Blekkingar Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar 31. maí 2023 14:27 Þann 27. apríl síðastliðinn gáfu Evrópsk samtök útgefenda upprunaábyrgða (AIB) út yfirlýsingu um að sala íslenskra upprunavottorða grænnar raforku úr landi hefði verið bönnuð. Íslensk orkufyrirtæki hafa hagnast á því á síðustu árum að selja vottorð úr landi fyrir milljarða króna árlega. Með því að kaupa upprunavottorð af íslenskum raforkuframleiðendum hafa raforkunotendur erlendis fengið sérstakt leyfi til að staðhæfa að þeir noti „græna raforku“ jafnvel þótt raforka þeirra sé í raun alls ekki framleidd á Íslandi. Tilgangurinn er augljós: að stuðla að grænni orkuframleiðslu í Evrópu. Svo mikil stórgróðastarfsemi hefur þetta reynst íslenskum framleiðendum „grænnar raforku“ að vottorð fyrir nálega 90% allrar íslenskrar raforku hafa verið seld úr landi. Í samhengi hins alþjóðlega raforkubókhalds eru því aðeins 13% af þeirri raforku sem notuð er á Íslandi endurnýjanleg, eða „græn“. Hin 87% eru „seld“ úr landi í formi upprunavottorða og á móti er jafnmikið af „gráum“ upprunavottorðum „flutt inn“ til landsins sem skrást á pappírum sem raforka framleidd með kjarnorku og bruna jarðefnaeldsneytis (sjá síðu Orkustofnunar). Má í því sambandi benda á að stórnotendur nota um 80% af raforku á Íslandi og þar af álverin langstærstan hluta, um 64%. Landsvirkjun hefur neitað að láta af hendi upplýsingar um hverjir kaupa græn vottorð af þeim en af tölunum einum saman má ráða að íslenskir stórnotendur kaupa lítið sem ekkert af þeim. Tvítalið Í yfirlýsingu AIB kemur fram að ástæða útflutningsbannsins á „grænu vottorðunum“ sé sú að hér á landi sé vinnsla grænnar orku tvítalin. Orkufyrirtækin selja vottorðin úr landi en á sama tíma fullyrða stórnotendur raforku hérlendis að þeir noti græna orku í starfsemi sinni, án þess að hafa keypt upprunaábyrgðir sem heimili þeim slíkt yfir höfuð. Á síðu Landsvirkjunar um upprunaábyrgðir raforku kemur skýrt fram að þetta er óleyfilegt: „[O]rkukaupendum [er] óheimilt að staðhæfa að þeir nýti græna orku, nema þeir geti framvísað upprunaábyrgð sem staðfestir endurnýjanlegan uppruna raforkunnar“ og „aðeins þau sem kaupa upprunaábyrgðir geta sagst kaupa endurnýjanlega orku.“ Þann 5. maí birti Landsvirkjun yfirlýsingu á síðu sinni um sölubann AIB. Þar stendur: „Landsvirkjun er eitt þeirra orkufyrirtækja á Íslandi sem selja upprunaábyrgðir. Orkufyrirtækin hafa engin úrræði til að koma í veg fyrir að viðskiptavinir lýsi því yfir að orkunotkun þeirra komi frá endurnýjanlegum orkugjöfum án þess að hafa keypt upprunaábyrgðir sem er skilyrði fyrir slíkum yfirlýsingum. Í raun er um að ræða rangar og villandi upplýsingar í auglýsingum, eða öðru efni, sem er óheimilt samkvæmt lögum. Ekki hefur verið brugðist við þessari háttsemi af hálfu stjórnvalda.“ Með þessari yfirlýsingu fríar Landsvirkjun sig með öllu ábyrgð á því að viðskiptavinir hennar, íslenskir stórnotendur, nýti sér hreina ímynd Íslands til að segjast nota græna raforku þótt þeir kaupi ekki vottorð fyrir slíku. Hörður Arnarson, forstjóri Landsvirkjunar, sagði raunar í nýlegu viðtali að stórnotendur hafi „ekki haft áhuga á að kaupa þessa grænu eiginleika.“ Að eigin sögn getur Landsvirkjun ekki stjórnað markaðsefni og auglýsingum stórnotenda og hafi fyrirtækið því ekkert með fullyrðingar viðskiptavina sinna að gera. En er það virkilega svo? Blekkingin Við snögga leit á netinu koma upp fjölmörg dæmi sem benda í þveröfuga átt – í fréttum, aðsendum greinum og jafnvel á síðu Landsvirkjunar sjálfrar eru fullyrðingar frá fyrirtækinu um að íslensk álvinnsla sé „græn“ og með eitt lægsta kolefnisspor í heimi. Sem dæmi má benda á grein Tinnu Traustadóttur, framkvæmdastjóra sölu og þjónustu hjá Landsvirkjun, og Péturs Blöndal hjá Samáli frá september 2021 þar sem segir: „Nægir að nefna að losun vegna áls sem framleitt er hér á landi með endurnýjanlegri orku losar tífalt minna en ál sem framleitt er með kolaorku í Kína.“ Í sama mánuði birtist önnur grein Tinnu Traustadóttur og Sólveigar Kr. Bergmann hjá Norðuráliþar sem segir: „Kolefnisfótspor íslenskrar álframleiðslu er það minnsta í heiminum, m.a. vegna þess að álið er framleitt með endurnýjanlegri raforku.“ Á opnum fundi Landsvirkjunar fyrir tveimur árum fullyrti Valur Ægisson, forstöðumaður viðskiptagreiningar og þróunar markaða hjá Landsvirkjun að „kolefnisspor íslenskra álvera [væri] með því lægsta sem gerist í heiminum.“ Sá sami sagði hins vegar í fréttum RÚV 6. maí síðastliðinn að Landsvirkjun hafi ekki eftirlitshlutverk með markaðssetningu og að óljóst sé hver beri ábyrgð á því tjóni sem íslensk orkufyrirtæki verða fyrir vegna sölubannsins. Augljóst er af þessu að fyrirtækið Landsvirkjun hefur sjálft á síðustu árum tekið fullan og meðvitaðan þátt í því að misnota kerfið í kringum upprunaábyrgðir hreinnar grænnar raforku með því að fullyrða í slagtogi við samtök álframleiðenda og aðra að hérlend álframleiðsla sé „græn“ og með eitt lægsta kolefnisspor í heimi en selja samtímis vottorðin eitthvert annað. Það er óheimilt og stjórnendum Landsvirkjunar er það fullkunnugt. Á því fjártjóni sem viðurlög við þessu kunna að valda Landsvirkjun bera stjórnendur Landsvirkjunar fulla og óskoraða ábyrgð. Þú getur ekki bæði selt kökuna úr landi og étið hana heima hjá þér. Höfundur er jarðfræðingur og formaður Náttúrugriða. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Snæbjörn Guðmundsson Orkumál Landsvirkjun Mest lesið Þú breytir öllu Hlíf Steingrímsdóttir Skoðun Eru sósíaldemokratískir flokkar smátt og smátt að hverfa? Reynir Böðvarsson Skoðun Geðveiki krónuhagkerfisins: Tók 35 milljón króna lán, búinn að greiða til baka 91 milljón, skuldar samt enn 64 milljónir! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Hljómar kunnuglega ekki satt? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Styðjum mannréttindi - Lærum af sögunni Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Carbfix – enn og aftur Ari Trausti Guðmundsson Skoðun Takk, Gísli Marteinn Eva Dögg Davíðsdóttir Skoðun Blekkingar og gaslýsingar núverandi forsætisráðherra Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Já, af hverju þarf Landsbankinn byggingu á besta stað í bænum? Páll Jakob Líndal Skoðun Gömul þekking sem fékk ekki athygli þá, en er komin aftur Matthildur Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ekkert mansal á Íslandi í 15 ár? Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Hljómar kunnuglega ekki satt? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Þú breytir öllu Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Eru sósíaldemokratískir flokkar smátt og smátt að hverfa? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Styðjum mannréttindi - Lærum af sögunni Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Gömul þekking sem fékk ekki athygli þá, en er komin aftur Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Blekkingar og gaslýsingar núverandi forsætisráðherra Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Carbfix – enn og aftur Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Við erum öll á raforkumarkaði Jónas Hlynur Hallgrímsson skrifar Skoðun Af „tapi“ Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mennt er máttur Úlfar Darri Lúthersson skrifar Skoðun Vegið að íslenskri kvikmyndagerð Grímur Hákonarson,Hafsteinn Gunnar Sigurðsson,Hrafnhildur Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Banaslysin eru víðar en við sjáum Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hlustum til að skilja Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Geðveiki krónuhagkerfisins: Tók 35 milljón króna lán, búinn að greiða til baka 91 milljón, skuldar samt enn 64 milljónir! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Já, af hverju þarf Landsbankinn byggingu á besta stað í bænum? Páll Jakob Líndal skrifar Skoðun Myndu H-HH-HHH (hægri) og V-VV-VVV (vinstri) breyta stjórnmálunum? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Aftur fram af hengifluginu? Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kópavogur - Að virða og varðveita eigin sögu Svanhildur Bogadóttir skrifar Skoðun Knatthús á versta stað í Borgarnesi? Sólveig Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að fara aftur þangað með glóðarauga þegar það er að batna? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Bankar gegn þjóð Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Áskorun til hæstvirts fjármálaráðherra Sigurðar Inga Jóhannssonar frá sérfræðingum í klínískri sálfræði Haukur Haraldsson,Sólveig Erna Jónsdóttir,Kristbjörg Þórisdóttir,Inga Hrefna Jónsdóttir skrifar Skoðun Takk, Gísli Marteinn Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Hvað er fátækt? Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun „Sýndu mér vini þína og ég sýni þér framtíð þína“ Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Evrópusambandið er í vanda Þórður Birgisson skrifar Skoðun Skynsemishyggja Miðflokksins hvarf hratt Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Þetta gengur ekki lengur! Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun „Með Guði vinkonu okkar“ Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Sjá meira
Þann 27. apríl síðastliðinn gáfu Evrópsk samtök útgefenda upprunaábyrgða (AIB) út yfirlýsingu um að sala íslenskra upprunavottorða grænnar raforku úr landi hefði verið bönnuð. Íslensk orkufyrirtæki hafa hagnast á því á síðustu árum að selja vottorð úr landi fyrir milljarða króna árlega. Með því að kaupa upprunavottorð af íslenskum raforkuframleiðendum hafa raforkunotendur erlendis fengið sérstakt leyfi til að staðhæfa að þeir noti „græna raforku“ jafnvel þótt raforka þeirra sé í raun alls ekki framleidd á Íslandi. Tilgangurinn er augljós: að stuðla að grænni orkuframleiðslu í Evrópu. Svo mikil stórgróðastarfsemi hefur þetta reynst íslenskum framleiðendum „grænnar raforku“ að vottorð fyrir nálega 90% allrar íslenskrar raforku hafa verið seld úr landi. Í samhengi hins alþjóðlega raforkubókhalds eru því aðeins 13% af þeirri raforku sem notuð er á Íslandi endurnýjanleg, eða „græn“. Hin 87% eru „seld“ úr landi í formi upprunavottorða og á móti er jafnmikið af „gráum“ upprunavottorðum „flutt inn“ til landsins sem skrást á pappírum sem raforka framleidd með kjarnorku og bruna jarðefnaeldsneytis (sjá síðu Orkustofnunar). Má í því sambandi benda á að stórnotendur nota um 80% af raforku á Íslandi og þar af álverin langstærstan hluta, um 64%. Landsvirkjun hefur neitað að láta af hendi upplýsingar um hverjir kaupa græn vottorð af þeim en af tölunum einum saman má ráða að íslenskir stórnotendur kaupa lítið sem ekkert af þeim. Tvítalið Í yfirlýsingu AIB kemur fram að ástæða útflutningsbannsins á „grænu vottorðunum“ sé sú að hér á landi sé vinnsla grænnar orku tvítalin. Orkufyrirtækin selja vottorðin úr landi en á sama tíma fullyrða stórnotendur raforku hérlendis að þeir noti græna orku í starfsemi sinni, án þess að hafa keypt upprunaábyrgðir sem heimili þeim slíkt yfir höfuð. Á síðu Landsvirkjunar um upprunaábyrgðir raforku kemur skýrt fram að þetta er óleyfilegt: „[O]rkukaupendum [er] óheimilt að staðhæfa að þeir nýti græna orku, nema þeir geti framvísað upprunaábyrgð sem staðfestir endurnýjanlegan uppruna raforkunnar“ og „aðeins þau sem kaupa upprunaábyrgðir geta sagst kaupa endurnýjanlega orku.“ Þann 5. maí birti Landsvirkjun yfirlýsingu á síðu sinni um sölubann AIB. Þar stendur: „Landsvirkjun er eitt þeirra orkufyrirtækja á Íslandi sem selja upprunaábyrgðir. Orkufyrirtækin hafa engin úrræði til að koma í veg fyrir að viðskiptavinir lýsi því yfir að orkunotkun þeirra komi frá endurnýjanlegum orkugjöfum án þess að hafa keypt upprunaábyrgðir sem er skilyrði fyrir slíkum yfirlýsingum. Í raun er um að ræða rangar og villandi upplýsingar í auglýsingum, eða öðru efni, sem er óheimilt samkvæmt lögum. Ekki hefur verið brugðist við þessari háttsemi af hálfu stjórnvalda.“ Með þessari yfirlýsingu fríar Landsvirkjun sig með öllu ábyrgð á því að viðskiptavinir hennar, íslenskir stórnotendur, nýti sér hreina ímynd Íslands til að segjast nota græna raforku þótt þeir kaupi ekki vottorð fyrir slíku. Hörður Arnarson, forstjóri Landsvirkjunar, sagði raunar í nýlegu viðtali að stórnotendur hafi „ekki haft áhuga á að kaupa þessa grænu eiginleika.“ Að eigin sögn getur Landsvirkjun ekki stjórnað markaðsefni og auglýsingum stórnotenda og hafi fyrirtækið því ekkert með fullyrðingar viðskiptavina sinna að gera. En er það virkilega svo? Blekkingin Við snögga leit á netinu koma upp fjölmörg dæmi sem benda í þveröfuga átt – í fréttum, aðsendum greinum og jafnvel á síðu Landsvirkjunar sjálfrar eru fullyrðingar frá fyrirtækinu um að íslensk álvinnsla sé „græn“ og með eitt lægsta kolefnisspor í heimi. Sem dæmi má benda á grein Tinnu Traustadóttur, framkvæmdastjóra sölu og þjónustu hjá Landsvirkjun, og Péturs Blöndal hjá Samáli frá september 2021 þar sem segir: „Nægir að nefna að losun vegna áls sem framleitt er hér á landi með endurnýjanlegri orku losar tífalt minna en ál sem framleitt er með kolaorku í Kína.“ Í sama mánuði birtist önnur grein Tinnu Traustadóttur og Sólveigar Kr. Bergmann hjá Norðuráliþar sem segir: „Kolefnisfótspor íslenskrar álframleiðslu er það minnsta í heiminum, m.a. vegna þess að álið er framleitt með endurnýjanlegri raforku.“ Á opnum fundi Landsvirkjunar fyrir tveimur árum fullyrti Valur Ægisson, forstöðumaður viðskiptagreiningar og þróunar markaða hjá Landsvirkjun að „kolefnisspor íslenskra álvera [væri] með því lægsta sem gerist í heiminum.“ Sá sami sagði hins vegar í fréttum RÚV 6. maí síðastliðinn að Landsvirkjun hafi ekki eftirlitshlutverk með markaðssetningu og að óljóst sé hver beri ábyrgð á því tjóni sem íslensk orkufyrirtæki verða fyrir vegna sölubannsins. Augljóst er af þessu að fyrirtækið Landsvirkjun hefur sjálft á síðustu árum tekið fullan og meðvitaðan þátt í því að misnota kerfið í kringum upprunaábyrgðir hreinnar grænnar raforku með því að fullyrða í slagtogi við samtök álframleiðenda og aðra að hérlend álframleiðsla sé „græn“ og með eitt lægsta kolefnisspor í heimi en selja samtímis vottorðin eitthvert annað. Það er óheimilt og stjórnendum Landsvirkjunar er það fullkunnugt. Á því fjártjóni sem viðurlög við þessu kunna að valda Landsvirkjun bera stjórnendur Landsvirkjunar fulla og óskoraða ábyrgð. Þú getur ekki bæði selt kökuna úr landi og étið hana heima hjá þér. Höfundur er jarðfræðingur og formaður Náttúrugriða.
Geðveiki krónuhagkerfisins: Tók 35 milljón króna lán, búinn að greiða til baka 91 milljón, skuldar samt enn 64 milljónir! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Vegið að íslenskri kvikmyndagerð Grímur Hákonarson,Hafsteinn Gunnar Sigurðsson,Hrafnhildur Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Geðveiki krónuhagkerfisins: Tók 35 milljón króna lán, búinn að greiða til baka 91 milljón, skuldar samt enn 64 milljónir! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Áskorun til hæstvirts fjármálaráðherra Sigurðar Inga Jóhannssonar frá sérfræðingum í klínískri sálfræði Haukur Haraldsson,Sólveig Erna Jónsdóttir,Kristbjörg Þórisdóttir,Inga Hrefna Jónsdóttir skrifar
Geðveiki krónuhagkerfisins: Tók 35 milljón króna lán, búinn að greiða til baka 91 milljón, skuldar samt enn 64 milljónir! Ole Anton Bieltvedt Skoðun