Vistvænt skipulag er málið! Aron Leví Beck skrifar 6. febrúar 2018 13:52 Skipulag snýst um fólk og breytingar á umhverfi þess til lengri tíma. Fólk hefur tilhneigingu til þess að mislíka eða hafna breytingum í þeirra nánasta umhverfi. Stöðugleiki er mikilvægur í daglegu amstri hjá fólki og það hefur áhrif á velferð fólks. Fólk heldur að það sé að missa eitthvað ef það á að fara að breyta því sem það á að venjast. Vistvænt borgarskipulag er sú stefna í skipulagsmálum þar sem fjölbreytileiki í hönnun og nýtingu húsnæðis ræður ríkjum. Hverfin skulu vera byggð þannig að fólk komist leiða sinna án þess að nota einkabíl. Þessar hugmyndir voru ríkjandi á tímabilinu 1900-1920 en komu fram aftur á áttunda áratugnum. Vistvænt skipulag er mótsvar við borgarskipulagi eftirstríðsáranna þar sem borgir voru hannaðar fyrir einkabíl og iðnaðarstarfssemi. Árið 1996 gerðu Cervero og Radish rannsókn á tveimur sambærilegum hverfum þar sem skoðaðar voru ferðavenjur íbúa. Hverfin voru bæði í San Francisco flóa, eitt hefðbundið úthverfi en hitt var hannað eftir viðmiðum sjálfbærs skipulags. Niðurstöðurnar bentu til þess að færri frítímaferðir á einkabíl voru í vistvæna hverfinu. Í BNA hafa æ fleiri orðið fylgjendur vistvænu skipulagi en upphafsmenn stefnunar hafa gagnrýnt útþenslu úthverfa. Fylgjendum í Evrópu hefur einnig fjölgað. Í gegnum árin hefur verslun og þjónusta einangrast og notkun einkabíls nauðsynleg til þess að versla í matinn. Í vistvænu skipulagi er mikil áhersla lögð á blandaða landnotkun. Þegar talað er um blandaða landnotkun er átt við t.d. íbúðarhús fyrir ofan fatabúð, skósmið, hárgreiðslu- eða tannlæknastofu. Líkt og áður kom fram þvinga fyrri skipulagsaðferðir borgarbúa til þess að ferðast í einkabílum sem þurfa stór gatnanet og plássfrek bílaplön. Þéttleiki borgarinnar minnkar og hún verður hávær og hættuleg fyrir bæði akandi og gangandi vegfarendur. Félagslegi þátturinn í skipulagi og líðan fólks má ekki gleymast. Svæðisbundin einangrun fólks og hreyfngarleysi geta verið afleiðingar ófullnægjandi skipulags og getur leitt til neikvæðra áhrif á lýðheilsu. Gott skipulag þarf því að endurspegla útkomu sem kallar fram vellíðan hjá fólki. Talað er um að stjörnufræðin hafi geiminn, sagnfræðin tímann og landfræðin staði. Landfræðingurinn Edward Relph var einn af þeim sem útskýrðu mun á landfræðilegu rúmi og stað. Þegar Relph vann að doktorsverkefni sínu við Háskólann í Toronto þótti hann vanta heimspekilega nálgun og var óánægður með skilgreiningar á hugtakinu „staður“. Í bók sinni Place and Placeness greinir hann á milli sjáanlegs landslags, daglegs lífs og upplifunar, stað og staðleysu. Hann líkir að rúm við geymslugáma en staðir séu upplifun og reynsla í rúminu þ.e. að rúm er mælanlegt en staður er huglægt hugtak. Eitt markmiða í góðu og vistvænu skipulagi ætti því að vera að kalla fram góðan 'staðaranda' og vellíðan. Jón Kristinsson er íslenskur arkitekt og uppfinningamaður sem hefur búið í Hollandi nærri allt sitt líf. Hann er einn þeirra sem hefur gengið hvað lengst í að finna lausnir sem miða að vistvænu skipulagi og hönnun þar sem virkni er samofin í hönnunarlausnirnar og mannvirkin og m.ö.o að samþætta og vefa saman og spara þannig um leið umtalsverðan kostnað. Hann hannaði meðal annars Villa Flora sem talin er vera vistvænasta bygging hollendinga. Samofin sjálfbær hönnun er hugtak sem kemur frá Jóni og bók hans frá 2012 sem skýrir þá hugmyndafræði. Hún gengur út á að brúa bilið milli náttúru og byggingalistar en til þess að það sé hægt verða hönnuðir að vera vel að sér á fleiri sviðum en teiknivinnu og formhönnun og/eða starfa í mjög þverfaglegu teymi. Samofin sjálfbær hönnun byggir á þekkingu á náttúruöflum til þess að byggja upp heilnæmt umhverfi fyrir komandi kynslóðir. Þetta er ekki ólík hugmyndafræði og skipulag út frá orkulandslagi nema á öðrum skala. Á viðburði Arkitektafélagssins sumarið 2015 flutti Jón Kristinsson erindi um vinnu sína, uppfinningar og aðferðir. Aðspurður hvað honum þætti snjallast að byggja á Íslandi ef horft væri út frá vistfræðilegum sjónarmiðum svaraði Jón „það væri náttúrulega best að byggja ekki neitt“. Þetta endurspeglar það viðhorf sem hann leggur upp með í bók sinni Að byggja eða ekki að byggja, byggingaframkvæmdir eru vítamínsprauta hagkerfisins. Arkitekt myndi seint spyrja viðskiptavin sinn hvort að hann virkilega þyrfti nýja byggingu eða hvort hann gæti ekki endurskipulagt núverandi húsnæði til þess að komast hjá því að byggja eða sameinast um húsnæði við annað fyrirtæki. Endurnýting á húsnæði eða úrvinnsla á því sem fyrir er oft mjög góður kostur. Í raun er samofin sjálfbær hönnun samspil þeirra eðlislegra breytna sem til staðar eru fyrir samsetningu í hönnun með fjölbreyttri þekkingu og reynslu. Það sem margir kalla hátækni er í raun lágtækni, náttúran er flaggskip hátækninnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Aron Leví Beck Mest lesið Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Verður pláss fyrir börnin? Hörður Svavarsson Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson skrifar Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason skrifar Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Að eiga tertuna og borða hana líka – svar til formanns Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Hik er sama og tap Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason skrifar Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Sjá meira
Skipulag snýst um fólk og breytingar á umhverfi þess til lengri tíma. Fólk hefur tilhneigingu til þess að mislíka eða hafna breytingum í þeirra nánasta umhverfi. Stöðugleiki er mikilvægur í daglegu amstri hjá fólki og það hefur áhrif á velferð fólks. Fólk heldur að það sé að missa eitthvað ef það á að fara að breyta því sem það á að venjast. Vistvænt borgarskipulag er sú stefna í skipulagsmálum þar sem fjölbreytileiki í hönnun og nýtingu húsnæðis ræður ríkjum. Hverfin skulu vera byggð þannig að fólk komist leiða sinna án þess að nota einkabíl. Þessar hugmyndir voru ríkjandi á tímabilinu 1900-1920 en komu fram aftur á áttunda áratugnum. Vistvænt skipulag er mótsvar við borgarskipulagi eftirstríðsáranna þar sem borgir voru hannaðar fyrir einkabíl og iðnaðarstarfssemi. Árið 1996 gerðu Cervero og Radish rannsókn á tveimur sambærilegum hverfum þar sem skoðaðar voru ferðavenjur íbúa. Hverfin voru bæði í San Francisco flóa, eitt hefðbundið úthverfi en hitt var hannað eftir viðmiðum sjálfbærs skipulags. Niðurstöðurnar bentu til þess að færri frítímaferðir á einkabíl voru í vistvæna hverfinu. Í BNA hafa æ fleiri orðið fylgjendur vistvænu skipulagi en upphafsmenn stefnunar hafa gagnrýnt útþenslu úthverfa. Fylgjendum í Evrópu hefur einnig fjölgað. Í gegnum árin hefur verslun og þjónusta einangrast og notkun einkabíls nauðsynleg til þess að versla í matinn. Í vistvænu skipulagi er mikil áhersla lögð á blandaða landnotkun. Þegar talað er um blandaða landnotkun er átt við t.d. íbúðarhús fyrir ofan fatabúð, skósmið, hárgreiðslu- eða tannlæknastofu. Líkt og áður kom fram þvinga fyrri skipulagsaðferðir borgarbúa til þess að ferðast í einkabílum sem þurfa stór gatnanet og plássfrek bílaplön. Þéttleiki borgarinnar minnkar og hún verður hávær og hættuleg fyrir bæði akandi og gangandi vegfarendur. Félagslegi þátturinn í skipulagi og líðan fólks má ekki gleymast. Svæðisbundin einangrun fólks og hreyfngarleysi geta verið afleiðingar ófullnægjandi skipulags og getur leitt til neikvæðra áhrif á lýðheilsu. Gott skipulag þarf því að endurspegla útkomu sem kallar fram vellíðan hjá fólki. Talað er um að stjörnufræðin hafi geiminn, sagnfræðin tímann og landfræðin staði. Landfræðingurinn Edward Relph var einn af þeim sem útskýrðu mun á landfræðilegu rúmi og stað. Þegar Relph vann að doktorsverkefni sínu við Háskólann í Toronto þótti hann vanta heimspekilega nálgun og var óánægður með skilgreiningar á hugtakinu „staður“. Í bók sinni Place and Placeness greinir hann á milli sjáanlegs landslags, daglegs lífs og upplifunar, stað og staðleysu. Hann líkir að rúm við geymslugáma en staðir séu upplifun og reynsla í rúminu þ.e. að rúm er mælanlegt en staður er huglægt hugtak. Eitt markmiða í góðu og vistvænu skipulagi ætti því að vera að kalla fram góðan 'staðaranda' og vellíðan. Jón Kristinsson er íslenskur arkitekt og uppfinningamaður sem hefur búið í Hollandi nærri allt sitt líf. Hann er einn þeirra sem hefur gengið hvað lengst í að finna lausnir sem miða að vistvænu skipulagi og hönnun þar sem virkni er samofin í hönnunarlausnirnar og mannvirkin og m.ö.o að samþætta og vefa saman og spara þannig um leið umtalsverðan kostnað. Hann hannaði meðal annars Villa Flora sem talin er vera vistvænasta bygging hollendinga. Samofin sjálfbær hönnun er hugtak sem kemur frá Jóni og bók hans frá 2012 sem skýrir þá hugmyndafræði. Hún gengur út á að brúa bilið milli náttúru og byggingalistar en til þess að það sé hægt verða hönnuðir að vera vel að sér á fleiri sviðum en teiknivinnu og formhönnun og/eða starfa í mjög þverfaglegu teymi. Samofin sjálfbær hönnun byggir á þekkingu á náttúruöflum til þess að byggja upp heilnæmt umhverfi fyrir komandi kynslóðir. Þetta er ekki ólík hugmyndafræði og skipulag út frá orkulandslagi nema á öðrum skala. Á viðburði Arkitektafélagssins sumarið 2015 flutti Jón Kristinsson erindi um vinnu sína, uppfinningar og aðferðir. Aðspurður hvað honum þætti snjallast að byggja á Íslandi ef horft væri út frá vistfræðilegum sjónarmiðum svaraði Jón „það væri náttúrulega best að byggja ekki neitt“. Þetta endurspeglar það viðhorf sem hann leggur upp með í bók sinni Að byggja eða ekki að byggja, byggingaframkvæmdir eru vítamínsprauta hagkerfisins. Arkitekt myndi seint spyrja viðskiptavin sinn hvort að hann virkilega þyrfti nýja byggingu eða hvort hann gæti ekki endurskipulagt núverandi húsnæði til þess að komast hjá því að byggja eða sameinast um húsnæði við annað fyrirtæki. Endurnýting á húsnæði eða úrvinnsla á því sem fyrir er oft mjög góður kostur. Í raun er samofin sjálfbær hönnun samspil þeirra eðlislegra breytna sem til staðar eru fyrir samsetningu í hönnun með fjölbreyttri þekkingu og reynslu. Það sem margir kalla hátækni er í raun lágtækni, náttúran er flaggskip hátækninnar.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun