Svæðið í Fagraskógarfjalli var á hreyfingu í einhvern tíma áður en skriðan féll Birgir Olgeirsson skrifar 21. júlí 2018 10:21 Fyrstu athuganir gefa til kynna að um 7 milljón rúmmetra "vanti“ í hlíðina ofan skriðutungunnar og dalbotninum, sem gæti verið u.þ.b. magnið sem fór af stað. Fréttablaðið/Sigtryggur Ari Svæðið, þar sem skriðan féll í Fagraskógarfjalli í Hítardal 7. júlí síðastliðinn, var á hreyfingu í einhvern tíma fyrir framhlaupið. Þetta sýna svokallaðar bylgjuvíxlmælingar úr Sentinel-1 gervitunglum en fjallað er um þetta í skýrslu Veðurstofu Íslands um skriðuna. Útbúið hefur verið landlíkan af skriðunni byggt á ljósmyndum sem teknar voru úr þyrlu, GPS mælingum og mælingum með TLS leysitæki. Gagnvirkt þrívíddarkort af landlíkaninu sýnir vel umfang framhlaupsins. Lagt hefur verið bráðabirgðamat á rúmmál framhlaupsins út frá nýja landlíkaninu með samanburði við landlíkan frá því áður en skriðan féll. Fyrstu athuganir gefa til kynna að um 7 milljón rúmmetra „vanti“ í hlíðina ofan skriðutungunnar og dalbotninum, sem gæti verið u.þ.b. magnið sem fór af stað. Skriðan reif með sér meira efni og hækkun lands á dalbotninum er um 10 milljón rúmmetrar. Það er ljóst af ummerkjum að skriðan plægði sig niður í jarðlög á dalbotninum og því nær hún líklega talsvert niður fyrir fyrra yfirborð hans. Erfitt er að áætla þann hluta, en heildarrúmmál skriðuurðarinnar kann að vera á bilinu 10–20 milljón rúmmetrar þegar allt er talið. Unnið er að frekari greiningu á rúmmálinu.Urðin sem framhlaupið kom úr sker sig úr umhverfinu á radarmyndum sem unnar hafa verið með InSAR greiningu. Hreyfingin síðustu daga fyrir framhlaup hefur numið a.m.k. einhverjum sentimetrum, en einnig sést að svæðið var á hreyfingu árin 2017, 2016 og 2015 en hreyfingin var hægari. Að hreyfing sjáist á svæðinu áður en skriðan féll styrkir þá túlkun að stór framhlaup hafi venjulega einhvern aðdraganda sem hægt er að greina með gervitunglagögnum eða öðrum mælingum. Standa vonir til þess að hægt verði að skoða sérstaklega þær hlíðar ofan byggðar og fjölfarinna staða þar sem möguleiki er talinn á óstöðugleika og greina svæði sem eru á hreyfingu. Þau yrði síðan hægt að vakta með sömu tækni. Í greininni er tekið fram að erfitt sé að segja til um hvenær hreyfing er orðin það hröð að skriða sé yfirvofandi. Og þau svæði sem eru á hreyfingu eru misjöfn. Í sumum tilfellum eru sprungur nálægt brúnum þar sem fleygast smám saman framan af brúninni í litlum skriðum. Í öðrum tilfellum er jarðvegur sprunginn og á hreyfingu án þess að sprungur séu í sjálfum berggrunninum. Þar getur verið hætta á jarðvegsskriðum, þótt ekki sé endilega sé hætta á berghlaupi. Og í enn öðrum tilfellum nær veikleikinn niður í berggrunninn og stór stykki geta farið af stað í miklum skriðum eða berghlaupum. Veðurstofan segir að stórar skriður hafi verið áberandi á undanförnum árum og tekur fram að ekki sé hægt að útiloka að stórar skriður séu að verða tíðari vegna loftslagsbreytinga. Erfitt sé þó að fullyrða það vegna þess að tilvikin eru fá og þarf lengri tíma til að breyting verði tölfræðilega marktæk. Loftslagsbreytingar gætu aukið skriðuhættu vegna þriggja mismunandi tegunda af skriðuföllum sem viðkvæmar eru fyrir breytingum í veðurfari:Sífreraskriður geta fallið þegar hlíðar verða óstöðugar vegna bráðnunar sífrera.Skriður tengdar rigningum og leysingum geta orðið tíðari vegna þess að búast má við hlýrri vetrum og meiri úrkomuákefð.Skriður geta orðið tíðari í óstöðugum hlíðum þar sem jöklar hörfa og aðhald jökulsins minnkar. Veðurstofan tekur þó fram að ólíklegt sé að framhlaupið í Hítardal tengist sífrera. Náttúrufræðistofnun hefur tekið saman áhugaverðan lista yfir stórar skriður sem hafa fallið frá miðri síðustu öld. Þar sést að Hítardalsskriðan var óvenju stór og efnismikil. Skriðufall í Hítardal Mest lesið Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Vaktin: Totur farnar að teygja sig til norðurs Innlent Eldri maður á gamalli Corollu ógnaði ekki lífi hjóna á nýjum Ram Innlent Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Innlent Segir íbúafundinn ekki hafa verið nægilega upplýsandi Innlent „Allt athafnasvæði Bláa lónsins er innan varnargarða“ Innlent Jafnast ekki út að vera með annan fótinn í hrauni og hinn í ís Innlent Með hundruð kílóa af þýfi heima hjá sér Innlent Ákærður fyrir að nauðga og myrða þrettán ára stúlku Erlent Bein útsending: Heilbrigðisstarfsfólk grillar frambjóðendur Innlent Fleiri fréttir Tilbúin að aflýsa verkföllum í fjórum leikskólum Hörð viðbrögð við vaxtahækkunum Boða verkföll í tíu leikskólum í desember Í beinni frá gosstöðvum, undrun á vegferð seðlabankans og lokasprettur Atburðarás gærdagsins í myndum Eldri maður á gamalli Corollu ógnaði ekki lífi hjóna á nýjum Ram Virkni í þremur gígum og mest í miðjunni Mikill meirihluti vill ekki sjá sjókvíaeldi í Seyðisfirði Segir íbúafundinn ekki hafa verið nægilega upplýsandi FA klagar Willum Þór til umboðsmanns Með hundruð kílóa af þýfi heima hjá sér Bílar og byggingariðnaður losar mest í Reykjavík „Allt athafnasvæði Bláa lónsins er innan varnargarða“ Rokk og ról í Rockville holunni frestast fram í janúar Framsókn með þriggja prósenta fylgi í borginni Gist í um tuttugu húsum í Grindavík Njarðvíkuræðin heldur sem stendur og vaxtakjörin útskýrð á mannamáli Útkall vegna reyks við Borgarholtsbraut Ekki þörf enn á að stækka varnargarða við Bláa lónið Bein útsending: Heilbrigðisstarfsfólk grillar frambjóðendur Meirihluti styður verkfallsaðgerðir kennara Jafnast ekki út að vera með annan fótinn í hrauni og hinn í ís Stöðug virkni í nótt og og litlar breytingar Hótaði heimilismönnum með skærum Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Gætu kosið strategískt þegar svo margir flokkar eru á mörkunum Funda áfram hjá sáttasemjara á morgun „Fólki er frekar misboðið“ Gosið gætið varað í nokkrar vikur Endalok goshrinunnar teygist inn á mitt næsta ár Sjá meira
Svæðið, þar sem skriðan féll í Fagraskógarfjalli í Hítardal 7. júlí síðastliðinn, var á hreyfingu í einhvern tíma fyrir framhlaupið. Þetta sýna svokallaðar bylgjuvíxlmælingar úr Sentinel-1 gervitunglum en fjallað er um þetta í skýrslu Veðurstofu Íslands um skriðuna. Útbúið hefur verið landlíkan af skriðunni byggt á ljósmyndum sem teknar voru úr þyrlu, GPS mælingum og mælingum með TLS leysitæki. Gagnvirkt þrívíddarkort af landlíkaninu sýnir vel umfang framhlaupsins. Lagt hefur verið bráðabirgðamat á rúmmál framhlaupsins út frá nýja landlíkaninu með samanburði við landlíkan frá því áður en skriðan féll. Fyrstu athuganir gefa til kynna að um 7 milljón rúmmetra „vanti“ í hlíðina ofan skriðutungunnar og dalbotninum, sem gæti verið u.þ.b. magnið sem fór af stað. Skriðan reif með sér meira efni og hækkun lands á dalbotninum er um 10 milljón rúmmetrar. Það er ljóst af ummerkjum að skriðan plægði sig niður í jarðlög á dalbotninum og því nær hún líklega talsvert niður fyrir fyrra yfirborð hans. Erfitt er að áætla þann hluta, en heildarrúmmál skriðuurðarinnar kann að vera á bilinu 10–20 milljón rúmmetrar þegar allt er talið. Unnið er að frekari greiningu á rúmmálinu.Urðin sem framhlaupið kom úr sker sig úr umhverfinu á radarmyndum sem unnar hafa verið með InSAR greiningu. Hreyfingin síðustu daga fyrir framhlaup hefur numið a.m.k. einhverjum sentimetrum, en einnig sést að svæðið var á hreyfingu árin 2017, 2016 og 2015 en hreyfingin var hægari. Að hreyfing sjáist á svæðinu áður en skriðan féll styrkir þá túlkun að stór framhlaup hafi venjulega einhvern aðdraganda sem hægt er að greina með gervitunglagögnum eða öðrum mælingum. Standa vonir til þess að hægt verði að skoða sérstaklega þær hlíðar ofan byggðar og fjölfarinna staða þar sem möguleiki er talinn á óstöðugleika og greina svæði sem eru á hreyfingu. Þau yrði síðan hægt að vakta með sömu tækni. Í greininni er tekið fram að erfitt sé að segja til um hvenær hreyfing er orðin það hröð að skriða sé yfirvofandi. Og þau svæði sem eru á hreyfingu eru misjöfn. Í sumum tilfellum eru sprungur nálægt brúnum þar sem fleygast smám saman framan af brúninni í litlum skriðum. Í öðrum tilfellum er jarðvegur sprunginn og á hreyfingu án þess að sprungur séu í sjálfum berggrunninum. Þar getur verið hætta á jarðvegsskriðum, þótt ekki sé endilega sé hætta á berghlaupi. Og í enn öðrum tilfellum nær veikleikinn niður í berggrunninn og stór stykki geta farið af stað í miklum skriðum eða berghlaupum. Veðurstofan segir að stórar skriður hafi verið áberandi á undanförnum árum og tekur fram að ekki sé hægt að útiloka að stórar skriður séu að verða tíðari vegna loftslagsbreytinga. Erfitt sé þó að fullyrða það vegna þess að tilvikin eru fá og þarf lengri tíma til að breyting verði tölfræðilega marktæk. Loftslagsbreytingar gætu aukið skriðuhættu vegna þriggja mismunandi tegunda af skriðuföllum sem viðkvæmar eru fyrir breytingum í veðurfari:Sífreraskriður geta fallið þegar hlíðar verða óstöðugar vegna bráðnunar sífrera.Skriður tengdar rigningum og leysingum geta orðið tíðari vegna þess að búast má við hlýrri vetrum og meiri úrkomuákefð.Skriður geta orðið tíðari í óstöðugum hlíðum þar sem jöklar hörfa og aðhald jökulsins minnkar. Veðurstofan tekur þó fram að ólíklegt sé að framhlaupið í Hítardal tengist sífrera. Náttúrufræðistofnun hefur tekið saman áhugaverðan lista yfir stórar skriður sem hafa fallið frá miðri síðustu öld. Þar sést að Hítardalsskriðan var óvenju stór og efnismikil.
Skriðufall í Hítardal Mest lesið Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Vaktin: Totur farnar að teygja sig til norðurs Innlent Eldri maður á gamalli Corollu ógnaði ekki lífi hjóna á nýjum Ram Innlent Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Innlent Segir íbúafundinn ekki hafa verið nægilega upplýsandi Innlent „Allt athafnasvæði Bláa lónsins er innan varnargarða“ Innlent Jafnast ekki út að vera með annan fótinn í hrauni og hinn í ís Innlent Með hundruð kílóa af þýfi heima hjá sér Innlent Ákærður fyrir að nauðga og myrða þrettán ára stúlku Erlent Bein útsending: Heilbrigðisstarfsfólk grillar frambjóðendur Innlent Fleiri fréttir Tilbúin að aflýsa verkföllum í fjórum leikskólum Hörð viðbrögð við vaxtahækkunum Boða verkföll í tíu leikskólum í desember Í beinni frá gosstöðvum, undrun á vegferð seðlabankans og lokasprettur Atburðarás gærdagsins í myndum Eldri maður á gamalli Corollu ógnaði ekki lífi hjóna á nýjum Ram Virkni í þremur gígum og mest í miðjunni Mikill meirihluti vill ekki sjá sjókvíaeldi í Seyðisfirði Segir íbúafundinn ekki hafa verið nægilega upplýsandi FA klagar Willum Þór til umboðsmanns Með hundruð kílóa af þýfi heima hjá sér Bílar og byggingariðnaður losar mest í Reykjavík „Allt athafnasvæði Bláa lónsins er innan varnargarða“ Rokk og ról í Rockville holunni frestast fram í janúar Framsókn með þriggja prósenta fylgi í borginni Gist í um tuttugu húsum í Grindavík Njarðvíkuræðin heldur sem stendur og vaxtakjörin útskýrð á mannamáli Útkall vegna reyks við Borgarholtsbraut Ekki þörf enn á að stækka varnargarða við Bláa lónið Bein útsending: Heilbrigðisstarfsfólk grillar frambjóðendur Meirihluti styður verkfallsaðgerðir kennara Jafnast ekki út að vera með annan fótinn í hrauni og hinn í ís Stöðug virkni í nótt og og litlar breytingar Hótaði heimilismönnum með skærum Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Gætu kosið strategískt þegar svo margir flokkar eru á mörkunum Funda áfram hjá sáttasemjara á morgun „Fólki er frekar misboðið“ Gosið gætið varað í nokkrar vikur Endalok goshrinunnar teygist inn á mitt næsta ár Sjá meira