Málamiðlun byggð á ótta Stefán Jón Hafstein skrifar 21. mars 2016 00:00 Traust á Alþingi hlýtur að vera komið niður fyrir neðsta bílakjallarann í miðbænum eftir að myndast hefur víðtæk andspyrnuhreyfing þingmanna við þá 80.000 kjósendur sem vilja leggja tillögur stjórnlagaráðs til grundvallar breytingum á stjórnarskrá. Það er niðurlægjandi fyrir landslýð að sjá fulltrúa sína henda út í hafsauga niðurstöðum þjóðaratkvæðagreiðslu og setja fram í staðinn eigin tillögur sem eru „mús“ að sögn fyrrverandi forsætisráðherra, þess sem mestrar virðingar nýtur þeirra sem setið hafa á þeim stóli nýverið. Eins og Valgerður Bjarnadóttir, einn nefndarmanna, segir heiðarlega um tillögurnar: „Ákvæðin eru rýr og þau eru ekki auðskilin“ – eftir 49 fundi í fullkomnum vinnufriði fyrir luktum dyrum og þrjú ár sem enda í vonlausu tímahraki. Og gefa svo almenningi örfáa daga til að koma með athugasemdir.Lýðræðisótti Alþingi er þjakað af lýðræðisótta. Ótal þvergirðingar eru reistar til að varna því að fólk geti hnekkt lögum í þjóðaratkvæðagreiðslu (mun einfaldara verður að virkja tilkippilegan Bessastaðabónda hverju sinni), en verra er að ekki verður hægt að krefjast þess sama um þingsályktunartillögur sem oft eru stefnumótandi og afdrifaríkar fyrir þjóðina (inngangan í Nató, umsókn til Efnahagsbandalagsins). Þá hafnar Þingið þeirri góðu tillögu Stjórnlagaráðs að samtök fólks fái frumkvæðisrétt um að leggja mál fyrir Alþingi (svo sem um að slíta viðræðum við Evrópusambandið eða banna verðtryggingu). Þeir „kerfisflokkar“ sem á undanförnum árum hafa misst fylgi sitt hjá þjóðinni úr 90% niður í um 50% eru staddir í gjá milli Þings og þjóðar.Alþingi í andstöðu við sjálft sig Tveimur árum eftir Hrun samþykkti Alþingi samhljóða mikla ályktun vegna skýrslu Rannsóknarnefndar, þar sem meðal annars sagði: „Alþingi ályktar að taka verði gagnrýni á íslenska stjórnmálamenningu alvarlega og leggur áherslu á að af henni verði dreginn lærdómur. … Alþingi ályktar að mikilvægt sé að allir horfi gagnrýnum augum á eigin verk og nýti tækifærið sem skýrslan gefur til að bæta samfélagið.“ Og já, svo ályktaði Alþingi að endurskoða ætti stjórnarskrána. Öll hegðun og breytni þingmanna og flokka sem sátu á Þingi á fyrra kjörtímabili og þessu bendir til að þeir séu í harðri andstöðu við þessi fyrirheit, með örfáum heiðarlegum undantekningum.Vanhæfir flokkar Við þær aðstæður sem nú eru hjá flokkunum er einfaldlega borin von að nokkuð skaplegt fæðist. Stjórnarflokkarnir báðir rúnir fylgi, ekki er hægt að vanmeta hve illa málið hefur leikið Samfylkinguna sem býr við þann freistnivanda að koma „málinu út úr heiminum“ meðan stór hluti VG hefur alltaf verið hálfvolgur (og Björt framtíð að hverfa). Styrkurinn, þorið og baráttuviljinn fyrir gagngerum umbótum er enginn – og við þessar aðstæður sameinast flokkarnir um að ýta vandanum frá sér – kaupa frið með lágmarkskostnaði – sem er versta leiðin til að bæta stjórnarskrá.Hvað með tillöguna? Fyrir ólöglærða er flókið að lesa sig með gagnrýnisgleraugum gegnum þessar þrjár tillögur til úrbóta, en verri þó greinargerðin sem með fylgir, beinlínis illa skrifuð. En af umræðum og athugasemdum lærðra manna og leikra má ráða að venjulegu fólki sé vorkunn, því þegar eru hafnar deilur um hvað tillögurnar þýða og til hvers þær muni leiða. Sumt virðist til verulegra bóta, annað tortryggilegt, sérstaklega þegar það er lesið með greinargerðinni. Viðvaningsbragur er að taka ekki á nauðsynlegum breytingum vegna alþjóðlegra samskipta og aumt að hvergi er vikið að óljósu og hættulega illa skilgreindu hlutverki forseta. Viðbrögðin úti í samfélaginu hafa leitt í ljós að sú yfirborðskennda „sátt“ sem náðist um málið á Alþingi (sem þegar er tekið að kvarnast úr) nær ekki út til okkar hinna sem höfum áhuga á umbótum og siðbót í íslenskri stjórnmálamenningu. Líklegast er að málið muni lognast útaf þegar hálfvolgur stuðningur eða andstaða valinkunnra þingmanna hittir fyrir fjölda málefnalegra athugasemda og mótmæla í samfélaginu. Þar til við kjósum forseta og Þing sem vilja í raun og sann lýðræðisumbætur, treysta almannahagsmuni og virða þjóðina.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 21. mars. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Stefán Jón Hafstein Mest lesið Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson Skoðun Skoðun Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Sjá meira
Traust á Alþingi hlýtur að vera komið niður fyrir neðsta bílakjallarann í miðbænum eftir að myndast hefur víðtæk andspyrnuhreyfing þingmanna við þá 80.000 kjósendur sem vilja leggja tillögur stjórnlagaráðs til grundvallar breytingum á stjórnarskrá. Það er niðurlægjandi fyrir landslýð að sjá fulltrúa sína henda út í hafsauga niðurstöðum þjóðaratkvæðagreiðslu og setja fram í staðinn eigin tillögur sem eru „mús“ að sögn fyrrverandi forsætisráðherra, þess sem mestrar virðingar nýtur þeirra sem setið hafa á þeim stóli nýverið. Eins og Valgerður Bjarnadóttir, einn nefndarmanna, segir heiðarlega um tillögurnar: „Ákvæðin eru rýr og þau eru ekki auðskilin“ – eftir 49 fundi í fullkomnum vinnufriði fyrir luktum dyrum og þrjú ár sem enda í vonlausu tímahraki. Og gefa svo almenningi örfáa daga til að koma með athugasemdir.Lýðræðisótti Alþingi er þjakað af lýðræðisótta. Ótal þvergirðingar eru reistar til að varna því að fólk geti hnekkt lögum í þjóðaratkvæðagreiðslu (mun einfaldara verður að virkja tilkippilegan Bessastaðabónda hverju sinni), en verra er að ekki verður hægt að krefjast þess sama um þingsályktunartillögur sem oft eru stefnumótandi og afdrifaríkar fyrir þjóðina (inngangan í Nató, umsókn til Efnahagsbandalagsins). Þá hafnar Þingið þeirri góðu tillögu Stjórnlagaráðs að samtök fólks fái frumkvæðisrétt um að leggja mál fyrir Alþingi (svo sem um að slíta viðræðum við Evrópusambandið eða banna verðtryggingu). Þeir „kerfisflokkar“ sem á undanförnum árum hafa misst fylgi sitt hjá þjóðinni úr 90% niður í um 50% eru staddir í gjá milli Þings og þjóðar.Alþingi í andstöðu við sjálft sig Tveimur árum eftir Hrun samþykkti Alþingi samhljóða mikla ályktun vegna skýrslu Rannsóknarnefndar, þar sem meðal annars sagði: „Alþingi ályktar að taka verði gagnrýni á íslenska stjórnmálamenningu alvarlega og leggur áherslu á að af henni verði dreginn lærdómur. … Alþingi ályktar að mikilvægt sé að allir horfi gagnrýnum augum á eigin verk og nýti tækifærið sem skýrslan gefur til að bæta samfélagið.“ Og já, svo ályktaði Alþingi að endurskoða ætti stjórnarskrána. Öll hegðun og breytni þingmanna og flokka sem sátu á Þingi á fyrra kjörtímabili og þessu bendir til að þeir séu í harðri andstöðu við þessi fyrirheit, með örfáum heiðarlegum undantekningum.Vanhæfir flokkar Við þær aðstæður sem nú eru hjá flokkunum er einfaldlega borin von að nokkuð skaplegt fæðist. Stjórnarflokkarnir báðir rúnir fylgi, ekki er hægt að vanmeta hve illa málið hefur leikið Samfylkinguna sem býr við þann freistnivanda að koma „málinu út úr heiminum“ meðan stór hluti VG hefur alltaf verið hálfvolgur (og Björt framtíð að hverfa). Styrkurinn, þorið og baráttuviljinn fyrir gagngerum umbótum er enginn – og við þessar aðstæður sameinast flokkarnir um að ýta vandanum frá sér – kaupa frið með lágmarkskostnaði – sem er versta leiðin til að bæta stjórnarskrá.Hvað með tillöguna? Fyrir ólöglærða er flókið að lesa sig með gagnrýnisgleraugum gegnum þessar þrjár tillögur til úrbóta, en verri þó greinargerðin sem með fylgir, beinlínis illa skrifuð. En af umræðum og athugasemdum lærðra manna og leikra má ráða að venjulegu fólki sé vorkunn, því þegar eru hafnar deilur um hvað tillögurnar þýða og til hvers þær muni leiða. Sumt virðist til verulegra bóta, annað tortryggilegt, sérstaklega þegar það er lesið með greinargerðinni. Viðvaningsbragur er að taka ekki á nauðsynlegum breytingum vegna alþjóðlegra samskipta og aumt að hvergi er vikið að óljósu og hættulega illa skilgreindu hlutverki forseta. Viðbrögðin úti í samfélaginu hafa leitt í ljós að sú yfirborðskennda „sátt“ sem náðist um málið á Alþingi (sem þegar er tekið að kvarnast úr) nær ekki út til okkar hinna sem höfum áhuga á umbótum og siðbót í íslenskri stjórnmálamenningu. Líklegast er að málið muni lognast útaf þegar hálfvolgur stuðningur eða andstaða valinkunnra þingmanna hittir fyrir fjölda málefnalegra athugasemda og mótmæla í samfélaginu. Þar til við kjósum forseta og Þing sem vilja í raun og sann lýðræðisumbætur, treysta almannahagsmuni og virða þjóðina.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 21. mars.
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun