Furðuleg frétt Ívar Halldórsson skrifar 25. janúar 2016 15:28 „Það er fyrirsjáanlegt að lesendur hati ísraelsku þjóðina ef fréttamiðlar mála í hvívetna skrattann á vegg hennar.“ Að halda mikilvægum staðreyndum frá lesendum í fréttum getur valdið skaðlegum misskilningi. Að sleppa lykilatriðum úr frétt, getur verið villandi og getur gefið eitthvað í skyn sem kann að afvegaleiða lesandann. Afstaða lesandans til þeirra sem fjallað er um í fréttinni stendur alltaf og fellur með þeim upplýsingum sem gefnar eru hverju sinni, og hvernig þær eru matreiddar. Þarna er ábyrgð fréttamannsins mikil. Furðuleg fannst mér frétt sem birtist á vefmiðli RÚV um daginn. Yfirskrift fréttarinnar var „Rústa húsi í refsingarskyni". Beindist fingur fyrirsagnarinnar augljóslega að meintri grimmd ísraelsku stjórnarinnar, er hún ákvað að jafna hús palestínsks hryðjuverkamanns við jörðu í kjölfar þess að „ungmennið“ var sakað um „að stinga konu úr röðum gyðinga til bana“, eins og í fréttinni segir orðrétt. Mér fannst orðalagið „úr röðum gyðinga“ reyndar athyglisvert. Það er eins og að lesandinn eigi að sjá konuna sem meðlim einhverrar herdeildar, öfgahóps, fylkingar eða þaðan af verra. En leyfum RÚV að njóta vafans hvað orðalagið varðar í þessu tilviki og reynum að láta þetta einkennilega orðaval liggja á milli hluta - alla vega í bili. Sú mikilvæga staðreynd, sem RÚV fannst ekki vert að nefna, er að þetta "ungmenni" var ekki aðeins gefið að sök að hafa drepið konu eins og fréttin hermir, heldur er staðfest að þessi hryðjuverkamaður framdi óhugnanlegan og hrottalegan glæp. Hér eru upplýsingar frá erlendum fréttamiðlum sem umturna frétt RÚV, setja atburði í rétt samhengi og veita upplýsingar sem í frétt RÚV var haldið frá lesendum: Dafna Meir var að mála hurðina sína. Hún var 6 barna móðir - tvö barna hennar kjörbörn. Hún starfaði sem hjúkrunarkona á spítala, þar sem hún hjúkraði bæði gyðingum og aröbum. Palestínskur hryðjuverkamaður kom aftan að henni þar sem hún var að mála útidyrnar hjá sér og stakk hana í bakið fyrir framan þrjú barna hennar. Því næst stakk hann hnífnum svo fast í höfuð konunnar að hann náði með engu móti að losa hann og varð að flýja vettvanginn án hans. Ekkert er sagt um konuna sem hryðjuverkamaðurinn myrti í frétt RÚV, annað en að hún var gyðingur. Fréttin minnist heldur ekki á að faðir „ungmennisins“ fór í viðtal hjá palestínskum miðli í kjölfar hryðjuverksins, þar sem hann lýsti því yfir hversu stoltur hann var af syni sínum fyrir að hafa myrt gyðing. Ekki eru lesendur fréttarinnar upplýstir um að fjölskyldur hryðjuverkamanna hagnast á hryðjuverkum sem framin eru í Ísrael, gegn gyðingum - en fjölskylda hryðjuverkamannsins fær greiddar bætur frá palestínskum yfirvöldum fyrir að berjast fyrir málsstað Palestínu. Þetta er venjan þar, alveg eins og að í Ísrael er venjan að jafna hús hryðjuverkamann við jörðu. Þetta er dómur sem dómstólar úrskurða - refsing sem vera á öðrum hryðjuverkamönnum víti til varnaðar. Þetta eru palestínskir hryðjuverkamenn meðvitaðir um. Í tölvusamskiptum mínum við fréttastofu RÚV fannst mér ég þó lítið annað fá en loðin svör. Mér var bent á að texti fréttarinnar hefði verið knappur og fréttir RÚV mislangar. Væntanlega var þá átt við að ekki hafi verið pláss fyrir lykilatriði eða samúð með fórnarlambinu. Þá var fullyrt að ekkert hafi verið efnislega rangt í fréttinni og því engin ástæða til þess að fréttastofa sæi sig um hönd. Þetta svar þeirra er alveg efnislega rétt. Það voru engin ósannindi í fréttinni. Engu logið - en ýmsu sleppt. Allt var efnislega satt, þótt sannleikurinn hafi verið af mjög skornum skammti og orðalagið villandi. „Maður á besta aldri lést á heimili sínu“, gæti verið knappur fréttatexti í stuttri frétt. Sú staðreynd að innbrotsþjófur hafi í raun drepið virtan þingmann með vélbyssu eftir að hafa nauðgað konu hans, gerir fyrri setningu ekki efnislega ranga. Hún gefur hins vegar allt annað í skyn en það sem í raun átti sér stað. Það er réttur fjöldi sannra orða og fagmannleg samsetning þeirra sem eru fjöregg hverrar fréttar. Knappur texti á engan veginn að firra fréttamann þeirri ábyrgð, að tryggja að lesandinn sé með rétta og sanna mynd af atburðum að fréttalestri loknum. Þegar fréttamiðill ákveður að segja aðeins hálfan sannleikann velti ég fyrir mér hvort svörin sem ég fékk frá ritstjórn við athugasemdum mínum hafi þá einnig aðeins verið hálfur sannleikurinn. Þegar fréttamiðill ákveður að mála hryðjuverkamanninn í frétt sinni sem hið sanna fórnarlamb; en ekki ónefnd börnin sem sáu með eigin augum móður sína myrta með hnífi fyrir það eitt að vera gyðingur, veltir maður því óneitanlega fyrir sér hvað liggi að baki slíkri ákvörðun. Með aðeins hálfan sannleikann, reynir maður bara eftir bestu getu, eins og lesendur umræddra fréttar, að fylla í eyðurnar. Ég veit að fólk spyr sig hvort þarna sé viljandi verið að ala á andúð gegn ísraelsku þjóðinni og gyðingum. Það er fyrirsjáanlegt að lesendur hati ísraelsku þjóðina ef fréttamiðlar mála í hvívetna skrattann á vegg hennar. Það er ekkert skrýtið að hatur gagnvart Ísrael brjótist oft út í umræðum á samskiptamiðlum hérlendis í dag. Fólk er einfaldlega illa upplýst af fréttamiðlum og er umræddur fréttaflutningur RÚV skólabókardæmi um villandi frásögn. Ég þekki sjálfur marga sem lásu þessa frétt og skilja t.d. ekki af hverju RÚV virðist í fréttinni forðast öll orð sem sýnt gætu samúð með konu „úr röðum gyðinga“. Sumir þessara lesenda eru gyðingar; góðir vinir mínir sem finnst vegið að þeirra persónu, kynþætti og uppruna með frétt sem virðist frekar standa með morðingjanum en fórnarlambinu. En hvað knýr fréttaveitu til að hætta á það að fólk álíti hana bera fordóma gegn ákveðnum kynstofni? Af hverju ekki að sýna sömu varkárni í fréttum af gyðingum; sem hafa þolað endalausar ofsóknir fyrir það eitt að vera gyðingar, eins og í fréttum af öðrum hópum sem orðið hafa fyrir miklu aðkasti á grundvelli þjóðernis, litarháttar eða kynhneigðar? RÚV skartar frábærum fréttamönnum sem eru vel starfi sínu vaxnir. Þetta er frábært fólk og kærleiksríkt upp til hópa. Það er ég sannfærður um. Að hætta ímynd sinni með svona óábyrgum hætti má líkja við jeppaeiganda sem arkar út á hálf-frosið stöðuvatn í blúndubuxum og á háum hælum, þegar hann getur skynsamlega til fara, hæglega keyrt vel búnum jeppa sínum, örugglega kringum vatnið. Þetta er því miður ekki í fyrsta skiptið sem fréttir um skipulögð hryðjuverk í Ísrael vekja furðu mína og annara. Mér hefur þá verið tjáð af viðurkenndu fagfólki í fjölmiðlageiranum hérlendis að fréttir frá óáreiðanlegum fréttaveitum erlendis eru oft settar í íslenska fréttamiðla án gagnrýni og án þess að sannleiksgildi þeirra sé staðfest. Þetta er víst oft raunin með fréttir frá Mið-Austurlöndum. Ég vona þó innilega að fagmennskan verði í fyrirrúmi í framtíðinni hjá RÚV allra landsmanna, sem og hjá öllum þeim fréttamiðlum hérlendis sem gangast við þeirri miklu ábyrgð að segja landsmönnum fréttir - ómengaðar og faglegar frásagnir sem ávallt eru ósparar á sannleikann. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ívar Halldórsson Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Skoðun Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Sjá meira
„Það er fyrirsjáanlegt að lesendur hati ísraelsku þjóðina ef fréttamiðlar mála í hvívetna skrattann á vegg hennar.“ Að halda mikilvægum staðreyndum frá lesendum í fréttum getur valdið skaðlegum misskilningi. Að sleppa lykilatriðum úr frétt, getur verið villandi og getur gefið eitthvað í skyn sem kann að afvegaleiða lesandann. Afstaða lesandans til þeirra sem fjallað er um í fréttinni stendur alltaf og fellur með þeim upplýsingum sem gefnar eru hverju sinni, og hvernig þær eru matreiddar. Þarna er ábyrgð fréttamannsins mikil. Furðuleg fannst mér frétt sem birtist á vefmiðli RÚV um daginn. Yfirskrift fréttarinnar var „Rústa húsi í refsingarskyni". Beindist fingur fyrirsagnarinnar augljóslega að meintri grimmd ísraelsku stjórnarinnar, er hún ákvað að jafna hús palestínsks hryðjuverkamanns við jörðu í kjölfar þess að „ungmennið“ var sakað um „að stinga konu úr röðum gyðinga til bana“, eins og í fréttinni segir orðrétt. Mér fannst orðalagið „úr röðum gyðinga“ reyndar athyglisvert. Það er eins og að lesandinn eigi að sjá konuna sem meðlim einhverrar herdeildar, öfgahóps, fylkingar eða þaðan af verra. En leyfum RÚV að njóta vafans hvað orðalagið varðar í þessu tilviki og reynum að láta þetta einkennilega orðaval liggja á milli hluta - alla vega í bili. Sú mikilvæga staðreynd, sem RÚV fannst ekki vert að nefna, er að þetta "ungmenni" var ekki aðeins gefið að sök að hafa drepið konu eins og fréttin hermir, heldur er staðfest að þessi hryðjuverkamaður framdi óhugnanlegan og hrottalegan glæp. Hér eru upplýsingar frá erlendum fréttamiðlum sem umturna frétt RÚV, setja atburði í rétt samhengi og veita upplýsingar sem í frétt RÚV var haldið frá lesendum: Dafna Meir var að mála hurðina sína. Hún var 6 barna móðir - tvö barna hennar kjörbörn. Hún starfaði sem hjúkrunarkona á spítala, þar sem hún hjúkraði bæði gyðingum og aröbum. Palestínskur hryðjuverkamaður kom aftan að henni þar sem hún var að mála útidyrnar hjá sér og stakk hana í bakið fyrir framan þrjú barna hennar. Því næst stakk hann hnífnum svo fast í höfuð konunnar að hann náði með engu móti að losa hann og varð að flýja vettvanginn án hans. Ekkert er sagt um konuna sem hryðjuverkamaðurinn myrti í frétt RÚV, annað en að hún var gyðingur. Fréttin minnist heldur ekki á að faðir „ungmennisins“ fór í viðtal hjá palestínskum miðli í kjölfar hryðjuverksins, þar sem hann lýsti því yfir hversu stoltur hann var af syni sínum fyrir að hafa myrt gyðing. Ekki eru lesendur fréttarinnar upplýstir um að fjölskyldur hryðjuverkamanna hagnast á hryðjuverkum sem framin eru í Ísrael, gegn gyðingum - en fjölskylda hryðjuverkamannsins fær greiddar bætur frá palestínskum yfirvöldum fyrir að berjast fyrir málsstað Palestínu. Þetta er venjan þar, alveg eins og að í Ísrael er venjan að jafna hús hryðjuverkamann við jörðu. Þetta er dómur sem dómstólar úrskurða - refsing sem vera á öðrum hryðjuverkamönnum víti til varnaðar. Þetta eru palestínskir hryðjuverkamenn meðvitaðir um. Í tölvusamskiptum mínum við fréttastofu RÚV fannst mér ég þó lítið annað fá en loðin svör. Mér var bent á að texti fréttarinnar hefði verið knappur og fréttir RÚV mislangar. Væntanlega var þá átt við að ekki hafi verið pláss fyrir lykilatriði eða samúð með fórnarlambinu. Þá var fullyrt að ekkert hafi verið efnislega rangt í fréttinni og því engin ástæða til þess að fréttastofa sæi sig um hönd. Þetta svar þeirra er alveg efnislega rétt. Það voru engin ósannindi í fréttinni. Engu logið - en ýmsu sleppt. Allt var efnislega satt, þótt sannleikurinn hafi verið af mjög skornum skammti og orðalagið villandi. „Maður á besta aldri lést á heimili sínu“, gæti verið knappur fréttatexti í stuttri frétt. Sú staðreynd að innbrotsþjófur hafi í raun drepið virtan þingmann með vélbyssu eftir að hafa nauðgað konu hans, gerir fyrri setningu ekki efnislega ranga. Hún gefur hins vegar allt annað í skyn en það sem í raun átti sér stað. Það er réttur fjöldi sannra orða og fagmannleg samsetning þeirra sem eru fjöregg hverrar fréttar. Knappur texti á engan veginn að firra fréttamann þeirri ábyrgð, að tryggja að lesandinn sé með rétta og sanna mynd af atburðum að fréttalestri loknum. Þegar fréttamiðill ákveður að segja aðeins hálfan sannleikann velti ég fyrir mér hvort svörin sem ég fékk frá ritstjórn við athugasemdum mínum hafi þá einnig aðeins verið hálfur sannleikurinn. Þegar fréttamiðill ákveður að mála hryðjuverkamanninn í frétt sinni sem hið sanna fórnarlamb; en ekki ónefnd börnin sem sáu með eigin augum móður sína myrta með hnífi fyrir það eitt að vera gyðingur, veltir maður því óneitanlega fyrir sér hvað liggi að baki slíkri ákvörðun. Með aðeins hálfan sannleikann, reynir maður bara eftir bestu getu, eins og lesendur umræddra fréttar, að fylla í eyðurnar. Ég veit að fólk spyr sig hvort þarna sé viljandi verið að ala á andúð gegn ísraelsku þjóðinni og gyðingum. Það er fyrirsjáanlegt að lesendur hati ísraelsku þjóðina ef fréttamiðlar mála í hvívetna skrattann á vegg hennar. Það er ekkert skrýtið að hatur gagnvart Ísrael brjótist oft út í umræðum á samskiptamiðlum hérlendis í dag. Fólk er einfaldlega illa upplýst af fréttamiðlum og er umræddur fréttaflutningur RÚV skólabókardæmi um villandi frásögn. Ég þekki sjálfur marga sem lásu þessa frétt og skilja t.d. ekki af hverju RÚV virðist í fréttinni forðast öll orð sem sýnt gætu samúð með konu „úr röðum gyðinga“. Sumir þessara lesenda eru gyðingar; góðir vinir mínir sem finnst vegið að þeirra persónu, kynþætti og uppruna með frétt sem virðist frekar standa með morðingjanum en fórnarlambinu. En hvað knýr fréttaveitu til að hætta á það að fólk álíti hana bera fordóma gegn ákveðnum kynstofni? Af hverju ekki að sýna sömu varkárni í fréttum af gyðingum; sem hafa þolað endalausar ofsóknir fyrir það eitt að vera gyðingar, eins og í fréttum af öðrum hópum sem orðið hafa fyrir miklu aðkasti á grundvelli þjóðernis, litarháttar eða kynhneigðar? RÚV skartar frábærum fréttamönnum sem eru vel starfi sínu vaxnir. Þetta er frábært fólk og kærleiksríkt upp til hópa. Það er ég sannfærður um. Að hætta ímynd sinni með svona óábyrgum hætti má líkja við jeppaeiganda sem arkar út á hálf-frosið stöðuvatn í blúndubuxum og á háum hælum, þegar hann getur skynsamlega til fara, hæglega keyrt vel búnum jeppa sínum, örugglega kringum vatnið. Þetta er því miður ekki í fyrsta skiptið sem fréttir um skipulögð hryðjuverk í Ísrael vekja furðu mína og annara. Mér hefur þá verið tjáð af viðurkenndu fagfólki í fjölmiðlageiranum hérlendis að fréttir frá óáreiðanlegum fréttaveitum erlendis eru oft settar í íslenska fréttamiðla án gagnrýni og án þess að sannleiksgildi þeirra sé staðfest. Þetta er víst oft raunin með fréttir frá Mið-Austurlöndum. Ég vona þó innilega að fagmennskan verði í fyrirrúmi í framtíðinni hjá RÚV allra landsmanna, sem og hjá öllum þeim fréttamiðlum hérlendis sem gangast við þeirri miklu ábyrgð að segja landsmönnum fréttir - ómengaðar og faglegar frásagnir sem ávallt eru ósparar á sannleikann.
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar