Kakkalakkar ekki æskilegir á heimilum Sandra Guðmundsdóttir skrifar 19. júní 2019 08:30 Gísli Már Gíslason fræðir fólk um pöddulíf í Elliðaárdal í kvöld. KRISTINN INGVARSSON Gísli Már Gíslason skordýrasérfræðingur fræðir fólk um heim skordýranna í Elliðaárdal í kvöld. Hann segir skordýrategundum á Íslandi hafa fjölgað um um það bil 400 á þeim 40 árum sem hann hefur kennt skordýrafræði.Gísli segir skordýraáhuga sinn hafa kviknað vegna þess að hann hafi alla tíð haft áhuga á vistfræði. Hann fór því í nám í sjávarvistfræði að loknu BS-prófi. Þegar hann byrjaði í doktorsnámi segist hann hafa farið yfir í vatnalíffræði og það hafi verið tilviljun sem réði því að skordýr urðu fyrir valinu. „Þau eru langfjölliðuðust af þeim dýrategundum sem lifa í og við vötn. Ef þú tekur Mývatn sem dæmi þá getur þéttleikinn á botninum þar verið 100.000 á fermetra. Í Laxá í Suður-Þingeyjarsýslu höfum við mælt upp í 300.000 bitmýslirfur á fermetra,“ segir Gísli. Skordýr eru aðalfæða fugla og fiska í íslenskum vötnum. Gísli segir að 70% fæðu urriðans í Laxá í Suður-Þingeyjarsýslu séu bitmýslirfur. Það er því ljóst að þær eru mjög mikilvægar fyrir lífríkið. „Fiskistofnar Mývatns sveiflast með fæðuframboði mýs. Þó þeir éti líka krabbaflær og annað,“ segir Gísli. „Skordýr eru undirstaða mjög margs, þau eru til dæmis undirstaða mófuglalífs, þetta eru allt skordýraætur.“Skordýraskoðun er fyrir alla fjölskyldunaJÓN ÖRN GUÐBJARTSSONGísli er sérfræðingur í vatnaskordýrum en segist vita ýmislegt um önnur skordýr enda hafi hann kennt skordýrafræði í yfir 40 ár. Hann segir skordýrategundum hér á landi hafa fjölgað mikið á þeim tíma og hann á von á því að fjölgunin verði meiri. „Það eru komnar humlutegundir sem ekki voru áður. Það eru rauðhumla, garðhumla og húshumla til viðbótar við móhumluna sem var fyrir. Þetta eru allt hunangsflugur,“ segir Gísli. „Síðan hafa bæst við þó nokkuð margar geitungategundir. Holugeitungur var fyrsti geitungurinn í Reykjavík og nágrenni svona upp úr 1970. Núna eru geitungategundirnar orðnar sex, þetta verður fólk vart við, jafnvel óttast þetta.“Á von á moskítóflugum til Íslands Gísli segir að vatnaskordýrum fjölgi einnig en þekktasta dæmið er lúsmýið. „Ég spái því að með auknum lofthita, sem er þó sveiflukenndur, muni skordýrum hér fjölga verulega. Þau skordýr sem hafast við í heitari löndum eru að færa sig norður á bóginn. Ég á von á því að moskítóflugur slæði sér hingað til lands fyrr eða síðar.“ Skordýrin berast hingað með vindum. Vorflugutegundum, sem eru á stærð við fiðrildi, hefur fjölgað úr 10 í 12 á þeim tíma sem Gísli hefur rannsakað þær. „Við höfum fylgst með hvað þær eru lengi að berast um landið, ég fann fyrri tegundina 1974 þegar ég var í doktorsnámi. Þá var hún bundin við Austfirði og Norðausturland. Núna hefur þessi tegund náð því að dreifa sér um allt land. Dreifingarhraðinn eru 7-10 km á ári.“Gísli er sérfræðingur í vatnaskordýrum. KRISTINN INGVARSSON Á fjórum árum hefur lúsmýið sem upprunalega fannst í Kjósinni dreift sér um Borgarfjarðarhéruð, höfuðborgarsvæðið og austur í Biskupstungur og Gísli segir allt benda til þess að það muni dreifa sér um allt land. Gísli segir að óþarfi sé að hræðast að þessar nýju tegundir berist heim til fólks. „Það eru alltaf að berast ný skordýr sem verða húsdýr, þau koma yfirleitt með matvöru. Sérstaklega mjöli og öðru slíku. Yfirleitt eru þessi skordýr ekki hættuleg. En það er allt í lagi að hafa varann á. Sumt er ekkert æskilegt að hafa í híbýlum sínum eins og kakkalakka, það kemur mikil lykt af þeim.“ Gísli segir þrjár tegundir kakkalakka orðnar landlægar hér á landi, en þær hafa takmarkaða útbreiðslu. Í Elliðaárdalnum í kvöld verður hægt að veiða skordýr og skoða þau í víðsjám. Gísli verður á staðnum ásamt fleiri líffræðingum frá Háskóla Íslands til að fræða fólk um dýrin sem það veiðir. „Við hittumst við gömlu rafstöðina klukkan 18.00. Við sitjum við borð með víðsjár þannig að þeir sem safna skordýrunum geta skoðað þau betur með stækkun. Við komum með háfa og skálar sem fólk getur skoðað skordýrin í en það er gott ef fólk kemur með krukkur að heiman til að safna skordýrunum saman,“ segir Gísli.Laugakönguló lifir á norðurhveli jarðaKRISTINN INGVARSSON „Skordýrin veiðast þarna í kjarrinu og við bakka Elliðaánna. Við leggjum til að krakkarnir velti við steinum en þá kemur ýmislegt í ljós eins og járnsmiðir og bjöllur og annað sem þau geta veitt.“ Skordýraskoðunin er hluti af samstarfsverkefni Ferðafélags Íslands, Ferðafélagi unga fólksins, Háskóla Íslands og Háskóla unga fólksins, Með fróðleik í fararnesti. Gísli hefur verið með, sem hluta af verkefninu, kræklingagöngur í Hvalfirði sem er nú orðin að fjöruferð í Gróttu, skordýraskoðunina og í ágúst verður sveppaferð. Skordýraskoðunin ásamt hinum ferðunum er hugsuð fyrir alla fjölskylduna. „Krakkarnir hafa mikinn áhuga á þessu,“ segir Gísli. „En svo kemur fullorðið fólk með, foreldrar og aðrir aðstandendur.“ Birtist í Fréttablaðinu Dýr Lúsmý Tengdar fréttir Lúsmýið er komið til að vera og mun dreifa sér um allt land Prófessor segir Íslendinga þurfa að sætta sig við það. 18. júní 2019 14:43 Íslendingar verði að venjast lúsmýinu líkt og nágrannaþjóðirnar Að sögn prófessors í líffræði er Lúsmý komið til að vera og mun dreifast um allt land. Fólk verði því einfaldlega að venjast þessari nýju óværu. 18. júní 2019 20:00 Mest lesið Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Innlent Sigurvegarar í keppni Musks ekki valdir af handahófi Erlent Bandaríkjamenn ganga að kjörborðinu Erlent Útsendarar GRU sagðir hafa sent eldsprengjur með flugvélum Erlent Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Ekki lægri meðalhiti frá árinu 1997 Veður Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Innlent „Þetta var hræðilegt slys“ Innlent Pennsylvanía nauðsynleg til að tryggja sigur Erlent Fleiri fréttir Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Einn fluttur á sjúkrahús eftir árekstur Grasrótin að styrkjast eftir samstarf sem mögulega var of dýrkeypt Haustið 2008 að einhverju leyti „reyfarakennt“ Sex kílómetrar urðu átta í straumhörðum og ísköldum sjónum „Þetta var hræðilegt slys“ Hræðilegt slys og sögulegar kosningar Mögulega merki um að lítið magn kviku hafi verið á ferð Læknar boða miklu harðari aðgerðir Sigurður Ingi þögull um búsetuúrræðin Formaður Kyndils lést í slysinu við Tungufljót Leituðu áfram undir ís vegna misræmis milli lista og leiðsögumanna Yfirbuguðu konu með lítið barn og hníf í hendi Sjálfstæðismenn vilja taka upp samræmd próf Sjónum beint til vinstri í kosningapallborðinu Ríkið þrýsti læknum út í harðari verkfallsaðgerðir Aukaþingmaður leikur enn lausum hala Baráttan í Bandaríkjunum á lokametrunum Málið komið á „endastöð“ og rannsókn lokið Bergþór hæðist að Bjarna og Sigurði Inga Enginn stjórnmálamaður á loftslagsráðstefnu „Brottfararúrræði þurfa ekki að vera grimm eða harðneskjuleg” Enginn verið stuðaður með rafbyssu ennþá Þétt skjálftavirkni í nótt en ekki nægur kraftur fyrir kvikuhlaup Verkfallið hafi mikil áhrif á fáar fjölskyldur og lítil áhrif á samfélagið Umræða á Bylgjunni ekki ígildi stjórnvaldsákvörðunar Selur íbúð sem hann gerði upp og flytur í ódýrari íbúð Banaslys við Tungufljót Sjá meira
Gísli Már Gíslason skordýrasérfræðingur fræðir fólk um heim skordýranna í Elliðaárdal í kvöld. Hann segir skordýrategundum á Íslandi hafa fjölgað um um það bil 400 á þeim 40 árum sem hann hefur kennt skordýrafræði.Gísli segir skordýraáhuga sinn hafa kviknað vegna þess að hann hafi alla tíð haft áhuga á vistfræði. Hann fór því í nám í sjávarvistfræði að loknu BS-prófi. Þegar hann byrjaði í doktorsnámi segist hann hafa farið yfir í vatnalíffræði og það hafi verið tilviljun sem réði því að skordýr urðu fyrir valinu. „Þau eru langfjölliðuðust af þeim dýrategundum sem lifa í og við vötn. Ef þú tekur Mývatn sem dæmi þá getur þéttleikinn á botninum þar verið 100.000 á fermetra. Í Laxá í Suður-Þingeyjarsýslu höfum við mælt upp í 300.000 bitmýslirfur á fermetra,“ segir Gísli. Skordýr eru aðalfæða fugla og fiska í íslenskum vötnum. Gísli segir að 70% fæðu urriðans í Laxá í Suður-Þingeyjarsýslu séu bitmýslirfur. Það er því ljóst að þær eru mjög mikilvægar fyrir lífríkið. „Fiskistofnar Mývatns sveiflast með fæðuframboði mýs. Þó þeir éti líka krabbaflær og annað,“ segir Gísli. „Skordýr eru undirstaða mjög margs, þau eru til dæmis undirstaða mófuglalífs, þetta eru allt skordýraætur.“Skordýraskoðun er fyrir alla fjölskyldunaJÓN ÖRN GUÐBJARTSSONGísli er sérfræðingur í vatnaskordýrum en segist vita ýmislegt um önnur skordýr enda hafi hann kennt skordýrafræði í yfir 40 ár. Hann segir skordýrategundum hér á landi hafa fjölgað mikið á þeim tíma og hann á von á því að fjölgunin verði meiri. „Það eru komnar humlutegundir sem ekki voru áður. Það eru rauðhumla, garðhumla og húshumla til viðbótar við móhumluna sem var fyrir. Þetta eru allt hunangsflugur,“ segir Gísli. „Síðan hafa bæst við þó nokkuð margar geitungategundir. Holugeitungur var fyrsti geitungurinn í Reykjavík og nágrenni svona upp úr 1970. Núna eru geitungategundirnar orðnar sex, þetta verður fólk vart við, jafnvel óttast þetta.“Á von á moskítóflugum til Íslands Gísli segir að vatnaskordýrum fjölgi einnig en þekktasta dæmið er lúsmýið. „Ég spái því að með auknum lofthita, sem er þó sveiflukenndur, muni skordýrum hér fjölga verulega. Þau skordýr sem hafast við í heitari löndum eru að færa sig norður á bóginn. Ég á von á því að moskítóflugur slæði sér hingað til lands fyrr eða síðar.“ Skordýrin berast hingað með vindum. Vorflugutegundum, sem eru á stærð við fiðrildi, hefur fjölgað úr 10 í 12 á þeim tíma sem Gísli hefur rannsakað þær. „Við höfum fylgst með hvað þær eru lengi að berast um landið, ég fann fyrri tegundina 1974 þegar ég var í doktorsnámi. Þá var hún bundin við Austfirði og Norðausturland. Núna hefur þessi tegund náð því að dreifa sér um allt land. Dreifingarhraðinn eru 7-10 km á ári.“Gísli er sérfræðingur í vatnaskordýrum. KRISTINN INGVARSSON Á fjórum árum hefur lúsmýið sem upprunalega fannst í Kjósinni dreift sér um Borgarfjarðarhéruð, höfuðborgarsvæðið og austur í Biskupstungur og Gísli segir allt benda til þess að það muni dreifa sér um allt land. Gísli segir að óþarfi sé að hræðast að þessar nýju tegundir berist heim til fólks. „Það eru alltaf að berast ný skordýr sem verða húsdýr, þau koma yfirleitt með matvöru. Sérstaklega mjöli og öðru slíku. Yfirleitt eru þessi skordýr ekki hættuleg. En það er allt í lagi að hafa varann á. Sumt er ekkert æskilegt að hafa í híbýlum sínum eins og kakkalakka, það kemur mikil lykt af þeim.“ Gísli segir þrjár tegundir kakkalakka orðnar landlægar hér á landi, en þær hafa takmarkaða útbreiðslu. Í Elliðaárdalnum í kvöld verður hægt að veiða skordýr og skoða þau í víðsjám. Gísli verður á staðnum ásamt fleiri líffræðingum frá Háskóla Íslands til að fræða fólk um dýrin sem það veiðir. „Við hittumst við gömlu rafstöðina klukkan 18.00. Við sitjum við borð með víðsjár þannig að þeir sem safna skordýrunum geta skoðað þau betur með stækkun. Við komum með háfa og skálar sem fólk getur skoðað skordýrin í en það er gott ef fólk kemur með krukkur að heiman til að safna skordýrunum saman,“ segir Gísli.Laugakönguló lifir á norðurhveli jarðaKRISTINN INGVARSSON „Skordýrin veiðast þarna í kjarrinu og við bakka Elliðaánna. Við leggjum til að krakkarnir velti við steinum en þá kemur ýmislegt í ljós eins og járnsmiðir og bjöllur og annað sem þau geta veitt.“ Skordýraskoðunin er hluti af samstarfsverkefni Ferðafélags Íslands, Ferðafélagi unga fólksins, Háskóla Íslands og Háskóla unga fólksins, Með fróðleik í fararnesti. Gísli hefur verið með, sem hluta af verkefninu, kræklingagöngur í Hvalfirði sem er nú orðin að fjöruferð í Gróttu, skordýraskoðunina og í ágúst verður sveppaferð. Skordýraskoðunin ásamt hinum ferðunum er hugsuð fyrir alla fjölskylduna. „Krakkarnir hafa mikinn áhuga á þessu,“ segir Gísli. „En svo kemur fullorðið fólk með, foreldrar og aðrir aðstandendur.“
Birtist í Fréttablaðinu Dýr Lúsmý Tengdar fréttir Lúsmýið er komið til að vera og mun dreifa sér um allt land Prófessor segir Íslendinga þurfa að sætta sig við það. 18. júní 2019 14:43 Íslendingar verði að venjast lúsmýinu líkt og nágrannaþjóðirnar Að sögn prófessors í líffræði er Lúsmý komið til að vera og mun dreifast um allt land. Fólk verði því einfaldlega að venjast þessari nýju óværu. 18. júní 2019 20:00 Mest lesið Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Innlent Sigurvegarar í keppni Musks ekki valdir af handahófi Erlent Bandaríkjamenn ganga að kjörborðinu Erlent Útsendarar GRU sagðir hafa sent eldsprengjur með flugvélum Erlent Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Ekki lægri meðalhiti frá árinu 1997 Veður Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Innlent „Þetta var hræðilegt slys“ Innlent Pennsylvanía nauðsynleg til að tryggja sigur Erlent Fleiri fréttir Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Einn fluttur á sjúkrahús eftir árekstur Grasrótin að styrkjast eftir samstarf sem mögulega var of dýrkeypt Haustið 2008 að einhverju leyti „reyfarakennt“ Sex kílómetrar urðu átta í straumhörðum og ísköldum sjónum „Þetta var hræðilegt slys“ Hræðilegt slys og sögulegar kosningar Mögulega merki um að lítið magn kviku hafi verið á ferð Læknar boða miklu harðari aðgerðir Sigurður Ingi þögull um búsetuúrræðin Formaður Kyndils lést í slysinu við Tungufljót Leituðu áfram undir ís vegna misræmis milli lista og leiðsögumanna Yfirbuguðu konu með lítið barn og hníf í hendi Sjálfstæðismenn vilja taka upp samræmd próf Sjónum beint til vinstri í kosningapallborðinu Ríkið þrýsti læknum út í harðari verkfallsaðgerðir Aukaþingmaður leikur enn lausum hala Baráttan í Bandaríkjunum á lokametrunum Málið komið á „endastöð“ og rannsókn lokið Bergþór hæðist að Bjarna og Sigurði Inga Enginn stjórnmálamaður á loftslagsráðstefnu „Brottfararúrræði þurfa ekki að vera grimm eða harðneskjuleg” Enginn verið stuðaður með rafbyssu ennþá Þétt skjálftavirkni í nótt en ekki nægur kraftur fyrir kvikuhlaup Verkfallið hafi mikil áhrif á fáar fjölskyldur og lítil áhrif á samfélagið Umræða á Bylgjunni ekki ígildi stjórnvaldsákvörðunar Selur íbúð sem hann gerði upp og flytur í ódýrari íbúð Banaslys við Tungufljót Sjá meira
Lúsmýið er komið til að vera og mun dreifa sér um allt land Prófessor segir Íslendinga þurfa að sætta sig við það. 18. júní 2019 14:43
Íslendingar verði að venjast lúsmýinu líkt og nágrannaþjóðirnar Að sögn prófessors í líffræði er Lúsmý komið til að vera og mun dreifast um allt land. Fólk verði því einfaldlega að venjast þessari nýju óværu. 18. júní 2019 20:00