Stjórnvöld ekki þurft að nýta neyðarákvæði til að fyrirskipa aukna framleiðslu Eiður Þór Árnason skrifar 3. apríl 2020 14:56 Víða má finna handspritt nú um stundir. Vísir/vésteinn Engin ástæða er fyrir almenning að hafa áhyggjur af hugsanlegum skorti á handspritti eða öðrum sótthreinsivörum á næstunni. Þetta er meginniðurstaða athugunar Umhverfisstofnunar á framboði og framleiðslugetu á sótthreinsivörum hér á landi. Ekki hefur þurft að grípa til úrræðis í almannavarnalögum sem gerir stjórnvöldum kleift að fyrirskipa fyrirtækjum að framleiða meira af slíkum vörum. Gríðarleg aukning hefur verið í eftirspurn eftir handspritti undanfarnar vikur í kjölfar þess að kórónuveiran gerði vart við sig í íslensku samfélagi. Í ljósi þessa vildi Umhverfisstofnun kanna hvort hægt væri að anna þeirri eftirspurn á meðan faraldurinn stæði yfir. Staðan góð sem stendur Niðurstaða stofnunarinnar er sú að birgðastaða tilbúinna sótthreinsiefna og hráefna til framleiðslu innanlands sé góð sem stendur og eitthvað fram í tímann. Athugunin byggði á upplýsingum frá stærstu framleiðendum handspritts. „Okkur sýnist að þetta séu fimm fyrirtæki sem hafi einhverja burði til þess að framleiða sótthreinsiefni og þar af eru tvö langstærst sem eru helst að sinna heilbrigðiskerfinu,“ segir Björn Gunnlaugsson, teymisstjóri hjá Umhverfisstofnun, í samtali við Vísi. Einnig eru aðrir aðilar á markaðnum sem flytja inn tilbúið handspritt en stofnunin beindi sjónum sínum sérstaklega að þeim sem gætu framleitt slíkt hér innanlands. Björn Gunnlaugsson, teymisstjóri hjá Umhverfisstofnun.Aðsend Verð á hráefni hækkað Öll framleiðslufyrirtækin vinna spritt úr innfluttum aðföngum á borð við etanól, ísóprópanól og própanól en til stendur að hefja eimingu etanóls hér á næstunni að sögn Björns. Birgðastaða þessara efna er sögð vera góð og hafa fyrirtækin ekki enn lent í erfiðleikum með að nálgast birgðir erlendis þrátt fyrir mikla eftirspurn um allan heim. Verðið á þessum aðföngum hafi þó hækkað. Fyrir utan skort á handpumpum segir Björn að staðan hafi verið góð hjá öllum þeim fyrirtækjum sem voru til skoðunar. Markaðurinn fljótur að bregðast við Björn segir að framleiðendurnir hafi verið fljótir að bregðast við stóraukinni eftirspurn eftir handspritti. Til að mynda hafi aðilar hætt að framleiða aðrar vörur til að einbeita sér að spritti, þar á meðal framleiðandi sem hafði aldrei búið til slíkt áður. „Etanól er notað talsvert mikið til þess að búa til rúðuvökva og fyrirtækin sem eru í því að framleiða rúðuvökva hættu því bara algjörlega og einbeittu sér að því að nota etanólið í framleiðslu á sótthreinsiefnum.“ Einnig hafi áfengisframleiðandinn Volcanic Drinks hætt að framleiða áfengi tímabundið og ákveðið að nýta framleiðslutækin í að búa til handspritt. Ekki þurft að beita neyðarákvæði Björn segir að fyrirtækjunum sé skylt að veita Umhverfisstofnun upplýsingar um birgðastöðu ýmissa efna á grundvelli gildandi efnalöggjafar. Þó geti stofnunin ekki fyrirskipað þeim að framleiða ákveðnar vörur. Stjórnvöld geti hins vegar beitt slíkum úrræðum. „Það er ákveðin grein í almannavarnalögum sem heimilar ríkisstjórninni að fara fram á það að fyrirtæki sem geti framleitt sótthreinsiefni geri það og geri ekkert annað. Þannig að þar kæmu þessar takmarkanir í veg fyrir það einhver hráefni væru notuð í eitthvað annað sem væri ekki eins brýnt að framleiða.“ Engin þörf hafi þó verið fyrir að beita því ákvæði í ljósi þess að öll fyrirtækin hafi sjálf brugðist við. Að sögn Björns er ríkisstjórnin vel upplýst um stöðu mála þar sem niðurstöður Umhverfisstofnunar hafi verið grundvöllur minnisblaðs sem lagt var fram á ríkisstjórnarfundi á dögunum. Gagnaöflun fyrir athugunina var framkvæmd fyrir nokkrum vikum og er stefnt að því að endurtaka hana síðar í mánuðinum. Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Fengu ekki að tjá sig og sektin helminguð Neytendur Velgengni í New York: „Mér finnst ég ekkert hafa verið hér mjög lengi“ Atvinnulíf EX90 sló í gegn á frumsýningu hjá Brimborg Samstarf Magga í Pfaff: „Ég man meira að segja hvar fyrsti kossinn var“ Atvinnulíf Vona að Musk takmarki tolla Trumps Viðskipti erlent Fær nokkuð jákvæð viðbrögð þegar hann vandar sig í eldhúsinu Atvinnulíf ASÍ fordæmir hækkun vaxta og Þórhallur sendi bankanum bréf Neytendur Búið að draga tennurnar úr jagúarnum Viðskipti innlent Dagatalsmenningin: Rosa töff að vera með yfirbókaða dagskrá Atvinnulíf Máttu ekki fullyrða að eldsneytið væri kolefnisjafnað Neytendur Fleiri fréttir Búið að draga tennurnar úr jagúarnum First Water í hýbýli Ísfélagsins á Þorlákshöfn Knattspyrnukappi á Skaganum ráðinn fjármálastjóri Nýir eigendur Pylsuvagnsins á Selfossi Borguðu vaskinn sama dag og tilkynnt var um gjaldþrotið Hækka ekki verðtryggðu vextina „Bankinn tekur höggið á sig að stórum hluta“ Mikilvægt að verja þær gjaldeyristekjur sem ferðaþjónustan aflar Kerecis fólk fjárfestir í flugi Hækka verðtryggða vexti og útskýra hvers vegna Bjarni ráðinn framkvæmdastjóri vinds og jarðvarma hjá Landsvirkjun Lækka innlánsvexti um heilt prósentustig Opna verslanir í Kringlunni á ný Nýtt veitingasvæði rís í Smáralind Kristján ráðinn til Advania Bein útsending: Raforkuöryggi, fyrir hverja? „Grindavíkuráhrifin“ að fjara út Vilja afnema álag á útsvar í Árborg á næsta ári Rekstur fríhafnarinnar seldur úr landi Vaxtalækkun gleðitíðindi en vextir ennþá „allt of háir“ Rannveig kveður: 124 fundir og „aldrei lognmolla“ Skýr merki um að verðbólga sé að hjaðna Ráðin framkvæmdastjórar hjá Sóltúni Krefst þess að Sorpa stofni hlutafélag Vaxtaákvörðun peningastefnunefndar rökstudd Tilkynnir um breytta vexti nokkrum mínútum eftir stýrivaxtalækkun Stýrivextir halda áfram að lækka Útboð SÍ stöðvað og Intuens fagnar sigri Samtökin '78 selja slotið Allir spá lægri vöxtum Sjá meira
Engin ástæða er fyrir almenning að hafa áhyggjur af hugsanlegum skorti á handspritti eða öðrum sótthreinsivörum á næstunni. Þetta er meginniðurstaða athugunar Umhverfisstofnunar á framboði og framleiðslugetu á sótthreinsivörum hér á landi. Ekki hefur þurft að grípa til úrræðis í almannavarnalögum sem gerir stjórnvöldum kleift að fyrirskipa fyrirtækjum að framleiða meira af slíkum vörum. Gríðarleg aukning hefur verið í eftirspurn eftir handspritti undanfarnar vikur í kjölfar þess að kórónuveiran gerði vart við sig í íslensku samfélagi. Í ljósi þessa vildi Umhverfisstofnun kanna hvort hægt væri að anna þeirri eftirspurn á meðan faraldurinn stæði yfir. Staðan góð sem stendur Niðurstaða stofnunarinnar er sú að birgðastaða tilbúinna sótthreinsiefna og hráefna til framleiðslu innanlands sé góð sem stendur og eitthvað fram í tímann. Athugunin byggði á upplýsingum frá stærstu framleiðendum handspritts. „Okkur sýnist að þetta séu fimm fyrirtæki sem hafi einhverja burði til þess að framleiða sótthreinsiefni og þar af eru tvö langstærst sem eru helst að sinna heilbrigðiskerfinu,“ segir Björn Gunnlaugsson, teymisstjóri hjá Umhverfisstofnun, í samtali við Vísi. Einnig eru aðrir aðilar á markaðnum sem flytja inn tilbúið handspritt en stofnunin beindi sjónum sínum sérstaklega að þeim sem gætu framleitt slíkt hér innanlands. Björn Gunnlaugsson, teymisstjóri hjá Umhverfisstofnun.Aðsend Verð á hráefni hækkað Öll framleiðslufyrirtækin vinna spritt úr innfluttum aðföngum á borð við etanól, ísóprópanól og própanól en til stendur að hefja eimingu etanóls hér á næstunni að sögn Björns. Birgðastaða þessara efna er sögð vera góð og hafa fyrirtækin ekki enn lent í erfiðleikum með að nálgast birgðir erlendis þrátt fyrir mikla eftirspurn um allan heim. Verðið á þessum aðföngum hafi þó hækkað. Fyrir utan skort á handpumpum segir Björn að staðan hafi verið góð hjá öllum þeim fyrirtækjum sem voru til skoðunar. Markaðurinn fljótur að bregðast við Björn segir að framleiðendurnir hafi verið fljótir að bregðast við stóraukinni eftirspurn eftir handspritti. Til að mynda hafi aðilar hætt að framleiða aðrar vörur til að einbeita sér að spritti, þar á meðal framleiðandi sem hafði aldrei búið til slíkt áður. „Etanól er notað talsvert mikið til þess að búa til rúðuvökva og fyrirtækin sem eru í því að framleiða rúðuvökva hættu því bara algjörlega og einbeittu sér að því að nota etanólið í framleiðslu á sótthreinsiefnum.“ Einnig hafi áfengisframleiðandinn Volcanic Drinks hætt að framleiða áfengi tímabundið og ákveðið að nýta framleiðslutækin í að búa til handspritt. Ekki þurft að beita neyðarákvæði Björn segir að fyrirtækjunum sé skylt að veita Umhverfisstofnun upplýsingar um birgðastöðu ýmissa efna á grundvelli gildandi efnalöggjafar. Þó geti stofnunin ekki fyrirskipað þeim að framleiða ákveðnar vörur. Stjórnvöld geti hins vegar beitt slíkum úrræðum. „Það er ákveðin grein í almannavarnalögum sem heimilar ríkisstjórninni að fara fram á það að fyrirtæki sem geti framleitt sótthreinsiefni geri það og geri ekkert annað. Þannig að þar kæmu þessar takmarkanir í veg fyrir það einhver hráefni væru notuð í eitthvað annað sem væri ekki eins brýnt að framleiða.“ Engin þörf hafi þó verið fyrir að beita því ákvæði í ljósi þess að öll fyrirtækin hafi sjálf brugðist við. Að sögn Björns er ríkisstjórnin vel upplýst um stöðu mála þar sem niðurstöður Umhverfisstofnunar hafi verið grundvöllur minnisblaðs sem lagt var fram á ríkisstjórnarfundi á dögunum. Gagnaöflun fyrir athugunina var framkvæmd fyrir nokkrum vikum og er stefnt að því að endurtaka hana síðar í mánuðinum.
Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Fengu ekki að tjá sig og sektin helminguð Neytendur Velgengni í New York: „Mér finnst ég ekkert hafa verið hér mjög lengi“ Atvinnulíf EX90 sló í gegn á frumsýningu hjá Brimborg Samstarf Magga í Pfaff: „Ég man meira að segja hvar fyrsti kossinn var“ Atvinnulíf Vona að Musk takmarki tolla Trumps Viðskipti erlent Fær nokkuð jákvæð viðbrögð þegar hann vandar sig í eldhúsinu Atvinnulíf ASÍ fordæmir hækkun vaxta og Þórhallur sendi bankanum bréf Neytendur Búið að draga tennurnar úr jagúarnum Viðskipti innlent Dagatalsmenningin: Rosa töff að vera með yfirbókaða dagskrá Atvinnulíf Máttu ekki fullyrða að eldsneytið væri kolefnisjafnað Neytendur Fleiri fréttir Búið að draga tennurnar úr jagúarnum First Water í hýbýli Ísfélagsins á Þorlákshöfn Knattspyrnukappi á Skaganum ráðinn fjármálastjóri Nýir eigendur Pylsuvagnsins á Selfossi Borguðu vaskinn sama dag og tilkynnt var um gjaldþrotið Hækka ekki verðtryggðu vextina „Bankinn tekur höggið á sig að stórum hluta“ Mikilvægt að verja þær gjaldeyristekjur sem ferðaþjónustan aflar Kerecis fólk fjárfestir í flugi Hækka verðtryggða vexti og útskýra hvers vegna Bjarni ráðinn framkvæmdastjóri vinds og jarðvarma hjá Landsvirkjun Lækka innlánsvexti um heilt prósentustig Opna verslanir í Kringlunni á ný Nýtt veitingasvæði rís í Smáralind Kristján ráðinn til Advania Bein útsending: Raforkuöryggi, fyrir hverja? „Grindavíkuráhrifin“ að fjara út Vilja afnema álag á útsvar í Árborg á næsta ári Rekstur fríhafnarinnar seldur úr landi Vaxtalækkun gleðitíðindi en vextir ennþá „allt of háir“ Rannveig kveður: 124 fundir og „aldrei lognmolla“ Skýr merki um að verðbólga sé að hjaðna Ráðin framkvæmdastjórar hjá Sóltúni Krefst þess að Sorpa stofni hlutafélag Vaxtaákvörðun peningastefnunefndar rökstudd Tilkynnir um breytta vexti nokkrum mínútum eftir stýrivaxtalækkun Stýrivextir halda áfram að lækka Útboð SÍ stöðvað og Intuens fagnar sigri Samtökin '78 selja slotið Allir spá lægri vöxtum Sjá meira