Furðuleg frétt Ívar Halldórsson skrifar 25. janúar 2016 15:28 „Það er fyrirsjáanlegt að lesendur hati ísraelsku þjóðina ef fréttamiðlar mála í hvívetna skrattann á vegg hennar.“ Að halda mikilvægum staðreyndum frá lesendum í fréttum getur valdið skaðlegum misskilningi. Að sleppa lykilatriðum úr frétt, getur verið villandi og getur gefið eitthvað í skyn sem kann að afvegaleiða lesandann. Afstaða lesandans til þeirra sem fjallað er um í fréttinni stendur alltaf og fellur með þeim upplýsingum sem gefnar eru hverju sinni, og hvernig þær eru matreiddar. Þarna er ábyrgð fréttamannsins mikil. Furðuleg fannst mér frétt sem birtist á vefmiðli RÚV um daginn. Yfirskrift fréttarinnar var „Rústa húsi í refsingarskyni". Beindist fingur fyrirsagnarinnar augljóslega að meintri grimmd ísraelsku stjórnarinnar, er hún ákvað að jafna hús palestínsks hryðjuverkamanns við jörðu í kjölfar þess að „ungmennið“ var sakað um „að stinga konu úr röðum gyðinga til bana“, eins og í fréttinni segir orðrétt. Mér fannst orðalagið „úr röðum gyðinga“ reyndar athyglisvert. Það er eins og að lesandinn eigi að sjá konuna sem meðlim einhverrar herdeildar, öfgahóps, fylkingar eða þaðan af verra. En leyfum RÚV að njóta vafans hvað orðalagið varðar í þessu tilviki og reynum að láta þetta einkennilega orðaval liggja á milli hluta - alla vega í bili. Sú mikilvæga staðreynd, sem RÚV fannst ekki vert að nefna, er að þetta "ungmenni" var ekki aðeins gefið að sök að hafa drepið konu eins og fréttin hermir, heldur er staðfest að þessi hryðjuverkamaður framdi óhugnanlegan og hrottalegan glæp. Hér eru upplýsingar frá erlendum fréttamiðlum sem umturna frétt RÚV, setja atburði í rétt samhengi og veita upplýsingar sem í frétt RÚV var haldið frá lesendum: Dafna Meir var að mála hurðina sína. Hún var 6 barna móðir - tvö barna hennar kjörbörn. Hún starfaði sem hjúkrunarkona á spítala, þar sem hún hjúkraði bæði gyðingum og aröbum. Palestínskur hryðjuverkamaður kom aftan að henni þar sem hún var að mála útidyrnar hjá sér og stakk hana í bakið fyrir framan þrjú barna hennar. Því næst stakk hann hnífnum svo fast í höfuð konunnar að hann náði með engu móti að losa hann og varð að flýja vettvanginn án hans. Ekkert er sagt um konuna sem hryðjuverkamaðurinn myrti í frétt RÚV, annað en að hún var gyðingur. Fréttin minnist heldur ekki á að faðir „ungmennisins“ fór í viðtal hjá palestínskum miðli í kjölfar hryðjuverksins, þar sem hann lýsti því yfir hversu stoltur hann var af syni sínum fyrir að hafa myrt gyðing. Ekki eru lesendur fréttarinnar upplýstir um að fjölskyldur hryðjuverkamanna hagnast á hryðjuverkum sem framin eru í Ísrael, gegn gyðingum - en fjölskylda hryðjuverkamannsins fær greiddar bætur frá palestínskum yfirvöldum fyrir að berjast fyrir málsstað Palestínu. Þetta er venjan þar, alveg eins og að í Ísrael er venjan að jafna hús hryðjuverkamann við jörðu. Þetta er dómur sem dómstólar úrskurða - refsing sem vera á öðrum hryðjuverkamönnum víti til varnaðar. Þetta eru palestínskir hryðjuverkamenn meðvitaðir um. Í tölvusamskiptum mínum við fréttastofu RÚV fannst mér ég þó lítið annað fá en loðin svör. Mér var bent á að texti fréttarinnar hefði verið knappur og fréttir RÚV mislangar. Væntanlega var þá átt við að ekki hafi verið pláss fyrir lykilatriði eða samúð með fórnarlambinu. Þá var fullyrt að ekkert hafi verið efnislega rangt í fréttinni og því engin ástæða til þess að fréttastofa sæi sig um hönd. Þetta svar þeirra er alveg efnislega rétt. Það voru engin ósannindi í fréttinni. Engu logið - en ýmsu sleppt. Allt var efnislega satt, þótt sannleikurinn hafi verið af mjög skornum skammti og orðalagið villandi. „Maður á besta aldri lést á heimili sínu“, gæti verið knappur fréttatexti í stuttri frétt. Sú staðreynd að innbrotsþjófur hafi í raun drepið virtan þingmann með vélbyssu eftir að hafa nauðgað konu hans, gerir fyrri setningu ekki efnislega ranga. Hún gefur hins vegar allt annað í skyn en það sem í raun átti sér stað. Það er réttur fjöldi sannra orða og fagmannleg samsetning þeirra sem eru fjöregg hverrar fréttar. Knappur texti á engan veginn að firra fréttamann þeirri ábyrgð, að tryggja að lesandinn sé með rétta og sanna mynd af atburðum að fréttalestri loknum. Þegar fréttamiðill ákveður að segja aðeins hálfan sannleikann velti ég fyrir mér hvort svörin sem ég fékk frá ritstjórn við athugasemdum mínum hafi þá einnig aðeins verið hálfur sannleikurinn. Þegar fréttamiðill ákveður að mála hryðjuverkamanninn í frétt sinni sem hið sanna fórnarlamb; en ekki ónefnd börnin sem sáu með eigin augum móður sína myrta með hnífi fyrir það eitt að vera gyðingur, veltir maður því óneitanlega fyrir sér hvað liggi að baki slíkri ákvörðun. Með aðeins hálfan sannleikann, reynir maður bara eftir bestu getu, eins og lesendur umræddra fréttar, að fylla í eyðurnar. Ég veit að fólk spyr sig hvort þarna sé viljandi verið að ala á andúð gegn ísraelsku þjóðinni og gyðingum. Það er fyrirsjáanlegt að lesendur hati ísraelsku þjóðina ef fréttamiðlar mála í hvívetna skrattann á vegg hennar. Það er ekkert skrýtið að hatur gagnvart Ísrael brjótist oft út í umræðum á samskiptamiðlum hérlendis í dag. Fólk er einfaldlega illa upplýst af fréttamiðlum og er umræddur fréttaflutningur RÚV skólabókardæmi um villandi frásögn. Ég þekki sjálfur marga sem lásu þessa frétt og skilja t.d. ekki af hverju RÚV virðist í fréttinni forðast öll orð sem sýnt gætu samúð með konu „úr röðum gyðinga“. Sumir þessara lesenda eru gyðingar; góðir vinir mínir sem finnst vegið að þeirra persónu, kynþætti og uppruna með frétt sem virðist frekar standa með morðingjanum en fórnarlambinu. En hvað knýr fréttaveitu til að hætta á það að fólk álíti hana bera fordóma gegn ákveðnum kynstofni? Af hverju ekki að sýna sömu varkárni í fréttum af gyðingum; sem hafa þolað endalausar ofsóknir fyrir það eitt að vera gyðingar, eins og í fréttum af öðrum hópum sem orðið hafa fyrir miklu aðkasti á grundvelli þjóðernis, litarháttar eða kynhneigðar? RÚV skartar frábærum fréttamönnum sem eru vel starfi sínu vaxnir. Þetta er frábært fólk og kærleiksríkt upp til hópa. Það er ég sannfærður um. Að hætta ímynd sinni með svona óábyrgum hætti má líkja við jeppaeiganda sem arkar út á hálf-frosið stöðuvatn í blúndubuxum og á háum hælum, þegar hann getur skynsamlega til fara, hæglega keyrt vel búnum jeppa sínum, örugglega kringum vatnið. Þetta er því miður ekki í fyrsta skiptið sem fréttir um skipulögð hryðjuverk í Ísrael vekja furðu mína og annara. Mér hefur þá verið tjáð af viðurkenndu fagfólki í fjölmiðlageiranum hérlendis að fréttir frá óáreiðanlegum fréttaveitum erlendis eru oft settar í íslenska fréttamiðla án gagnrýni og án þess að sannleiksgildi þeirra sé staðfest. Þetta er víst oft raunin með fréttir frá Mið-Austurlöndum. Ég vona þó innilega að fagmennskan verði í fyrirrúmi í framtíðinni hjá RÚV allra landsmanna, sem og hjá öllum þeim fréttamiðlum hérlendis sem gangast við þeirri miklu ábyrgð að segja landsmönnum fréttir - ómengaðar og faglegar frásagnir sem ávallt eru ósparar á sannleikann. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ívar Halldórsson Mest lesið Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
„Það er fyrirsjáanlegt að lesendur hati ísraelsku þjóðina ef fréttamiðlar mála í hvívetna skrattann á vegg hennar.“ Að halda mikilvægum staðreyndum frá lesendum í fréttum getur valdið skaðlegum misskilningi. Að sleppa lykilatriðum úr frétt, getur verið villandi og getur gefið eitthvað í skyn sem kann að afvegaleiða lesandann. Afstaða lesandans til þeirra sem fjallað er um í fréttinni stendur alltaf og fellur með þeim upplýsingum sem gefnar eru hverju sinni, og hvernig þær eru matreiddar. Þarna er ábyrgð fréttamannsins mikil. Furðuleg fannst mér frétt sem birtist á vefmiðli RÚV um daginn. Yfirskrift fréttarinnar var „Rústa húsi í refsingarskyni". Beindist fingur fyrirsagnarinnar augljóslega að meintri grimmd ísraelsku stjórnarinnar, er hún ákvað að jafna hús palestínsks hryðjuverkamanns við jörðu í kjölfar þess að „ungmennið“ var sakað um „að stinga konu úr röðum gyðinga til bana“, eins og í fréttinni segir orðrétt. Mér fannst orðalagið „úr röðum gyðinga“ reyndar athyglisvert. Það er eins og að lesandinn eigi að sjá konuna sem meðlim einhverrar herdeildar, öfgahóps, fylkingar eða þaðan af verra. En leyfum RÚV að njóta vafans hvað orðalagið varðar í þessu tilviki og reynum að láta þetta einkennilega orðaval liggja á milli hluta - alla vega í bili. Sú mikilvæga staðreynd, sem RÚV fannst ekki vert að nefna, er að þetta "ungmenni" var ekki aðeins gefið að sök að hafa drepið konu eins og fréttin hermir, heldur er staðfest að þessi hryðjuverkamaður framdi óhugnanlegan og hrottalegan glæp. Hér eru upplýsingar frá erlendum fréttamiðlum sem umturna frétt RÚV, setja atburði í rétt samhengi og veita upplýsingar sem í frétt RÚV var haldið frá lesendum: Dafna Meir var að mála hurðina sína. Hún var 6 barna móðir - tvö barna hennar kjörbörn. Hún starfaði sem hjúkrunarkona á spítala, þar sem hún hjúkraði bæði gyðingum og aröbum. Palestínskur hryðjuverkamaður kom aftan að henni þar sem hún var að mála útidyrnar hjá sér og stakk hana í bakið fyrir framan þrjú barna hennar. Því næst stakk hann hnífnum svo fast í höfuð konunnar að hann náði með engu móti að losa hann og varð að flýja vettvanginn án hans. Ekkert er sagt um konuna sem hryðjuverkamaðurinn myrti í frétt RÚV, annað en að hún var gyðingur. Fréttin minnist heldur ekki á að faðir „ungmennisins“ fór í viðtal hjá palestínskum miðli í kjölfar hryðjuverksins, þar sem hann lýsti því yfir hversu stoltur hann var af syni sínum fyrir að hafa myrt gyðing. Ekki eru lesendur fréttarinnar upplýstir um að fjölskyldur hryðjuverkamanna hagnast á hryðjuverkum sem framin eru í Ísrael, gegn gyðingum - en fjölskylda hryðjuverkamannsins fær greiddar bætur frá palestínskum yfirvöldum fyrir að berjast fyrir málsstað Palestínu. Þetta er venjan þar, alveg eins og að í Ísrael er venjan að jafna hús hryðjuverkamann við jörðu. Þetta er dómur sem dómstólar úrskurða - refsing sem vera á öðrum hryðjuverkamönnum víti til varnaðar. Þetta eru palestínskir hryðjuverkamenn meðvitaðir um. Í tölvusamskiptum mínum við fréttastofu RÚV fannst mér ég þó lítið annað fá en loðin svör. Mér var bent á að texti fréttarinnar hefði verið knappur og fréttir RÚV mislangar. Væntanlega var þá átt við að ekki hafi verið pláss fyrir lykilatriði eða samúð með fórnarlambinu. Þá var fullyrt að ekkert hafi verið efnislega rangt í fréttinni og því engin ástæða til þess að fréttastofa sæi sig um hönd. Þetta svar þeirra er alveg efnislega rétt. Það voru engin ósannindi í fréttinni. Engu logið - en ýmsu sleppt. Allt var efnislega satt, þótt sannleikurinn hafi verið af mjög skornum skammti og orðalagið villandi. „Maður á besta aldri lést á heimili sínu“, gæti verið knappur fréttatexti í stuttri frétt. Sú staðreynd að innbrotsþjófur hafi í raun drepið virtan þingmann með vélbyssu eftir að hafa nauðgað konu hans, gerir fyrri setningu ekki efnislega ranga. Hún gefur hins vegar allt annað í skyn en það sem í raun átti sér stað. Það er réttur fjöldi sannra orða og fagmannleg samsetning þeirra sem eru fjöregg hverrar fréttar. Knappur texti á engan veginn að firra fréttamann þeirri ábyrgð, að tryggja að lesandinn sé með rétta og sanna mynd af atburðum að fréttalestri loknum. Þegar fréttamiðill ákveður að segja aðeins hálfan sannleikann velti ég fyrir mér hvort svörin sem ég fékk frá ritstjórn við athugasemdum mínum hafi þá einnig aðeins verið hálfur sannleikurinn. Þegar fréttamiðill ákveður að mála hryðjuverkamanninn í frétt sinni sem hið sanna fórnarlamb; en ekki ónefnd börnin sem sáu með eigin augum móður sína myrta með hnífi fyrir það eitt að vera gyðingur, veltir maður því óneitanlega fyrir sér hvað liggi að baki slíkri ákvörðun. Með aðeins hálfan sannleikann, reynir maður bara eftir bestu getu, eins og lesendur umræddra fréttar, að fylla í eyðurnar. Ég veit að fólk spyr sig hvort þarna sé viljandi verið að ala á andúð gegn ísraelsku þjóðinni og gyðingum. Það er fyrirsjáanlegt að lesendur hati ísraelsku þjóðina ef fréttamiðlar mála í hvívetna skrattann á vegg hennar. Það er ekkert skrýtið að hatur gagnvart Ísrael brjótist oft út í umræðum á samskiptamiðlum hérlendis í dag. Fólk er einfaldlega illa upplýst af fréttamiðlum og er umræddur fréttaflutningur RÚV skólabókardæmi um villandi frásögn. Ég þekki sjálfur marga sem lásu þessa frétt og skilja t.d. ekki af hverju RÚV virðist í fréttinni forðast öll orð sem sýnt gætu samúð með konu „úr röðum gyðinga“. Sumir þessara lesenda eru gyðingar; góðir vinir mínir sem finnst vegið að þeirra persónu, kynþætti og uppruna með frétt sem virðist frekar standa með morðingjanum en fórnarlambinu. En hvað knýr fréttaveitu til að hætta á það að fólk álíti hana bera fordóma gegn ákveðnum kynstofni? Af hverju ekki að sýna sömu varkárni í fréttum af gyðingum; sem hafa þolað endalausar ofsóknir fyrir það eitt að vera gyðingar, eins og í fréttum af öðrum hópum sem orðið hafa fyrir miklu aðkasti á grundvelli þjóðernis, litarháttar eða kynhneigðar? RÚV skartar frábærum fréttamönnum sem eru vel starfi sínu vaxnir. Þetta er frábært fólk og kærleiksríkt upp til hópa. Það er ég sannfærður um. Að hætta ímynd sinni með svona óábyrgum hætti má líkja við jeppaeiganda sem arkar út á hálf-frosið stöðuvatn í blúndubuxum og á háum hælum, þegar hann getur skynsamlega til fara, hæglega keyrt vel búnum jeppa sínum, örugglega kringum vatnið. Þetta er því miður ekki í fyrsta skiptið sem fréttir um skipulögð hryðjuverk í Ísrael vekja furðu mína og annara. Mér hefur þá verið tjáð af viðurkenndu fagfólki í fjölmiðlageiranum hérlendis að fréttir frá óáreiðanlegum fréttaveitum erlendis eru oft settar í íslenska fréttamiðla án gagnrýni og án þess að sannleiksgildi þeirra sé staðfest. Þetta er víst oft raunin með fréttir frá Mið-Austurlöndum. Ég vona þó innilega að fagmennskan verði í fyrirrúmi í framtíðinni hjá RÚV allra landsmanna, sem og hjá öllum þeim fréttamiðlum hérlendis sem gangast við þeirri miklu ábyrgð að segja landsmönnum fréttir - ómengaðar og faglegar frásagnir sem ávallt eru ósparar á sannleikann.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun