Eitt „hæ“ getur skipt sköpum Bryndís Jónsdóttir og Sigríður Björk Einarsdóttir skrifa 8. nóvember 2021 07:00 Í dag 8. nóvember er dagur gegn einelti sem helgaður er forvörnum og baráttunni gegn einelti á Íslandi. Undirritaðar eru nýkomnar af ráðstefnunni World Anti-Bullying Forum í Svíþjóð þar sem fjallað var um einelti, forvarnir og rannsóknir á breiðum grunni. Ljóst er að við Íslendingar getum lært margt af því sem verið er að gera vel í öðrum löndum. Orðræðan Í mörgum fyrirlestrum kom fram að ólíkar skilgreiningar og orðanotkun þegar einelti er annars vegar, valdi oft óöryggi þeirra sem eiga að taka á eineltismálum. UNESCO stýrir nú vinnu sérfræðinga sem ætlað er að breyta þeirri skilgreiningu sem oftast er stuðst við. Það sem helst vakti athygli okkar var að ekki skuli lengur gera kröfu um að hegðun þurfi að vera endurtekin til þess að flokkast sem einelti heldur geti eitt atvik haft svo alvarleg áhrif á þolanda að hægt sé að skilgreina það sem einelti. Einnig kom fram að lögð verði áhersla á valdaójafnvægi gerenda og þolenda. Hér á landi hefur borið á því að einelti sé skilgreint á mjög mismunandi vegu og allt of oft tölum við um samskiptavanda þegar um er að ræða alvarlegt einelti. Það þýðir að við erum ekki að bregðast við með réttum hætti. Forvarnir Mikilvægi forvarna verður aldrei nógsamlega haldið á lofti. Á ráðstefnunni kom fram að of seint sé að byrja þjálfun í félagslegri og tilfinningalegri færni á miðstigi, hefja þurfi slíka þjálfun strax í leikskóla eða um þriggja ára aldurinn. Þarna er meðal annars verið að tala um þjálfun í vinsamlegum samskiptum, samkennd, tillitssemi og að geta sett sig í spor annarra. Við erum of oft að takast á við afleiðingar eineltis og laga það sem er brotið í stað þess að leggja vinnu í forvarnir. Mikilvægur partur af forvörnum er að grípa strax inn í þegar börn nota niðrandi orðfæri sem byggir á rasisma, hómófóbíu og fitusmánun svo dæmi séu tekin. Rannsóknir hafa sýnt að börn sem ástunda hatursorðræðu af þessum toga eru líklegri til að vera eða verða gerendur í eineltismálum. Foreldrar eru einnig mikilvægir aðilar í forvörnum og bekkjarstarf sem ýtir undir vinsamleg samskipti, samstarf nemenda og foreldra og jákvæða sameiginlega upplifun verður seint ofmetið. Síðast en ekki síst skulum við muna eftir því að hafa börnin okkar og ungmennin með í ráðum þegar við vinnum að heilbrigðum samskiptum og góðu starfsumhverfi í skólanum. Þau eru oft með góðar hugmyndir sem við fullorðna fólkið sjáum ekki. Eineltisáætlanir leysa ekki vandann Það er ekki nóg að skreyta sig með metnaðarfullum eineltisáætlunum á heimasíðu skóla ef ekki er unnið markvisst að því að stöðva einelti. Innleiðing áætlunarinnar er lykilatriði, það þarf einhver að þjálfa og handleiða starfsfólk skólanna og það þarf að gefa innleiðingunni nægan tíma og athygli. Kennarar þurfa að þekkja áætlunina, styðja hver annan og vinna að fyrirbyggjandi aðgerðum. Skólar þurfa að skilgreina einelti með skýrum hætti og kynna það fyrir foreldum. Foreldrar þurfa að vera tilbúnir að vinna með skólanum og detta ekki í þá gryfju að draga í efa mat starfsfólksins á ástandinu eða afneita eineltinu. Hagsmunir bæði gerenda og þolenda eru í húfi og mikilvægt að allir aðilar séu tilbúnir að vinna saman að lausn málsins. Það þarf að skoða hvað býr að baki einelti og mæta þolendum og gerendum með skilningi og stuðningi. Margir gerenda hafa ekki gott bakland eða hafa lent í áföllum. Dæmum hegðunina en ekki einstaklinginn og veitum viðeigandi aðstoð. Dagur gegn einelti Dagur gegn einelti er nú haldinn í tíunda sinn. Í ljósi þeirrar áherslu á forvarnir sem verður æ ríkari þáttur í baráttunni gegn einelti mætti vel hugsa sér að horfa frekar til þess ástands sem við viljum ná fram, endurnefna daginn og kalla hann fremur Dag vináttu, samstöðu og samkenndar. Við biðjum foreldra til að ræða við börnin sín um einelti og alvarleika þess og hvetja þau til að stíga inn í eða láta fullorðinn vita ef þau verða vitni að stríðni og einelti. Sara Damber, stofnandi Friends samtakanna í Svíþjóð, lenti sjálf í einelti, upplifði sig einmana og útskúfaða. Hún segir að eitt einfalt „hæ“ frá einum af vinsælu nemendunum í skólanum hafi breytt lífi sínu og bjargað henni úr þessari stöðu. Börnin okkar geta verið hluti af lausninni, hvetjum þau til að segja „hæ“ við skólafélaga sína sem þau telja að þurfi á vin að halda. Við vitum að margir skólar halda upp á daginn með einhverjum hætti og viljum hvetja starfsfólk skóla til þess að láta hann verða sér innblástur til áframhaldandi góðra verka í baráttunni gegn einelti. Bryndís Jónsdóttir sérfræðingur hjá Heimili og skóla, landssamtökum foreldra Sigríður Björk Einarsdóttir framkvæmdastjóri SAMFOK, samtaka foreldra grunnskólabarna í Reykjavík Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Réttindi barna Mest lesið Nýir vendir sópa best Arnar Þór Jónsson,Kári Allansson,Sveinn Hjörtur Guðfinnsson Skoðun Þreytt dæmi Fjóla Blandon Skoðun Áfengisstefnu breytt með lögbrotum Einar Ólafsson Skoðun Staða evrunnar í Evrópusambandinu árið 2024 Jón Frímann Jónsson Skoðun Hvað með heyrnarskert börn, heyrnarskerta fullorðna og börn með skarð? Eva Albrechtsen,Ösp Vilberg Baldursdóttir Skoðun Ríkiseftirlit með öllum börnum Þorlákur Axel Jónsson Skoðun Lausn húsnæðisvandans Guðjón Sigurbjartsson Skoðun Hver er hin raunverulega ástæða fyrir einangrun Gazasvæðisins? Finnur Thorlacius Eiríksson Skoðun Geðveiki krónuhagkerfisins: Tók 35 milljón króna lán, búinn að greiða til baka 91 milljón, skuldar samt enn 64 milljónir! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Takk, Gísli Marteinn Eva Dögg Davíðsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun ....og þá var eins og blessuð skepan skildi..... Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Nýir vendir sópa best Arnar Þór Jónsson,Kári Allansson,Sveinn Hjörtur Guðfinnsson skrifar Skoðun Lausn húsnæðisvandans Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Staða evrunnar í Evrópusambandinu árið 2024 Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Áfengisstefnu breytt með lögbrotum Einar Ólafsson skrifar Skoðun Hvað með heyrnarskert börn, heyrnarskerta fullorðna og börn með skarð? Eva Albrechtsen,Ösp Vilberg Baldursdóttir skrifar Skoðun Þreytt dæmi Fjóla Blandon skrifar Skoðun Ríkiseftirlit með öllum börnum Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Viðreisn er tilbúin Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun „Ert þú að leita að okkur?“ Elías Ýmir Larsen skrifar Skoðun Höfum við efni á þessu Stríðsbrölti? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisstofnun Norðurlands tíu ára í dag Jón Helgi Björnsson skrifar Skoðun Lægsta raforkuverð heimila í Evrópu Haukur Ásberg Hilmarsson skrifar Skoðun Hugsum út fyrir rammann til að leysa húsnæðisvandann Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Bönnum hnefaleika alfarið Adolf Ingi Erlingsson skrifar Skoðun Allt sem þú vilt vita um dánaraðstoð Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Ekkert mansal á Íslandi í 15 ár? Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Hljómar kunnuglega ekki satt? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Þú breytir öllu Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Eru sósíaldemokratískir flokkar smátt og smátt að hverfa? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Styðjum mannréttindi - Lærum af sögunni Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Gömul þekking sem fékk ekki athygli þá, en er komin aftur Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Blekkingar og gaslýsingar núverandi forsætisráðherra Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Carbfix – enn og aftur Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Við erum öll á raforkumarkaði Jónas Hlynur Hallgrímsson skrifar Skoðun Af „tapi“ Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mennt er máttur Úlfar Darri Lúthersson skrifar Skoðun Vegið að íslenskri kvikmyndagerð Grímur Hákonarson,Hafsteinn Gunnar Sigurðsson,Hrafnhildur Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Banaslysin eru víðar en við sjáum Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hlustum til að skilja Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Í dag 8. nóvember er dagur gegn einelti sem helgaður er forvörnum og baráttunni gegn einelti á Íslandi. Undirritaðar eru nýkomnar af ráðstefnunni World Anti-Bullying Forum í Svíþjóð þar sem fjallað var um einelti, forvarnir og rannsóknir á breiðum grunni. Ljóst er að við Íslendingar getum lært margt af því sem verið er að gera vel í öðrum löndum. Orðræðan Í mörgum fyrirlestrum kom fram að ólíkar skilgreiningar og orðanotkun þegar einelti er annars vegar, valdi oft óöryggi þeirra sem eiga að taka á eineltismálum. UNESCO stýrir nú vinnu sérfræðinga sem ætlað er að breyta þeirri skilgreiningu sem oftast er stuðst við. Það sem helst vakti athygli okkar var að ekki skuli lengur gera kröfu um að hegðun þurfi að vera endurtekin til þess að flokkast sem einelti heldur geti eitt atvik haft svo alvarleg áhrif á þolanda að hægt sé að skilgreina það sem einelti. Einnig kom fram að lögð verði áhersla á valdaójafnvægi gerenda og þolenda. Hér á landi hefur borið á því að einelti sé skilgreint á mjög mismunandi vegu og allt of oft tölum við um samskiptavanda þegar um er að ræða alvarlegt einelti. Það þýðir að við erum ekki að bregðast við með réttum hætti. Forvarnir Mikilvægi forvarna verður aldrei nógsamlega haldið á lofti. Á ráðstefnunni kom fram að of seint sé að byrja þjálfun í félagslegri og tilfinningalegri færni á miðstigi, hefja þurfi slíka þjálfun strax í leikskóla eða um þriggja ára aldurinn. Þarna er meðal annars verið að tala um þjálfun í vinsamlegum samskiptum, samkennd, tillitssemi og að geta sett sig í spor annarra. Við erum of oft að takast á við afleiðingar eineltis og laga það sem er brotið í stað þess að leggja vinnu í forvarnir. Mikilvægur partur af forvörnum er að grípa strax inn í þegar börn nota niðrandi orðfæri sem byggir á rasisma, hómófóbíu og fitusmánun svo dæmi séu tekin. Rannsóknir hafa sýnt að börn sem ástunda hatursorðræðu af þessum toga eru líklegri til að vera eða verða gerendur í eineltismálum. Foreldrar eru einnig mikilvægir aðilar í forvörnum og bekkjarstarf sem ýtir undir vinsamleg samskipti, samstarf nemenda og foreldra og jákvæða sameiginlega upplifun verður seint ofmetið. Síðast en ekki síst skulum við muna eftir því að hafa börnin okkar og ungmennin með í ráðum þegar við vinnum að heilbrigðum samskiptum og góðu starfsumhverfi í skólanum. Þau eru oft með góðar hugmyndir sem við fullorðna fólkið sjáum ekki. Eineltisáætlanir leysa ekki vandann Það er ekki nóg að skreyta sig með metnaðarfullum eineltisáætlunum á heimasíðu skóla ef ekki er unnið markvisst að því að stöðva einelti. Innleiðing áætlunarinnar er lykilatriði, það þarf einhver að þjálfa og handleiða starfsfólk skólanna og það þarf að gefa innleiðingunni nægan tíma og athygli. Kennarar þurfa að þekkja áætlunina, styðja hver annan og vinna að fyrirbyggjandi aðgerðum. Skólar þurfa að skilgreina einelti með skýrum hætti og kynna það fyrir foreldum. Foreldrar þurfa að vera tilbúnir að vinna með skólanum og detta ekki í þá gryfju að draga í efa mat starfsfólksins á ástandinu eða afneita eineltinu. Hagsmunir bæði gerenda og þolenda eru í húfi og mikilvægt að allir aðilar séu tilbúnir að vinna saman að lausn málsins. Það þarf að skoða hvað býr að baki einelti og mæta þolendum og gerendum með skilningi og stuðningi. Margir gerenda hafa ekki gott bakland eða hafa lent í áföllum. Dæmum hegðunina en ekki einstaklinginn og veitum viðeigandi aðstoð. Dagur gegn einelti Dagur gegn einelti er nú haldinn í tíunda sinn. Í ljósi þeirrar áherslu á forvarnir sem verður æ ríkari þáttur í baráttunni gegn einelti mætti vel hugsa sér að horfa frekar til þess ástands sem við viljum ná fram, endurnefna daginn og kalla hann fremur Dag vináttu, samstöðu og samkenndar. Við biðjum foreldra til að ræða við börnin sín um einelti og alvarleika þess og hvetja þau til að stíga inn í eða láta fullorðinn vita ef þau verða vitni að stríðni og einelti. Sara Damber, stofnandi Friends samtakanna í Svíþjóð, lenti sjálf í einelti, upplifði sig einmana og útskúfaða. Hún segir að eitt einfalt „hæ“ frá einum af vinsælu nemendunum í skólanum hafi breytt lífi sínu og bjargað henni úr þessari stöðu. Börnin okkar geta verið hluti af lausninni, hvetjum þau til að segja „hæ“ við skólafélaga sína sem þau telja að þurfi á vin að halda. Við vitum að margir skólar halda upp á daginn með einhverjum hætti og viljum hvetja starfsfólk skóla til þess að láta hann verða sér innblástur til áframhaldandi góðra verka í baráttunni gegn einelti. Bryndís Jónsdóttir sérfræðingur hjá Heimili og skóla, landssamtökum foreldra Sigríður Björk Einarsdóttir framkvæmdastjóri SAMFOK, samtaka foreldra grunnskólabarna í Reykjavík
Hvað með heyrnarskert börn, heyrnarskerta fullorðna og börn með skarð? Eva Albrechtsen,Ösp Vilberg Baldursdóttir Skoðun
Geðveiki krónuhagkerfisins: Tók 35 milljón króna lán, búinn að greiða til baka 91 milljón, skuldar samt enn 64 milljónir! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Hvað með heyrnarskert börn, heyrnarskerta fullorðna og börn með skarð? Eva Albrechtsen,Ösp Vilberg Baldursdóttir skrifar
Skoðun Vegið að íslenskri kvikmyndagerð Grímur Hákonarson,Hafsteinn Gunnar Sigurðsson,Hrafnhildur Gunnarsdóttir skrifar
Hvað með heyrnarskert börn, heyrnarskerta fullorðna og börn með skarð? Eva Albrechtsen,Ösp Vilberg Baldursdóttir Skoðun
Geðveiki krónuhagkerfisins: Tók 35 milljón króna lán, búinn að greiða til baka 91 milljón, skuldar samt enn 64 milljónir! Ole Anton Bieltvedt Skoðun