Ömmur eru langbestar Kolbeinn Tumi Daðason skrifar 26. júní 2020 08:00 Í dag hefði amma mín orðið hundrað ára. Besta amma í heimi. Kjaftæði segir þú kannski. Er amma þín sú besta? Það er líklega rétt hjá þér. Eins og mér. Ömmur eru einfaldlega langbestar. Ég man enn þá sjokkið þegar ég fékk þau tíðindi að amma mín væri látin. Í júní 1996. Þá hafði pabbi sótt mig út á flugvöll þar sem ég var á heimleið eftir ævintýraferð með vini mínum á Evrópumótið í fótbolta, hátt uppi eftir stórkostlega ferð. Í aðdraganda ferðarinnar fór amma mín á spítala. Hvað mig snerti var hún við hestaheilsu en eitthvað þurfti að skoða. Ekkert alvarlegt að mér skildist. Hún var 75 ára og aldrei neitt annað í stöðunni en að hún yrði hundrað ára, og alltaf til staðar. Það var svo ekki fyrr en við feðgarnir nálguðumst Straumsvík að ég hugsaði til ömmu minnar í fyrsta skipti í rúma viku. Hvernig hefur amma það? spurði ég kæruleysislega. Þá var ekið út í kant og mér færðar fregnirnar að hún væri fallin frá. Hættulítil aðgerð hafði því miður ekki staðið undir nafni. Á augnabliki var líf mitt gjörbreytt. Minningarnar af heimsóknum mínum til ömmu Vilborgar og afa Halldórs í Hamrahlíð eru yndislegar. Og mjög margar. Mér tekst ekki að rifja upp neitt nema jákvætt þaðan. Fiskibollurnar hennar ömmu, jólasmákökurnar hennar ömmu, knúsin hennar ömmu og hrósin hennar ömmu. Alltaf var maður velkominn, hvort sem var til að læra, borða eða gista. Alltaf var maður settur í fyrsta sæti. Amma hlustaði. Gagnrýni var ekki til. Aðrir sáu um það. Amma var bara góð. Mjög góð. Mamma verður amma Núna er mamma mín orðin amma og hefur verið það í tíu ár. Ég efast ekki augnablik um að hugur barnabarnanna fimm til ömmu sinnar sé eins og minn var til ömmu minnar. Eins og mamma sín heldur mamma mín, amma barnanna minna, fjölskyldunni saman. Er í algjöru lykilhlutverki. Hugsar um hag barnabarnanna á hverjum degi. Man alla afmælisdaga. Býður í kvöldverði. Hóar fjölskyldunni saman. Bjargar jólunum. Reddar börnunum. Gerir lífið svo miklu betra. Ég eins og flestir átti reyndar tvær ömmur. Tvær frábærar ömmur. Önnur bjó reyndar í Skotlandi og á ég ljúfar minningar af stundum með henni bæði í heimsóknum hennar hingað og svo okkar utan. Oft um jólin eða á sumrin. Sérstaklega minnisstæð er vikuheimsókn vorið 2002 í aðdraganda stúdentsprófanna í MR þegar ég skaust utan og dvaldi einn hjá henni, háaldraðri í fallega húsinu hennar í skoska þorpinu Stow. Hún var mikill tónlistarunnandi og ég var einmitt að ljúka 7. stigs prófinu á píanó og hafði nóg að spila fyrir hana. Ári síðar kvaddi hún. Ömmur mínar voru miklar vinkonur þegar þær hittust. Spjölluðu saman, brostu og kinkuðu kolli. Ömmur eru nefnilega sérfræðingar í góðum samskiptum. Jafnvel þótt þær tali ekki sama tungumálið. Þær virtust skilja hvor aðra mjög vel. Ömmur eru ekki dómharðar. Þær gefa öllum séns. Eru þolinmóðar. Taka fólki opnum örmum, eins og það er. Það er ekki að ástæðulausu að hver einasti Íslendingur af minni kynslóð hefur prófað ömmupítsur. Þvílík markaðssetning. Þær hreinlega geta ekki verið annað en góðar. Þú verður að prófa þær. Ömmusnúðarnir hljóta líka að bragðast vel. Ömmuskotið í körfubolta er líka klassík. Ekki það fallegasta en það býr mikið öryggi og yfirvegun í skotinu. Gleðilegan ömmudag! Þær ömmur sem ég hef kynnst hafa aldrei sett sjálfar sig í fyrsta sætið. Þær hafa alltaf sett fjölskylduna í forgang. „Afsakið“ minnir mig að amma hafi sagt í hvert skipti þegar hún bar dýrindismat á borð fyrir gesti sína. Eins og eitthvað hafi verið til að afsaka. Það þurfti að biðja hana um að setjast og slaka á, svo mikilvægt þótti henni að allt væri til alls fyrir gesti sína. Fólkið hennar. Systir hennar er alveg eins. Tóta frænka sem ég hugsa eiginlega um sem ömmu mína í dag. Ólík systur sinni að sumu leyti en lík að mörgu leyti. Höfðingi heim að sækja, mikill karakter og yndisleg kona. Með sterkar skoðanir og skemmtilegt að spjalla við. Frábær amma og nýlega langamma líka. Ég held að við setjum ekki ömmur á nógu háan stall í samfélaginu. Við ættum að halda hátíðlegan ömmudag á hverju ári. Ömmur eiga það skilið. Hvaða dagsetning? Í mínum huga er 26. júní augljósa dagsetningin en ég efast ekki um að við getum komist að samkomulagi. Höfundur er fréttastjóri Vísis og ömmubarn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kolbeinn Tumi Daðason Mest lesið ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Það er verið að ljúga að okkur Hildur Þórðardóttir Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson Skoðun Skoðun Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og sjálfstæði Íslands Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilnæmt samfélag, betri lífskjör og jöfn tækifæri fyrir öll Unnur Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Lifað með reisn - Frá starfslokum til æviloka Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Viðreisn, evran og Finnland Eggert Sigurbergsson skrifar Sjá meira
Í dag hefði amma mín orðið hundrað ára. Besta amma í heimi. Kjaftæði segir þú kannski. Er amma þín sú besta? Það er líklega rétt hjá þér. Eins og mér. Ömmur eru einfaldlega langbestar. Ég man enn þá sjokkið þegar ég fékk þau tíðindi að amma mín væri látin. Í júní 1996. Þá hafði pabbi sótt mig út á flugvöll þar sem ég var á heimleið eftir ævintýraferð með vini mínum á Evrópumótið í fótbolta, hátt uppi eftir stórkostlega ferð. Í aðdraganda ferðarinnar fór amma mín á spítala. Hvað mig snerti var hún við hestaheilsu en eitthvað þurfti að skoða. Ekkert alvarlegt að mér skildist. Hún var 75 ára og aldrei neitt annað í stöðunni en að hún yrði hundrað ára, og alltaf til staðar. Það var svo ekki fyrr en við feðgarnir nálguðumst Straumsvík að ég hugsaði til ömmu minnar í fyrsta skipti í rúma viku. Hvernig hefur amma það? spurði ég kæruleysislega. Þá var ekið út í kant og mér færðar fregnirnar að hún væri fallin frá. Hættulítil aðgerð hafði því miður ekki staðið undir nafni. Á augnabliki var líf mitt gjörbreytt. Minningarnar af heimsóknum mínum til ömmu Vilborgar og afa Halldórs í Hamrahlíð eru yndislegar. Og mjög margar. Mér tekst ekki að rifja upp neitt nema jákvætt þaðan. Fiskibollurnar hennar ömmu, jólasmákökurnar hennar ömmu, knúsin hennar ömmu og hrósin hennar ömmu. Alltaf var maður velkominn, hvort sem var til að læra, borða eða gista. Alltaf var maður settur í fyrsta sæti. Amma hlustaði. Gagnrýni var ekki til. Aðrir sáu um það. Amma var bara góð. Mjög góð. Mamma verður amma Núna er mamma mín orðin amma og hefur verið það í tíu ár. Ég efast ekki augnablik um að hugur barnabarnanna fimm til ömmu sinnar sé eins og minn var til ömmu minnar. Eins og mamma sín heldur mamma mín, amma barnanna minna, fjölskyldunni saman. Er í algjöru lykilhlutverki. Hugsar um hag barnabarnanna á hverjum degi. Man alla afmælisdaga. Býður í kvöldverði. Hóar fjölskyldunni saman. Bjargar jólunum. Reddar börnunum. Gerir lífið svo miklu betra. Ég eins og flestir átti reyndar tvær ömmur. Tvær frábærar ömmur. Önnur bjó reyndar í Skotlandi og á ég ljúfar minningar af stundum með henni bæði í heimsóknum hennar hingað og svo okkar utan. Oft um jólin eða á sumrin. Sérstaklega minnisstæð er vikuheimsókn vorið 2002 í aðdraganda stúdentsprófanna í MR þegar ég skaust utan og dvaldi einn hjá henni, háaldraðri í fallega húsinu hennar í skoska þorpinu Stow. Hún var mikill tónlistarunnandi og ég var einmitt að ljúka 7. stigs prófinu á píanó og hafði nóg að spila fyrir hana. Ári síðar kvaddi hún. Ömmur mínar voru miklar vinkonur þegar þær hittust. Spjölluðu saman, brostu og kinkuðu kolli. Ömmur eru nefnilega sérfræðingar í góðum samskiptum. Jafnvel þótt þær tali ekki sama tungumálið. Þær virtust skilja hvor aðra mjög vel. Ömmur eru ekki dómharðar. Þær gefa öllum séns. Eru þolinmóðar. Taka fólki opnum örmum, eins og það er. Það er ekki að ástæðulausu að hver einasti Íslendingur af minni kynslóð hefur prófað ömmupítsur. Þvílík markaðssetning. Þær hreinlega geta ekki verið annað en góðar. Þú verður að prófa þær. Ömmusnúðarnir hljóta líka að bragðast vel. Ömmuskotið í körfubolta er líka klassík. Ekki það fallegasta en það býr mikið öryggi og yfirvegun í skotinu. Gleðilegan ömmudag! Þær ömmur sem ég hef kynnst hafa aldrei sett sjálfar sig í fyrsta sætið. Þær hafa alltaf sett fjölskylduna í forgang. „Afsakið“ minnir mig að amma hafi sagt í hvert skipti þegar hún bar dýrindismat á borð fyrir gesti sína. Eins og eitthvað hafi verið til að afsaka. Það þurfti að biðja hana um að setjast og slaka á, svo mikilvægt þótti henni að allt væri til alls fyrir gesti sína. Fólkið hennar. Systir hennar er alveg eins. Tóta frænka sem ég hugsa eiginlega um sem ömmu mína í dag. Ólík systur sinni að sumu leyti en lík að mörgu leyti. Höfðingi heim að sækja, mikill karakter og yndisleg kona. Með sterkar skoðanir og skemmtilegt að spjalla við. Frábær amma og nýlega langamma líka. Ég held að við setjum ekki ömmur á nógu háan stall í samfélaginu. Við ættum að halda hátíðlegan ömmudag á hverju ári. Ömmur eiga það skilið. Hvaða dagsetning? Í mínum huga er 26. júní augljósa dagsetningin en ég efast ekki um að við getum komist að samkomulagi. Höfundur er fréttastjóri Vísis og ömmubarn.
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar
Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun