Ásgeir, gefðu okkur von! Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar 13. ágúst 2024 11:01 Hún hefur smogið eins og dalalæða inn í nánast hvern krók og kima samfélagsins og hefur bæði vakið ugg og ótta. Váin hefur vomað yfir og sýnir ekki á sér neitt fararsnið. Vextir, verðbólga og vísitölur hvers konar hafa farið hækkandi og aukið á byrði almennings og fyrirtækja. Það hefur orðið algjör forsendubrestur og raunar trúnaðarbrot síðan Seðlabankinn lækkaði vexti svo þeir voru aðeins rétt fyrir ofan núllið. Bankarnir fylgdu í kjölfarið og loksins var hægt að fá lán á viðundandi kjörum eins og íbúðalán. Neysludansinn hófst, jafnt hjá lágtekjufólki sem og öðrum hópum, sem fögnuðu lágum stýrivöxtum sem fóru niður í 0,75% þegar best lét en veislan stóð stutt. Heimsfaraldurinn og lækkun stýrivaxta Á Covid- tímanum lágu landsmenn annað hvort í flensu eða voru í sóttkví. Hið sama átti við um peningastefnu Seðlabankans. Allt þjóðfélagið lamaðist og það gerðu vextirnir líka – um tíma. Þegar landinn tók að braggast átti það sama við um Ásgeir Jónsson seðlabankastjóra og peningastefnunefnd. Stýrivextirnir tóku samstundis að hækka og eru orðnir 9,25% nú í ágúst 2024 og hafa verið það ansi lengi. Þessar aðgerðir ku eiga að lækka verðbólguna og draga úr þenslu. Láglaunafólk hefur nær ekkert öryggisnet þegar svona árar í samfélaginu. Hærri stýrivextir leiða til þess að vextir og mánaðarleg greiðslubyrði á lánum sem eru með breytilega vexti hækka. Þetta á m.a. við um neytendalán á borð við yfirdrátt og greiðsludreifingu á kreditkortum en mestu munar þó um íbúðalánin. Þegar Seðlabankinn breytir stýrivöxtum fylgja lánveitendur í kjölfarið. Litlar líkur á að vinna í húsnæðishappdrættinu Frá árinu 2022 og til dagsins í dag hefur Seðlabankinn hækkað stýrivexti úr 2% í 9,25% eða um 7,25 prósentustig. Vöxtur stýrivaxtanna hefur því var hraður og margir spámenn lærðari en ég telja að Ásgeir og peningastefnunefnd muni ekki endilega lækka þá á næsta ákvörðunardegi 21. ágúst nk. Það er ofar mínum skilningi. Húsnæðismálin eru sér kapítuli. Um það hafa margir spekingar fjallað og bent á það sem þar mætti betur fara. Þær betrumbætur gætu m.a. lækkað verðbólguna þar sem húsnæðisliðurinn spilar stóra rullu. Að kaupa sér húsnæði á Íslandi er eins og að vera í villta vestrinu þar sem happið eitt ræður því hvort þú ert skotinn eða ekki. Til þess að fá yfirhöfuð greiðslumat þarf að eiga góðan slatta af peningum í útborgun og einnig góðar ráðstöfunartekjur. Þá komum við aftur að láglaunafólki sem sjaldan á mikið af peningum. Síðustu kjarasamningar voru taldir hóflegir, en samt sendu sumir þau skilaboð að þeir væru verðbólguhvetjandi. Stundum er veröldin svo skrítin! Þetta sama láglaunafólk, sem ekki hefur ráð á að eignast öruggt húsnæði, má svo eyða vel og af ráðstöfunartekjum sínu í óöruggt og rándýrt leiguhúsnæði. Þetta er ákveðinn ómöguleiki, ekki satt? Verðbólguhvetjandi láglaunafólk? Fyrir nokkrum árum vann ég um tíma í verslun í Kringlunni. Þegar ég fékk fyrsta launaseðilinn minn taldi ég að um misskilning væri að ræða svo lág var krónutalan sem komin var inn á reikninginn minn. Ég hringdi samstundis í verkalýðsfélagið mitt VR og sagði farir mínar ekki sléttar. Ég væri nú með fjögur háskólapróf og hafði um 30 ára fjölbreytta reynslu á vinnumarkaði, talsverða lífsreynslu en nei ekki af verslunarstörfum. Mér fannst lítil virðing fólgin í þessari krónutölu og enn minna réttlæti. Heimssýn mín breyttist þarna á gólfinu í Kringlunni. Mér hafði bara aldrei dottið í hug að fólki væru borguð svona skítalaun. Ég hélt að almennt væru svokölluðu markaðslaun við lýði og að þessir láglaunataxtar væru bara til viðmiðunar. Ég gekk nú með öðru hugarfari um Kringluna. Hvernig ætli gangi hjá afgreiðlukonunni í matvöruversluninni gangi að ná endum saman eða stráknum sem raðar í hillurnar? Sennilega býr hann enn heima hjá mömmu sínum og pabba, annars myndi hann ekki draga fram lífið. Hvað með allar ungu stúlkurnar í tískuverslunum. Hvernig gengur þeim að safna fyrir sinni fyrstu íbúð. Í þessu húsi Mammons var stór hluti starfsmanna ef til vill á launum sem ekki jöðruðu við fátæktarmörk heldur voru það beinlínis og dugðu varla fyrir lágmarksframfærslu. Mér hafði ekki dottið þetta í hug fyrr en ég reyndi það sjálf! Fyrir þetta fólk var ákveðinn ómöguleiki að ná endum saman nema annað kæmi til eins og aðstoð mömmu og pabba. Svo er verið að tala um þjóðarsátt! Óttast við hvern vaxtaákvörðunardag Fiskvinnsluskonan sem hamast í akkorði til að hækka laun sín ,ræstitæknirinn, ófaglærði þjónninn, starfsmaðurinn á hjúkrunarheimilinu, leikskólaleiðbeinandinn og pitsasendillinn svo fáein dæmi séu nefnd. Þau eru sennilega öll á skítalaunum en sinna störfum sínum samviskusamlega þrátt fyrir léleg kjör.þrátt fyrir mikilvægi starfa þeirra. Eflaust eru þau öll að sligast undan vaxtabyrði á einn eða annan hátt. Þeim finnst, eins og flestum vaxtastigið of hátt og auka enn frekar á „ómöguleikann” að lifa og búa hér á landi. Þau óttast hvern vaxtaákvörðunardag Seðlabankans. Þau hafa engar “verðbólguvæntingar”, nema síður sér – þau vonast bara til þess að verðbólgan fari niður og finnst þau hafa lagt sitt af mörkum til þess. Þau spyrja: Hvers vegna gengur nágrannalöndum betur að ráðast að niðurlögum verðbólgunnar en okkur? Og hvað verður um okkur ef að verðbólgan hefur ekki lækkað við endurskoðun kjarasamninga á næsta ári? Er þá allt unnið fyrir gýg? Við skorum á Ásgeir Ég, lágaunafolk og ábyggilega bara allir vilja því senda skilaboð til Ásgeirs seðlabankastjóra og peningastefnunefndar að lækka stýrivextina á næsta vaxtaákvörðunardegi þó ekki væri nema um smá– og svo meira í skrefum. Það myndi auðvelda líf okkar dálítið. Ásgeir, gerðu það, gefðu okkur von! Höfundur er kennari, blaðamaður og öryrki Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Verðlag Efnahagsmál Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson Skoðun Glæðing vonar - ekki hjúkrunargreiningin Karen Ósk Björnsdóttir Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson Skoðun Ólögleg meðvirkni lækna Teitur Ari Theodórsson Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Glæðing vonar - ekki hjúkrunargreiningin Karen Ósk Björnsdóttir skrifar Skoðun Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson skrifar Skoðun 60% landsmanna á móti vopnakaupunum Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Ég er deildarstjóri í leikskóla Helga Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Draumastarfið Arnfríður Hermannsdóttir skrifar Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Sjá meira
Hún hefur smogið eins og dalalæða inn í nánast hvern krók og kima samfélagsins og hefur bæði vakið ugg og ótta. Váin hefur vomað yfir og sýnir ekki á sér neitt fararsnið. Vextir, verðbólga og vísitölur hvers konar hafa farið hækkandi og aukið á byrði almennings og fyrirtækja. Það hefur orðið algjör forsendubrestur og raunar trúnaðarbrot síðan Seðlabankinn lækkaði vexti svo þeir voru aðeins rétt fyrir ofan núllið. Bankarnir fylgdu í kjölfarið og loksins var hægt að fá lán á viðundandi kjörum eins og íbúðalán. Neysludansinn hófst, jafnt hjá lágtekjufólki sem og öðrum hópum, sem fögnuðu lágum stýrivöxtum sem fóru niður í 0,75% þegar best lét en veislan stóð stutt. Heimsfaraldurinn og lækkun stýrivaxta Á Covid- tímanum lágu landsmenn annað hvort í flensu eða voru í sóttkví. Hið sama átti við um peningastefnu Seðlabankans. Allt þjóðfélagið lamaðist og það gerðu vextirnir líka – um tíma. Þegar landinn tók að braggast átti það sama við um Ásgeir Jónsson seðlabankastjóra og peningastefnunefnd. Stýrivextirnir tóku samstundis að hækka og eru orðnir 9,25% nú í ágúst 2024 og hafa verið það ansi lengi. Þessar aðgerðir ku eiga að lækka verðbólguna og draga úr þenslu. Láglaunafólk hefur nær ekkert öryggisnet þegar svona árar í samfélaginu. Hærri stýrivextir leiða til þess að vextir og mánaðarleg greiðslubyrði á lánum sem eru með breytilega vexti hækka. Þetta á m.a. við um neytendalán á borð við yfirdrátt og greiðsludreifingu á kreditkortum en mestu munar þó um íbúðalánin. Þegar Seðlabankinn breytir stýrivöxtum fylgja lánveitendur í kjölfarið. Litlar líkur á að vinna í húsnæðishappdrættinu Frá árinu 2022 og til dagsins í dag hefur Seðlabankinn hækkað stýrivexti úr 2% í 9,25% eða um 7,25 prósentustig. Vöxtur stýrivaxtanna hefur því var hraður og margir spámenn lærðari en ég telja að Ásgeir og peningastefnunefnd muni ekki endilega lækka þá á næsta ákvörðunardegi 21. ágúst nk. Það er ofar mínum skilningi. Húsnæðismálin eru sér kapítuli. Um það hafa margir spekingar fjallað og bent á það sem þar mætti betur fara. Þær betrumbætur gætu m.a. lækkað verðbólguna þar sem húsnæðisliðurinn spilar stóra rullu. Að kaupa sér húsnæði á Íslandi er eins og að vera í villta vestrinu þar sem happið eitt ræður því hvort þú ert skotinn eða ekki. Til þess að fá yfirhöfuð greiðslumat þarf að eiga góðan slatta af peningum í útborgun og einnig góðar ráðstöfunartekjur. Þá komum við aftur að láglaunafólki sem sjaldan á mikið af peningum. Síðustu kjarasamningar voru taldir hóflegir, en samt sendu sumir þau skilaboð að þeir væru verðbólguhvetjandi. Stundum er veröldin svo skrítin! Þetta sama láglaunafólk, sem ekki hefur ráð á að eignast öruggt húsnæði, má svo eyða vel og af ráðstöfunartekjum sínu í óöruggt og rándýrt leiguhúsnæði. Þetta er ákveðinn ómöguleiki, ekki satt? Verðbólguhvetjandi láglaunafólk? Fyrir nokkrum árum vann ég um tíma í verslun í Kringlunni. Þegar ég fékk fyrsta launaseðilinn minn taldi ég að um misskilning væri að ræða svo lág var krónutalan sem komin var inn á reikninginn minn. Ég hringdi samstundis í verkalýðsfélagið mitt VR og sagði farir mínar ekki sléttar. Ég væri nú með fjögur háskólapróf og hafði um 30 ára fjölbreytta reynslu á vinnumarkaði, talsverða lífsreynslu en nei ekki af verslunarstörfum. Mér fannst lítil virðing fólgin í þessari krónutölu og enn minna réttlæti. Heimssýn mín breyttist þarna á gólfinu í Kringlunni. Mér hafði bara aldrei dottið í hug að fólki væru borguð svona skítalaun. Ég hélt að almennt væru svokölluðu markaðslaun við lýði og að þessir láglaunataxtar væru bara til viðmiðunar. Ég gekk nú með öðru hugarfari um Kringluna. Hvernig ætli gangi hjá afgreiðlukonunni í matvöruversluninni gangi að ná endum saman eða stráknum sem raðar í hillurnar? Sennilega býr hann enn heima hjá mömmu sínum og pabba, annars myndi hann ekki draga fram lífið. Hvað með allar ungu stúlkurnar í tískuverslunum. Hvernig gengur þeim að safna fyrir sinni fyrstu íbúð. Í þessu húsi Mammons var stór hluti starfsmanna ef til vill á launum sem ekki jöðruðu við fátæktarmörk heldur voru það beinlínis og dugðu varla fyrir lágmarksframfærslu. Mér hafði ekki dottið þetta í hug fyrr en ég reyndi það sjálf! Fyrir þetta fólk var ákveðinn ómöguleiki að ná endum saman nema annað kæmi til eins og aðstoð mömmu og pabba. Svo er verið að tala um þjóðarsátt! Óttast við hvern vaxtaákvörðunardag Fiskvinnsluskonan sem hamast í akkorði til að hækka laun sín ,ræstitæknirinn, ófaglærði þjónninn, starfsmaðurinn á hjúkrunarheimilinu, leikskólaleiðbeinandinn og pitsasendillinn svo fáein dæmi séu nefnd. Þau eru sennilega öll á skítalaunum en sinna störfum sínum samviskusamlega þrátt fyrir léleg kjör.þrátt fyrir mikilvægi starfa þeirra. Eflaust eru þau öll að sligast undan vaxtabyrði á einn eða annan hátt. Þeim finnst, eins og flestum vaxtastigið of hátt og auka enn frekar á „ómöguleikann” að lifa og búa hér á landi. Þau óttast hvern vaxtaákvörðunardag Seðlabankans. Þau hafa engar “verðbólguvæntingar”, nema síður sér – þau vonast bara til þess að verðbólgan fari niður og finnst þau hafa lagt sitt af mörkum til þess. Þau spyrja: Hvers vegna gengur nágrannalöndum betur að ráðast að niðurlögum verðbólgunnar en okkur? Og hvað verður um okkur ef að verðbólgan hefur ekki lækkað við endurskoðun kjarasamninga á næsta ári? Er þá allt unnið fyrir gýg? Við skorum á Ásgeir Ég, lágaunafolk og ábyggilega bara allir vilja því senda skilaboð til Ásgeirs seðlabankastjóra og peningastefnunefndar að lækka stýrivextina á næsta vaxtaákvörðunardegi þó ekki væri nema um smá– og svo meira í skrefum. Það myndi auðvelda líf okkar dálítið. Ásgeir, gerðu það, gefðu okkur von! Höfundur er kennari, blaðamaður og öryrki
Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson Skoðun
Skoðun Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson skrifar
Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson Skoðun