Afleiðingar heimilisofbeldis og hvernig ofbeldismenn nota “kerfið” til að halda áfram ofbeldi Líf Steinunn Lárusdóttir skrifar 10. febrúar 2025 22:01 Heimilisofbeldi er ekki aðeins líkamlegt ofbeldi, heldur líka andlegt, tilfinningalegt og fjárhagslegt. Afleiðingar þess eru djúpstæðar og geta haft langvarandi áhrif á þolendur, sérstaklega börn sem alast upp við ótta og óöryggi. Þegar kona sleppur úr ofbeldissambandi er það þó oft aðeins upphaf nýrrar baráttu, því ofbeldismaðurinn notar gjarnan lagalegt og kerfisbundið vald til að halda áfram ógnarstjórninni. Afleiðingar heimilisofbeldis Þolendur heimilisofbeldis glíma við fjölda afleiðinga, bæði líkamlega og andlega. Þeir geta þróað með sér kvíða, þunglyndi, áfallastreituröskun og jafnvel sjálfsvígshugsanir. Börn sem verða vitni að ofbeldi eru í aukinni hættu á að þróa með sér hegðunarvanda, námsörðugleika og að endurtaka mynstur ofbeldis í sínum samböndum síðar á lífsleiðinni. En þó að konunni takist að sleppa frá ofbeldismanninum, er það ekki alltaf endirinn á ofbeldinu. Þvert á móti getur ofbeldismaðurinn haldið áfram að beita konuna ofbeldi, en nú í gegnum kerfið. Kerfisbundnar ofsóknir og valdbeiting eftir flótta Margar konur sem flýja ofbeldissamband upplifa að ofbeldið heldur áfram með nýjum hætti. Ofbeldismenn beita oft eftirtöldum aðferðum til að viðhalda stjórn sinni: 1.Dómskerfið og forræðisdeilur Ofbeldismenn nota oft forræðis- og umgengnismál til að halda áfram að stjórna fyrrverandi maka sínum. Þeir draga konur í langdregnar og kostnaðarsamar forræðisdeilur. Markmiðið er ekki velferð barnanna heldur að refsa konunni fyrir að hafa farið. Þeir krefjast jafnvel umgengni eingöngu til að viðhalda valdi yfir henni og neyða hana í áframhaldandi samskipti. Í sumum tilfellum veit ofbeldismaðurinn það að börnin eru það sem konan lifir fyrir og að ná börnunum af henni væri hin fullkomna hefnd. Því miður virðist þetta ekki vera af væntumþyggju föður til barnanna í öllum tilfellum. Algengt er að ofbeldismaðurinn sé búinn að hóta þessu áður en konan nær að flýja frá honum. 2.Fjárhagsleg stjórnun Ef ofbeldismaðurinn hafði yfirráð yfir fjárhagnum í sambandinu, getur hann haldið því áfram eftir sambandsslit með því að draga skilnaðarmál á langinn, neita að greiða meðlag eða halda eignum frá konunni. 3.Ósannindi og ásakanir Margar konur lenda í því að ofbeldismaðurinn snýr sannleikanum gegn þeim og gerir sig að „fórnarlambinu“. Hann getur reynt að fá hana úrskurðaða geðveika með aðstoð matsmanns foreldrahæfnis, sem notar meðal annars úrelt sálfræðipróf, sem er vitað að kemur mjög illa út fyrir mæður sem hafa verið beittar ofbeldi og eru einnig með ADHD. Þetta gera ofbeldis mennirnir til að draga úr trúverðugleika konunnar í forræðismálum. Í sumum tilvikum tekst þeim að sannfæra samfélagið eða jafnvel kerfið um að það sé konan sem sé vandamálið. 4.Lögreglan og stofnanir Þrátt fyrir góðan ásetning getur kerfið stundum ómeðvitað unnið með ofbeldismanninum. Ef lögreglan eða barnavernd lítur á ágreining sem „foreldra deilur“ frekar en áframhaldandi ofbeldi, getur það veikt stöðu konunnar. Jafnvel dómstólar geta litið á hana sem „óvinveitta foreldrið“ ef hún reynir að vernda börnin gegn ofbeldi föður. Hvað er til ráða? Til að vernda þolendur þarf kerfið að viðurkenna hvernig ofbeldi getur haldið áfram í gegnum lög og stofnanir. Það þarf: •Betri fræðslu fyrir dómara, lögreglu og barnavernd þannig að þeir greini muninn á raunverulegum foreldradeilum og áframhaldandi heimilisofbeldi. •Skýrar reglur sem tryggja að ofbeldismenn geti ekki misnotað dómstóla og barnaverndarkerfið til að viðhalda stjórn. Einnig að dómstólar fari eftir þeim barnaverndarlögum sem til eru og að dómarar og aðrir embættismenn vinni vinnuna sína og lesi öll þau gögn sem lögð eru fram. •Aukna fjárhagslega aðstoð við konur sem flýja, svo þær geti staðið á eigin fótum án þess að vera háðar gerandanum. Að sleppa frá ofbeldi ætti að marka upphaf nýs lífs, ekki nýja martröð. Það er á ábyrgð samfélagsins að tryggja að þolendur fái raunverulegt frelsi, ekki bara nýtt form kúgunar. Höfundur er fórnarlamb heimilisofbeldis. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heimilisofbeldi Mest lesið Halldór 19.04.2025 Halldór Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun „Bíddu, varst þú ekki að biðja um þessa greiðslu?“ Heiðrún Jónsdóttir Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson Skoðun Kristján á Sprengisandi lendir í ágjöf Björn Ólafsson Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon Skoðun Ef það líkist þjóðarmorði – þá er það þjóðarmorð! Ólafur Ingólfsson Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson Skoðun Skoðun Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Kristján á Sprengisandi lendir í ágjöf Björn Ólafsson skrifar Skoðun Unglingar eiga skilið heildstætt mat frá framhaldsskólum Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon skrifar Skoðun Jafnlaunavottun - „Hverjir græða á jafnlaunavottun“ Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri sem fáir eru að ræða? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig húsnæðismarkað vill Viðskiptaráð? skrifar Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun Öll endurhæfing er í eðli sínu starfsendurhæfing Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun „Bíddu, varst þú ekki að biðja um þessa greiðslu?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Rétta leiðin til endurreisnar menntakerfisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Tvær dætur á Gaza - páskahugvekja Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ef það líkist þjóðarmorði – þá er það þjóðarmorð! Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Vinnustaðir fatlaðs fólks Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Þjónustustefna sveitarfélaga: Formsatriði eða mikilvægt stjórntæki? Jón Hrói Finnsson skrifar Skoðun Blóð, sviti og tár Jökull Jörgensen skrifar Skoðun Ertu knúin/n fram af verðugleika eða óverðugleika? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Er hægt að stjórna bæjarfélagi með óskhyggju? Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun Styrkleikar barna geta legið í öðru en að fá hæstu einkunnir Anna Maria Jónsdóttir skrifar Skoðun Listin við að fara sér hægt Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Kosningar í stjórn Visku: Þitt atkvæði skiptir máli! Eydís Inga Valsdóttir skrifar Sjá meira
Heimilisofbeldi er ekki aðeins líkamlegt ofbeldi, heldur líka andlegt, tilfinningalegt og fjárhagslegt. Afleiðingar þess eru djúpstæðar og geta haft langvarandi áhrif á þolendur, sérstaklega börn sem alast upp við ótta og óöryggi. Þegar kona sleppur úr ofbeldissambandi er það þó oft aðeins upphaf nýrrar baráttu, því ofbeldismaðurinn notar gjarnan lagalegt og kerfisbundið vald til að halda áfram ógnarstjórninni. Afleiðingar heimilisofbeldis Þolendur heimilisofbeldis glíma við fjölda afleiðinga, bæði líkamlega og andlega. Þeir geta þróað með sér kvíða, þunglyndi, áfallastreituröskun og jafnvel sjálfsvígshugsanir. Börn sem verða vitni að ofbeldi eru í aukinni hættu á að þróa með sér hegðunarvanda, námsörðugleika og að endurtaka mynstur ofbeldis í sínum samböndum síðar á lífsleiðinni. En þó að konunni takist að sleppa frá ofbeldismanninum, er það ekki alltaf endirinn á ofbeldinu. Þvert á móti getur ofbeldismaðurinn haldið áfram að beita konuna ofbeldi, en nú í gegnum kerfið. Kerfisbundnar ofsóknir og valdbeiting eftir flótta Margar konur sem flýja ofbeldissamband upplifa að ofbeldið heldur áfram með nýjum hætti. Ofbeldismenn beita oft eftirtöldum aðferðum til að viðhalda stjórn sinni: 1.Dómskerfið og forræðisdeilur Ofbeldismenn nota oft forræðis- og umgengnismál til að halda áfram að stjórna fyrrverandi maka sínum. Þeir draga konur í langdregnar og kostnaðarsamar forræðisdeilur. Markmiðið er ekki velferð barnanna heldur að refsa konunni fyrir að hafa farið. Þeir krefjast jafnvel umgengni eingöngu til að viðhalda valdi yfir henni og neyða hana í áframhaldandi samskipti. Í sumum tilfellum veit ofbeldismaðurinn það að börnin eru það sem konan lifir fyrir og að ná börnunum af henni væri hin fullkomna hefnd. Því miður virðist þetta ekki vera af væntumþyggju föður til barnanna í öllum tilfellum. Algengt er að ofbeldismaðurinn sé búinn að hóta þessu áður en konan nær að flýja frá honum. 2.Fjárhagsleg stjórnun Ef ofbeldismaðurinn hafði yfirráð yfir fjárhagnum í sambandinu, getur hann haldið því áfram eftir sambandsslit með því að draga skilnaðarmál á langinn, neita að greiða meðlag eða halda eignum frá konunni. 3.Ósannindi og ásakanir Margar konur lenda í því að ofbeldismaðurinn snýr sannleikanum gegn þeim og gerir sig að „fórnarlambinu“. Hann getur reynt að fá hana úrskurðaða geðveika með aðstoð matsmanns foreldrahæfnis, sem notar meðal annars úrelt sálfræðipróf, sem er vitað að kemur mjög illa út fyrir mæður sem hafa verið beittar ofbeldi og eru einnig með ADHD. Þetta gera ofbeldis mennirnir til að draga úr trúverðugleika konunnar í forræðismálum. Í sumum tilvikum tekst þeim að sannfæra samfélagið eða jafnvel kerfið um að það sé konan sem sé vandamálið. 4.Lögreglan og stofnanir Þrátt fyrir góðan ásetning getur kerfið stundum ómeðvitað unnið með ofbeldismanninum. Ef lögreglan eða barnavernd lítur á ágreining sem „foreldra deilur“ frekar en áframhaldandi ofbeldi, getur það veikt stöðu konunnar. Jafnvel dómstólar geta litið á hana sem „óvinveitta foreldrið“ ef hún reynir að vernda börnin gegn ofbeldi föður. Hvað er til ráða? Til að vernda þolendur þarf kerfið að viðurkenna hvernig ofbeldi getur haldið áfram í gegnum lög og stofnanir. Það þarf: •Betri fræðslu fyrir dómara, lögreglu og barnavernd þannig að þeir greini muninn á raunverulegum foreldradeilum og áframhaldandi heimilisofbeldi. •Skýrar reglur sem tryggja að ofbeldismenn geti ekki misnotað dómstóla og barnaverndarkerfið til að viðhalda stjórn. Einnig að dómstólar fari eftir þeim barnaverndarlögum sem til eru og að dómarar og aðrir embættismenn vinni vinnuna sína og lesi öll þau gögn sem lögð eru fram. •Aukna fjárhagslega aðstoð við konur sem flýja, svo þær geti staðið á eigin fótum án þess að vera háðar gerandanum. Að sleppa frá ofbeldi ætti að marka upphaf nýs lífs, ekki nýja martröð. Það er á ábyrgð samfélagsins að tryggja að þolendur fái raunverulegt frelsi, ekki bara nýtt form kúgunar. Höfundur er fórnarlamb heimilisofbeldis.
Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun
Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson Skoðun
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar
Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Þjónustustefna sveitarfélaga: Formsatriði eða mikilvægt stjórntæki? Jón Hrói Finnsson skrifar
Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun
Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson Skoðun