Erlent

Lík­legur arf­taki Gins­burg yrði með í­halds­sömustu dómurunum

Kjartan Kjartansson skrifar
Hæstiréttur Bandaríkjanna stendur nú á tímamótum en allt bendir til þess að stefna hans muni taka skarpa beygju til hægri, jafnvel til fleiri áratuga, þegar Trump forseti skipar eftirmann Ruth Bader Ginsburg.
Hæstiréttur Bandaríkjanna stendur nú á tímamótum en allt bendir til þess að stefna hans muni taka skarpa beygju til hægri, jafnvel til fleiri áratuga, þegar Trump forseti skipar eftirmann Ruth Bader Ginsburg. Vísir/Getty

Alríkisdómari sem er talinn einna líklegastur til að hljóta útnefningu Donalds Trump Bandaríkjaforseti til að taka sæti Ruth Bader Ginsburg við Hæstarétt Bandaríkjanna yrði að líkindum einn íhaldssamasti dómarinn við réttinn. Atkvæði hans gæti ráðið úrslitum í stórpólitískum málum, þar á meðal um réttinn til þungunarrofs og byssueignar.

Trump forseti hefur þegar tilkynnt að hann ætli sér að tilnefna konu til að taka sæti Ginsburg sem lést á föstudag. Þrátt fyrir að að nú sé aðeins um sex vikur í kosningar er talið að repúblikanar í öldungadeild þingsins muni róa að því öllum árum að staðfesta dómaraefni Trump fyrir þær.

Amy Coney Barrett, 48 ára gamall dómari við áfrýjunardómstól 7. svæðis, er talin líklegust til þess að hljóta náð fyrir augum Trump. Hún var nálægt því að vera útnefnd árið 2018 þegar Trump skipaði Brett Kavanaugh til að taka sæti Anthony Kennedy sem settist í helgan stein.

Skipan Barrett færði Hæstarétt verulega til hægri. Skoðanir hennar á stórum samfélagslegum deilumálum sem hafa komið fram í fræðaskrifum og dómsorði benda til þess að Barrett yrði á meðal íhaldssömustu dómara við réttinn. Forveri hennar Ginsburg var aftur á móti einn frjálslyndasti dómarinn.

Nái repúblikanar að skipa annan dómara við Hæstarétt til lífstíðar verða íhaldssmenn komnir með öruggan meirihluta þar, sex gegn þremur frjálslyndari dómurum. Það gæti mótað stefnu réttarins um áratugi.

Heittrúaður kaþólikki gegn þungunarrofi

Barrett er nýgræðingur á dómarabekk. Trump skipaði hana sem áfrýjunardómara árið 2017 en fram að því hafði hún verði lögfræðingur við Notre Dame-háskólann. Reynsluleysið er sagt hafa látið suma repúblikana hugsa sig tvisvar um þegar þeir leituðu að eftirmanni Kennedy árið 2018.

Kristnir íhaldsmenn og aðrir hægrimenn dást að Barrett og vonast til þess að hún verði hugmyndafræðilegur arftaki Antonins Scalia sem hún starfaði fyrir sem dómritari, að sögn AP-fréttastofunnar. Scalia, sem lést í febrúar árið 2016, þótti harðasti íhaldsmaðurinn við réttinn á eftir Clarence Thomas.

Frjálslyndir lögspekingar óttast aftur á móti að Barrett láti persónulega trú sína og hugmyndafræði hafa áhrif á störf sín sem dómari. Barrett er heittrúaður kaþólikki sem virðist einarðlega á móti þungunarrofi. Hjá Notre Dame var hún félagi í hópnum „Háskóladeild hlynnt lífi“ og skrifaði nafn sitt undir bréf til kaþólskra biskupa um „gildi mannlegs lífs frá getnaði til náttúrulegs dauða“ árið 2015.

Þegar hún kom fyrir þingnefnd sem staðfesti skipan hennar við áfrýjunardómstólinn árið 2017 hafnaði hún því að hún léti persónulegar skoðanir sínar hafa áhrif á skyldur sínar sem dómari.

Í spilaranum hér fyrir neðan má sjá umfjöllun Washington Post um Barrett þegar hún kom til greina sem hæstaréttardómari árið 2018.

Telur Roe gegn Wade ekki óhagganlegt fordæmi

Rétturinn til þungunarrofs hefur ekki komið beint til kasta Barrett sem áfrýjunardómara og hún hefur ekki viljað svara því beint hvort hún telji það alltaf siðlaust, að sögn Reuters-fréttastofunnar. Í þeim málum sem tengjast þungunarrofi hefur hún þó greitt atkvæði með íhaldssömum félögum sínum.

Þannig skiluðu þau Barrett sératkvæði þegar áfrýjunardómstóllinn felldi úr gildi umdeild lög sem Mike Pence, þáverandi ríkisstjóri Indiana og núverandi varaforseti skrifaði undir, sem kváðu á um að grafa eða brenna þyrfti líkamsleifar fóstra eftir þungunarrof.

Þá vildi Barrett fjalla frekar um önnur lög frá Indiana sem hefðu skyldað heilbrigðisyfirvöld til þess að tilkynna foreldrum stúlkna undir lögaldri um að þær hefðu sóst eftir þungunarrofi jafnvel þegar stúlkurnar hefðu leitað samþykki dómstóls í stað foreldra sinna.

Samtök sem berjast fyrir réttindum kvenna til þungunarrofs óttast að með Barrett í öruggum íhaldssömum meirihluta í Hæstarétti verði frægum dómi, Roe gegn Wade frá 1973, sem veitti konum rétt til þungunarrofs snúið við.

AP-fréttastofan segir að í grein sem Barrett skrifaði um tímamótadóma Hæstaréttar sem talið væri að enginn dómari myndi snúa við árið 2013 hafi hún ekki nefnt Roe gegn Wade og vísað til þess að harðar deilur stæðu enn yfir um þann dóm.

Aðhyllist „upprunalega“ túlkun á stjórnarskránni

Fjöldi íhaldssamra lögfræðinga í Bandaríkjunum aðhyllast það sem þeir sjálfir kalla „upprunalega“ túlkun á stjórnarskránni sem gengur út á að reyna að ráða í upphaflega merkingu texta sem var skrifaður fyrir meira en tveimur öldum.

Barrett er ein þeirra sem fylgja þessari hugmyndafræði. Þegar hún skilaði sératkvæði í máli sem varðaði það hvort að sakamenn sem hefðu ekki gerst sekir um ofbeldisbrot ættu að vera sviptir rétti til að eiga skotvopn varði hún nær öllu máli sínu í að fara yfir sögu reglna um vopnaeign dæmdra manna á 18. og 19. öld.

Þegar kemur að innflytjendamálum hallast Barrett að því að heimila harðlínustefnu eins og þá sem Trump forseti hefur rekið. Í júní greiddi Barrett sératkvæði við áfrýjunardómstólinn þar sem hún vildi leyfa ríkisstjórn Trump að synja fólki um landvistarleyfi ef það hefði nýtt sér eða væri líklegt til að nýta sér aðstoð þess opinbera í framtíðinni. Meðdómarar Barrett stöðvuðu gildistöku reglunnar í Illinois-ríki.

Barrett er upphaflega frá Norður-Karólínu og er gift Jesse Barrett, fyrrverandi alríkissaksóknara. Saman eiga þau sjö börn, þar af tvö sem þau ættleiddu frá Haítí.


Tengdar fréttir

Segir Trump misnota vald sitt

Joe Biden, fyrrverandi varaforseti Bandaríkjanna og forsetaframbjóðandi Demókrataflokksins, hefur kallað fyrirætlanir Donalds Trump Bandaríkjaforseta um að tilnefna hæstaréttardómara fyrir kosningarnar í nóvember, misnotkun á valdi.

Segist ætla að tilnefna konu til Hæstaréttar

Donald Trump, forseti Bandaríkjanna, segist ætla að tilnefna konu til að taka við sæti Ruth Bader Ginsburg í Hæstarétti Bandaríkjanna. Hann segist þar að auki ætla að tilnefna konuna sem fyrst.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×