar það var friðsamlegt á milli vestursins og Rússlands að þeim myndi standa hætta og ógn af Rússlandi í framtíðinni. Og við sjáum einfaldlega hvernig hefur farið fyrir þeim ríkjum sem ekki hafa fengið aðild að Atlantshafsbandalaginu. Georgíu og nú síðast Úkraínu.“

Rússlandi standi engin ógn af NATO

Hann segir að með ummælunum sé verið að kenna gömlum aðildarríkjum um innrás Rússa í Úkraínu.

„Þar á meðal íslenskum stjórnvöldum. En íslensk stjórnvöld á tíunda áratugnum töluðu mjög fyrir inngöngu þessara ríkja. Þau eru ein af fáum ríkjum innan Atlantshafsbandalagsins sem gerðu það frá upphafi.“

Vladimír Pútín á íþróttaleikvangi í Moskvu á föstudaginn. AP/Ramil Sitdikov

Finnst þér stuðningur við Pútín falinn í þessum ummælum? 

„Maður veltir því fyrir sér hvort það sé ekki verið að afsaka gjörðir hans. Og það er verið að varpa ábyrgðinni yfir á Nató ríkin og þar á meðal Íslendinga. En manni finnst ekki þurfa að minna á það að það eru rússnesk stjórnvöld sem ráðast í Úkraínu og NATO er ekki að sækja að Rússlandi með vopnum. Rússlandi stendur engin ógn af NATO ríkjunum. Þau ætla sér ekki að skipta sér af innanlandsmálum Rússlands eða ráðast á Rússland.“

Röng mynd máluð af Rússlandi

Ólafur Ragnar fór um víðan völl í Silfrinu á sunnudag.

„Við erum að búa okkur til ein­hverja mynd af Rúss­landi sem er ein­fald­lega ekki rétt. Og það er hættu­spil að halda áfram að byggja utan­rík­is­stefnu Evr­ópu og Banda­ríkj­anna á ein­hverri mynd af Rúss­land­i,“ sagði Ólafur Ragnar.

„Hvort sem okkur líkar betur eða verr þá búum við í ljótri ver­öld. Við búum í ver­öld þar sem ríki eru með hags­muni og þar sem að vald­hafar geta verið vondir og grimmir og svo fram­veg­is. Og alveg eins og á tímum kalda stríðs­ins þegar ógn­ar­jafn­vægið kom í veg fyrir styrj­aldir þá þurfum við að finna leiðir og aðferðir sem búa til þannig aðhald að það leiði ekki til þessa hörm­unga sem við erum að upp­lifa núna,“ sagði Ólafur Ragnar.

Vill opna umræðuna

Forsetin fyrrverandi sagði í viðtalinu að hvort sem fólki líkaði betur eða verr væri ljóst að þær aðferðir sem beitt hefði verið undanfarin tuttugu ár hefðu ekki virkað til að halda Pútín í skefjum.

„Og það sem ég er í raun­inni að segja núna er: „Eigum við ekki að opna umræð­una og finna ein­hverjar nýjar aðferðir til þess að geta haldið honum í skefj­u­m?“,“ sagði Ólafur Ragn­ar.

Ólafur Ragnar og Vladimír Pútín á fundi Norðurslóða í september 2013.Sasha Mordovets/Getty Images

„Hann er hins vegar að reka mis­kunn­ar­laus og af ótrú­legri hörku það sem hann telur vera geopóli­tíska hags­muni Rúss­lands – þessa stóra mikla lands með þetta gríð­ar­lega vopna­búr. Og það er miklu lík­legra að við náum árangri að horfa á hann þannig heldur en að segja bara: „Já, hann er klikk­að­ur. Hann er bara klikk­að­ur­.““

Ólafur Ragnar rifjaði í viðtalinu upp fyrstu kynni hans af Pútín, fyrir tuttugu árum í opinberri heimsókn til Rússlands. Egill Helgason sagðist minnast þess að Ólafur Ragnar hefði látið vel af Pútín á þessum tíma.

Lýsti Pútín sem hógværum og tillitsömum

„Já, hann hefur á öllum þessum fundum sem ég hef átt við hann verið til­tölu­lega hóg­vær, til­tölu­lega skyn­sam­ur, hlustað á öll rök, aldrei reynt að ýta mér eða Íslandi í ein­hverja óþægi­lega stöðu og ég hef nú rætt við marga for­ystu­menn í ver­öld­inni. Og meira segja á fyrstu árunum þá fannst mér margt af því sem hann sagði mjög merki­legt. Hann sagði til dæmis við mig á þessum fyrstu fundum að hann hefði varað Banda­ríkin gagn­vart ísla­mist­un­um, að þeir myndu ráð­ast á Banda­ríkin fyrr eða síðar eins og þeir hefðu ráð­ist inn í Rúss­land. En það hefði eng­inn vilja hlusta á hann. Og á öllum þessum árum sem ég átti sam­skipti við hann – og ég var líka með honum í opin­berum sam­kvæmum og öðru slíku – þá kom hann mér ekki fyrir sjónir sem kol­rugl­aður öfga­maður eða fant­ur. En hann er nátt­úru­lega í landi sem hefur engar lýð­ræð­is­hefð­ir.“

Þó hefði breytinga orðið vart fyrir fimm til sex árum. Rússarnir væru komnir með „bunker menta­lity“ eins og þeir væru að lok­ast inni vegna þess að ver­öldin væri á móti þeim, bæði Evrópu og Bandaríkin. Þannig virtist honum sem Rússarnir ætluðu aðeins að hugsa um sjálfa sig.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×