Óskhyggja eða breyttar forsendur? 15. júlí 2004 00:01 Stjórnvöldum hefur gengið illa að haga rekstri sínum eftir fjárlögum síðustu ár. Útgjöldin hafa orðið mun meiri en stefnt var að við samþykkt fjárlaga. Á móti hafa tekjur reynst vanáætlaðar þó það hafi ekki dugað til að vega upp útgjaldaaukninguna. Þetta þýðir þó ekki að útgjöldin hafi verið umfram fjárheimildir sem þessu nemur enda hækka þær iðulega á fjáraukalögum á haustin. Þetta hefur orðið til þess að stjórnarandstaðan gagnrýnir stjórnarliðið fyrir að afgreiða fjárlög sem eiga minna skylt við ábyrga fjármálastjórn en óskhyggju og jafnvel blekkingaleik. Ríkisendurskoðun hefur sagt að allt of margir fjárlagaliðir fari "ár eftir ár fram úr þeim fjárheimildum sem starfseminni voru ætlaðar í fjárlögum". Stofnunin vísar jafnframt til þess í nýrri skýrslu sinni að í nágrannalöndum séu "fjárlög virt og það heyrir til undantekninga að stofnanir fari fram úr fjárheimildum". Þetta eigi ekki við hér enda hafi 40 prósent ríkisstofnana eytt meira en sem nam fjárheimildum á fjárlögum síðasta árs. Fjárlögin blekkingaleikur Jón Bjarnason, fulltrúi Vinstri-grænna í fjárlaganefnd Alþingis, segir stjórnvöld hafa lagt meira upp úr útliti fjárlaganna en innihaldi við gerð þeirra. "Það hefur verið lagt upp úr með að sýna sem mestan tekjuafgang af fjárlögum þegar þau hafa verið lögð fram og samþykkt. Það hefur oft á tíðum verið bókhaldslegur blekkingaleikur. Fyrst og fremst hafa gjöld verið vanáætluð. Þó svo það hafi legið fyrir upplýsingar um að svo væri hefur ekki verið tekið tillit til þess," segir Jón. Jón nefnir sem dæmi að fulltrúar framhaldsskólanna hafi bent rækilega á það við fjárlagagerðina að skólunum væri ætlað alltof lítið fjármagn miðað við þau verkefni sem þeir ættu að inna af hendi. Skólarnir hafi því lent í miklum vanda við að standa undir skyldum og orðið að velja milli þess að fara fram úr fjárlögum eða brjóta gegn lögum sem kveða á um hlutverk þeirra. Eðlilegt að forsendur breytist "Við verðum að hafa í huga að hér er mikill hagvöxtur og allt á fleygiferð í efnahagslífi landsins. Það er mikið um að vera í hagkerfinu og eðlilegt að forsendur fjárlaga breytist á þeim tíma," segir Birkir Jón Jónsson, fulltrúi Framsóknarflokks í fjárlaganefnd, um það hvernig fjárlögin hafa ekki gengið eftir. "Það er ekki alltaf hægt að sjá fyrir alla útgjaldaliði. Við mætum þeim óvæntu þörfum í fjáraukalögum hverju sinni." Stjórnarandstaðan hefur haldið því fram að margar viðbæturnar í fjáraukalögum séu alls ekki svo óvæntar. Sum útgjöldin hafi verið fyrirséð við fjárlagagerðina en ekki sett inn vegna þess að þá hefðu fjárlögin ekki litið jafn vel út. "Það kæmi mönnum í koll síðar meir ef svo væri raunin. Við afgreiðum fjárlögin í góðri trú," svarar Birkir því. Auknar heimildir ekki framúrkeyrsla Baldur Guðlaugsson, ráðuneytisstjóri í fjármálaráðuneytinu, segir að gera verði greinarmun á útgjöldum umfram fjárheimildir fjárlaga og endanlegar fjárheimildir sem eru samþykktar í fjáraukalögum. Hann bendir á að þó Ríkisendurskoðun bendi á að útgjöld ríkissjóðs hafi orðið fjórtán milljörðum meiri en stefnt var að segi það ekki alla söguna. "Þetta snýst ekki um óheimil útgjöld," segir hann og bendir á að heimild hafi fengist fyrir auknum útgjöldum í fjáraukalögum. Hamfarir, dómar og kjarasamningar sem auka útgjöld meira en búist var við geta breytt forsendum fjárlaga segir Baldur og segir að við því verði að bregðast með fjáraukalögum eins og kveðið sé á um í fjárreiðulögum. Í fyrra hafi útgjöld til dæmis aukist vegna öryrkjadómsins síðari og aukinna vegaframkvæmda í atvinnu- og byggðaátaki. Heimilda hafi verið aflað fyrir hvoru tveggja. Innlent Stj.mál Mest lesið „Ef hann hefði verið einn þá hefði þetta getað farið miklu verr“ Innlent Af hverju er barnið mitt alltaf að segja Skibidi toilet? Innlent Sneri aftur á vettvang banatilræðisins Erlent „Þegar hægrið fær að ráða ferðinni óheft og án alls taumhalds fer illa“ Innlent Mótmælendur hindruðu för lögreglubíls í forgangsakstri Innlent Fagna löngu tímabærri breytingu Innlent Vilhjálmur Hjálmarsson kjörinn varaformaður ÖBÍ Innlent Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Innlent Bátarnir frá eldgosinu í Vestmannaeyjum málaðir á vita Innlent Tveir reyndust í skotti bíls Innlent Fleiri fréttir Vilhjálmur Hjálmarsson kjörinn varaformaður ÖBÍ „Ef hann hefði verið einn þá hefði þetta getað farið miklu verr“ Bátarnir frá eldgosinu í Vestmannaeyjum málaðir á vita Af hverju er barnið mitt alltaf að segja Skibidi toilet? „Þegar hægrið fær að ráða ferðinni óheft og án alls taumhalds fer illa“ Fagna löngu tímabærri breytingu Átök í miðausturlöndum, ný forysta VG og mállýska unga fólksins Mótmælendur hindruðu för lögreglubíls í forgangsakstri Svandís og Guðmundur Ingi nýir leiðtogar Vinstri grænna Málningu kastað og ryskingar við sendiráðið Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Biskup Íslands predikar í Vík á 90 ára afmæli kirkjunnar Erfitt að setja tölu á hve margir vilji stjórnarslit Harður þriggja bíla árekstur á Suðurlandsvegi Landsfundur ræðir stjórnarslit og nýjum reglum um blóðgjöf fagnað Tveir stórir skjálftar í Bárðarbunguöskjunni Ríkisstjórnarflokkarnir mælast með tuttugu prósenta fylgi Þorgerður Katrín: Enginn ráðskonurass undir fólki í Viðreisn Tveir reyndust í skotti bíls Mannekla bindur hendur héraðssaksóknara í samráðsmáli Kertavaka til minningar um konur sem hafa dáið vegna kynbundins ofbeldis Munu hlýða kröfu landsfundar verði tillaga um stjórnarslit samþykkt Munu ekki láta af herferð vegna launaþjófnaðarins Orlof húsmæðra: Barn síns tíma eða liður í jafnrétti? Ákveðinn hópur hafi unnið að niðurstöðunni undir yfirborðinu „Öllum ljóst að Ölfusárbrú verði að rísa“ Loksins mega hommar gefa blóð Blóðgjöf samkynhneigðra karla leyfð og ósáttar húsmæður Fimm bíla árekstur á Vesturlandsvegi Nefndin deili ekki við þá sem gagnrýna hana á „mis málefnalegan hátt“ Sjá meira
Stjórnvöldum hefur gengið illa að haga rekstri sínum eftir fjárlögum síðustu ár. Útgjöldin hafa orðið mun meiri en stefnt var að við samþykkt fjárlaga. Á móti hafa tekjur reynst vanáætlaðar þó það hafi ekki dugað til að vega upp útgjaldaaukninguna. Þetta þýðir þó ekki að útgjöldin hafi verið umfram fjárheimildir sem þessu nemur enda hækka þær iðulega á fjáraukalögum á haustin. Þetta hefur orðið til þess að stjórnarandstaðan gagnrýnir stjórnarliðið fyrir að afgreiða fjárlög sem eiga minna skylt við ábyrga fjármálastjórn en óskhyggju og jafnvel blekkingaleik. Ríkisendurskoðun hefur sagt að allt of margir fjárlagaliðir fari "ár eftir ár fram úr þeim fjárheimildum sem starfseminni voru ætlaðar í fjárlögum". Stofnunin vísar jafnframt til þess í nýrri skýrslu sinni að í nágrannalöndum séu "fjárlög virt og það heyrir til undantekninga að stofnanir fari fram úr fjárheimildum". Þetta eigi ekki við hér enda hafi 40 prósent ríkisstofnana eytt meira en sem nam fjárheimildum á fjárlögum síðasta árs. Fjárlögin blekkingaleikur Jón Bjarnason, fulltrúi Vinstri-grænna í fjárlaganefnd Alþingis, segir stjórnvöld hafa lagt meira upp úr útliti fjárlaganna en innihaldi við gerð þeirra. "Það hefur verið lagt upp úr með að sýna sem mestan tekjuafgang af fjárlögum þegar þau hafa verið lögð fram og samþykkt. Það hefur oft á tíðum verið bókhaldslegur blekkingaleikur. Fyrst og fremst hafa gjöld verið vanáætluð. Þó svo það hafi legið fyrir upplýsingar um að svo væri hefur ekki verið tekið tillit til þess," segir Jón. Jón nefnir sem dæmi að fulltrúar framhaldsskólanna hafi bent rækilega á það við fjárlagagerðina að skólunum væri ætlað alltof lítið fjármagn miðað við þau verkefni sem þeir ættu að inna af hendi. Skólarnir hafi því lent í miklum vanda við að standa undir skyldum og orðið að velja milli þess að fara fram úr fjárlögum eða brjóta gegn lögum sem kveða á um hlutverk þeirra. Eðlilegt að forsendur breytist "Við verðum að hafa í huga að hér er mikill hagvöxtur og allt á fleygiferð í efnahagslífi landsins. Það er mikið um að vera í hagkerfinu og eðlilegt að forsendur fjárlaga breytist á þeim tíma," segir Birkir Jón Jónsson, fulltrúi Framsóknarflokks í fjárlaganefnd, um það hvernig fjárlögin hafa ekki gengið eftir. "Það er ekki alltaf hægt að sjá fyrir alla útgjaldaliði. Við mætum þeim óvæntu þörfum í fjáraukalögum hverju sinni." Stjórnarandstaðan hefur haldið því fram að margar viðbæturnar í fjáraukalögum séu alls ekki svo óvæntar. Sum útgjöldin hafi verið fyrirséð við fjárlagagerðina en ekki sett inn vegna þess að þá hefðu fjárlögin ekki litið jafn vel út. "Það kæmi mönnum í koll síðar meir ef svo væri raunin. Við afgreiðum fjárlögin í góðri trú," svarar Birkir því. Auknar heimildir ekki framúrkeyrsla Baldur Guðlaugsson, ráðuneytisstjóri í fjármálaráðuneytinu, segir að gera verði greinarmun á útgjöldum umfram fjárheimildir fjárlaga og endanlegar fjárheimildir sem eru samþykktar í fjáraukalögum. Hann bendir á að þó Ríkisendurskoðun bendi á að útgjöld ríkissjóðs hafi orðið fjórtán milljörðum meiri en stefnt var að segi það ekki alla söguna. "Þetta snýst ekki um óheimil útgjöld," segir hann og bendir á að heimild hafi fengist fyrir auknum útgjöldum í fjáraukalögum. Hamfarir, dómar og kjarasamningar sem auka útgjöld meira en búist var við geta breytt forsendum fjárlaga segir Baldur og segir að við því verði að bregðast með fjáraukalögum eins og kveðið sé á um í fjárreiðulögum. Í fyrra hafi útgjöld til dæmis aukist vegna öryrkjadómsins síðari og aukinna vegaframkvæmda í atvinnu- og byggðaátaki. Heimilda hafi verið aflað fyrir hvoru tveggja.
Innlent Stj.mál Mest lesið „Ef hann hefði verið einn þá hefði þetta getað farið miklu verr“ Innlent Af hverju er barnið mitt alltaf að segja Skibidi toilet? Innlent Sneri aftur á vettvang banatilræðisins Erlent „Þegar hægrið fær að ráða ferðinni óheft og án alls taumhalds fer illa“ Innlent Mótmælendur hindruðu för lögreglubíls í forgangsakstri Innlent Fagna löngu tímabærri breytingu Innlent Vilhjálmur Hjálmarsson kjörinn varaformaður ÖBÍ Innlent Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Innlent Bátarnir frá eldgosinu í Vestmannaeyjum málaðir á vita Innlent Tveir reyndust í skotti bíls Innlent Fleiri fréttir Vilhjálmur Hjálmarsson kjörinn varaformaður ÖBÍ „Ef hann hefði verið einn þá hefði þetta getað farið miklu verr“ Bátarnir frá eldgosinu í Vestmannaeyjum málaðir á vita Af hverju er barnið mitt alltaf að segja Skibidi toilet? „Þegar hægrið fær að ráða ferðinni óheft og án alls taumhalds fer illa“ Fagna löngu tímabærri breytingu Átök í miðausturlöndum, ný forysta VG og mállýska unga fólksins Mótmælendur hindruðu för lögreglubíls í forgangsakstri Svandís og Guðmundur Ingi nýir leiðtogar Vinstri grænna Málningu kastað og ryskingar við sendiráðið Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Biskup Íslands predikar í Vík á 90 ára afmæli kirkjunnar Erfitt að setja tölu á hve margir vilji stjórnarslit Harður þriggja bíla árekstur á Suðurlandsvegi Landsfundur ræðir stjórnarslit og nýjum reglum um blóðgjöf fagnað Tveir stórir skjálftar í Bárðarbunguöskjunni Ríkisstjórnarflokkarnir mælast með tuttugu prósenta fylgi Þorgerður Katrín: Enginn ráðskonurass undir fólki í Viðreisn Tveir reyndust í skotti bíls Mannekla bindur hendur héraðssaksóknara í samráðsmáli Kertavaka til minningar um konur sem hafa dáið vegna kynbundins ofbeldis Munu hlýða kröfu landsfundar verði tillaga um stjórnarslit samþykkt Munu ekki láta af herferð vegna launaþjófnaðarins Orlof húsmæðra: Barn síns tíma eða liður í jafnrétti? Ákveðinn hópur hafi unnið að niðurstöðunni undir yfirborðinu „Öllum ljóst að Ölfusárbrú verði að rísa“ Loksins mega hommar gefa blóð Blóðgjöf samkynhneigðra karla leyfð og ósáttar húsmæður Fimm bíla árekstur á Vesturlandsvegi Nefndin deili ekki við þá sem gagnrýna hana á „mis málefnalegan hátt“ Sjá meira