Kvikugangur færir sig í átt til sjávar sem gæti þýtt sprengigos Kolbeinn Tumi Daðason skrifar 11. nóvember 2023 05:34 Surtsey myndaðist í neðansjávargosi í nóvember 1963, þar sem fyrir var um 130 m sjávardýpi. Framan af, meðan sjór komst í gíginn, tókust á vatn og glóandi hraunbráð með miklum sprengingum sem mynduðu gosösku og gjall. Getty/Corbis Miklar breytingar hafa orðið á skjálftavirkninni sem mælst hefur við Sundhnjúkagíga og aflögun sem mælst hefur á Reykjanesskaga. Náttúruvársérfræðingur Veðurstofu Íslands tjáði fréttastofu í nótt að kvikugangurinn virtist vera að teygja sig í suðvestur. Gangurinn, sem sérfræðingar Veðurstofunnar telja innihalda umtalsvert meira magn kviku en sást í eldgosunum við Fagradalsfjall, teygir sig undir Grindavíkurbæ. Nákvæmlega hve langt er óljóst en af jarðskjálftagögnum virðist hún teygja sig út í sjóinn suðvestur af Grindavík. Skjálftar síðustu 48 klukkustundir. Græna stjarnan þýðir skjálfti stærri en þrír.Veðurstofa Íslands Eldgosin sem landsmenn hafa kynnst á svæðinu undanfarin ár hafa stundum verið nefnt túristagos. Staðsetning þeirra hefur þótt afar heppileg og fólk lagt leið sína til að bera gosið augum úr töluverðu návígi. Fari svo að sprunga opnist í sjó og gjósi yrði birtingarmyndin allt önnur. Þá yrði um sprengigos að ræða en ekki hraungos eins og við Fagradalsfjall. Fjallað er um sprengigos á Vísindavef Háskóla Íslands í grein eftir fjóra reynda sérfræðinga á sviðinu, þá Ármann Höskuldsson eldfjallafræðing, Magnús Tuma Guðmundsson prófessor í jarðeðlisfræði, Guðrúnu Larsen jarðfræðing og Þorvald Þórðarson eldfjallafræðing. Þar er Surtseyjargosið nefnt sem dæmi um sprengigos. Rétt er að hafa í huga hin stöðugu óvissu varðandi skjálftavirkni og eldgos. Haraldur Sigurðsson eldfjallafræðingur hefur bent á möguleikann á að kvika frá Krýsuvík gæti gosið upp í Reykjavík. „Sprengigos sem verða þegar kvika í gosrás eða gosopi kemst í snertingu við vatn, kallast tætigos á íslensku. Ein gerð þeirra er kennd við Surtsey og goshættina sem ríktu þegar eyjan reis úr hafi.“ Hátt hlutfall smárra korna eykur varmaflutning til gosmakkarins og hefur þau áhrif, að hann rís hærra í andrúmsloftinu en ella. Þannig getur basísk kvika sem kemst í snertingu við vatn hæglega myndað efnisríkan gosmökk sem rís í 10-20 kílómetra hæð, en hefði að öðrum kosti runnið sem hraun. „Í tilvikum þar sem súr, gasrík kvika kemst í snertingu við vatn, er ekki óalgengt að gjóskuskýin nái 6-20 kílómetra hæð.“ Eins og í öðrum gosum er samband milli hæðar gosmakkar og kvikuuppstreymis. Pælt í öllum mögulegum útkomum „Hæð makkarins fer einnig eftir hlutfalli vatns og kviku, þannig að hann rís kröftuglega ef hlutfallið vatn/kvika er á bilinu 0,1-0,2. Ef hlutfallið verður öllu hærra, er hætt við að gosmökkurinn falli saman, þar sem blandan er orðin köld og þung.“ Í mars 2021 var skjálftavirkni á svæðinu milli Keilis og Fagradalsfjalls og sérfræðingar pældu í öllum mögulegum útkomum. Meðal annars hvað myndi gerast ef gysi í sjónum. „Við verðum bara að reyna að horfa á allt sem er mögulegt og það er náttúrulega alveg mögulegt að gangurinn gangi þarna áfram, opnist þá út í sjó og það komi upp sprengigos, sagði Bergrún Arna Óladóttir, gjóskulagafræðingur á Veðurstofu Íslands við RÚV. Það myndi þá leiða til öskufalls og líklegri truflun á flugumferð eins og gerðist í gosinu í Eyjafjallajökli árið 2013. Ekkert varð af sprengigosi í sjó í mars 2021 því nokkrum dögum síðar gaus í Geldingadölum og um hraungos var að ræða. Svo er sömuleiðis möguleiki á að gjósi hreinlega í Grindavík enda liggur sprungan í gegnum bæjarfélagið. Fyrir vikið var allsherjarrýming í bænum í nótt og ekki einu sinni talið öruggt fyrir viðbragðsaðila að vera í bænum. Að lokum er auðvitað sá möguleiki að það verði hreinlega ekkert gos. Þangað til í dag var talið líklegast að eldgos yrði norðvestur af Þorbirni eða við Sundhjúkagíga, austur af Þorbirni. Var miðað við skjálftavirkni í þeim pælingum en virknin hefur færst til. Sérfræðingar Veðurstofu Íslands halda áfram að rýna í gögn og funda með almannavörnum. Eldgos og jarðhræringar Grindavík Eldgos á Reykjanesskaga Mest lesið Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Grátbiðja deiluaðila að finna lausn Innlent Gætum þurft að bíða í nokkra daga ef ekkert óvænt gerist Erlent Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Fleiri tilkynningar um týnd ungmenni en allt árið í fyrra Innlent Afskipti af bifreið endaði með handtöku fjögurra manna Innlent Lausir hundar hafi drepið fleiri kindur Innlent Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Innlent Fleiri fréttir Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Grátbiðja deiluaðila að finna lausn Rekstur borgarinnar allur að braggast segir borgarstjóri Fleiri tilkynningar um týnd ungmenni en allt árið í fyrra Eitt barn enn á gjörgæslu og líðan þess stöðug Afskipti af bifreið endaði með handtöku fjögurra manna Lausir hundar hafi drepið fleiri kindur Sögulegt spennustig týnd börn og bugaðir foreldrar Leggja til að stofna þjóðgarð í Dalabyggð Ástand skapaðist vegna skorts á armböndum Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Ógnaði barnsmóður sinni með haglabyssu Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Sjá meira
Gangurinn, sem sérfræðingar Veðurstofunnar telja innihalda umtalsvert meira magn kviku en sást í eldgosunum við Fagradalsfjall, teygir sig undir Grindavíkurbæ. Nákvæmlega hve langt er óljóst en af jarðskjálftagögnum virðist hún teygja sig út í sjóinn suðvestur af Grindavík. Skjálftar síðustu 48 klukkustundir. Græna stjarnan þýðir skjálfti stærri en þrír.Veðurstofa Íslands Eldgosin sem landsmenn hafa kynnst á svæðinu undanfarin ár hafa stundum verið nefnt túristagos. Staðsetning þeirra hefur þótt afar heppileg og fólk lagt leið sína til að bera gosið augum úr töluverðu návígi. Fari svo að sprunga opnist í sjó og gjósi yrði birtingarmyndin allt önnur. Þá yrði um sprengigos að ræða en ekki hraungos eins og við Fagradalsfjall. Fjallað er um sprengigos á Vísindavef Háskóla Íslands í grein eftir fjóra reynda sérfræðinga á sviðinu, þá Ármann Höskuldsson eldfjallafræðing, Magnús Tuma Guðmundsson prófessor í jarðeðlisfræði, Guðrúnu Larsen jarðfræðing og Þorvald Þórðarson eldfjallafræðing. Þar er Surtseyjargosið nefnt sem dæmi um sprengigos. Rétt er að hafa í huga hin stöðugu óvissu varðandi skjálftavirkni og eldgos. Haraldur Sigurðsson eldfjallafræðingur hefur bent á möguleikann á að kvika frá Krýsuvík gæti gosið upp í Reykjavík. „Sprengigos sem verða þegar kvika í gosrás eða gosopi kemst í snertingu við vatn, kallast tætigos á íslensku. Ein gerð þeirra er kennd við Surtsey og goshættina sem ríktu þegar eyjan reis úr hafi.“ Hátt hlutfall smárra korna eykur varmaflutning til gosmakkarins og hefur þau áhrif, að hann rís hærra í andrúmsloftinu en ella. Þannig getur basísk kvika sem kemst í snertingu við vatn hæglega myndað efnisríkan gosmökk sem rís í 10-20 kílómetra hæð, en hefði að öðrum kosti runnið sem hraun. „Í tilvikum þar sem súr, gasrík kvika kemst í snertingu við vatn, er ekki óalgengt að gjóskuskýin nái 6-20 kílómetra hæð.“ Eins og í öðrum gosum er samband milli hæðar gosmakkar og kvikuuppstreymis. Pælt í öllum mögulegum útkomum „Hæð makkarins fer einnig eftir hlutfalli vatns og kviku, þannig að hann rís kröftuglega ef hlutfallið vatn/kvika er á bilinu 0,1-0,2. Ef hlutfallið verður öllu hærra, er hætt við að gosmökkurinn falli saman, þar sem blandan er orðin köld og þung.“ Í mars 2021 var skjálftavirkni á svæðinu milli Keilis og Fagradalsfjalls og sérfræðingar pældu í öllum mögulegum útkomum. Meðal annars hvað myndi gerast ef gysi í sjónum. „Við verðum bara að reyna að horfa á allt sem er mögulegt og það er náttúrulega alveg mögulegt að gangurinn gangi þarna áfram, opnist þá út í sjó og það komi upp sprengigos, sagði Bergrún Arna Óladóttir, gjóskulagafræðingur á Veðurstofu Íslands við RÚV. Það myndi þá leiða til öskufalls og líklegri truflun á flugumferð eins og gerðist í gosinu í Eyjafjallajökli árið 2013. Ekkert varð af sprengigosi í sjó í mars 2021 því nokkrum dögum síðar gaus í Geldingadölum og um hraungos var að ræða. Svo er sömuleiðis möguleiki á að gjósi hreinlega í Grindavík enda liggur sprungan í gegnum bæjarfélagið. Fyrir vikið var allsherjarrýming í bænum í nótt og ekki einu sinni talið öruggt fyrir viðbragðsaðila að vera í bænum. Að lokum er auðvitað sá möguleiki að það verði hreinlega ekkert gos. Þangað til í dag var talið líklegast að eldgos yrði norðvestur af Þorbirni eða við Sundhjúkagíga, austur af Þorbirni. Var miðað við skjálftavirkni í þeim pælingum en virknin hefur færst til. Sérfræðingar Veðurstofu Íslands halda áfram að rýna í gögn og funda með almannavörnum.
Eldgos og jarðhræringar Grindavík Eldgos á Reykjanesskaga Mest lesið Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Grátbiðja deiluaðila að finna lausn Innlent Gætum þurft að bíða í nokkra daga ef ekkert óvænt gerist Erlent Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Fleiri tilkynningar um týnd ungmenni en allt árið í fyrra Innlent Afskipti af bifreið endaði með handtöku fjögurra manna Innlent Lausir hundar hafi drepið fleiri kindur Innlent Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Innlent Fleiri fréttir Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Grátbiðja deiluaðila að finna lausn Rekstur borgarinnar allur að braggast segir borgarstjóri Fleiri tilkynningar um týnd ungmenni en allt árið í fyrra Eitt barn enn á gjörgæslu og líðan þess stöðug Afskipti af bifreið endaði með handtöku fjögurra manna Lausir hundar hafi drepið fleiri kindur Sögulegt spennustig týnd börn og bugaðir foreldrar Leggja til að stofna þjóðgarð í Dalabyggð Ástand skapaðist vegna skorts á armböndum Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Ógnaði barnsmóður sinni með haglabyssu Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Sjá meira