Friðlaus í Færeyjum Hallgrímur Helgason skrifar 9. febrúar 2008 14:13 Íslendingar eru friðlaus þjóð og eiga því erfitt með að friða hús. Reykjavík er ennþá borg innréttinganna. Sumir barir í bænum breyta um nafn og stíl á hálfs árs fresti. Mér datt í hug að skiltafyrirtækin gætu framleitt séríslensk flettiskilti til notkunar yfir dyrum verslana og skemmtistaða. Þannig mætti spara stórfé. Nýr eigandi þyrfti ekki annað en fletta fram nýja nafninu á barnum á sama gamla skiltinu. Kannski væri líka hægt að hanna innréttingar sem snúa mætti við með einu handtaki og búmm: Rex er orðinn Tex-Mex. Hið eylenska óþol gerir okkur ólík grönnum okkar. Skandínavinn er stabílli týpa en jeppaglaður Frónbúinn sem alltaf er til í að skilja við konuna, krakkann og karríerinn og sigla á VISAkortinu einu saman niður Níl og Rín og opna svo nuddbar í Amsterdam. Nuddbar sem breytist í karaoke kaffihús eftir þrjá mánuði og sæbar eftir sjö. Íslendingar eru menn framtíðar en ekki fortíðar. Fyrir nokkrum árum dvaldi ég í Færeyjum yfir ansi langa helgi. Færeyingar eiga að heita frændur okkar en eitthvað virðist vanta upp á skyldleikann. Spurning um að fara fram á DNA-próf. Þessir þokuvönu brattabúar eru íhaldssamir í meira lagi og leyfa sér enga ævintýramennsku að hætti granna sinna, njálgverjanna í norðri. Í Færeyjum eru öll ný hús byggð með gamla góða laginu og dans þeirra og matarvenjur fylgja aldagömlum hefðum. Fyrir vikið er byggðin fögur að sjá, yndislegur heildarsvipur á borg og bæ, torfþök og tjullerí. Yfir að líta er Þórshöfn eins og dansleikur frá nítjándu öld, þar sem hvert hús stendur stillt á sínum þjóðbúningi, og bíður þess að dansinn hefjist. Undantekningin er hin rammíslenska Bónus-verslun, sem rekin er í glænýrri og ljómandi ljótri byggingu sem félli faglega inn í hvaða smiðjuhverfi okkar sem væri. Samt sem áður leið mér hvergi betur en þar. Þegar maður var orðinn þreyttur á samræmdri fegurð fortíðar var unaðslegt að koma í Bónus í Þórshöfn og svala heimþránni á bragðlausum Bónusdjús blönduðum í sviplausri skemmu í Kópavogi. Þá loks skildi maður það sem Andy heitinn Warhol sagði á sínum tíma: „Fallegasti staðurinn í Róm er McDonalds". Að fljúga heim var eins og að sleppa burt af risavöxnu minjasafni. Það er áhugavert að líta við á slíkri stofnun en að búa þar er ekki fyrir Íslending. Að svífa inn yfir víðfeðmt land okkar eftir dagana í þröngeyjum var eins og að koma til Ameríku; vítt til veggja og langt til fjalla, og allir til í allt. Frelsi! (En fortíðarhyggju Færeyinga fylgir afturhald í menningu og þröngsýni í þjóðmálum. Þetta er þjóð sem á eftir að koma út úr skápnum, þeirri miklu danasmíð. Í samanburðinum er Ísland nýjungasjúk og hátæknivædd hommaparadís.) Mér var hugsað til þessa alls í umræðunni um Laugavegshúsin. Ég hef sveiflast út og suður í spursmálinu: verndun götumyndar eða nútímaleg uppbygging. Þetta er auðvitað klassískt efamál. Þegar Neró ruddi kofabyggðinni burt úr miðborg Rómar ráku húsafriðunarsinnar upp ramakvein, vildu vernda það sem keisarinn taldi heilsuspillandi húsnæði. Þegar ný Róm var risin var hún svo glæsileg og vel heppnuð að enginn sá eftir gömlu bárujárnskoppunum. En við erum auðvitað engir Rómverjar. Og þó Davíð komist líklega næst því að hafa verið okkar Neró var hann aldrei jafn stórtækur, og átti heldur ekki arkitektana í að reisa Róm norðursins. Og þar liggur húshundurinn grafinn. Við getum aldrei treyst því að eitthvað stórfenglegt komi í stað gömlu kofanna. Lengi vildi ég láta af rómantík og gera Laugaveginn að fjögurra hæða Striki frá Hlemmi að Lækjartorgi, en í seinni tíð er ég farinn að efast. Konum nærri mér eru gömlu húsin kær og segja þau sér-reykvísk. Við eigum ekki að herma eftir öðrum heldur þora að vera við sjálf. En hvernig erum við „við sjálf"? Í því yndislega Grjótaþorpi líður mér alltaf eins og ég sé ekki í Reykjavík, eins og það sé bara eitthvert svindl í gangi. Íslendingurinn í mér fær samviskubit. Þetta er hreinlega of fallegt. Óþolið heimtar meiri óreiðu. En þegar komið er niður á Ingólfstorg er maður kominn heim. Til Íslands. Þar sem öllu ægir saman: gamalt og nýtt, ljótt og sætt. Steinhús, timburhús, Thorvaldsensfélag og hjólabretti. Óreiðan er okkar stíll. Hún endurspeglar kraftinn sem býr í þjóðarsálinni. Færeyjar eru sjálfar jafn áferðarfallegar og húsin sem þar standa. Ísland er hrjóstrugt. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hallgrímur Helgason Mest lesið Halldór 28.09.2024 Halldór Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun „Sýndu mér vini þína og ég sýni þér framtíð þína“ Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir Skoðun Heilsugæsla í vanda Jón Magnús Kristjánsson Skoðun Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson Skoðun Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith Skoðun Skynsemishyggja Miðflokksins hvarf hratt Kristófer Már Maronsson Skoðun En hér er ég ekkert... Nichole Leigh Mosty Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Áskorun til hæstvirts fjármálaráðherra Sigurðar Inga Jóhanssonar frá sérfræðingum í klínískri sálfræði Haukur Haraldsson,Inga Hrefna,Sólveig Erna Jónsdóttir,Kristbjörg Þórisdóttir skrifar Skoðun Takk, Gísli Marteinn Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Hvað er fátækt? Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun „Sýndu mér vini þína og ég sýni þér framtíð þína“ Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Evrópusambandið er í vanda Þórður Birgisson skrifar Skoðun Skynsemishyggja Miðflokksins hvarf hratt Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Þetta gengur ekki lengur! Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun „Með Guði vinkonu okkar“ Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Græn vindorka Ásdís Hlökk Theodórsdóttir skrifar Skoðun Af hverju þetta tímabundna álag á útsvarið? Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith skrifar Skoðun Heilsugæsla í vanda Jón Magnús Kristjánsson skrifar Skoðun Laxalús og varnir gegn henni Jón Sveinsson skrifar Skoðun En hér er ég ekkert... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir skrifar Skoðun Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun FO: Hvernig getur þú skipt sköpum fyrir konur í Súdan? Áslaug Eva Björnsdóttir skrifar Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir skrifar Skoðun Við stöndum saman með réttindum táknmálsins! Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hvar er fótspor stjórnvalda gegn vinnumansali? Þorbjörrg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Sjá meira
Íslendingar eru friðlaus þjóð og eiga því erfitt með að friða hús. Reykjavík er ennþá borg innréttinganna. Sumir barir í bænum breyta um nafn og stíl á hálfs árs fresti. Mér datt í hug að skiltafyrirtækin gætu framleitt séríslensk flettiskilti til notkunar yfir dyrum verslana og skemmtistaða. Þannig mætti spara stórfé. Nýr eigandi þyrfti ekki annað en fletta fram nýja nafninu á barnum á sama gamla skiltinu. Kannski væri líka hægt að hanna innréttingar sem snúa mætti við með einu handtaki og búmm: Rex er orðinn Tex-Mex. Hið eylenska óþol gerir okkur ólík grönnum okkar. Skandínavinn er stabílli týpa en jeppaglaður Frónbúinn sem alltaf er til í að skilja við konuna, krakkann og karríerinn og sigla á VISAkortinu einu saman niður Níl og Rín og opna svo nuddbar í Amsterdam. Nuddbar sem breytist í karaoke kaffihús eftir þrjá mánuði og sæbar eftir sjö. Íslendingar eru menn framtíðar en ekki fortíðar. Fyrir nokkrum árum dvaldi ég í Færeyjum yfir ansi langa helgi. Færeyingar eiga að heita frændur okkar en eitthvað virðist vanta upp á skyldleikann. Spurning um að fara fram á DNA-próf. Þessir þokuvönu brattabúar eru íhaldssamir í meira lagi og leyfa sér enga ævintýramennsku að hætti granna sinna, njálgverjanna í norðri. Í Færeyjum eru öll ný hús byggð með gamla góða laginu og dans þeirra og matarvenjur fylgja aldagömlum hefðum. Fyrir vikið er byggðin fögur að sjá, yndislegur heildarsvipur á borg og bæ, torfþök og tjullerí. Yfir að líta er Þórshöfn eins og dansleikur frá nítjándu öld, þar sem hvert hús stendur stillt á sínum þjóðbúningi, og bíður þess að dansinn hefjist. Undantekningin er hin rammíslenska Bónus-verslun, sem rekin er í glænýrri og ljómandi ljótri byggingu sem félli faglega inn í hvaða smiðjuhverfi okkar sem væri. Samt sem áður leið mér hvergi betur en þar. Þegar maður var orðinn þreyttur á samræmdri fegurð fortíðar var unaðslegt að koma í Bónus í Þórshöfn og svala heimþránni á bragðlausum Bónusdjús blönduðum í sviplausri skemmu í Kópavogi. Þá loks skildi maður það sem Andy heitinn Warhol sagði á sínum tíma: „Fallegasti staðurinn í Róm er McDonalds". Að fljúga heim var eins og að sleppa burt af risavöxnu minjasafni. Það er áhugavert að líta við á slíkri stofnun en að búa þar er ekki fyrir Íslending. Að svífa inn yfir víðfeðmt land okkar eftir dagana í þröngeyjum var eins og að koma til Ameríku; vítt til veggja og langt til fjalla, og allir til í allt. Frelsi! (En fortíðarhyggju Færeyinga fylgir afturhald í menningu og þröngsýni í þjóðmálum. Þetta er þjóð sem á eftir að koma út úr skápnum, þeirri miklu danasmíð. Í samanburðinum er Ísland nýjungasjúk og hátæknivædd hommaparadís.) Mér var hugsað til þessa alls í umræðunni um Laugavegshúsin. Ég hef sveiflast út og suður í spursmálinu: verndun götumyndar eða nútímaleg uppbygging. Þetta er auðvitað klassískt efamál. Þegar Neró ruddi kofabyggðinni burt úr miðborg Rómar ráku húsafriðunarsinnar upp ramakvein, vildu vernda það sem keisarinn taldi heilsuspillandi húsnæði. Þegar ný Róm var risin var hún svo glæsileg og vel heppnuð að enginn sá eftir gömlu bárujárnskoppunum. En við erum auðvitað engir Rómverjar. Og þó Davíð komist líklega næst því að hafa verið okkar Neró var hann aldrei jafn stórtækur, og átti heldur ekki arkitektana í að reisa Róm norðursins. Og þar liggur húshundurinn grafinn. Við getum aldrei treyst því að eitthvað stórfenglegt komi í stað gömlu kofanna. Lengi vildi ég láta af rómantík og gera Laugaveginn að fjögurra hæða Striki frá Hlemmi að Lækjartorgi, en í seinni tíð er ég farinn að efast. Konum nærri mér eru gömlu húsin kær og segja þau sér-reykvísk. Við eigum ekki að herma eftir öðrum heldur þora að vera við sjálf. En hvernig erum við „við sjálf"? Í því yndislega Grjótaþorpi líður mér alltaf eins og ég sé ekki í Reykjavík, eins og það sé bara eitthvert svindl í gangi. Íslendingurinn í mér fær samviskubit. Þetta er hreinlega of fallegt. Óþolið heimtar meiri óreiðu. En þegar komið er niður á Ingólfstorg er maður kominn heim. Til Íslands. Þar sem öllu ægir saman: gamalt og nýtt, ljótt og sætt. Steinhús, timburhús, Thorvaldsensfélag og hjólabretti. Óreiðan er okkar stíll. Hún endurspeglar kraftinn sem býr í þjóðarsálinni. Færeyjar eru sjálfar jafn áferðarfallegar og húsin sem þar standa. Ísland er hrjóstrugt.
Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith Skoðun
Skoðun Áskorun til hæstvirts fjármálaráðherra Sigurðar Inga Jóhanssonar frá sérfræðingum í klínískri sálfræði Haukur Haraldsson,Inga Hrefna,Sólveig Erna Jónsdóttir,Kristbjörg Þórisdóttir skrifar
Skoðun Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar
Skoðun Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith skrifar
Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar
Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith Skoðun