Börnin á brúninni: Heimsókn í Háholt Erla Björg Gunnarsdóttir skrifar 15. febrúar 2014 08:00 Forstöðumenn Hinrik Már Jónsson og Ari Jóhann Sigurðsson reka Háholt. Þeir segja að börn ættu að koma mikið fyrr á meðferðarheimili, áður en þau eru komin í svo djúpstæðan vanda. Vísir/GVA Rétt fyrir utan Varmahlíð í Skagafirði stendur meðferðarheimilið Háholt, eitt þriggja meðferðarheimlila sem rekin eru af Barnaverndarstofu. Húsið er ósköp venjulegt, eins og mjög stórt einbýlishús í miðri sveitinni. Það eru eingöngu tveir drengir á heimlinu núna og því vekur furðu að keyra upp að húsinu og sjá fimm bíla fyrir utan. Á móti blaðamanni og ljósmyndara taka forstöðumenn Háholts, þeir Ari Jóhann Sigurðsson og Hinrik Már Jónsson. Inni í eldhúsi er matráðskonan að undirbúa hádegismat, starfsnemi í tómtundafræðum aðstoðar. „Drengirnir eru enn í kennslustofunni“ segir Ari, býður okkur kaffisopa í eldhúsinu og svarar spurningu blaðamanns án þess að hún hafi verið borin upp. „Það eru ellefu starfsmenn hér á Háholti, í átta stöðugildum. Starfsmenn í vaktavinnu, kennarar og sálfræðingur í hlutastarfi, matráður og svo við forstöðumennirnir.“Komast burt frá neysluvinum Til ársins 2005 var meðferðarpláss fyrir sex börn í húsinu en nú aðeins þrjú. Aðsókn á meðferðarheimili hefur minnkað, þótt börnum í vanda fækki ekki. Það hefur verið í umræðunni að fagfólk og foreldrar vilji heldur að börnin fái meðferð heima eða á heimili nær Reykjavíkursvæðinu, svo betri aðgangur sé að sérfræðingum og fjölskyldan komist í heimsókn. „Við skiljum ekki þetta tal um aðgang. Hér kemur sálfræðingur einu sinni í viku, við eigum símafundi með geðlæknum og ég er sjálfur áfengis- og vímuefnaráðgjafi,“ segir Hinrik. „Hvaða sérfræðiþjónustu er verið að tala um? Ég held að staðsetning á svona stað sé ekki stóra málið, heldur hvernig starfið gengur innanhúss.“ Ari segir mikilvægt sé að taka börnin úr félagsskapnum og umhverfinu. „Flest þessara barna eiga bara neysluvini. Þar að auki strjúka þau miklu frekar ef það er stutt í bæinn. En best væri að hafa sem mesta fjölbreytni í úrræðum fyrir svo fjölbreyttan hóp.“ Ávallt tveir starfsmenn eru á vakt í Háholti og reyna að kveikja áhuga unglinganna á ýmis konar afþreyingu.Vísir/GVAEkki flókin hugmyndafræði Unglingarnir í Háholti eiga við alvarlegan hegðunarvanda að stríða. Í vinnslu er samningur milli Fangelsismálastofnunar og Háholts um að taka á móti unglingum sem þurfa að afplána fangelsisdóm. Sumir hafa því kallað Háholt endastöðina. „Unglingarnir sem koma í meðferð eru ekki í afplánun og við rekum ekki staðinn sem slíkan. Það er boðið upp á vímuefna- og sálfræðimeðferð en henni er ekki troðið ofan í börnin,“ segir Ari. „Við náum síst til unglinga sem hafa einbeittan vilja til að halda áfram neyslu eftir dvölina og hafa engan áhuga á að breyta lífi sínu. En margir hafa gott af dvölinni og fá nýja lífssýn.“ Hinrik bætir við að hugmyndafræði staðarins sé ekki flókin. „Við byrjum bara á grunninum og reynum að koma rútínu á líf þeirra. Vakna á morgnana og fara eftir einföldum reglum. Sem dæmi var einn unglingur með aðeins eitt markmið í byrjun. Það var að vakna við vekjaraklukku. Hann var mjög stoltur þegar það tókst eftir tvær vikur.“Svínsteik borin á borð í heimlislegu eldhúsi. Heiða Kristín Másdóttir og Ragnhildur Halldórsdóttir hjálpuðust að við að undirbúa matinn á meðan drengirnir voru í tölvuleik. Vísir/GVAMikilvægt að kveikja áhuga Það er að koma hádegismatur og drengirnir tveir koma báðir við í eldhúsinu til að athuga hvað sé í matinn. Þeir eru orðnir svangir og eru sáttir við svínasteik með öllu tilheyrandi. Annar þeirra er kominn með vinnu hjá bónda í nágrenninu. Hinn var að koma úr ökutíma, sem honum fannst svolítið erfiður í hálkunni. „Það eru fjölmörg börn sem hafa tekið bílpróf hjá okkur,“ segir Ari. „Já, og eignast áhugamál í fyrsta skipti.“ Hinrik segir meðferðina vera einstaklingsmiðaða og reynt sé að finna eitthvað við hæfi hvers og eins. „Ein stúlkan sem kom hingað var mjög reið og erfið í skapi en leið vel við að baka. Þannig að hún bakaði allan daginn og fékk að lokum starf hjá bakaranum á Sauðárkróki.“ Vistaverur unglinganna eru ansi fábrotnar enda gerist ósjaldan að þeir fari í reiðikast. Þá þarf að passa að þeir slasi sig ekki á oddhvössum húsgögnum og brothættu skrauti.Vísir/GVAEr hægt að gera betur? Ari og Hinrik eru sammála um að nýta mætti meðferðarheimili fyrr, um leið og vandinn byrjar. Það gæti verið valkostur að koma á heimilið og geta valið úr tilboðum; fara í skóla, fá vinnu og eignast áhugamál - jafnvel í fyrsta skipti á ævinni. En hvernig myndu Ari og Hinrik vilja bæta starfsemina ef nægt fjármagn væri til? „Við myndum alla vega ekki ráða tíu áfengisráðgjafa,“ segir Hinrik hlæjandi. „Ég myndi heldur vilja sjá stigbreytta eftirmeðferð. Fá styrk til að kaupa eða leigja lítið hús á Sauðárkróki. Þangað gætu unglingar farið sem eru búnir með meðferð hér og sýna vilja til að bæta sig. Þetta yrði eins og lítið áfangaheimili. Þetta vantar sárlega því við horfum alltof oft upp á börn ná sér á strik hér hjá okkur en fara svo úr meðferðinni í tómarúm. Annað hvort í ömurlegar heimilisaðstæður eða í gamla félagsskapinn. Þá vantar aukinn stuðning til að halda sér á réttri braut.“ Fréttaskýringar Tengdar fréttir Börnin á brúninni: Festast á gráa svæðinu Hópur barna sem flakka á milli meðferðarúrræða á unglingsárum er í hættu á að þróa með sér alvarlegri vanda á fullorðinsárum. 13. febrúar 2014 07:00 Börnin á brúninni: Vistin gaf mér von Aldís Ósk Egilsdóttir var á meðferðarheimilum frá 13 til 18 ára aldurs. Hún vildi aldrei hætta í neyslu en segir stofnanirnar nauðsynlegar til að kippa börnum úr skaðlegum aðstæðum. Foreldrar barna í vanda segja inngripin þurfa að gerast fyrr og vera yfirgripsmeiri. 14. febrúar 2014 08:00 Mest lesið Ekki náð að góma þjófa í dulargervi Innlent Vildu hætta Ameríkuflugi en keyptu svo 757-þotuna Innlent Bein útsending: Deildarmyrkvi á sólu Innlent Segir orðræðu varaforsetans ósanngjarna Erlent Tala látinna komin yfir þúsund Erlent Utanríkisráðherra Danmerkur: „Svona talar þú ekki við nána bandamenn þína“ Erlent Nýtt hverfi innblásið af gömlu Reykjavík Innlent RÚV leiðréttir umfjöllun um mál Ásthildar Lóu Innlent Borgarfulltrúi sagður hafa sýnt ógnandi hegðun á íbúafundi Innlent „Það er skítkalt hérna“ Erlent Fleiri fréttir Mengun úr jarðvegi orsakaði skrýtið bragð af neysluvatni Bein útsending: Deildarmyrkvi á sólu Unglingur hrækti á lögreglumann Ekki náð að góma þjófa í dulargervi Vildu hætta Ameríkuflugi en keyptu svo 757-þotuna Fullveldi Íslands háð því að alþjóðalög séu virt Karlar eiga mjög erfitt með að viðurkenna risvandamál Nýtt hverfi innblásið af gömlu Reykjavík RÚV leiðréttir umfjöllun um mál Ásthildar Lóu Eldur í gömlu sundhöllinni í Keflavík Mannskæður jarðskjálfti og vasaþjófar í dulargervi Borgarfulltrúi sagður hafa sýnt ógnandi hegðun á íbúafundi Jagúar, skrautleg ferð, Baltasar Kormákur og fullt af „ís“ Eins leitað eftir slagsmál Greiða atkvæði um verkfall á Grundartanga Kæra skógrækt við Húsavík vegna rasks á varplendi fugla Lokaæfing fyrir almyrkva Vilja að bæjarstjóri lækki laun sín jafn mikið og bæjarfulltrúar Döpur vegna „hetjunnar“ Ástu og „ómaklegrar aðfarar“ RÚV Saka lögregluna um að rægja Kínverja Verður aflífaður eftir allt saman Harðir skjálftar í Asíu og Play til Möltu Lögreglustjóri mun stýra Mannréttindastofnun Vara við þjófum sem dulbúa sig sem ferðamenn Stuðningur við símabann í grunnskólum eykst og mælist 62 prósent Skoða hvort hægt sé að flýta uppbyggingu í Úlfarsárdal Bein útsending: Borgarstjóri ræðir húsnæðisuppbyggingu í Reykjavík Erlendir vasaþjófar herja á Þingvelli og fleiri ferðamannastaði Fimm handteknir vegna líkamsárásar og haldið upp á „alþjóðlega Viagra daginn“ Sólmyrkvi á laugardaginn Sjá meira
Rétt fyrir utan Varmahlíð í Skagafirði stendur meðferðarheimilið Háholt, eitt þriggja meðferðarheimlila sem rekin eru af Barnaverndarstofu. Húsið er ósköp venjulegt, eins og mjög stórt einbýlishús í miðri sveitinni. Það eru eingöngu tveir drengir á heimlinu núna og því vekur furðu að keyra upp að húsinu og sjá fimm bíla fyrir utan. Á móti blaðamanni og ljósmyndara taka forstöðumenn Háholts, þeir Ari Jóhann Sigurðsson og Hinrik Már Jónsson. Inni í eldhúsi er matráðskonan að undirbúa hádegismat, starfsnemi í tómtundafræðum aðstoðar. „Drengirnir eru enn í kennslustofunni“ segir Ari, býður okkur kaffisopa í eldhúsinu og svarar spurningu blaðamanns án þess að hún hafi verið borin upp. „Það eru ellefu starfsmenn hér á Háholti, í átta stöðugildum. Starfsmenn í vaktavinnu, kennarar og sálfræðingur í hlutastarfi, matráður og svo við forstöðumennirnir.“Komast burt frá neysluvinum Til ársins 2005 var meðferðarpláss fyrir sex börn í húsinu en nú aðeins þrjú. Aðsókn á meðferðarheimili hefur minnkað, þótt börnum í vanda fækki ekki. Það hefur verið í umræðunni að fagfólk og foreldrar vilji heldur að börnin fái meðferð heima eða á heimili nær Reykjavíkursvæðinu, svo betri aðgangur sé að sérfræðingum og fjölskyldan komist í heimsókn. „Við skiljum ekki þetta tal um aðgang. Hér kemur sálfræðingur einu sinni í viku, við eigum símafundi með geðlæknum og ég er sjálfur áfengis- og vímuefnaráðgjafi,“ segir Hinrik. „Hvaða sérfræðiþjónustu er verið að tala um? Ég held að staðsetning á svona stað sé ekki stóra málið, heldur hvernig starfið gengur innanhúss.“ Ari segir mikilvægt sé að taka börnin úr félagsskapnum og umhverfinu. „Flest þessara barna eiga bara neysluvini. Þar að auki strjúka þau miklu frekar ef það er stutt í bæinn. En best væri að hafa sem mesta fjölbreytni í úrræðum fyrir svo fjölbreyttan hóp.“ Ávallt tveir starfsmenn eru á vakt í Háholti og reyna að kveikja áhuga unglinganna á ýmis konar afþreyingu.Vísir/GVAEkki flókin hugmyndafræði Unglingarnir í Háholti eiga við alvarlegan hegðunarvanda að stríða. Í vinnslu er samningur milli Fangelsismálastofnunar og Háholts um að taka á móti unglingum sem þurfa að afplána fangelsisdóm. Sumir hafa því kallað Háholt endastöðina. „Unglingarnir sem koma í meðferð eru ekki í afplánun og við rekum ekki staðinn sem slíkan. Það er boðið upp á vímuefna- og sálfræðimeðferð en henni er ekki troðið ofan í börnin,“ segir Ari. „Við náum síst til unglinga sem hafa einbeittan vilja til að halda áfram neyslu eftir dvölina og hafa engan áhuga á að breyta lífi sínu. En margir hafa gott af dvölinni og fá nýja lífssýn.“ Hinrik bætir við að hugmyndafræði staðarins sé ekki flókin. „Við byrjum bara á grunninum og reynum að koma rútínu á líf þeirra. Vakna á morgnana og fara eftir einföldum reglum. Sem dæmi var einn unglingur með aðeins eitt markmið í byrjun. Það var að vakna við vekjaraklukku. Hann var mjög stoltur þegar það tókst eftir tvær vikur.“Svínsteik borin á borð í heimlislegu eldhúsi. Heiða Kristín Másdóttir og Ragnhildur Halldórsdóttir hjálpuðust að við að undirbúa matinn á meðan drengirnir voru í tölvuleik. Vísir/GVAMikilvægt að kveikja áhuga Það er að koma hádegismatur og drengirnir tveir koma báðir við í eldhúsinu til að athuga hvað sé í matinn. Þeir eru orðnir svangir og eru sáttir við svínasteik með öllu tilheyrandi. Annar þeirra er kominn með vinnu hjá bónda í nágrenninu. Hinn var að koma úr ökutíma, sem honum fannst svolítið erfiður í hálkunni. „Það eru fjölmörg börn sem hafa tekið bílpróf hjá okkur,“ segir Ari. „Já, og eignast áhugamál í fyrsta skipti.“ Hinrik segir meðferðina vera einstaklingsmiðaða og reynt sé að finna eitthvað við hæfi hvers og eins. „Ein stúlkan sem kom hingað var mjög reið og erfið í skapi en leið vel við að baka. Þannig að hún bakaði allan daginn og fékk að lokum starf hjá bakaranum á Sauðárkróki.“ Vistaverur unglinganna eru ansi fábrotnar enda gerist ósjaldan að þeir fari í reiðikast. Þá þarf að passa að þeir slasi sig ekki á oddhvössum húsgögnum og brothættu skrauti.Vísir/GVAEr hægt að gera betur? Ari og Hinrik eru sammála um að nýta mætti meðferðarheimili fyrr, um leið og vandinn byrjar. Það gæti verið valkostur að koma á heimilið og geta valið úr tilboðum; fara í skóla, fá vinnu og eignast áhugamál - jafnvel í fyrsta skipti á ævinni. En hvernig myndu Ari og Hinrik vilja bæta starfsemina ef nægt fjármagn væri til? „Við myndum alla vega ekki ráða tíu áfengisráðgjafa,“ segir Hinrik hlæjandi. „Ég myndi heldur vilja sjá stigbreytta eftirmeðferð. Fá styrk til að kaupa eða leigja lítið hús á Sauðárkróki. Þangað gætu unglingar farið sem eru búnir með meðferð hér og sýna vilja til að bæta sig. Þetta yrði eins og lítið áfangaheimili. Þetta vantar sárlega því við horfum alltof oft upp á börn ná sér á strik hér hjá okkur en fara svo úr meðferðinni í tómarúm. Annað hvort í ömurlegar heimilisaðstæður eða í gamla félagsskapinn. Þá vantar aukinn stuðning til að halda sér á réttri braut.“
Fréttaskýringar Tengdar fréttir Börnin á brúninni: Festast á gráa svæðinu Hópur barna sem flakka á milli meðferðarúrræða á unglingsárum er í hættu á að þróa með sér alvarlegri vanda á fullorðinsárum. 13. febrúar 2014 07:00 Börnin á brúninni: Vistin gaf mér von Aldís Ósk Egilsdóttir var á meðferðarheimilum frá 13 til 18 ára aldurs. Hún vildi aldrei hætta í neyslu en segir stofnanirnar nauðsynlegar til að kippa börnum úr skaðlegum aðstæðum. Foreldrar barna í vanda segja inngripin þurfa að gerast fyrr og vera yfirgripsmeiri. 14. febrúar 2014 08:00 Mest lesið Ekki náð að góma þjófa í dulargervi Innlent Vildu hætta Ameríkuflugi en keyptu svo 757-þotuna Innlent Bein útsending: Deildarmyrkvi á sólu Innlent Segir orðræðu varaforsetans ósanngjarna Erlent Tala látinna komin yfir þúsund Erlent Utanríkisráðherra Danmerkur: „Svona talar þú ekki við nána bandamenn þína“ Erlent Nýtt hverfi innblásið af gömlu Reykjavík Innlent RÚV leiðréttir umfjöllun um mál Ásthildar Lóu Innlent Borgarfulltrúi sagður hafa sýnt ógnandi hegðun á íbúafundi Innlent „Það er skítkalt hérna“ Erlent Fleiri fréttir Mengun úr jarðvegi orsakaði skrýtið bragð af neysluvatni Bein útsending: Deildarmyrkvi á sólu Unglingur hrækti á lögreglumann Ekki náð að góma þjófa í dulargervi Vildu hætta Ameríkuflugi en keyptu svo 757-þotuna Fullveldi Íslands háð því að alþjóðalög séu virt Karlar eiga mjög erfitt með að viðurkenna risvandamál Nýtt hverfi innblásið af gömlu Reykjavík RÚV leiðréttir umfjöllun um mál Ásthildar Lóu Eldur í gömlu sundhöllinni í Keflavík Mannskæður jarðskjálfti og vasaþjófar í dulargervi Borgarfulltrúi sagður hafa sýnt ógnandi hegðun á íbúafundi Jagúar, skrautleg ferð, Baltasar Kormákur og fullt af „ís“ Eins leitað eftir slagsmál Greiða atkvæði um verkfall á Grundartanga Kæra skógrækt við Húsavík vegna rasks á varplendi fugla Lokaæfing fyrir almyrkva Vilja að bæjarstjóri lækki laun sín jafn mikið og bæjarfulltrúar Döpur vegna „hetjunnar“ Ástu og „ómaklegrar aðfarar“ RÚV Saka lögregluna um að rægja Kínverja Verður aflífaður eftir allt saman Harðir skjálftar í Asíu og Play til Möltu Lögreglustjóri mun stýra Mannréttindastofnun Vara við þjófum sem dulbúa sig sem ferðamenn Stuðningur við símabann í grunnskólum eykst og mælist 62 prósent Skoða hvort hægt sé að flýta uppbyggingu í Úlfarsárdal Bein útsending: Borgarstjóri ræðir húsnæðisuppbyggingu í Reykjavík Erlendir vasaþjófar herja á Þingvelli og fleiri ferðamannastaði Fimm handteknir vegna líkamsárásar og haldið upp á „alþjóðlega Viagra daginn“ Sólmyrkvi á laugardaginn Sjá meira
Börnin á brúninni: Festast á gráa svæðinu Hópur barna sem flakka á milli meðferðarúrræða á unglingsárum er í hættu á að þróa með sér alvarlegri vanda á fullorðinsárum. 13. febrúar 2014 07:00
Börnin á brúninni: Vistin gaf mér von Aldís Ósk Egilsdóttir var á meðferðarheimilum frá 13 til 18 ára aldurs. Hún vildi aldrei hætta í neyslu en segir stofnanirnar nauðsynlegar til að kippa börnum úr skaðlegum aðstæðum. Foreldrar barna í vanda segja inngripin þurfa að gerast fyrr og vera yfirgripsmeiri. 14. febrúar 2014 08:00