Þörf á auknu fjármagni og nýjum fjármögnunarleiðum 22. ágúst 2006 15:52 Þörf er á fjármögnun til íslenskra háskóla umfram það sem hið opinbera hefur tök á að leggja til þar sem líklegt er að hægi á vexti þjóðarframleiðslu næstu misserin. Aukning fjármagns til háskólastigsins og nýjar fjármögnunarleiðir verða meginviðfangsefni stefnumótunar fyrir háskólamenntun á Íslandi. Þetta er meðal þess sem fram kemur í skýrslu OECD, Efnahags- og framfarastofnunarinnar, um niðurstöður úttektar á íslenska háskólastiginu. Skýrslan er hluti af úttekt OECD á háskólastiginu í 24 löndum og er markmið hennar að kanna áhrif opinberrar stefnumörkunar í málefnum háskóla í löndunum og vísa veginn um úrbætur og nýjungar. Hún er samin af sex erlendum sérfræðingum sem dvöldu hér á landi í vikutíma, heimsóttu alla háskóla og hittu að máli fjölmarga hagsmunaaðila, þar á meðal fulltrúa atvinnulífsins. Skýrslan skiptist í fimm hluta. Í fyrsta hluta er kynning á landi og þjóð og aðstæðum á Íslandi. Í öðrum hluta er fjallað um bakgrunn og helstu einkenni stefnumörkunar fyrir háskólastigið. Þriðji hlutinn er greining á styrkleikum íslenska háskólakerfisins og þeim þáttum þar sem úrbóta er þörf. Forgangsverkefni í stefnumótun eru sett fram í fjórða hluta og ábendingar dregnar saman í lokakafla. Umsögn sérfræðinganna um háskólastigið á Íslandi er almennt fremur jákvæð en þó benda þeir á að hin öra þróun kerfisins á síðustu árum geti valdið vandamálum. Meðal annars segir að eftir hraða uppbyggingu íslenska háskólastigsins undanfarin ár sé nauðsynlegt að samhæfa stefnumótun og endurskoða tiltekna þætti í starfseminnar. Þetta eigi sérstaklega við um fjármögnun kennslu og rannsókna í háskólum og gæðamál. Bent er á að í flestum löndum hafi aukning útgjalda háskólastigsins verið hraðari en aukning þjóðarframleiðslu. Aðsókn aukist sífellt og háskólamenntun sé talin eitt mikilvægasta tæki til þróunar þekkingarþjóðfélagsins. Þarna sé Ísland engin undantekning og nemendafjöldi á íslenska háskólastiginu hafi aukist enn hraðar en víðast annarsstaðar á síðustu árum, samhliða hinum umfangsmiklu kerfisbreytingum. Líta megi á þetta sem byltingu sem hljóti að kalla á nýjar lausnir við fjármögnun. Sérfræðingar OECD segja að smæð íslenskra háskóla sé sérstakt vandamál og óhagkvæmar rekstrareiningar áberandi. Þó beri að hafa hugfast að mikill vöxtur hafi orðið í efnahagslífi þjóðarinnar síðustu árin sem hafi gert stjórnvöldum kleift að auka framlög til háskólastigins verulega og ýta þannig undir breytingar. Þrátt fyrir þetta eigi sumir háskólanna við rekstrarvanda að stríða. Vakin er athygli á að á Íslandi hafi verið litið á aðgang að háskólanámi sem rétt fremur en tækifæri og núverandi stefna geri frekar ráð fyrir því að stofnanir keppi um stúdenta en að stúdentar keppi um námspláss. Skýrsluhöfundar telja að þörf verði fyrir fjármögnun umfram það sem hið opinbera hefur tök á að leggja til þar sem líklegt sé að hægi á vexti þjóðarframleiðslu næstu misserin. Aukning fjármagns til háskólastigsins og nýjar fjármögnunarleiðir verði því meginviðfangsefni stefnumótunar fyrir æðri menntun á Íslandi. Þetta sé verulega viðkvæmt pólitískt viðfangsefni þar sem það feli líklega í sér að nauðsyn þess að víkja frá hinu rótgróna viðhorfi að háskólamenntun sé réttur allra sem þess óska og skilgreina hana þess í stað sem sérstakan ávinning þeirra sem hennar njóta. Hjá þessari umfjöllun verði ekki komist þar sem skólagjöld hafi þegar verið tekin upp við einkareknu háskólana. Kostnaðarþátttaka nemenda á háskólastigi sé þannig þegar fyrir hendi og svo sé einnig í öðrum hlutum menntakerfisins eins og t.d. í leikskólum og í fullorðinsfræðslu. Sérfræðingar OECD fara lofsamlegum orðum um námslánakerfið á Íslandi og hvernig það hefur stuðlað að jafnrétti til náms. Þeir segja þó mikilvægt að leggja áherslu á jafnræði nemenda, þ.e. að gæði þeirrar menntunar sem þeir njóta séu mikil og skili sér í tækifærum á vinnumarkaði. Þá er bent á að krafan um gæðatryggingu háskólastofnana hljóti að leiða af auknu sjálfstæði þeirra. Uppbygging gæðakerfa og þróun nýrra viðhorfa í gæðamálum er talið vera eitt meginviðfangsefni íslenska háskólakerfisins á næstunni eins og stefnt er að með nýjum lögum um háskóla. Skýrsla OECD er birt á vef menntamálaráðuneytisins. Menntamálaráðneytið efnir til málþings um skýrsluna þann 8. september nk. þar sem sérfræðingur OECD mun skýra niðurstöður hennar og fulltrúar menntamálaráðuneytis, háskóla, atvinnulífs og nemenda fjalla um þýðingu hennar fyrir stefnu stjórnvalda og starf háskóla. Fréttir Innlent Skóla - og menntamál Stj.mál Mest lesið Vaktin: Bílaplanið þakið hrauni Innlent Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Innlent Jafnast ekki út að vera með annan fótinn í hrauni og hinn í ís Innlent Segir notkun eldflaugarinnar fela í sér stigmögnun átaka Erlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Stöðug virkni í nótt og og litlar breytingar Innlent Bættu krakkpípu við styttu Nínu Sæmundsson í Los Angeles Erlent Hótaði heimilismönnum með skærum Innlent Pam Bondi kemur í stað Matt Gaetz Erlent Gætu kosið strategískt þegar svo margir flokkar eru á mörkunum Innlent Fleiri fréttir Jafnast ekki út að vera með annan fótinn í hrauni og hinn í ís Stöðug virkni í nótt og og litlar breytingar Hótaði heimilismönnum með skærum Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Gætu kosið strategískt þegar svo margir flokkar eru á mörkunum Funda áfram hjá sáttasemjara á morgun „Fólki er frekar misboðið“ Gosið gætið varað í nokkrar vikur Endalok goshrinunnar teygist inn á mitt næsta ár Bílaplan á bólakafi, könnun og frambjóðanda misboðið Höfðu ekki áhyggjur af lóninu sjálfu Skilorðsbundinn dómur yfir strætóbílstjóra staðfestur Veit ekki hver getur tekið við gögnunum Refsing Jaguars þyngd verulega Sjálfstæðisflokkur og Miðflokkur takist á í bergmálshelli Samið um sjálfstæða leikskóla í Reykjavík Vilja byggja vísindasetur fyrir almenning í Háskólabíói Útlit fyrir að varnir Bláa lónsins haldi Hart tekist á um fyrirætlanir Heidelberg í Þorlákshöfn Bein útsending: Hver er sýn flokkanna á lífskjör eldra fólks? Verkföll boðuð í fjórum grunnskólum í janúar „Þetta var bara besta stund kosningabaráttunnar til þessa“ Komust langt að gosinu því það gleymdist að loka veginum Nýsköpun eða „rándýr aðgangur“?: 300.000 króna heilskimun aftur á boðstólnum Telur Bláa lónið öruggt vegna varnargarðanna Káfaði á konu á salerni skemmtistaðar Segir komið fram við sig eins og glæpamann fyrir að vilja vera heima í Grindavík „Ekki rólegur með hraunið ofan á“ Samfylkingin bætir við sig í fyrsta sinn síðan í maí og Píratar úti Varar við sprengjum á svæðinu við gosstöðvarnar Sjá meira
Þörf er á fjármögnun til íslenskra háskóla umfram það sem hið opinbera hefur tök á að leggja til þar sem líklegt er að hægi á vexti þjóðarframleiðslu næstu misserin. Aukning fjármagns til háskólastigsins og nýjar fjármögnunarleiðir verða meginviðfangsefni stefnumótunar fyrir háskólamenntun á Íslandi. Þetta er meðal þess sem fram kemur í skýrslu OECD, Efnahags- og framfarastofnunarinnar, um niðurstöður úttektar á íslenska háskólastiginu. Skýrslan er hluti af úttekt OECD á háskólastiginu í 24 löndum og er markmið hennar að kanna áhrif opinberrar stefnumörkunar í málefnum háskóla í löndunum og vísa veginn um úrbætur og nýjungar. Hún er samin af sex erlendum sérfræðingum sem dvöldu hér á landi í vikutíma, heimsóttu alla háskóla og hittu að máli fjölmarga hagsmunaaðila, þar á meðal fulltrúa atvinnulífsins. Skýrslan skiptist í fimm hluta. Í fyrsta hluta er kynning á landi og þjóð og aðstæðum á Íslandi. Í öðrum hluta er fjallað um bakgrunn og helstu einkenni stefnumörkunar fyrir háskólastigið. Þriðji hlutinn er greining á styrkleikum íslenska háskólakerfisins og þeim þáttum þar sem úrbóta er þörf. Forgangsverkefni í stefnumótun eru sett fram í fjórða hluta og ábendingar dregnar saman í lokakafla. Umsögn sérfræðinganna um háskólastigið á Íslandi er almennt fremur jákvæð en þó benda þeir á að hin öra þróun kerfisins á síðustu árum geti valdið vandamálum. Meðal annars segir að eftir hraða uppbyggingu íslenska háskólastigsins undanfarin ár sé nauðsynlegt að samhæfa stefnumótun og endurskoða tiltekna þætti í starfseminnar. Þetta eigi sérstaklega við um fjármögnun kennslu og rannsókna í háskólum og gæðamál. Bent er á að í flestum löndum hafi aukning útgjalda háskólastigsins verið hraðari en aukning þjóðarframleiðslu. Aðsókn aukist sífellt og háskólamenntun sé talin eitt mikilvægasta tæki til þróunar þekkingarþjóðfélagsins. Þarna sé Ísland engin undantekning og nemendafjöldi á íslenska háskólastiginu hafi aukist enn hraðar en víðast annarsstaðar á síðustu árum, samhliða hinum umfangsmiklu kerfisbreytingum. Líta megi á þetta sem byltingu sem hljóti að kalla á nýjar lausnir við fjármögnun. Sérfræðingar OECD segja að smæð íslenskra háskóla sé sérstakt vandamál og óhagkvæmar rekstrareiningar áberandi. Þó beri að hafa hugfast að mikill vöxtur hafi orðið í efnahagslífi þjóðarinnar síðustu árin sem hafi gert stjórnvöldum kleift að auka framlög til háskólastigins verulega og ýta þannig undir breytingar. Þrátt fyrir þetta eigi sumir háskólanna við rekstrarvanda að stríða. Vakin er athygli á að á Íslandi hafi verið litið á aðgang að háskólanámi sem rétt fremur en tækifæri og núverandi stefna geri frekar ráð fyrir því að stofnanir keppi um stúdenta en að stúdentar keppi um námspláss. Skýrsluhöfundar telja að þörf verði fyrir fjármögnun umfram það sem hið opinbera hefur tök á að leggja til þar sem líklegt sé að hægi á vexti þjóðarframleiðslu næstu misserin. Aukning fjármagns til háskólastigsins og nýjar fjármögnunarleiðir verði því meginviðfangsefni stefnumótunar fyrir æðri menntun á Íslandi. Þetta sé verulega viðkvæmt pólitískt viðfangsefni þar sem það feli líklega í sér að nauðsyn þess að víkja frá hinu rótgróna viðhorfi að háskólamenntun sé réttur allra sem þess óska og skilgreina hana þess í stað sem sérstakan ávinning þeirra sem hennar njóta. Hjá þessari umfjöllun verði ekki komist þar sem skólagjöld hafi þegar verið tekin upp við einkareknu háskólana. Kostnaðarþátttaka nemenda á háskólastigi sé þannig þegar fyrir hendi og svo sé einnig í öðrum hlutum menntakerfisins eins og t.d. í leikskólum og í fullorðinsfræðslu. Sérfræðingar OECD fara lofsamlegum orðum um námslánakerfið á Íslandi og hvernig það hefur stuðlað að jafnrétti til náms. Þeir segja þó mikilvægt að leggja áherslu á jafnræði nemenda, þ.e. að gæði þeirrar menntunar sem þeir njóta séu mikil og skili sér í tækifærum á vinnumarkaði. Þá er bent á að krafan um gæðatryggingu háskólastofnana hljóti að leiða af auknu sjálfstæði þeirra. Uppbygging gæðakerfa og þróun nýrra viðhorfa í gæðamálum er talið vera eitt meginviðfangsefni íslenska háskólakerfisins á næstunni eins og stefnt er að með nýjum lögum um háskóla. Skýrsla OECD er birt á vef menntamálaráðuneytisins. Menntamálaráðneytið efnir til málþings um skýrsluna þann 8. september nk. þar sem sérfræðingur OECD mun skýra niðurstöður hennar og fulltrúar menntamálaráðuneytis, háskóla, atvinnulífs og nemenda fjalla um þýðingu hennar fyrir stefnu stjórnvalda og starf háskóla.
Fréttir Innlent Skóla - og menntamál Stj.mál Mest lesið Vaktin: Bílaplanið þakið hrauni Innlent Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Innlent Jafnast ekki út að vera með annan fótinn í hrauni og hinn í ís Innlent Segir notkun eldflaugarinnar fela í sér stigmögnun átaka Erlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Stöðug virkni í nótt og og litlar breytingar Innlent Bættu krakkpípu við styttu Nínu Sæmundsson í Los Angeles Erlent Hótaði heimilismönnum með skærum Innlent Pam Bondi kemur í stað Matt Gaetz Erlent Gætu kosið strategískt þegar svo margir flokkar eru á mörkunum Innlent Fleiri fréttir Jafnast ekki út að vera með annan fótinn í hrauni og hinn í ís Stöðug virkni í nótt og og litlar breytingar Hótaði heimilismönnum með skærum Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Gætu kosið strategískt þegar svo margir flokkar eru á mörkunum Funda áfram hjá sáttasemjara á morgun „Fólki er frekar misboðið“ Gosið gætið varað í nokkrar vikur Endalok goshrinunnar teygist inn á mitt næsta ár Bílaplan á bólakafi, könnun og frambjóðanda misboðið Höfðu ekki áhyggjur af lóninu sjálfu Skilorðsbundinn dómur yfir strætóbílstjóra staðfestur Veit ekki hver getur tekið við gögnunum Refsing Jaguars þyngd verulega Sjálfstæðisflokkur og Miðflokkur takist á í bergmálshelli Samið um sjálfstæða leikskóla í Reykjavík Vilja byggja vísindasetur fyrir almenning í Háskólabíói Útlit fyrir að varnir Bláa lónsins haldi Hart tekist á um fyrirætlanir Heidelberg í Þorlákshöfn Bein útsending: Hver er sýn flokkanna á lífskjör eldra fólks? Verkföll boðuð í fjórum grunnskólum í janúar „Þetta var bara besta stund kosningabaráttunnar til þessa“ Komust langt að gosinu því það gleymdist að loka veginum Nýsköpun eða „rándýr aðgangur“?: 300.000 króna heilskimun aftur á boðstólnum Telur Bláa lónið öruggt vegna varnargarðanna Káfaði á konu á salerni skemmtistaðar Segir komið fram við sig eins og glæpamann fyrir að vilja vera heima í Grindavík „Ekki rólegur með hraunið ofan á“ Samfylkingin bætir við sig í fyrsta sinn síðan í maí og Píratar úti Varar við sprengjum á svæðinu við gosstöðvarnar Sjá meira