Félagstengsl og einmanaleiki – hver er staðan? Ingrid Kuhlman skrifar 7. nóvember 2023 07:01 Á hverjum degi heilsa milljarðar manna um allan heim nágrönnum sínum og samstarfsmönnum, senda vinum skilaboð á samfélagsmiðlum og deila hugsunum sínum og tilfinningum með fjölskyldumeðlimum. Þessi félaglegu tengsl gegna mikilvægu hlutverki í að auka lífsgæði okkar, veita tilfinningalegan stuðning, stuðla að góðri líkamlegri og andlegri heilsu, efla persónulegan þroska og byggja upp sterk samfélög. Að fjárfesta tíma og fyrirhöfn í að viðhalda og mynda félagsleg tengsl er á margan hátt grundvöllur tilveru okkar. Einmanaleiki og félagsleg einangrun geta tekið andlegan og líkamlegan toll og hafa verið tengd við langvarandi heilsufarsvandamál eins og háþrýsting, sykursýki, heilabilun, hjarta- og æðasjúkdóma, þunglyndi og kvíða. Öll ofangreind atriði tengjast aukinni hættu á ótímabæru andláti. Með tímanum getur einmanaleiki auk þess skert félagslega færni, sem gerir einstaklingum erfiðara fyrir að mynda og viðhalda tengslum. Á hinn bóginn geta jákvæð félagsleg tengsl eflt félagslega vellíðan og verndað okkur gegn margvíslegum heilsufarsáhættum. Fólk með sterk félagsleg tengsl lifir yfirleitt lengur og upplifir meiri hamingju. Þegar við stöndum frammi fyrir áskorunum er gott að geta treyst á félagslegan stuðning, hvort sem um er að ræða vini, fjölskyldumeðlimi eða samstarfsmenn. Yfirgripsmikil rannsókn á félagstengslum og einmanaleika Í sameiginlegri rannsókn Meta og Gallup í Bandaríkjunum, The Global State of Social Connections, eru tekin saman gögn frá 142 löndum. Um það bil 1000 einstaklingar 15 ára og eldri tóku þátt í hverju landi fyrir sig en í þremur löndum, þ.á.m. á Íslandi, Jamaíku og Púertó Ríkó, var eintakið 500 þátttakendur. Rannsóknin, sem er sú fyrsta sinnar tegundar, sýnir hnattrænt landslag félagslegra tengsla og einmanaleika. Stutt samantekt á niðurstöðunum Þegar niðurstöðurnar eru skoðaðar kemur í ljós að: Flestum (72%) finnst þeir vera „mjög“ eða „nokkuð“ tengdir öðrum á meðan 6% finnst þeir ekki tengdir öðru fólki „yfirleitt“. Næstum fjórðungur jarðarbúa (24%) finnst þeir „mjög“ eða „nokkuð“ einmana á meðan 49% segjast alls ekki einmana. Svipað hlutfall karla (73%) og kvenna (72%) greinir frá því að þeir séu mjög eða frekar tengdir öðrum á meðan 24% karla og kvenna segjast mjög eða frekar einmana. Hafa ber þó í huga að í nokkrum löndum er töluverður kynjamunur í upplifun á félagstengslum og einmanaleika. Fólk á aldrinum 19-29 ára segist meira einmana (27%) en fólk 65 og eldra (17%). Þó að tíðni einmanaleika sé lág hjá eldri aldurshópnum er um að ræða 135 milljónir fullorðinna 65 ára og eldri um allan heim. Hlutfall þessa hóps á bara eftir að vaxa á næstu árum. Sameinuðu þjóðirnar spá því að árið 2050 verði einstaklingar 65 ára og eldri um 1,5 milljarður. Fólk um allan heiminn segist eiga í samskiptum við margs konar þjóðfélagshópa, eins og t.d. vini, fjölskyldu, samstarfsmenn, nágranna, fólk sem deilir sömu áhugamálum eða skoðunum og ókunnuga. Samskipti a.m.k. einu sinni á dag við vini eða fjölskyldu sem býr nálægt eru tíðust á heimsvísu eða 58%. Samskipti við nágranna eru næst tíðust eða 46%. Sumir segjast vera í félagslegum tengslum en upplifa samt einmanaleika. Hver er staða Íslands? Á Íslandi segist mikill meirihluti eða 89% upplifa nokkuð mikil eða mikil félagstengsl, sem er töluvert hærra en meðaltalið á heimsvísu (72%). 10% segjast lítið tengdir öðrum og 1% segist ekki vera með nein félagstengsl, sem er með því lægsta í heiminum. Lítill munur er á milli kynjanna þegar kemur að félagstengslum. Þegar athyglin beinist að einmanaleika segjast 70% Íslendinga alls ekki einmana, sem er töluvert hærra en meðaltalið á heimsvísu (49%). 21% segjast pínulítið einmana og 9% segjast mjög eða nokkuð einmana. Lítill kynjamunur er þegar kemur að einmanaleika. Varðandi tegund félagstengsla þá segjast 81% Íslendinga eiga í samskiptum a.m.k. einu sinni á dag við vini eða fjölskylda sem býr nálægt. Í öðru sæti eru samskipti við samstarfsmenn eða samnemendur (51%) og í þriðja sæti samskipti við fólk sem deilir svipuðu áhugamáli eða skoðunum (31%). Fæstir eða 21% eiga samskipti við nágranna eða fólk sem býr nálægt þeim. Hægt er að skoða niðurstöður rannsóknarinnar og hvers land fyrir á heimasíðu Gallup í Bandaríkjunum. Niðurlag Ofangreindar rannsóknarniðurstöður geta verið gagnlegar við að þróa aðferðir til að bregðast við einmanaleika og félagslega einangrun og efla frumkvæði sem stuðlar að félagslegum tengslum. Í skýrslunni er reyndar ekki fjallað um hvaða þættir liggi til grundvallar upplifun á félagstengslum og einmanaleika né er leitað skýringa á muninum á milli landa. Að sögn Meta og Gallup bíða þær rannsóknir betri tíma. Höfundur er framkvæmdastjóri Þekkingarmiðlunar og með MSc í hagnýtri jákvæðri sálfræði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingrid Kuhlman Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Ég er deildarstjóri í leikskóla Helga Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Draumastarfið Arnfríður Hermannsdóttir skrifar Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Sjá meira
Á hverjum degi heilsa milljarðar manna um allan heim nágrönnum sínum og samstarfsmönnum, senda vinum skilaboð á samfélagsmiðlum og deila hugsunum sínum og tilfinningum með fjölskyldumeðlimum. Þessi félaglegu tengsl gegna mikilvægu hlutverki í að auka lífsgæði okkar, veita tilfinningalegan stuðning, stuðla að góðri líkamlegri og andlegri heilsu, efla persónulegan þroska og byggja upp sterk samfélög. Að fjárfesta tíma og fyrirhöfn í að viðhalda og mynda félagsleg tengsl er á margan hátt grundvöllur tilveru okkar. Einmanaleiki og félagsleg einangrun geta tekið andlegan og líkamlegan toll og hafa verið tengd við langvarandi heilsufarsvandamál eins og háþrýsting, sykursýki, heilabilun, hjarta- og æðasjúkdóma, þunglyndi og kvíða. Öll ofangreind atriði tengjast aukinni hættu á ótímabæru andláti. Með tímanum getur einmanaleiki auk þess skert félagslega færni, sem gerir einstaklingum erfiðara fyrir að mynda og viðhalda tengslum. Á hinn bóginn geta jákvæð félagsleg tengsl eflt félagslega vellíðan og verndað okkur gegn margvíslegum heilsufarsáhættum. Fólk með sterk félagsleg tengsl lifir yfirleitt lengur og upplifir meiri hamingju. Þegar við stöndum frammi fyrir áskorunum er gott að geta treyst á félagslegan stuðning, hvort sem um er að ræða vini, fjölskyldumeðlimi eða samstarfsmenn. Yfirgripsmikil rannsókn á félagstengslum og einmanaleika Í sameiginlegri rannsókn Meta og Gallup í Bandaríkjunum, The Global State of Social Connections, eru tekin saman gögn frá 142 löndum. Um það bil 1000 einstaklingar 15 ára og eldri tóku þátt í hverju landi fyrir sig en í þremur löndum, þ.á.m. á Íslandi, Jamaíku og Púertó Ríkó, var eintakið 500 þátttakendur. Rannsóknin, sem er sú fyrsta sinnar tegundar, sýnir hnattrænt landslag félagslegra tengsla og einmanaleika. Stutt samantekt á niðurstöðunum Þegar niðurstöðurnar eru skoðaðar kemur í ljós að: Flestum (72%) finnst þeir vera „mjög“ eða „nokkuð“ tengdir öðrum á meðan 6% finnst þeir ekki tengdir öðru fólki „yfirleitt“. Næstum fjórðungur jarðarbúa (24%) finnst þeir „mjög“ eða „nokkuð“ einmana á meðan 49% segjast alls ekki einmana. Svipað hlutfall karla (73%) og kvenna (72%) greinir frá því að þeir séu mjög eða frekar tengdir öðrum á meðan 24% karla og kvenna segjast mjög eða frekar einmana. Hafa ber þó í huga að í nokkrum löndum er töluverður kynjamunur í upplifun á félagstengslum og einmanaleika. Fólk á aldrinum 19-29 ára segist meira einmana (27%) en fólk 65 og eldra (17%). Þó að tíðni einmanaleika sé lág hjá eldri aldurshópnum er um að ræða 135 milljónir fullorðinna 65 ára og eldri um allan heim. Hlutfall þessa hóps á bara eftir að vaxa á næstu árum. Sameinuðu þjóðirnar spá því að árið 2050 verði einstaklingar 65 ára og eldri um 1,5 milljarður. Fólk um allan heiminn segist eiga í samskiptum við margs konar þjóðfélagshópa, eins og t.d. vini, fjölskyldu, samstarfsmenn, nágranna, fólk sem deilir sömu áhugamálum eða skoðunum og ókunnuga. Samskipti a.m.k. einu sinni á dag við vini eða fjölskyldu sem býr nálægt eru tíðust á heimsvísu eða 58%. Samskipti við nágranna eru næst tíðust eða 46%. Sumir segjast vera í félagslegum tengslum en upplifa samt einmanaleika. Hver er staða Íslands? Á Íslandi segist mikill meirihluti eða 89% upplifa nokkuð mikil eða mikil félagstengsl, sem er töluvert hærra en meðaltalið á heimsvísu (72%). 10% segjast lítið tengdir öðrum og 1% segist ekki vera með nein félagstengsl, sem er með því lægsta í heiminum. Lítill munur er á milli kynjanna þegar kemur að félagstengslum. Þegar athyglin beinist að einmanaleika segjast 70% Íslendinga alls ekki einmana, sem er töluvert hærra en meðaltalið á heimsvísu (49%). 21% segjast pínulítið einmana og 9% segjast mjög eða nokkuð einmana. Lítill kynjamunur er þegar kemur að einmanaleika. Varðandi tegund félagstengsla þá segjast 81% Íslendinga eiga í samskiptum a.m.k. einu sinni á dag við vini eða fjölskylda sem býr nálægt. Í öðru sæti eru samskipti við samstarfsmenn eða samnemendur (51%) og í þriðja sæti samskipti við fólk sem deilir svipuðu áhugamáli eða skoðunum (31%). Fæstir eða 21% eiga samskipti við nágranna eða fólk sem býr nálægt þeim. Hægt er að skoða niðurstöður rannsóknarinnar og hvers land fyrir á heimasíðu Gallup í Bandaríkjunum. Niðurlag Ofangreindar rannsóknarniðurstöður geta verið gagnlegar við að þróa aðferðir til að bregðast við einmanaleika og félagslega einangrun og efla frumkvæði sem stuðlar að félagslegum tengslum. Í skýrslunni er reyndar ekki fjallað um hvaða þættir liggi til grundvallar upplifun á félagstengslum og einmanaleika né er leitað skýringa á muninum á milli landa. Að sögn Meta og Gallup bíða þær rannsóknir betri tíma. Höfundur er framkvæmdastjóri Þekkingarmiðlunar og með MSc í hagnýtri jákvæðri sálfræði.
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar