Starfsmenn framtíðarinnar: Vinna sjálfstætt og fjölgar hratt nú þegar

Í Atvinnulífinu í dag og á morgun er fjallað um gigg-hagkerfið og sjálfstætt starfandi fólk á Íslandi.

Það vilja allir hafa rödd

Á Íslandi eru ekki til staðar tölur um það hversu margir starfa sjálfstætt. 

Lilja og Fanney benda hins vegar á tölur frá Bandaríkjunum sem gefa til kynna að þar muni sex af hverjum tíu starfa sjálfstætt eða muni starfa sjálfstætt fyrir árið 2027.

Mæðgurnar telja líklegt að sama verði upp á teningnum hér.

„Skapandi hugsun og framsetning hugmynda gerist ekki akkúrat á tímanum 9 - 17. Skapandi hugsun gerist þegar það er skilningur á því hvað það er sem drífur áfram hugmyndir og framkvæmd þeirra. Þess vegna er vöxtur í sjálfstæðum störfum,“ segir Lilja.

Það sem starfsmaður framtíðarinnar þarf ekki er einhver sem segir honum hvað hann eigi að gera. Miklu frekar einhver sem styður við það sem hann er að gera í formi hvatningar og frelsis til ákvörðunartöku,“ 

segir Fanney.

Þá segir mæðgurnar fólk leitast við að vinna við það sem það trúir að muni ganga vel upp.

„Það vilja allir hafa rödd og það hafa allir eitthvað fram að færa. Það er of mikið um hæfileika sem aldrei koma nægjanlega mikið fram eða er kastað á glæ með of mörgum fyrirfram fullmótuðum fundum,“ segir Fanney og Lilja bætir við: „Of lengi hefur verið talað um sköpun sem eitthvert áhugamál lista hippa sem eiga ekkert skylt við viðskipti. Það er kominn tími til að skilja það að viðskipti er sköpun.“

Mæðgurnar segja vinnuveitendur í auknum mæli vera að nýta sér sjálfstætt starfandi aðila. 

Oft séu þetta samningar um kaup á sérfræðiþjónustu sem viðbót eða stuðning við þá starfsemi sem fyrir er.

Að mati Lilju og Fanneyjar er þessi þróun af hinu góða, ekki síst fyrir fyrirtækin sjálf.

Að fá aðila inn sem er ekki of tengdur starfseminni og getur horft á reksturinn í hlutleysi eins og ráðgjafi myndi gera,“ 

segir Lilja.

En hvaða fyrirtæki eru þetta þá helst?

„Fyrirtæki sem skilja bestun og eru móttækileg fyrir hlutlausri speglun ráðgjafa og sérfræðinga. Fyrirtæki sem eru með skilning á því að mannauður breytist og er í stöðugri breytingu,“ segir Lilja.

Að mati mæðgnanna mun fjölgun sjálfstætt starfandi að endingu marka endalok skipurits. Fyrirtækin séu þá þess í stað farin að fjölga samningum við sérfræðinga sem sjá um stoðþjónustu og annað sem hægt er að úthýsa.

„Við teljum að stór fyrirtæki sem eru föst inn í skipuritum séu ekki líkleg til að nýta sér þjónustu sjálfstætt starfandi heldur frekar lítil eða meðalstór. Tækifæri stærri fyrirtækja liggur í því að sjá möguleikana og einfalda,“ segir Fanney.

Viðskipti eru skemmtileg

Lilja og Fanney eru báðar sjálfstætt starfandi. Lilja er eigandi og stofnandi Markhóls markþjálfunar. Hún er alþjóðlega vottaður markþjálfi, menntuð í stjórnun og markaðsfræðum frá HR og HÍ og á að baki yfir tuttugu ára reynslu í rekstri, stjórnun og markaðsmálum. 

Fanney er viðskiptafræðingur sem á og rekur fyrirtækið sitt Fanney – Stjörnuspeki. Áður starfaði hún sem þjónustustjóri Já hf.

Helgina 16. til 17.október næstkomandi munu mæðgurnar standa fyrir vinnustofu fyrir tíu sjálfstætt starfandi einstaklinga. 

Vinnustofan verður á Kleif Farm í Kjós og geta tíu aðilar tekið þátt. Nánari upplýsingar um vinnustofuna má finna á vefsíðunni Markholl.is.

„Ástæða þess að við fórum í þessa vinnu, að efla sjálfstætt starfandi, er einfaldlega vöntun. Hér sjáum við gat á markaði sem hægt er að fylla. Það hefur vantað eflandi og fræðandi vettvang fyrir sjálfstætt starfandi á Íslandi og við erum alveg til í að skapa þann vettvang,“ segir Lilja og bætir við: 

Viðskipti eru skemmtileg og við ætlum að vera hvetjandi og skapandi afl fyrir sjálfstætt starfandi og alla þá sem vilja nýta sína styrkleika og hæfileika til hins ýtrasta til að skila af sér virði og hafa af því tekjur.“

Markmiðið er að vinnustofan verði upphafið að stærra verkefni til að taka áfram. 

Ekki aðeins þurfi að gera meira til að styrkja þá sem þegar eru sjálfstætt starfandi eða vilja starfa sjálfstætt, heldur megi atvinnulífið jafnframt við því að auka á fræðslu sem þessu fyrir fólk sem starfar hjá fyrirtækjum.

„Sjálfstæð vinna mun aukast og hefur verið að þróast í þá átt á síðustu árum. Þekking, aukin upplýsingagjöf, krefst þess að vera í umhverfi frelsis og sjálfstæðis því annars nýtist hún ekki og nær ekki þeim tilgangi sem henni er ætlað, það er að efla og stækka. Hinn svokallaði fjölbreytileiki þarf að vera meira á borði en í orði. Það gengur ekki að tala um að fjölbreytileika í atvinnulífinu ef það sem er í boði er fábreytni,“ segir Lilja.

Mæðgurnar hvetja fyrirtæki til að skoða þau tækifæri sem felast í samningum við sjálfstætt starfandi fólk.

„Til þess að geta boðið upp á fjölbreytni þurfa þeir sem taka ákvarðanir um kaup á vöru og þjónustu innan fyrirtækis að hafa hugrekki til þess að eiga viðskipti við sjálfstætt starfandi,“ segir Fanney.

En er fjölgun sjálfstætt starfandi kannski bara að endurspegla aukið atvinnuleysi?

,,Við teljum að vöxturinn í gegnum árin stafi ekki af atvinnuleysi þar sem hann hefur verið jafn og þéttur síðustu tíu ár eins og í Bandaríkjunum,“ svarar Lilja.

En hvað þarf til að geta starfað sjálfsætt?

„Að vinna sjálfstætt getur tekið tíma og aga. Þú þarft virkilega að trúa og treysta á sjálfa/n þig. Oft ertu með marga hatta og kannski ekkert öryggisnet. Þú stendur og fellur með þeim ákvörðunum sem taka þarf í þínum rekstri. Í flestum tilfellum þarft þú að hafa ástríðu og þolinmæði til að vinna sjálfstætt til lengri tíma,“ svara mæðgurnar.