Óstöðvandi okurfélög Runólfur Ólafsson skrifar 2. september 2021 08:00 Tryggingafélögin græða á tá og fingri eins og viðskiptafréttir bera með sér. Kemur auðvitað ekki á óvart, viðskiptamódelið er skothelt: Engin verðsamkeppni, stöðug hækkun iðgjalda, minnkandi kostnaður og velþóknun stjórnvalda. Söfnunarsjóðir tryggingafélaganna belgjast út vegna oftekinna iðgjalda. Um síðustu áramót lágu félögin á 50 milljarða króna bótasjóði sem þau hafa safnað með ofurverðlagningu á iðgjöld ábyrgðartrygginga ökutækja. Þennan sjóð ávaxta þau skattfrjálst. Bílatryggingar hafa hækkað um 44% á örfáum árum Iðgjaldahækkanir á bílatryggingum eru komnar út yfir allt velsæmi. Frá 2015 hefur vísitala bílatrygginga hækkað um 44% meðan vísitala neysluverðs hækkaði um 17%. Á sama tíma hefur umferðarslysum fækkað um 14% og slösuðum fækkað um 23% (tölur Samgöngustofu í árslok 2020). Kostnaður tryggingafélaganna hefur því lækkað til muna eins og gefur að skilja. Samt hækka þau iðgjöldin eins og enginn sé morgundagurinn. Tryggingafélögin hafa mörg undanfarin ár kynnt fádæma góða afkomu. Nýlegt dæmi um þá fjármuni sem streyma til þeirra úr vösum almennings er sameining Tryggingamiðstöðvarinnar (TM) og Kviku banka. Kvika hefur verið afar vel rekinn banki og rakað inn hagnaði. En fjárhagslegur styrkur TM var svo mikill að tryggingafélagið á mikinn meirihluta í hinu sameinaða fyrirtæki. Arion banki keypti tryggingafélagið Vörð árið 2016. Iðgjöld bílatrygginga eru að jafnaði tvöfalt hærri hér á landi en á hinum Norðurlöndunum. Kostnaður snarminnkar meðan iðgjöldin hækka Tryggingafélögin hafa löngum reynt að réttlæta iðgjaldaokrið með tilvísun í að hlutfall tjóna af iðgjöldum sé yfir 100%. En undanfarin misseri hefur þetta hlutfall verið vel undir 100% og allt niður í 80%. Það staðfestir minnkandi tjónakostnað. Samt hefur það engin áhrif á iðgjöldin, heldur þvert á móti - þau hækka jafnt og þétt. Engin samkeppni ríkir milli tryggingafélaganna, enda hefði þá eitthvert þeirra lækkað iðgjöld til að fá aukin viðskipti. Þess í stað hækka þau iðgjöldin í samræmdum takti. Þau skipta markaðnum bróðurlega á milli sín með þegjandi samráði um að rugga ekki bátnum. Enda skilar það mesta hagnaðinum ásamt háum launum og bónusum til stjórnenda. Hlutfallsleg breyting milli ára. Slysatölur samkvæmt slysaskráningu Samgöngustofu til ársloka 2020.FÍB 400 þúsund krónur á ári Fjölskylda með húseign og tvo bíla borgar um eða yfir 400 þúsund krónur á ári í iðgjöld trygginga. Aðeins brot af þessum peningum fer til að kaupa raunverulega tryggingavernd. Restin rennur í ávöxtunarsjóðina og arðgreiðslurnar. Ekkert virðist geta stöðvað þetta ofsafengna okur á almenningi. Þar sem tryggingafélögin teljast fjármálafyrirtæki þá heyra þau undir Fjármálaeftirlit Seðlabankans. Árum saman hefur fjármálaeftirlitið ýmist hvatt tryggingafélögin til að hækka iðgjöld eða gæta þess vel og vandlega að fara ekki í verðsamkeppni. Neytendur eiga ekkert skjól hjá þessari furðulegu eftirlitsstofnun. Kaldhæðnin í eignarhaldi lífeyrissjóðanna Lífeyrissjóðirnir eru aðaleigendur VÍS og Sjóvá og bankanna sem eiga Vörð og Kviku. Lífeyrissjóðirnir ávaxta þannig lífeyri bíleigenda með því að okra á þeim í gegnum tryggingafélögin. Kaldhæðnin lekur af þeirri sviðsmynd. Er einhver von til þess að tryggingafélögin dragi úr okrinu? Ekki munu þau gera það ótilneydd. Þau birta faglega gerðar sjónvarpsauglýsingar um ekki neitt til að sýnast fyrir neytendum. Þau gefa út skýrslur um samfélagslega ábyrgð og kolefnisjöfnun til að sýnast ábyrg. Lítil von er til þess að Fjármálaeftirlit Seðlabankans hvetji tryggingafélögin til að slaka á klónni. Enn minni von er til þess að lífeyrissjóðir almennings beini því til stjórna tryggingafélaganna að draga úr okrinu á almenningi. Eina skyldan sem þetta fjármálafólk telur sig hafa er að stuðla að sem mestum hagnaði, sama þó hann sé til kominn vegna skorts á samkeppni og þeirri óeðlilegu verðlagningu sem því fylgir. Geta bíleigendur gert eitthvað? Það sem bíleigendur geta þó gert, hver og einn, er að óska reglulega eftir tilboðum frá öllum tryggingafélögunum og taka ávallt því lægsta. Árlega eða oftar. Það hefur sýnt sig að tryggingafélögin eiga það til að lækka sig til að fá nýja viðskiptavini. Þeir sem halda tryggð við tryggingafélagið borga hins vegar áfram hæstu iðgjöldin. Tryggð er ekki hátt metin hjá tryggingafélögunum. Öll eru tryggingafélögin með úrvals starfsfólk sem veitir skjóta og góða þjónustu í tjónatilfellum. Þess vegna er engin áhætta tekin með því að skipta sem oftast um tryggingafélag. Það getur hins vegar borgað sig. Höfundur er framkvæmdastjóri FÍB. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Neytendur Bílar Tryggingar Fjármál heimilisins Runólfur Ólafsson Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Draumastarfið Arnfríður Hermannsdóttir skrifar Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Sjá meira
Tryggingafélögin græða á tá og fingri eins og viðskiptafréttir bera með sér. Kemur auðvitað ekki á óvart, viðskiptamódelið er skothelt: Engin verðsamkeppni, stöðug hækkun iðgjalda, minnkandi kostnaður og velþóknun stjórnvalda. Söfnunarsjóðir tryggingafélaganna belgjast út vegna oftekinna iðgjalda. Um síðustu áramót lágu félögin á 50 milljarða króna bótasjóði sem þau hafa safnað með ofurverðlagningu á iðgjöld ábyrgðartrygginga ökutækja. Þennan sjóð ávaxta þau skattfrjálst. Bílatryggingar hafa hækkað um 44% á örfáum árum Iðgjaldahækkanir á bílatryggingum eru komnar út yfir allt velsæmi. Frá 2015 hefur vísitala bílatrygginga hækkað um 44% meðan vísitala neysluverðs hækkaði um 17%. Á sama tíma hefur umferðarslysum fækkað um 14% og slösuðum fækkað um 23% (tölur Samgöngustofu í árslok 2020). Kostnaður tryggingafélaganna hefur því lækkað til muna eins og gefur að skilja. Samt hækka þau iðgjöldin eins og enginn sé morgundagurinn. Tryggingafélögin hafa mörg undanfarin ár kynnt fádæma góða afkomu. Nýlegt dæmi um þá fjármuni sem streyma til þeirra úr vösum almennings er sameining Tryggingamiðstöðvarinnar (TM) og Kviku banka. Kvika hefur verið afar vel rekinn banki og rakað inn hagnaði. En fjárhagslegur styrkur TM var svo mikill að tryggingafélagið á mikinn meirihluta í hinu sameinaða fyrirtæki. Arion banki keypti tryggingafélagið Vörð árið 2016. Iðgjöld bílatrygginga eru að jafnaði tvöfalt hærri hér á landi en á hinum Norðurlöndunum. Kostnaður snarminnkar meðan iðgjöldin hækka Tryggingafélögin hafa löngum reynt að réttlæta iðgjaldaokrið með tilvísun í að hlutfall tjóna af iðgjöldum sé yfir 100%. En undanfarin misseri hefur þetta hlutfall verið vel undir 100% og allt niður í 80%. Það staðfestir minnkandi tjónakostnað. Samt hefur það engin áhrif á iðgjöldin, heldur þvert á móti - þau hækka jafnt og þétt. Engin samkeppni ríkir milli tryggingafélaganna, enda hefði þá eitthvert þeirra lækkað iðgjöld til að fá aukin viðskipti. Þess í stað hækka þau iðgjöldin í samræmdum takti. Þau skipta markaðnum bróðurlega á milli sín með þegjandi samráði um að rugga ekki bátnum. Enda skilar það mesta hagnaðinum ásamt háum launum og bónusum til stjórnenda. Hlutfallsleg breyting milli ára. Slysatölur samkvæmt slysaskráningu Samgöngustofu til ársloka 2020.FÍB 400 þúsund krónur á ári Fjölskylda með húseign og tvo bíla borgar um eða yfir 400 þúsund krónur á ári í iðgjöld trygginga. Aðeins brot af þessum peningum fer til að kaupa raunverulega tryggingavernd. Restin rennur í ávöxtunarsjóðina og arðgreiðslurnar. Ekkert virðist geta stöðvað þetta ofsafengna okur á almenningi. Þar sem tryggingafélögin teljast fjármálafyrirtæki þá heyra þau undir Fjármálaeftirlit Seðlabankans. Árum saman hefur fjármálaeftirlitið ýmist hvatt tryggingafélögin til að hækka iðgjöld eða gæta þess vel og vandlega að fara ekki í verðsamkeppni. Neytendur eiga ekkert skjól hjá þessari furðulegu eftirlitsstofnun. Kaldhæðnin í eignarhaldi lífeyrissjóðanna Lífeyrissjóðirnir eru aðaleigendur VÍS og Sjóvá og bankanna sem eiga Vörð og Kviku. Lífeyrissjóðirnir ávaxta þannig lífeyri bíleigenda með því að okra á þeim í gegnum tryggingafélögin. Kaldhæðnin lekur af þeirri sviðsmynd. Er einhver von til þess að tryggingafélögin dragi úr okrinu? Ekki munu þau gera það ótilneydd. Þau birta faglega gerðar sjónvarpsauglýsingar um ekki neitt til að sýnast fyrir neytendum. Þau gefa út skýrslur um samfélagslega ábyrgð og kolefnisjöfnun til að sýnast ábyrg. Lítil von er til þess að Fjármálaeftirlit Seðlabankans hvetji tryggingafélögin til að slaka á klónni. Enn minni von er til þess að lífeyrissjóðir almennings beini því til stjórna tryggingafélaganna að draga úr okrinu á almenningi. Eina skyldan sem þetta fjármálafólk telur sig hafa er að stuðla að sem mestum hagnaði, sama þó hann sé til kominn vegna skorts á samkeppni og þeirri óeðlilegu verðlagningu sem því fylgir. Geta bíleigendur gert eitthvað? Það sem bíleigendur geta þó gert, hver og einn, er að óska reglulega eftir tilboðum frá öllum tryggingafélögunum og taka ávallt því lægsta. Árlega eða oftar. Það hefur sýnt sig að tryggingafélögin eiga það til að lækka sig til að fá nýja viðskiptavini. Þeir sem halda tryggð við tryggingafélagið borga hins vegar áfram hæstu iðgjöldin. Tryggð er ekki hátt metin hjá tryggingafélögunum. Öll eru tryggingafélögin með úrvals starfsfólk sem veitir skjóta og góða þjónustu í tjónatilfellum. Þess vegna er engin áhætta tekin með því að skipta sem oftast um tryggingafélag. Það getur hins vegar borgað sig. Höfundur er framkvæmdastjóri FÍB.
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar