Telur jarðstrengi raunhæfan kost Svavar Hávarðsson skrifar 15. nóvember 2013 08:00 Grafík/Jónas og Svavar Jarðstengur er raunhæfur valkostur við uppbyggingu á flutningskerfi raforku hér á landi, að mati sérfræðings. Því verður að leggja jarðstreng að jöfnu við loftlínur þegar ákvörðun er tekin um einstök verkefni. Þetta er megin niðurstaða Þórhalls Hjartarssonar, framkvæmdastjóra kanadíska ráðgjafafyrirtækisins Metsco Energy Solutions, sem gerði almennan samanburð á jarðstrengjum og loftlínum að beiðni Landverndar. Tilefni úttektarinnar eru verkefni í Evrópu þar sem jarðstrengir hafa verið lagðir, og kostnaðarmunur við loftlínulögn er minni en talið hefur verið hér á landi.Tveir kostir Þó svo að loftlínur séu ríkjandi í byggingu flutningskerfa í heiminum þegar á heildina er litið, hafa tækninýjungar og lækkandi verðlag í framleiðslu jarðstrengja og búnaði þeim tengdum gert notkum þeirra sífellt vænlegri kost á síðustu áratugum. Þetta gildir um Ísland, sem önnur lönd. Útreikningar Þórhalls sýna að jarðstrengur er aðeins um 20% dýrari sé miðað við 220 kílóvolta (kV) raflínu. Enginn munur er á 132kV spennu. Viðmið Landsnets varðandi jarðstrengslagnir hefur verið að hann sé ekki tæknilega eða kostnaðarlega fýsilegur á háu spennustigi [220 kV], og kemur eingöngu til athugunar á styttri köflum og við mjög sérstakar aðstæður. Þórhallur sagði að það sem helst mælir með notkun jarðstrengja er fagurfræði- og umhverfislegt gildi, minni orkutöp, lægri rekstrarkostnaður og engin áhrif veðurs, seltu og ísingar. Hinsvegar eru loftlínur ódýrari í byggingu, auðveldari að gera við og veita meira svigrúm til aukningar á flutningsgetu. Í máli hans kom fram að ný kynslóð jarðstrengja hefur lægri bilanatíðni og þeir endast langt um lengur en eldri strengir gerðu - sennilega jafn lengi og raflínur gera, eða í um 60 ár.Tæknileg álitamál og ný kynslóð Á fundi Landverndar var augljóst að fjölmörgum tæknilegum atriðum þarf að svara varðandi málið. Ekki síst þeim sem tengjast landfræðilegum mun hér á Íslandi og erlendis. Eins nefndi skýrsluhöfundur að hafa beri hugfast hvort línuvirki fái að standa óhreyfð í 60 ár eða lengur; nýjar kynslóðir gætu haft annað í huga, eða jarðstreng eins og umhverfisumræðan í landinu hefur þróast. Sé einhver minnsti vafi á því sé loftlínan mjög vafasöm framkvæmd, enda er líftími þessara dýru mannvirkja lykilatriði þegar kostnaður, og aðrir þættir, eru metnir. Í þessu samhengi sagði Þórhallur að mikilvægt sé að meta heildaráhrif á þjóðfélag þegar ákvarðanir eru teknar um uppbyggingu raforkukerfisins - kannski ekki síst í tilliti til vaxtar ferðaþjónustunnar og efnahagslegs mikilvægis hennar.Afdráttarlaus niðurstaða Túlkun Landverndar á niðurstöðum Þórhallar er afdráttarlaus. „Ekki verði lengur skorast undan því að skoða gaumgæfilega mismunandi kosti við framtíðarhönnun meginflutningskerfisins. [..] Með samanburði umhverfisáhrifa þessara tveggja kosta má lágmarka neikvæð áhrif raforkuflutningskerfisins á umhverfi og samfélag og taka upplýstari ákvarðanir um svo mikilvægt samfélagsmál. Niðurstöður Metsco sýna svo ekki verður um villst að jarðstrengslausnum á hærri spennustigum verður ekki lengur ýtt út af borðinu á grundvelli kostnaðarmunar við loftlínur. Hugmyndir um byggingu slíkra loftlína eru meðal annars í Skagafirði, Eyjafirði, Þingeyjasýslum, á Reykjanesskaga og Sprengisandi, eins og segir í tilkynningu.Hreyfing á ráðamönnum Eins og Fréttablaðið greindi frá 21. október þá kallar Landsnet eftir stefnumótun stjórnvalda, enda séu hendur fyrirtækisins bundnar af lögum þangað til annað liggur fyrir. Lögin í landinu segja að fyrirtækið eigi að leita hagkvæmastu lausna við uppbyggingu. Ragnheiður Elín Árnadóttir, iðnaðar- og viðskiptaráðherra, lagði í október fram skýrslu varðandi mótun stefnu um lagningu raflína í jörð. Þar kemur fram eindregin skoðun ráðherra að nauðsynlegt sé að stjórnvöld móti skýra stefnu um framtíðaruppbyggingu.Guðmundur Ingi Ásmundsson„Afar frjálslega farið með forsendur“„Þær niðurstöður sem við stöldrum við er að ráðgjafi Landverndar tekur undir það með okkur að það sé mun dýrara að leggja jarðstrengi en reisa loftlínur, þar að segja að framkvæmdakostnaðurinn sé hærri. Hans tölur eru svipaðar og okkar hvað það varðar,“ segir Guðmundur Ingi Ásmundsson, aðstoðarforstjóri Landsnets, spurður um hvort skýrsla Metsco renni ekki styrkum stoðum undir jarðstrengi sem kost við uppbyggingu raforkukerfisins. Guðmundur rengir hins vegar svokallaða líftímaútreikninga sem liggja niðurstöðu Metsco til grundvallar. „Hér snýst málið um hvernig menn túlka forsendur. Það sem við höfum lagt til grundvallar, öfugt við ráðgjafa Landverndar, er að hann gerir ekki ráð fyrir útjöfnunarstöðvum. Þær eru nauðsynlegar fyrir 120 kílómetra langan streng á 20-30 kílómetra fresti,“ segir Guðmundur. „Við gerum líka athugasemdir við að hann gefi sér að líftími jarðstrengsins sé 60 ár. Við gefum okkur að hann sé 35 ár. Það er ekki mikil reynsla komin á nýjustu strengina en framleiðendur gefa sér líftíma uppá 40 ár. Þarna munar gríðarlega miklu í útreikningum. Eins gerum við athugasemd við að ráðgjafinn styttir líftíma loftlínanna niður í 60 ár. Til eru 80 ára gamlar loftlínur - og jafnvel eldri.“ Spurður hvort hann rengi niðurstöðu skýrslunnar í öllum aðalatriðum, segir Guðmundur. „Okkur greinir á. Við fáum út að jarðstrengir séu umtalsvert dýrari og okkur finnst hann fara afar frjálslega með forsendur - og ekki hafa rök fyrir því.“ Fréttaskýringar Mest lesið Ekki náð að góma þjófa í dulargervi Innlent Vildu hætta Ameríkuflugi en keyptu svo 757-þotuna Innlent Bein útsending: Deildarmyrkvi á sólu Innlent Segir orðræðu varaforsetans ósanngjarna Erlent Utanríkisráðherra Danmerkur: „Svona talar þú ekki við nána bandamenn þína“ Erlent Tala látinna komin yfir þúsund Erlent Nýtt hverfi innblásið af gömlu Reykjavík Innlent RÚV leiðréttir umfjöllun um mál Ásthildar Lóu Innlent Borgarfulltrúi sagður hafa sýnt ógnandi hegðun á íbúafundi Innlent „Það er skítkalt hérna“ Erlent Fleiri fréttir Mengun úr jarðvegi orsakaði skrýtið bragð af neysluvatni Bein útsending: Deildarmyrkvi á sólu Unglingur hrækti á lögreglumann Ekki náð að góma þjófa í dulargervi Vildu hætta Ameríkuflugi en keyptu svo 757-þotuna Fullveldi Íslands háð því að alþjóðalög séu virt Karlar eiga mjög erfitt með að viðurkenna risvandamál Nýtt hverfi innblásið af gömlu Reykjavík RÚV leiðréttir umfjöllun um mál Ásthildar Lóu Eldur í gömlu sundhöllinni í Keflavík Mannskæður jarðskjálfti og vasaþjófar í dulargervi Borgarfulltrúi sagður hafa sýnt ógnandi hegðun á íbúafundi Jagúar, skrautleg ferð, Baltasar Kormákur og fullt af „ís“ Eins leitað eftir slagsmál Greiða atkvæði um verkfall á Grundartanga Kæra skógrækt við Húsavík vegna rasks á varplendi fugla Lokaæfing fyrir almyrkva Vilja að bæjarstjóri lækki laun sín jafn mikið og bæjarfulltrúar Döpur vegna „hetjunnar“ Ástu og „ómaklegrar aðfarar“ RÚV Saka lögregluna um að rægja Kínverja Verður aflífaður eftir allt saman Harðir skjálftar í Asíu og Play til Möltu Lögreglustjóri mun stýra Mannréttindastofnun Vara við þjófum sem dulbúa sig sem ferðamenn Stuðningur við símabann í grunnskólum eykst og mælist 62 prósent Skoða hvort hægt sé að flýta uppbyggingu í Úlfarsárdal Bein útsending: Borgarstjóri ræðir húsnæðisuppbyggingu í Reykjavík Erlendir vasaþjófar herja á Þingvelli og fleiri ferðamannastaði Fimm handteknir vegna líkamsárásar og haldið upp á „alþjóðlega Viagra daginn“ Sólmyrkvi á laugardaginn Sjá meira
Jarðstengur er raunhæfur valkostur við uppbyggingu á flutningskerfi raforku hér á landi, að mati sérfræðings. Því verður að leggja jarðstreng að jöfnu við loftlínur þegar ákvörðun er tekin um einstök verkefni. Þetta er megin niðurstaða Þórhalls Hjartarssonar, framkvæmdastjóra kanadíska ráðgjafafyrirtækisins Metsco Energy Solutions, sem gerði almennan samanburð á jarðstrengjum og loftlínum að beiðni Landverndar. Tilefni úttektarinnar eru verkefni í Evrópu þar sem jarðstrengir hafa verið lagðir, og kostnaðarmunur við loftlínulögn er minni en talið hefur verið hér á landi.Tveir kostir Þó svo að loftlínur séu ríkjandi í byggingu flutningskerfa í heiminum þegar á heildina er litið, hafa tækninýjungar og lækkandi verðlag í framleiðslu jarðstrengja og búnaði þeim tengdum gert notkum þeirra sífellt vænlegri kost á síðustu áratugum. Þetta gildir um Ísland, sem önnur lönd. Útreikningar Þórhalls sýna að jarðstrengur er aðeins um 20% dýrari sé miðað við 220 kílóvolta (kV) raflínu. Enginn munur er á 132kV spennu. Viðmið Landsnets varðandi jarðstrengslagnir hefur verið að hann sé ekki tæknilega eða kostnaðarlega fýsilegur á háu spennustigi [220 kV], og kemur eingöngu til athugunar á styttri köflum og við mjög sérstakar aðstæður. Þórhallur sagði að það sem helst mælir með notkun jarðstrengja er fagurfræði- og umhverfislegt gildi, minni orkutöp, lægri rekstrarkostnaður og engin áhrif veðurs, seltu og ísingar. Hinsvegar eru loftlínur ódýrari í byggingu, auðveldari að gera við og veita meira svigrúm til aukningar á flutningsgetu. Í máli hans kom fram að ný kynslóð jarðstrengja hefur lægri bilanatíðni og þeir endast langt um lengur en eldri strengir gerðu - sennilega jafn lengi og raflínur gera, eða í um 60 ár.Tæknileg álitamál og ný kynslóð Á fundi Landverndar var augljóst að fjölmörgum tæknilegum atriðum þarf að svara varðandi málið. Ekki síst þeim sem tengjast landfræðilegum mun hér á Íslandi og erlendis. Eins nefndi skýrsluhöfundur að hafa beri hugfast hvort línuvirki fái að standa óhreyfð í 60 ár eða lengur; nýjar kynslóðir gætu haft annað í huga, eða jarðstreng eins og umhverfisumræðan í landinu hefur þróast. Sé einhver minnsti vafi á því sé loftlínan mjög vafasöm framkvæmd, enda er líftími þessara dýru mannvirkja lykilatriði þegar kostnaður, og aðrir þættir, eru metnir. Í þessu samhengi sagði Þórhallur að mikilvægt sé að meta heildaráhrif á þjóðfélag þegar ákvarðanir eru teknar um uppbyggingu raforkukerfisins - kannski ekki síst í tilliti til vaxtar ferðaþjónustunnar og efnahagslegs mikilvægis hennar.Afdráttarlaus niðurstaða Túlkun Landverndar á niðurstöðum Þórhallar er afdráttarlaus. „Ekki verði lengur skorast undan því að skoða gaumgæfilega mismunandi kosti við framtíðarhönnun meginflutningskerfisins. [..] Með samanburði umhverfisáhrifa þessara tveggja kosta má lágmarka neikvæð áhrif raforkuflutningskerfisins á umhverfi og samfélag og taka upplýstari ákvarðanir um svo mikilvægt samfélagsmál. Niðurstöður Metsco sýna svo ekki verður um villst að jarðstrengslausnum á hærri spennustigum verður ekki lengur ýtt út af borðinu á grundvelli kostnaðarmunar við loftlínur. Hugmyndir um byggingu slíkra loftlína eru meðal annars í Skagafirði, Eyjafirði, Þingeyjasýslum, á Reykjanesskaga og Sprengisandi, eins og segir í tilkynningu.Hreyfing á ráðamönnum Eins og Fréttablaðið greindi frá 21. október þá kallar Landsnet eftir stefnumótun stjórnvalda, enda séu hendur fyrirtækisins bundnar af lögum þangað til annað liggur fyrir. Lögin í landinu segja að fyrirtækið eigi að leita hagkvæmastu lausna við uppbyggingu. Ragnheiður Elín Árnadóttir, iðnaðar- og viðskiptaráðherra, lagði í október fram skýrslu varðandi mótun stefnu um lagningu raflína í jörð. Þar kemur fram eindregin skoðun ráðherra að nauðsynlegt sé að stjórnvöld móti skýra stefnu um framtíðaruppbyggingu.Guðmundur Ingi Ásmundsson„Afar frjálslega farið með forsendur“„Þær niðurstöður sem við stöldrum við er að ráðgjafi Landverndar tekur undir það með okkur að það sé mun dýrara að leggja jarðstrengi en reisa loftlínur, þar að segja að framkvæmdakostnaðurinn sé hærri. Hans tölur eru svipaðar og okkar hvað það varðar,“ segir Guðmundur Ingi Ásmundsson, aðstoðarforstjóri Landsnets, spurður um hvort skýrsla Metsco renni ekki styrkum stoðum undir jarðstrengi sem kost við uppbyggingu raforkukerfisins. Guðmundur rengir hins vegar svokallaða líftímaútreikninga sem liggja niðurstöðu Metsco til grundvallar. „Hér snýst málið um hvernig menn túlka forsendur. Það sem við höfum lagt til grundvallar, öfugt við ráðgjafa Landverndar, er að hann gerir ekki ráð fyrir útjöfnunarstöðvum. Þær eru nauðsynlegar fyrir 120 kílómetra langan streng á 20-30 kílómetra fresti,“ segir Guðmundur. „Við gerum líka athugasemdir við að hann gefi sér að líftími jarðstrengsins sé 60 ár. Við gefum okkur að hann sé 35 ár. Það er ekki mikil reynsla komin á nýjustu strengina en framleiðendur gefa sér líftíma uppá 40 ár. Þarna munar gríðarlega miklu í útreikningum. Eins gerum við athugasemd við að ráðgjafinn styttir líftíma loftlínanna niður í 60 ár. Til eru 80 ára gamlar loftlínur - og jafnvel eldri.“ Spurður hvort hann rengi niðurstöðu skýrslunnar í öllum aðalatriðum, segir Guðmundur. „Okkur greinir á. Við fáum út að jarðstrengir séu umtalsvert dýrari og okkur finnst hann fara afar frjálslega með forsendur - og ekki hafa rök fyrir því.“
Fréttaskýringar Mest lesið Ekki náð að góma þjófa í dulargervi Innlent Vildu hætta Ameríkuflugi en keyptu svo 757-þotuna Innlent Bein útsending: Deildarmyrkvi á sólu Innlent Segir orðræðu varaforsetans ósanngjarna Erlent Utanríkisráðherra Danmerkur: „Svona talar þú ekki við nána bandamenn þína“ Erlent Tala látinna komin yfir þúsund Erlent Nýtt hverfi innblásið af gömlu Reykjavík Innlent RÚV leiðréttir umfjöllun um mál Ásthildar Lóu Innlent Borgarfulltrúi sagður hafa sýnt ógnandi hegðun á íbúafundi Innlent „Það er skítkalt hérna“ Erlent Fleiri fréttir Mengun úr jarðvegi orsakaði skrýtið bragð af neysluvatni Bein útsending: Deildarmyrkvi á sólu Unglingur hrækti á lögreglumann Ekki náð að góma þjófa í dulargervi Vildu hætta Ameríkuflugi en keyptu svo 757-þotuna Fullveldi Íslands háð því að alþjóðalög séu virt Karlar eiga mjög erfitt með að viðurkenna risvandamál Nýtt hverfi innblásið af gömlu Reykjavík RÚV leiðréttir umfjöllun um mál Ásthildar Lóu Eldur í gömlu sundhöllinni í Keflavík Mannskæður jarðskjálfti og vasaþjófar í dulargervi Borgarfulltrúi sagður hafa sýnt ógnandi hegðun á íbúafundi Jagúar, skrautleg ferð, Baltasar Kormákur og fullt af „ís“ Eins leitað eftir slagsmál Greiða atkvæði um verkfall á Grundartanga Kæra skógrækt við Húsavík vegna rasks á varplendi fugla Lokaæfing fyrir almyrkva Vilja að bæjarstjóri lækki laun sín jafn mikið og bæjarfulltrúar Döpur vegna „hetjunnar“ Ástu og „ómaklegrar aðfarar“ RÚV Saka lögregluna um að rægja Kínverja Verður aflífaður eftir allt saman Harðir skjálftar í Asíu og Play til Möltu Lögreglustjóri mun stýra Mannréttindastofnun Vara við þjófum sem dulbúa sig sem ferðamenn Stuðningur við símabann í grunnskólum eykst og mælist 62 prósent Skoða hvort hægt sé að flýta uppbyggingu í Úlfarsárdal Bein útsending: Borgarstjóri ræðir húsnæðisuppbyggingu í Reykjavík Erlendir vasaþjófar herja á Þingvelli og fleiri ferðamannastaði Fimm handteknir vegna líkamsárásar og haldið upp á „alþjóðlega Viagra daginn“ Sólmyrkvi á laugardaginn Sjá meira