Fjársjóð fornminja að finna á hafsbotni 22. mars 2012 08:30 diskar á hafsbotni Póstskipið var byggt í Skotlandi 1861, það var 60 metra langt gufu- og seglskip. Skipið var í eigu "Det forenede Dampskibsselskab“ (DFDS) í Danmörku sem gerði það út til Íslands. Teikningin er frá árinu 1864. mynd/ragnar edvardsson „Fyrir fornleifafræðina gefa þessi skipsflök ekki aðeins upplýsingar um ákveðið augnablik í tíma heldur eru þau heimild um samfélagið í heild. Í sokknu skipi er að finna fjársjóð upplýsinga um það sem við Íslendingar vorum að flytja hér inn. Þessar rannsóknir geta gefið okkur vitneskju um eitt og annað sem vantar inn í verslunarsögu okkar," segir Ragnar Edvardsson, fornleifafræðingur hjá rannsóknasetri Háskóla Íslands á Vestfjörðum. Einni af fyrstu kerfisbundnu fornleifarannsókninni neðarsjávar hér við land verður framhaldið í vor en forrannsókn árið 2011 gekk vel. Skipið sem um ræðir er póstskipið Phönix sem fórst í aftakaveðri í janúar árið 1881 og liggur við Löngufjörur á Snæfellsnesi. Heimildir sýna að um borð í skipinu, sem var um 400 tonn að stærð, gæti verið að finna hluta af dánarbúi Jóns Sigurðssonar forseta og konu hans Ingibjargar, legsteinn Kristjáns Jónssonar Fjallaskálds auk persónulegra muna áhafnarinnar. Forrannsóknin sýnir að mikið er af gripum í skipinu en frekari uppgröftur mun leiða í ljós hvað eftir er heillegt af farmi þess. Skipið var allt í senn farþega- og flutningaskip og fjölbreytileiki fornleifa í flakinu eftir því. Ragnar, sem er verkefnisstjóri ásamt Arnari Þór Egilssyni sem fann flakið, segir að skipsflök við landið séu í raun óplægður akur í íslenskri fornleifafræði. Rannsóknin á Phönix sé því fyrst og síðast hugsuð til að þróa aðferðafræði við slíkar rannsóknir og þjálfa kafara og sérfræðinga til að takast á við slíkar rannsóknir. Póstskipið liggur á kjördýpi til köfunar, eða um tíu metrum. En póstskipið er aðeins eitt fjölmargra skipa sem liggja við strendur landsins. „Ég er með skrá yfir 22 fundin flök, sum þeirra liggja í of djúpu vatni til að raunhæft sé að kafa niður í þau til fornleifarannsókna en fjögur til sex skip, sem ég veit um, eru á það grunnu vatni að raunhæft er að rannsaka þau," segir Ragnar en getur þess einnig að fornleifarannsókn á hafsbotni er allt að því þrisvar sinnum dýrari en sú sem framkvæmd er á landi. Skipin eru þó mun fleiri, en skipin sem Ragnar hefur á skrá eru svo gömul sem frá 15. til 17. aldar. Einnig hefur Ragnar fundið heimildir um hvar mögulegt væri að finna yfir 70 skipsflök frá 11. til 14. öld, og eru þau öll stór. Ragnar segir að upplýsingar sem koma úr sónarmyndatökum við gamlar verslunar- og hvalveiðastöðvar sýni ekki aðeins sokkin skip heldur einnig byggingar og annað sem tengist umsvifum manna fyrr á öldum. „Tækifærin eru endalaus," segir Ragnar. svavar@frettabladid.is Fréttir Mest lesið Sárnar hvernig fjölskyldunni bárust tíðindin hörmulegu Innlent Nafn stúlkunnar sem lést Innlent Eyða ekki tíma í að eltast við sögusagnir Innlent Bjarni segir brottvísunina standa Innlent Lífvarðaþjónustan segist meðvituð um tíst Musk um Biden og Harris Erlent „Ég er nauðgari eins og hinir mennirnir hér inni“ Erlent Telur litlar líkur á að Yazan verði vísað úr landi Innlent Bjóst ekki við því að þurfa á svartri vinnu að halda í ellinni Innlent Finnum sérstaklega til þegar börn eigi í hlut Innlent Viðurkennir að hafa ekki haft heimild til að stíga inn Innlent Fleiri fréttir Banaslys á byggingarsvæði í Árborg Tók rúmlega ár að fá „nei“ við einfaldri fyrirspurn Spenna innan ríkisstjórnarinnar og mannskæðir gróðureldar Hvorki verið að fylgja fólki né fara með það heim Eyða ekki tíma í að eltast við sögusagnir Fresta leitinni að Illes Sex ferðamenn festust í helli við Reynisfjöru Sárnar hvernig fjölskyldunni bárust tíðindin hörmulegu Nafn stúlkunnar sem lést Til rannsóknar hvar stúlkan var myrt „Langveikt barn í hjólastól peð og fórnarlamb átaka við ríkisstjórnarborðið“ Telur litlar líkur á að Yazan verði vísað úr landi Sigmundur segir fjölmenningastefnuna komna í þrot Brýnt að finna þyrluflugi nýjan samastað Bein útsending: Málþing um sjúklingaöryggi Finnum sérstaklega til þegar börn eigi í hlut Óráðlegt að undirbúa flutning barns sem dvelur á sjúkrahúsi „Ég hótaði ekki stjórnarslitum“ Vandræðalegt að fylgjast með svörum ráðherra Segir lögin skipta máli en líka mannúð „Þó að það hafi verið mér þvert um geð“ Brottvísun Yazans mótmælt á meðan ráðherrar funda Segir Vinstri græn hafa þröngvað Guðrúnu til lögbrots Bjarni segir brottvísunina standa „Þetta er ekki bara pjatt“: Segir eftirlits þörf með gráum markaði með snyrtivörur Læknir hafi metið Yazan flugfæran Yazan mjög verkjaður og faðir hans brákaður „Við viljum þetta ekki“ Notuðu sönginn til að mótmæla vegna Yazan Leitin að Illes bar ekki árangur í nótt Sjá meira
„Fyrir fornleifafræðina gefa þessi skipsflök ekki aðeins upplýsingar um ákveðið augnablik í tíma heldur eru þau heimild um samfélagið í heild. Í sokknu skipi er að finna fjársjóð upplýsinga um það sem við Íslendingar vorum að flytja hér inn. Þessar rannsóknir geta gefið okkur vitneskju um eitt og annað sem vantar inn í verslunarsögu okkar," segir Ragnar Edvardsson, fornleifafræðingur hjá rannsóknasetri Háskóla Íslands á Vestfjörðum. Einni af fyrstu kerfisbundnu fornleifarannsókninni neðarsjávar hér við land verður framhaldið í vor en forrannsókn árið 2011 gekk vel. Skipið sem um ræðir er póstskipið Phönix sem fórst í aftakaveðri í janúar árið 1881 og liggur við Löngufjörur á Snæfellsnesi. Heimildir sýna að um borð í skipinu, sem var um 400 tonn að stærð, gæti verið að finna hluta af dánarbúi Jóns Sigurðssonar forseta og konu hans Ingibjargar, legsteinn Kristjáns Jónssonar Fjallaskálds auk persónulegra muna áhafnarinnar. Forrannsóknin sýnir að mikið er af gripum í skipinu en frekari uppgröftur mun leiða í ljós hvað eftir er heillegt af farmi þess. Skipið var allt í senn farþega- og flutningaskip og fjölbreytileiki fornleifa í flakinu eftir því. Ragnar, sem er verkefnisstjóri ásamt Arnari Þór Egilssyni sem fann flakið, segir að skipsflök við landið séu í raun óplægður akur í íslenskri fornleifafræði. Rannsóknin á Phönix sé því fyrst og síðast hugsuð til að þróa aðferðafræði við slíkar rannsóknir og þjálfa kafara og sérfræðinga til að takast á við slíkar rannsóknir. Póstskipið liggur á kjördýpi til köfunar, eða um tíu metrum. En póstskipið er aðeins eitt fjölmargra skipa sem liggja við strendur landsins. „Ég er með skrá yfir 22 fundin flök, sum þeirra liggja í of djúpu vatni til að raunhæft sé að kafa niður í þau til fornleifarannsókna en fjögur til sex skip, sem ég veit um, eru á það grunnu vatni að raunhæft er að rannsaka þau," segir Ragnar en getur þess einnig að fornleifarannsókn á hafsbotni er allt að því þrisvar sinnum dýrari en sú sem framkvæmd er á landi. Skipin eru þó mun fleiri, en skipin sem Ragnar hefur á skrá eru svo gömul sem frá 15. til 17. aldar. Einnig hefur Ragnar fundið heimildir um hvar mögulegt væri að finna yfir 70 skipsflök frá 11. til 14. öld, og eru þau öll stór. Ragnar segir að upplýsingar sem koma úr sónarmyndatökum við gamlar verslunar- og hvalveiðastöðvar sýni ekki aðeins sokkin skip heldur einnig byggingar og annað sem tengist umsvifum manna fyrr á öldum. „Tækifærin eru endalaus," segir Ragnar. svavar@frettabladid.is
Fréttir Mest lesið Sárnar hvernig fjölskyldunni bárust tíðindin hörmulegu Innlent Nafn stúlkunnar sem lést Innlent Eyða ekki tíma í að eltast við sögusagnir Innlent Bjarni segir brottvísunina standa Innlent Lífvarðaþjónustan segist meðvituð um tíst Musk um Biden og Harris Erlent „Ég er nauðgari eins og hinir mennirnir hér inni“ Erlent Telur litlar líkur á að Yazan verði vísað úr landi Innlent Bjóst ekki við því að þurfa á svartri vinnu að halda í ellinni Innlent Finnum sérstaklega til þegar börn eigi í hlut Innlent Viðurkennir að hafa ekki haft heimild til að stíga inn Innlent Fleiri fréttir Banaslys á byggingarsvæði í Árborg Tók rúmlega ár að fá „nei“ við einfaldri fyrirspurn Spenna innan ríkisstjórnarinnar og mannskæðir gróðureldar Hvorki verið að fylgja fólki né fara með það heim Eyða ekki tíma í að eltast við sögusagnir Fresta leitinni að Illes Sex ferðamenn festust í helli við Reynisfjöru Sárnar hvernig fjölskyldunni bárust tíðindin hörmulegu Nafn stúlkunnar sem lést Til rannsóknar hvar stúlkan var myrt „Langveikt barn í hjólastól peð og fórnarlamb átaka við ríkisstjórnarborðið“ Telur litlar líkur á að Yazan verði vísað úr landi Sigmundur segir fjölmenningastefnuna komna í þrot Brýnt að finna þyrluflugi nýjan samastað Bein útsending: Málþing um sjúklingaöryggi Finnum sérstaklega til þegar börn eigi í hlut Óráðlegt að undirbúa flutning barns sem dvelur á sjúkrahúsi „Ég hótaði ekki stjórnarslitum“ Vandræðalegt að fylgjast með svörum ráðherra Segir lögin skipta máli en líka mannúð „Þó að það hafi verið mér þvert um geð“ Brottvísun Yazans mótmælt á meðan ráðherrar funda Segir Vinstri græn hafa þröngvað Guðrúnu til lögbrots Bjarni segir brottvísunina standa „Þetta er ekki bara pjatt“: Segir eftirlits þörf með gráum markaði með snyrtivörur Læknir hafi metið Yazan flugfæran Yazan mjög verkjaður og faðir hans brákaður „Við viljum þetta ekki“ Notuðu sönginn til að mótmæla vegna Yazan Leitin að Illes bar ekki árangur í nótt Sjá meira