Sorgarsaga Aleppo: Ein fegursta borg Miðausturlanda sundursprengd og skugginn af sjálfri sér Atli ísleifsson skrifar 1. mars 2016 11:09 Íbúar Aleppo virða fyrir sér skemmdir sem unnar voru í loftárásum stjórnarhersins í Shaar-hverfinu í austurhluta Aleppo í mars á síðasta ári. Vísir/AFP Borginni hefur verið lýst sem einni fegustu borg Miðausturlanda. Baráttan um Aleppo milli sveita sýrlenska stjórnarhersins og uppreisnarhópa hefur hins vegar leitt til þess að fornar og fagrar byggingar í þessari stærstu borg landsins hafa verið sprengdar í sundur og er borgin nú skugginn af sjálfri sér. Þar sem áður voru líflegir markaðir og fjölmenni á götum mega sprengjuárásir nú heita daglegt brauð og víða má sjá leyniskyttur á húsþökum. Loftárásir Rússlandshers síðustu mánuði hafa meðal annars beinst að Aleppo þar sem uppreisnarhópar hafa um árabil ráðið yfir heilu hverfunum, en stjórnarher Sýrlands öðrum.Stærsta borg SýrlandsAleppo er stærsta borg Sýrlands og hefur verið helsta iðnaðarborg og fjármálamiðstöð landsins. Borgin hefur verið þekkt fyrir framleiðslu sína á vefnaðarvörum, lyfjum og hinni heimsfrægu Aleppo-sápu sem búin er til úr olífuolíu. Eftir að uppreisnin gegn Bashar al-Assad Sýrlandsforseta hófst árið 2011 slapp borgin að mestu við þau fjölmennu mótmæli og þær mannskæðu árásir sem einkenndu ástandið í öðrum borgum og bæjum landsins.Mynd af Aleppo árið 2010, áður en borgarstyrjöldin braust út.Vísir/GettyÍ frétt BBC kemur fram þetta hafi breyst í júlí 2012 þegar uppreisnarhópar létu til skarar skríða og sóttu hart að hersveitum stjórnarhersins og náðu stjórn á stórum hluta norðurhluta landsins. Uppresinarmenn ráða nú yfir stórum hverfum í austurhluta Aleppo og sveitir hliðhollar Bashar al-Assad Sýrlandsforseta yfir vesturhlutanum. Yfirráð yfir sumum hlutum borgarinnar skipta um hendur nær daglega.Baráttan um Aleppo kann að marka þáttaskilStjórnarherinn hefur frá lokum 2013 hert loftárásir á þá hluta borgarinnar sem uppreisnarmenn ráða yfir og hafa þúsundir manna hafa látið lífið. Stór hluti þeirra eru óbreyttir borgarar. Sýrlandsher hefur síðustu mánuðina notið stuðnings Rússlandshers og hafa uppreisnarmenn átt í vök að verjast að undanförnu. Margir vilja meina að ef stjórnarherinn nær Aleppo aftur á sitt vald kunni það að marka þáttaskil í sýrlenska borgarastríðinu.Borgarvirkið í Aleppo árið 2012.Vísir/AFPForn borgAleppo, sem gengur undir nafninu „Halab“ á arabísku, hefur verið með eina lengstu samfelldu búsetuna í mannkynssögunni. Minnst er á borgina í egypskum textum frá tuttugustu öld fyrir Krist. Leifar af hofi frá þriðja árþúsundi fyrir Krist hafa fundist í kringum hið fræga borgarvirki Aleppo frá 360 fyrir Krist sem gnæfir enn yfir borgina. Aleppo blómstraði á sautjándu öldu fyrir Krist þar sem borgin var stjórnsýsluleg og efnahafsleg miðstöð konungsríkisins Jamhad þar til það féll í hendur Híttíta. Borgin varð síðan mikilvæg miðstöð fyrir verslunarmenn sem fóru á Silkiveginum svokallaða milli ríkja í kringum Miðjarðarhaf og ríkja í austri. Síðar varð borgin hluti Rómarveldis þar sem hún blómstraði á ný.Hermenn eru nú á hverju strái í kringum borgarvirkið í Aleppo.Vísir/AFPÁ sjöundu öld eftir Krist náðu múslímskir arabar þar yfirráðum og í upphafi þeirrar áttundu var Moskan mikla í borginni reist. Á tíundu öld varð Aleppo höfuðborg Hamdanid-veldisins en varð á næstu árum mikið bitbein ólíkra velda í heimshlutanum. Á þrettándu öld náðu Mongólar borginni og nokkru síðar brust út skæð plága sem varð stórum hluta íbúanna að aldurtila. Á sextándu öld varð borgin svo hluti Tyrkjaveldis og varð helsta miðstöð verslunar milli austurs og vesturs.Miklar skemmdir hafa verið unnar á Moskunni miklu. Mynd frá 2014.Vísir/AFPGríðarleg fjölgun íbúa eftir seinna stríðNokkuð dró úr mikilvægi borgarinnar á átjándu öld og enn frekar þegar Bretar og Frakkar skiptu Sýrlandi sem leiddi til að samband borgarinnar við suðurhluta Tyrklands og norðurhluta Írak var gert erfiðara. Ástandið versnaði enn frekar eftir að hafnarborgin Alexandretta féll í hendur Tyrkja árið 1939. Eftir að Sýrland lýsti yfir sjálfstæði að lokinni seinni heimsstyrjöldinni varð borgin mesta iðnaðarborg landsins á ný þar sem íbúafjöldinn fór úr 300 þúsund í 2,3 milljónir árið 2005. Til samanburðar eru íbúar sýrlensku höfuðborgarinnar Damaskus um 1,7 milljónir. Íbúarnir eru að stærstum hluta súnnímúslímar og flestir arabar þó að einnig séu þar Kúrdar og Túrkómenar. Þá búa flestir kristnir íbúar Sýrlands í Aleppo.Markaðurinn (souk) í miðborg Aleppo árið 2012.Vísir/AFPHernaðarlega mikilvægBBC segir frá því að þegar mótmæli brutust út í landinu í mars 2011 gerðu sýrlensk yfirvöld allt sem í þeirra valdi stóð til að tryggja að þau breiddust ekki út til Aleppo. Hótanir yfirvalda gerðu það að verkum að mótmælin einskorðuðust í upphafi við úthverfi borgarinnar og svæði í kringum háskólann. Í febrúar 2012 voru hins vegar tvær sprengjuárásir gerðar á starfstöðvar lögreglu og hersins í borginni og féllu í þeim 28 manns. Þá var ekki aftur snúið og hófust bardagar milli stjórnarhermanna og uppreisnarmanna í nágrenni borgarinnar.Mikill eldur braust út á markaðnum árið 2012 eftir sprengjuárásir í nágrenninu.Vísir/AFPOrrustan um Aleppo hófst svo fyrir alvöru um miðjan júlí 2012 þar sem uppreisnarhópar náðu fljótlega borgarhlutum í norðaustri, suðri og vestri á sitt vald. Undir lok mánaðarins náðu átökin einnig að gamla bænum sem er á heimsminjaskrá UNESCO. Mikill eldur eyðilagði helsta markað Aleppoborgar í september 2012 og í apríl 2013 var bænaturn Moskunnar miklu frá elleftu öld sprengdur.Borgarvirkið í Aleppo.Vísir/GettyUppreisnarmenn eiga í vök að verjastAð sögn BBC hafa uppreisnarmenn átt í erfiðleikum með að komast yfir þau þungavopn sem þarf til til að sigra stjórnarherinn. Sýrlandsher hefur þó þurft að leggja mikinn mannafla í að verja sjálfa höfuðborgina Damaskus eftir að uppreisnarhópar hófu þar sókn í júlí 2012. Stjórnarherinn hefur þó sótt hart að uppreisnarhópum í Aleppo með aðstoð Rússa að undanförnu. Rússar hafa sagst einungis beina loftárásum sínum að uppreisnarhópum íslamista – ISIS og fleiri – en Vesturveldin hafa sakað þá um að beina einnig árásum sínum að öðrum uppreisnarhópum og andstæðingum Assad forseta. Sýrlandsher hefur síðustu vikurnar náð nokkrum bæjum norður af Aleppo á sitt vald og vinna nú markvisst að því að ná að sitja um þau svæði sem uppreisnarmenn ráða yfir og loka birgðaleiðum. Mannréttindasamtökin Amnesty hafa sakað deiluaðila – jafnt stjórnarherinn og uppreisnarhópa – um að hafa gerst seka um stríðsglæpi. Segja samtökin líf íbúa borgarinnar verða sífellt óbærilegra, enda hafa mörg hundruð þúsund íbúar borgarinnar tekið þá ákvörðun að yfirgefa heimili sín og lagst á flótta í von um betra líf. Flóttamenn Fréttaskýringar Mið-Austurlönd Mest lesið Tveir reyndust í skotti bíls Innlent Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Innlent Harður þriggja bíla árekstur á Suðurlandsvegi Innlent Málningu kastað og ryskingar við sendiráðið Innlent Erfitt að setja tölu á hve margir vilji stjórnarslit Innlent Svandís og Guðmundur Ingi nýir leiðtogar Vinstri grænna Innlent Mannekla bindur hendur héraðssaksóknara í samráðsmáli Innlent Ríkisstjórnarflokkarnir mælast með tuttugu prósenta fylgi Innlent Mótmælendur hindruðu för lögreglubíls í forgangsakstri Innlent Engum verði vísað út við myndbirtingu Erlent Fleiri fréttir Engum verði vísað út við myndbirtingu Minnst sextán látnir í aurskriðum í Bosníu og Hersegóvínu Einn af leiðtogum Hamas lést í loftárás á Líbanon Minnst sjötíu í valnum eftir árás glæpamanna Versnandi ástand í Pokrovsk Trump sagði Pence að hann yrði fyrirlitinn og talinn heimskur Gerðu árás á landamærastöð þar sem tugir þúsunda hafa flúið Obama leggur land undir fót fyrir Harris í næstu viku Sýknaðir af alvarlegustu ákærunum vegna dauða Nichols Hvaldímír drapst af völdum bakteríusýkingar 21 árs konu bjargað á Gasa tíu árum eftir að henni var rænt Arftaki Nasrallah sagður drepinn í árás Ísraela Vita um tvo Íslendinga í Líbanon Segja íbúum tuttugu og fimm þorpa að flýja Hringmyrkvi sýnilegur yfir syðsta oddi Suður-Ameríku Fyrsta heimsókn Rutte til Úkraínu Íhuga árásir á olíuvinnslur og kjarnorkustöðvar í Íran Nýnasisti sagðist ekki hafa stungið börn vegna rasisma Rússar reyndu að skjóta niður ísraelskar stýriflaugar Slökkva á tækjum næstvíðförlasta geimfarsins til að lengja líf þess Lét sér fátt um finnast að Pence væri í hættu Forsetinn neitar að undirrita lög gegn hinsegin fólki Tekur einarða afstöðu með þungunarrofi og sjálfræði kvenna Læknir játar sök í tengslum við dauða Matthew Perry Starfsfólk farið að þjást af „laxaastma“ Fimm látnir í Beirút eftir loftárás á heilsugæslu Maðurinn á bak við Tripp Trapp-stólinn látinn Verulegar líkur á að stórt stríð brjótist út í Miðausturlöndum Þrír ungir Svíar handteknir vegna sprenginganna í Kaupmannahöfn Watson skal áfram sæta gæsluvarðhaldi Sjá meira
Borginni hefur verið lýst sem einni fegustu borg Miðausturlanda. Baráttan um Aleppo milli sveita sýrlenska stjórnarhersins og uppreisnarhópa hefur hins vegar leitt til þess að fornar og fagrar byggingar í þessari stærstu borg landsins hafa verið sprengdar í sundur og er borgin nú skugginn af sjálfri sér. Þar sem áður voru líflegir markaðir og fjölmenni á götum mega sprengjuárásir nú heita daglegt brauð og víða má sjá leyniskyttur á húsþökum. Loftárásir Rússlandshers síðustu mánuði hafa meðal annars beinst að Aleppo þar sem uppreisnarhópar hafa um árabil ráðið yfir heilu hverfunum, en stjórnarher Sýrlands öðrum.Stærsta borg SýrlandsAleppo er stærsta borg Sýrlands og hefur verið helsta iðnaðarborg og fjármálamiðstöð landsins. Borgin hefur verið þekkt fyrir framleiðslu sína á vefnaðarvörum, lyfjum og hinni heimsfrægu Aleppo-sápu sem búin er til úr olífuolíu. Eftir að uppreisnin gegn Bashar al-Assad Sýrlandsforseta hófst árið 2011 slapp borgin að mestu við þau fjölmennu mótmæli og þær mannskæðu árásir sem einkenndu ástandið í öðrum borgum og bæjum landsins.Mynd af Aleppo árið 2010, áður en borgarstyrjöldin braust út.Vísir/GettyÍ frétt BBC kemur fram þetta hafi breyst í júlí 2012 þegar uppreisnarhópar létu til skarar skríða og sóttu hart að hersveitum stjórnarhersins og náðu stjórn á stórum hluta norðurhluta landsins. Uppresinarmenn ráða nú yfir stórum hverfum í austurhluta Aleppo og sveitir hliðhollar Bashar al-Assad Sýrlandsforseta yfir vesturhlutanum. Yfirráð yfir sumum hlutum borgarinnar skipta um hendur nær daglega.Baráttan um Aleppo kann að marka þáttaskilStjórnarherinn hefur frá lokum 2013 hert loftárásir á þá hluta borgarinnar sem uppreisnarmenn ráða yfir og hafa þúsundir manna hafa látið lífið. Stór hluti þeirra eru óbreyttir borgarar. Sýrlandsher hefur síðustu mánuðina notið stuðnings Rússlandshers og hafa uppreisnarmenn átt í vök að verjast að undanförnu. Margir vilja meina að ef stjórnarherinn nær Aleppo aftur á sitt vald kunni það að marka þáttaskil í sýrlenska borgarastríðinu.Borgarvirkið í Aleppo árið 2012.Vísir/AFPForn borgAleppo, sem gengur undir nafninu „Halab“ á arabísku, hefur verið með eina lengstu samfelldu búsetuna í mannkynssögunni. Minnst er á borgina í egypskum textum frá tuttugustu öld fyrir Krist. Leifar af hofi frá þriðja árþúsundi fyrir Krist hafa fundist í kringum hið fræga borgarvirki Aleppo frá 360 fyrir Krist sem gnæfir enn yfir borgina. Aleppo blómstraði á sautjándu öldu fyrir Krist þar sem borgin var stjórnsýsluleg og efnahafsleg miðstöð konungsríkisins Jamhad þar til það féll í hendur Híttíta. Borgin varð síðan mikilvæg miðstöð fyrir verslunarmenn sem fóru á Silkiveginum svokallaða milli ríkja í kringum Miðjarðarhaf og ríkja í austri. Síðar varð borgin hluti Rómarveldis þar sem hún blómstraði á ný.Hermenn eru nú á hverju strái í kringum borgarvirkið í Aleppo.Vísir/AFPÁ sjöundu öld eftir Krist náðu múslímskir arabar þar yfirráðum og í upphafi þeirrar áttundu var Moskan mikla í borginni reist. Á tíundu öld varð Aleppo höfuðborg Hamdanid-veldisins en varð á næstu árum mikið bitbein ólíkra velda í heimshlutanum. Á þrettándu öld náðu Mongólar borginni og nokkru síðar brust út skæð plága sem varð stórum hluta íbúanna að aldurtila. Á sextándu öld varð borgin svo hluti Tyrkjaveldis og varð helsta miðstöð verslunar milli austurs og vesturs.Miklar skemmdir hafa verið unnar á Moskunni miklu. Mynd frá 2014.Vísir/AFPGríðarleg fjölgun íbúa eftir seinna stríðNokkuð dró úr mikilvægi borgarinnar á átjándu öld og enn frekar þegar Bretar og Frakkar skiptu Sýrlandi sem leiddi til að samband borgarinnar við suðurhluta Tyrklands og norðurhluta Írak var gert erfiðara. Ástandið versnaði enn frekar eftir að hafnarborgin Alexandretta féll í hendur Tyrkja árið 1939. Eftir að Sýrland lýsti yfir sjálfstæði að lokinni seinni heimsstyrjöldinni varð borgin mesta iðnaðarborg landsins á ný þar sem íbúafjöldinn fór úr 300 þúsund í 2,3 milljónir árið 2005. Til samanburðar eru íbúar sýrlensku höfuðborgarinnar Damaskus um 1,7 milljónir. Íbúarnir eru að stærstum hluta súnnímúslímar og flestir arabar þó að einnig séu þar Kúrdar og Túrkómenar. Þá búa flestir kristnir íbúar Sýrlands í Aleppo.Markaðurinn (souk) í miðborg Aleppo árið 2012.Vísir/AFPHernaðarlega mikilvægBBC segir frá því að þegar mótmæli brutust út í landinu í mars 2011 gerðu sýrlensk yfirvöld allt sem í þeirra valdi stóð til að tryggja að þau breiddust ekki út til Aleppo. Hótanir yfirvalda gerðu það að verkum að mótmælin einskorðuðust í upphafi við úthverfi borgarinnar og svæði í kringum háskólann. Í febrúar 2012 voru hins vegar tvær sprengjuárásir gerðar á starfstöðvar lögreglu og hersins í borginni og féllu í þeim 28 manns. Þá var ekki aftur snúið og hófust bardagar milli stjórnarhermanna og uppreisnarmanna í nágrenni borgarinnar.Mikill eldur braust út á markaðnum árið 2012 eftir sprengjuárásir í nágrenninu.Vísir/AFPOrrustan um Aleppo hófst svo fyrir alvöru um miðjan júlí 2012 þar sem uppreisnarhópar náðu fljótlega borgarhlutum í norðaustri, suðri og vestri á sitt vald. Undir lok mánaðarins náðu átökin einnig að gamla bænum sem er á heimsminjaskrá UNESCO. Mikill eldur eyðilagði helsta markað Aleppoborgar í september 2012 og í apríl 2013 var bænaturn Moskunnar miklu frá elleftu öld sprengdur.Borgarvirkið í Aleppo.Vísir/GettyUppreisnarmenn eiga í vök að verjastAð sögn BBC hafa uppreisnarmenn átt í erfiðleikum með að komast yfir þau þungavopn sem þarf til til að sigra stjórnarherinn. Sýrlandsher hefur þó þurft að leggja mikinn mannafla í að verja sjálfa höfuðborgina Damaskus eftir að uppreisnarhópar hófu þar sókn í júlí 2012. Stjórnarherinn hefur þó sótt hart að uppreisnarhópum í Aleppo með aðstoð Rússa að undanförnu. Rússar hafa sagst einungis beina loftárásum sínum að uppreisnarhópum íslamista – ISIS og fleiri – en Vesturveldin hafa sakað þá um að beina einnig árásum sínum að öðrum uppreisnarhópum og andstæðingum Assad forseta. Sýrlandsher hefur síðustu vikurnar náð nokkrum bæjum norður af Aleppo á sitt vald og vinna nú markvisst að því að ná að sitja um þau svæði sem uppreisnarmenn ráða yfir og loka birgðaleiðum. Mannréttindasamtökin Amnesty hafa sakað deiluaðila – jafnt stjórnarherinn og uppreisnarhópa – um að hafa gerst seka um stríðsglæpi. Segja samtökin líf íbúa borgarinnar verða sífellt óbærilegra, enda hafa mörg hundruð þúsund íbúar borgarinnar tekið þá ákvörðun að yfirgefa heimili sín og lagst á flótta í von um betra líf.
Flóttamenn Fréttaskýringar Mið-Austurlönd Mest lesið Tveir reyndust í skotti bíls Innlent Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Innlent Harður þriggja bíla árekstur á Suðurlandsvegi Innlent Málningu kastað og ryskingar við sendiráðið Innlent Erfitt að setja tölu á hve margir vilji stjórnarslit Innlent Svandís og Guðmundur Ingi nýir leiðtogar Vinstri grænna Innlent Mannekla bindur hendur héraðssaksóknara í samráðsmáli Innlent Ríkisstjórnarflokkarnir mælast með tuttugu prósenta fylgi Innlent Mótmælendur hindruðu för lögreglubíls í forgangsakstri Innlent Engum verði vísað út við myndbirtingu Erlent Fleiri fréttir Engum verði vísað út við myndbirtingu Minnst sextán látnir í aurskriðum í Bosníu og Hersegóvínu Einn af leiðtogum Hamas lést í loftárás á Líbanon Minnst sjötíu í valnum eftir árás glæpamanna Versnandi ástand í Pokrovsk Trump sagði Pence að hann yrði fyrirlitinn og talinn heimskur Gerðu árás á landamærastöð þar sem tugir þúsunda hafa flúið Obama leggur land undir fót fyrir Harris í næstu viku Sýknaðir af alvarlegustu ákærunum vegna dauða Nichols Hvaldímír drapst af völdum bakteríusýkingar 21 árs konu bjargað á Gasa tíu árum eftir að henni var rænt Arftaki Nasrallah sagður drepinn í árás Ísraela Vita um tvo Íslendinga í Líbanon Segja íbúum tuttugu og fimm þorpa að flýja Hringmyrkvi sýnilegur yfir syðsta oddi Suður-Ameríku Fyrsta heimsókn Rutte til Úkraínu Íhuga árásir á olíuvinnslur og kjarnorkustöðvar í Íran Nýnasisti sagðist ekki hafa stungið börn vegna rasisma Rússar reyndu að skjóta niður ísraelskar stýriflaugar Slökkva á tækjum næstvíðförlasta geimfarsins til að lengja líf þess Lét sér fátt um finnast að Pence væri í hættu Forsetinn neitar að undirrita lög gegn hinsegin fólki Tekur einarða afstöðu með þungunarrofi og sjálfræði kvenna Læknir játar sök í tengslum við dauða Matthew Perry Starfsfólk farið að þjást af „laxaastma“ Fimm látnir í Beirút eftir loftárás á heilsugæslu Maðurinn á bak við Tripp Trapp-stólinn látinn Verulegar líkur á að stórt stríð brjótist út í Miðausturlöndum Þrír ungir Svíar handteknir vegna sprenginganna í Kaupmannahöfn Watson skal áfram sæta gæsluvarðhaldi Sjá meira