Konur eftir kófið Linda Hrönn Þórisdóttir skrifar 7. maí 2021 20:36 „Þú getur orðið flugfreyja og hann flugmaður.“ Þessum orðum var beint til dóttur minnar þegar hún lék sér eins árs gömul við jafnaldra frænda sinn fyrir tólf árum síðan. Það er hárrétt að dóttir mín getur eflaust orðið flugfreyja (eða réttara sagt flugþjónn) síðar meir ef hún kærir sig um það en hún getur líka orðið flugmaður, rafvirki, verkfræðingur, smiður, kennari eða hvað annað sem hún kærir sig um. Þessum orðum var ekki beint til dóttur minnar vegna vantrúar á getu hennar til að gegna vissum störfum síðar á ævinni heldur vegna staðalmynda sem enn fyrirfinnast á meðal margra. Sem betur fer hefur jafnréttisbaráttan skilað góðum árangri víða um heim undanfarna áratugi, meðal annars hér á landi. Almenn atvinnuþátttaka kvenna, aukin menntun þeirra og meiri þátttaka feðra í uppeldi barna sinna er orðinn sjálfsagður þáttur í samfélaginu í dag. Formæður okkar ruddu veginn og baráttan var erfið. Réttarkerfið sem um aldir var byggt á hagsmunum karla bitnaði oftar en ekki á réttindum kvenna og fengu konur ekki þann sess sem þær verðskulduðu með dugnaði sínum, gáfum og hugmyndum. Þrátt fyrir gjörbreytta stöðu í dag þurfum við að standa vörð um þau réttindi sem hafa áunnist. Þó staðan í samfélaginu og verkaskiptingin innan heimilisins er orðin jafnari bera konur oftar það sem á ensku hefur verið kallað Mental load. Með þessu hugtaki er átt við það andlega álag sem fylgir því að hafa yfirumsjón með þeim verkum sem þarf að sinna. Mikil orka fer í að hafa yfirsýn yfir verkefnin, úthluta þeim og sjá til þess að þeim sé framfylgt. Á vinnustöðum eru það yfirleitt framkvæmdastjórar og aðrir þeir sem bera meginábyrgð á starfseminni sem þurfa að hafa þetta Mental load og er oftar en ekki hluti af starfslýsingu þeirra. Innan veggja heimilisins eru það yfirleitt konurnar sem eru settar í hlutverk launalausa framkvæmdastjórans, hvort sem þær vilja það eður ei. Þessu álagi bæta konur við önnur verkefni sem bíða þeirra dags daglega og sífellt fleiri konur tala um hversu mikil áhrif það hefur á líðan þeirra að þurfa að hafa samtímis yfirsýn og verkstjórn með fjölda ólíkra viðfangsefna. Það er nefnilega eitt að vinna verkin og annað að bera ábyrgð á að þeim sé sinnt. Jafnrétti innan heimilisins er ekki náð fyrr en þessari byrði er skipt á milli þeirra fullorðnu sem reka heimilið. Og jafnrétti er ekki náð fyrr en við losum okkur við staðalmyndir um hvaða starfsvettvang börn geta valið sér á grundvelli kyns. Á undanförnum árum hefur jafnréttisbaráttan beðið hnekki í kjölfar öfgaskoðanna stjórnmálaflokka víða um heim sem hafa náð völdum. Sá málflutningur sem þar er boðaður ýtir okkur mörgum áratugum til baka og gerir að engu það jafnrétti sem hefur áunnist. Þá hefur Covid-19 því miður haft neikvæð áhrif á stöðu kvenna, meðal annars með auknu atvinnuleysi, meiri einangrun og verra heilsufari. Ofbeldi gegn konum hefur aukist að undanförnu og áætlað er að ein af hverjum þremur konum verði fyrir ofbeldi á lífsleiðinni. Hingað til höfum við hér á landi getað státað okkur af þokkalegri góðri stöðu kvenna til samanburðar við önnur lönd og höfum við til að mynda getað treyst því að heilbrigðiskerfið mismuni ekki neinum út frá kynferði, sjúkdómum eða öðru. Staðan er þó þannig að skimun vegna krabbameins hjá konum hefur verið í uppnámi undanfarna mánuði. Fréttir af konum sem hafa fengið skerta þjónustu vegna meðgöngu, vefjagigtar og legslímuflakks (endómetríósu) svo dæmi séu tekin vekja upp spurningar um hversu mikil áhersla er lögð á heilsufar kvenna. Rannsóknir á sjúkdómum sem herja frekar á konur eru styttra á veg komnar en margar aðrar rannsóknir og þegar andlegt álag sem fyrr var nefnt leggst ofan á áhyggjur af líkamlegri heilsu er sú hætta fyrir hendi að heilsufar kvenna fari versnandi. Þá hafa lífslíkur kvenna ekki aukist eins mikið og lífslíkur karla og samtímis er lífeyrir kvenna sem unnu skert starfshlutfall á lífsleiðinni til að geta sinnt börnum, heimili og maka mjög takmarkaður. Við þurfum að viðhalda því jafnrétti sem hefur áunnist nú þegar við erum að komast út úr þessi kófi sem hefur einkennt líf okkar í meira en eitt ár. En jafnframt þurfum við að berjast því sem upp á vantar til að koma á fullu jafnrétti. Til að svo megi verða þurfum við framar öllu að útrýma staðalmyndum og gefa framtíðarkynslóðum þau skilaboð að þau geti starfað við það sem þau vilja í framtíðinni, og það algjörlega óháð kyni. Höfundur er frambjóðandi í 2. sæti á lista Framsóknar í Suðvesturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Framsóknarflokkurinn Jafnréttismál Linda Hrönn Þórisdóttir Mest lesið Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson Skoðun Skoðun Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
„Þú getur orðið flugfreyja og hann flugmaður.“ Þessum orðum var beint til dóttur minnar þegar hún lék sér eins árs gömul við jafnaldra frænda sinn fyrir tólf árum síðan. Það er hárrétt að dóttir mín getur eflaust orðið flugfreyja (eða réttara sagt flugþjónn) síðar meir ef hún kærir sig um það en hún getur líka orðið flugmaður, rafvirki, verkfræðingur, smiður, kennari eða hvað annað sem hún kærir sig um. Þessum orðum var ekki beint til dóttur minnar vegna vantrúar á getu hennar til að gegna vissum störfum síðar á ævinni heldur vegna staðalmynda sem enn fyrirfinnast á meðal margra. Sem betur fer hefur jafnréttisbaráttan skilað góðum árangri víða um heim undanfarna áratugi, meðal annars hér á landi. Almenn atvinnuþátttaka kvenna, aukin menntun þeirra og meiri þátttaka feðra í uppeldi barna sinna er orðinn sjálfsagður þáttur í samfélaginu í dag. Formæður okkar ruddu veginn og baráttan var erfið. Réttarkerfið sem um aldir var byggt á hagsmunum karla bitnaði oftar en ekki á réttindum kvenna og fengu konur ekki þann sess sem þær verðskulduðu með dugnaði sínum, gáfum og hugmyndum. Þrátt fyrir gjörbreytta stöðu í dag þurfum við að standa vörð um þau réttindi sem hafa áunnist. Þó staðan í samfélaginu og verkaskiptingin innan heimilisins er orðin jafnari bera konur oftar það sem á ensku hefur verið kallað Mental load. Með þessu hugtaki er átt við það andlega álag sem fylgir því að hafa yfirumsjón með þeim verkum sem þarf að sinna. Mikil orka fer í að hafa yfirsýn yfir verkefnin, úthluta þeim og sjá til þess að þeim sé framfylgt. Á vinnustöðum eru það yfirleitt framkvæmdastjórar og aðrir þeir sem bera meginábyrgð á starfseminni sem þurfa að hafa þetta Mental load og er oftar en ekki hluti af starfslýsingu þeirra. Innan veggja heimilisins eru það yfirleitt konurnar sem eru settar í hlutverk launalausa framkvæmdastjórans, hvort sem þær vilja það eður ei. Þessu álagi bæta konur við önnur verkefni sem bíða þeirra dags daglega og sífellt fleiri konur tala um hversu mikil áhrif það hefur á líðan þeirra að þurfa að hafa samtímis yfirsýn og verkstjórn með fjölda ólíkra viðfangsefna. Það er nefnilega eitt að vinna verkin og annað að bera ábyrgð á að þeim sé sinnt. Jafnrétti innan heimilisins er ekki náð fyrr en þessari byrði er skipt á milli þeirra fullorðnu sem reka heimilið. Og jafnrétti er ekki náð fyrr en við losum okkur við staðalmyndir um hvaða starfsvettvang börn geta valið sér á grundvelli kyns. Á undanförnum árum hefur jafnréttisbaráttan beðið hnekki í kjölfar öfgaskoðanna stjórnmálaflokka víða um heim sem hafa náð völdum. Sá málflutningur sem þar er boðaður ýtir okkur mörgum áratugum til baka og gerir að engu það jafnrétti sem hefur áunnist. Þá hefur Covid-19 því miður haft neikvæð áhrif á stöðu kvenna, meðal annars með auknu atvinnuleysi, meiri einangrun og verra heilsufari. Ofbeldi gegn konum hefur aukist að undanförnu og áætlað er að ein af hverjum þremur konum verði fyrir ofbeldi á lífsleiðinni. Hingað til höfum við hér á landi getað státað okkur af þokkalegri góðri stöðu kvenna til samanburðar við önnur lönd og höfum við til að mynda getað treyst því að heilbrigðiskerfið mismuni ekki neinum út frá kynferði, sjúkdómum eða öðru. Staðan er þó þannig að skimun vegna krabbameins hjá konum hefur verið í uppnámi undanfarna mánuði. Fréttir af konum sem hafa fengið skerta þjónustu vegna meðgöngu, vefjagigtar og legslímuflakks (endómetríósu) svo dæmi séu tekin vekja upp spurningar um hversu mikil áhersla er lögð á heilsufar kvenna. Rannsóknir á sjúkdómum sem herja frekar á konur eru styttra á veg komnar en margar aðrar rannsóknir og þegar andlegt álag sem fyrr var nefnt leggst ofan á áhyggjur af líkamlegri heilsu er sú hætta fyrir hendi að heilsufar kvenna fari versnandi. Þá hafa lífslíkur kvenna ekki aukist eins mikið og lífslíkur karla og samtímis er lífeyrir kvenna sem unnu skert starfshlutfall á lífsleiðinni til að geta sinnt börnum, heimili og maka mjög takmarkaður. Við þurfum að viðhalda því jafnrétti sem hefur áunnist nú þegar við erum að komast út úr þessi kófi sem hefur einkennt líf okkar í meira en eitt ár. En jafnframt þurfum við að berjast því sem upp á vantar til að koma á fullu jafnrétti. Til að svo megi verða þurfum við framar öllu að útrýma staðalmyndum og gefa framtíðarkynslóðum þau skilaboð að þau geti starfað við það sem þau vilja í framtíðinni, og það algjörlega óháð kyni. Höfundur er frambjóðandi í 2. sæti á lista Framsóknar í Suðvesturkjördæmi.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun