Innlent

Segir rekstrarumhverfi einkarekinna fjölmiðla aldrei hafa verið fjandsamlegra

Margrét Helga Erlingsdóttir skrifar
Páll Magnússon, formaður allsherjar- og menntamálanefndar, segir vaxandi hlutdeild erlendra miðla í auglýsingatekjum vera áhyggjuefni og bregðast þurfi strax við fyrirferð Ríkisútvarpsins á auglýsingamarkaði.
Páll Magnússon, formaður allsherjar- og menntamálanefndar, segir vaxandi hlutdeild erlendra miðla í auglýsingatekjum vera áhyggjuefni og bregðast þurfi strax við fyrirferð Ríkisútvarpsins á auglýsingamarkaði. Visir/AP

Auglýsingatekjur innlendra miðla árið 2018 voru ríflega fjórðungi lægri en þær voru árið 2007. Páll Magnússon, formaður allsherjar og menntamálanefndar Alþingis, segir rekstrarumhverfi einkarekna fjölmiðla á Íslandi aldrei hafa verið fjandsamlegra síðan ljósvakamiðlar voru gefnir frjálsir. Ekki verði lengur hægt að líta fram hjá fyrirferð Ríkisútvarpsins á auglýsingamarkaði.

Sjá nánar: Fimm milljarðar í auglýsingakaup til Google, Facebook og erlendra miðla

Hagstofa Íslands birti í morgun tölulegar upplýsingar um tekjur innlendra fjölmiðla af auglýsingum fyrir árið 2018. Tölurnar varpa ljósi á áframhaldandi þróun niður á við þar sem auglýsingatekjur einkarekinna miðla dragast saman og fjármagn fer í auknum mæli úr landi og til vefmiðla í eigu erlendra stórfyrirtækja sem ekki borga virðisaukaskatt hér á landi.

Greiðslur fyrir birtingu auglýsinga námu í heild 13,4 milljörðum króna árið 2018, tveimur prósentum lægri upphæð en árið 2017, reiknað á föstu verðlagi.

Sama ár greiddu íslensk fyrirtæki og stofnanir erlendum vefmiðlum eins og Facebook og Google því sem nemur yfir sjötíu prósentum af heildarupphæðinni sem fór í auglýsingar á netinu.

Páll var spurður hvort honum fyndist forsvaranlegt að ríki og sveitarfélög skiptu við erlenda risa á markaði á borð við Facebook og Google.

„Það kemur mér á óvart að Hagstofan áætlar að yfir fimm milljarðar hafi farið í erlenda netmiðla. Við getum borið þetta saman við þessa rúmlega þrettán milljarða sem auglýst er fyrir á íslenskum miðlum. Ég hefði haldið að þessi tala væri ekki orðin svona há, að hún væri talsvert lægri en fimm milljarðar. En það setur þetta auðvitað í talsvert nýtt samhengi. Ég tel ekki forsvaranlegt að ríki og sveitarfélög séu að beina viðskiptum í miklu mæli til þessara miðla sem greiða hvorki skatta né skyldur hér á Íslandi.“

Risar á markaði eins og Facebook og Google sópa til sín æ stærri hlutdeild af auglýsingatekjum. Ríki og sveitarfélög hafa auglýst hjá Facebook, sem greiðir ekki virðisaukaskatt hér á landi, en það hefur vettvangur falsfrétta sem stjórnvöld hafa reynt að koma böndum á til dæmis með starfshópi þjóðaröryggisráðs um upplýsingaóreiðu sem er nokkurs konar sannleiksnefnd.mynd/AP

Tekjur innlendra miðla af birtingu auglýsinga árið 2018 voru sambærilegar við auglýsingatekjurnar árið 2004.

„Sem þýðir að öll aukningin – stækkun auglýsingakökunnar um fimm milljarðar á þessu árabili, hefur farið í erlenda netmiðla og þetta er mikið umhugsunarefni, ekki síst fyrir opinbera aðila sem eru að auglýsa á þessum vettvangi.“

Páll segir, aðspurður, að um mikla óheillaþróun sé að ræða.

„Sérstaklega fyrir einkarekna fjölmiðla á Íslandi sem trúlega hafa aldrei verið í fjandsamlegra rekstrarumhverfi en akkúrat núna, bara frá því ljósvakamiðlar voru gefnir frjálsir á Íslandi og einokunin afnumin. Þannig að ég held að þetta sýni fram á nauðsyn þess að ef á að breyta einhverju til betra og réttlátari vegar fyrir einkarekna fjölmiðla á Íslandi að þá verður einfaldlega að draga úr umfangi Ríkisútvarpsins á þeim vettvangi.“

„Þetta sýnir fram á að það sé orðið meira en tímabært að það verði hugað að þessu. Það kemur reyndar ekki fram í nýjum tölum Hagstofunnar, en ég geri ráð fyrir að hlutfallið hafi ekki breyst mjög mikið, að Ríkisútvarpið hirði um það bil tuttugu prósent af heildarauglýsingamagninu í íslenskum miðlum og kannski nærri því helminginn af auglýsingum í ljósvakamiðlum.“

Páll segir að ofan á annað sem geri stöðu einkarekinna fjölmiðla slæma sé ofboðsleg fyrirferð Ríkisúvarpsins á auglýsingamarkaði.

„Það verður ekki fram hjá því litið lengur. Ekki ef menn ætla að skapa einhvern eðlilegan rekstrargrundvöll fyrir einkarekna fjölmiðla.“

Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra, hefur óskað eftir því að fjármála- og efnahagsráðuneytið kanni möguleika á skattlagningu kaupa á auglýsingum í erlendum netmiðlum.vísir/vilhelm

Menntamálaráðherra segist treysta á stuðning þingmanna

Í skriflegu svari við fyrirspurn fréttastofu segir Lilja Alfreðsdóttir, mennta-og menningarmálaráðherra, að hún hafi óskað eftir því við fjármála- og efnahagsráðuneytið að það athugi möguleika á skattlagningu kaupa á auglýsingum í erlendum netmiðlum.

Mikil umræða hafi verið, síðustu misseri, í alþjóðastofnunum og ríkjum innan Evrópska efnahagssvæðisins um skattlagningu á stafrænni þjónustu yfir landamæri.

„Þá er ljóst að ríki í Evrópu eru að athuga ýmsar leiðir í þessum efnum. Fjármála- og efnahagsráðuneytið hefur m.a. lagt áherslu á að kynna sér þær aðgerðir sem helst þykja koma til greina. Vegna þessarar þróunar er verið er að koma á stuðningskerfi til frambúðar, sem ég tel mjög brýnt til að tryggja lýðræðislega umræðu og ég treysti á þingmenn að leggjast á árarnar í þeirri vinnu,“ segir í svari Lilju.


Tengdar fréttir

Skora á ráðherra að styðja einkarekna fjölmiðla

Forsvarsmenn helstu einkareknu fjölmiðla á Íslandi skora á menntamála- og forsætisráðherra að styrkja rekstrargrundvöll þeirra svo þeir hafi möguleika á að standa af sér tekjutap vegna samdráttar í samfélaginu í heimsfaraldrinum.

Skora á ráðherra að styðja einkarekna fjölmiðla

Forsvarsmenn helstu einkareknu fjölmiðla á Íslandi skora á menntamála- og forsætisráðherra að styrkja rekstrargrundvöll þeirra svo þeir hafi möguleika á að standa af sér tekjutap vegna samdráttar í samfélaginu í heimsfaraldrinum.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×