Yazan Tamimi – spegill á sjálfsmynd þjóðar Sema Erla Serdaroglu skrifar 17. september 2024 10:00 Það má segja að sjálfsmynd þjóðar endurspeglist í því hvernig ríkisvaldið kemur fram við fólk sem er í verstu stöðunni til þess að verjast hvers konar ofbeldi og misnotkun og svara fyrir sig þegar brotið er á þeim. Þannig speglast sjálfsmynd Íslendinga meðal annars í móttöku og framkomu gagnvart fólki á flótta. Í speglinum er Yazan Tamimi. Haustið 2017 stóð til að brottvísa tveimur ungum stúlkum á flótta, Hanyie og Mary, frá Íslandi á grundvelli Dyflinarreglugerðarinnar. Almenningi og þingheim misbauð þau örlög stúlknanna, mikil umræða fór fram í samfélaginu og á Alþingi og svo fór að þann 26. september það ár mælti Katrín Jakobsdóttir, formaður Vinstri grænna, fyrir bráðabirgðafrumvarpi um breytingar á lögum að útlendingamálum til þess að stöðva þá brottvísun. Þarna dró íslenskt samfélag og þingheimur mörkin. Við sem þjóð komum ekki svona illa fram við börn á flótta. Formenn allra flokka á þingi, að frátöldum Bjarna Benediktssyni, formanni Sjálfstæðisflokksins, voru flutningsmenn með frumvarpinu, sem var samþykkt og leiddi til þess að auk Hanyie og Mary fengu tugir flóttabarna vernd á Íslandi. Stuttu seinna var fyrsta ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins, Vinstri grænna og Framsóknarflokksins mynduð og Katrín Jakobsdóttir varð forsætisráðherra þann 30. nóvember 2017, og alla tíð síðan þá hafa mörkin verið að færast til. Síðustu sjö ár hafa íslensk stjórnvöld innleitt harðlínustefnu í málefnum fólks á flótta sem felur fyrst og fremst í sér að takmarka verulega fjölda þeirra sem fá alþjóðlega vernd á Íslandi, skerða mannréttindi flóttafólks til muna og bjóða því upp á óásættanlegar aðstæður. Vernd fyrir flóttafólk hefur að mestu verið fyrir útvalda hópa sem teljast ásættanlegir hverju sinni fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Fjöldi þeirra sem tilheyra ekki þeim hópi en fá vernd er mjög lítill. Við erum reglulega minnt á það að mörkin séu að færast til. Síðustu ár hafa reglulega komið upp mál þar sem almenningi hefur misboðið meðferðin á flóttafólki og þingheimur hefur að hluta til tekið undir. Það varð meðal annars til þess að árið 2019 setti/breytti Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, þáverandi dómsmálaráðherra, reglugerð um málefni útlendinga. Hið sama gerði síðan Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, þáverandi dómsmálaráðherra, árið 2020. Báðar breytingarnar snéru að alþjóðlegri vernd barna á flótta. Síðan þá hefur meðferð íslenskra stjórnvalda á flóttafólki versnað til muna og erfiðum málum fjölgað. Ríkisofbeldi í garð flóttafólks hefur aukist á sama tíma og málsvörum flóttafólks fer fækkandi, í samfélaginu og á Alþingi. Nokkuð langt er síðan fjöldi fólks hætti að skipta sér af, fór að líta undan í meðvirkni og samþykkja hegðun íslenskra stjórnvalda í garð fólks sem getur illa varist árásum og ofbeldi yfirvalda. Svo vel hefur ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur og síðar ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar tekist að afmennska fólk á flótta. Rétt eins og haustið 2017 stöndum við sem samfélag á ákveðnum tímamótum. Mörkin sem sett voru þá eru löngu horfin. Síðustu mánuði hafa íslensk stjórnvöld undirbúið og hótað brottvísun Yazan Tamimi, 11 ára langveiks barns frá Palestínu, þrátt fyrir að öll séu meðvituð um þær lífshættulegu afleiðingar sem brottvísun hefur á Yazan. Afleiðingar sem munu bókstaflega stytta líf barns. Lítið hefur farið fyrir gagnrýni á þessa hrottalegu meðferð á flóttabarni á Alþingi. Hún hefur að mestu verið bundin við einn flokk. Það er þróun sem ætti að hræða okkur öll. Ofbeldi ríkisstjórnar Íslands gegn flóttafólki endurspeglaðist í áður óséðri illsku þegar lögreglan fór inn á hjúkrunar- og endurhæfingardeild fyrir langveik og fötluð börn aðfaranótt þriðjudagsins 16. september í þeim tilgangi að fremja grimmdarverk í skjóli nætur. Yazan var vakinn og þvingaður upp á Keflavíkurflugvöll þar sem hann og fjölskylda hans var frelsissvipt í átta klukkustundir og beið brottvísunar. Komið var í veg fyrir brottvísun Yazan í þetta skiptið. Þökk sé almenningi í landinu, ekki ráðherrum í ríkisstjórn Íslands. Þeir voru búnir að hafa um sex mánuði til þess að stöðva þessa brottvísun. Sú atburðarás sem fór fram í nótt og í morgun átti aldrei að fara af stað. Líkamlegar, andlegar og sálrænar afleiðingar af þessari meðferð stjórnvalda munu fylgja Yazan og fjölskyldu um ókomna tíð. Við verðum að spyrja okkur, sem einstaklingar og sem hluti af samfélagi, hvernig þetta gat gerst. Svona eigum við ekki að koma fram við börn á flótta og við verðum að spyrja okkur hvers vegna mörkin séu búin að færast svona rosalega mikið til og hvaða ábyrgð hvert og eitt okkar ber. Það á sérstaklega við um valdahafa sem hafa setið aðgerðalausir hjá og mótmæla ekki lengur ómanneskjulegri meðferð íslenskra stjórnvalda á flóttafólki. Sjálfsmynd Íslendinga er brotin í dag. Eina spurningin sem stendur eftir er hvort það verði hægt að líma hana saman. Hvort það sé aftur snúið. Svarið er Yazan Tamimi. Örlög hans eru spegill á sjálfsmynd íslensku þjóðarinnar. Höfundur er formaður Solaris – hjálparsamtaka fyrir hælisleitendur og flóttafólk á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mál Yazans Sema Erla Serdar Mest lesið Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Hingað og ekki lengra Þorbjörg Þorvaldsdóttir Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir Skoðun Ég skil ekki Ævar Þór Benediktsson Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Vernd náttúrunnar er ákvörðun Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Hver er okkar ábyrgð á ofbeldi meðal barna Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Er verkalýðsbarátta á Íslandi að hnigna? Sverrir Fannberg Júlíusson skrifar Skoðun Má ekkert gera fyrir millistéttina? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Milljarðarnir óteljandi og bókun 35 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Háskólinn sveik stúdenta um góðar samgöngur Guðni Thorlacius,Katla Ólafsdóttir skrifar Skoðun „Bara“ kennari Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin slæst við elda: Hvar er Alþingi? Baldur Borgþórsson skrifar Skoðun Yazan Tamimi – spegill á sjálfsmynd þjóðar Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Hvað er niðurskurðarstefna? Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Framtíðin liggur í bættri nýtingu auðlinda Helga Kristín Jóhannsdóttir skrifar Sjá meira
Það má segja að sjálfsmynd þjóðar endurspeglist í því hvernig ríkisvaldið kemur fram við fólk sem er í verstu stöðunni til þess að verjast hvers konar ofbeldi og misnotkun og svara fyrir sig þegar brotið er á þeim. Þannig speglast sjálfsmynd Íslendinga meðal annars í móttöku og framkomu gagnvart fólki á flótta. Í speglinum er Yazan Tamimi. Haustið 2017 stóð til að brottvísa tveimur ungum stúlkum á flótta, Hanyie og Mary, frá Íslandi á grundvelli Dyflinarreglugerðarinnar. Almenningi og þingheim misbauð þau örlög stúlknanna, mikil umræða fór fram í samfélaginu og á Alþingi og svo fór að þann 26. september það ár mælti Katrín Jakobsdóttir, formaður Vinstri grænna, fyrir bráðabirgðafrumvarpi um breytingar á lögum að útlendingamálum til þess að stöðva þá brottvísun. Þarna dró íslenskt samfélag og þingheimur mörkin. Við sem þjóð komum ekki svona illa fram við börn á flótta. Formenn allra flokka á þingi, að frátöldum Bjarna Benediktssyni, formanni Sjálfstæðisflokksins, voru flutningsmenn með frumvarpinu, sem var samþykkt og leiddi til þess að auk Hanyie og Mary fengu tugir flóttabarna vernd á Íslandi. Stuttu seinna var fyrsta ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins, Vinstri grænna og Framsóknarflokksins mynduð og Katrín Jakobsdóttir varð forsætisráðherra þann 30. nóvember 2017, og alla tíð síðan þá hafa mörkin verið að færast til. Síðustu sjö ár hafa íslensk stjórnvöld innleitt harðlínustefnu í málefnum fólks á flótta sem felur fyrst og fremst í sér að takmarka verulega fjölda þeirra sem fá alþjóðlega vernd á Íslandi, skerða mannréttindi flóttafólks til muna og bjóða því upp á óásættanlegar aðstæður. Vernd fyrir flóttafólk hefur að mestu verið fyrir útvalda hópa sem teljast ásættanlegir hverju sinni fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Fjöldi þeirra sem tilheyra ekki þeim hópi en fá vernd er mjög lítill. Við erum reglulega minnt á það að mörkin séu að færast til. Síðustu ár hafa reglulega komið upp mál þar sem almenningi hefur misboðið meðferðin á flóttafólki og þingheimur hefur að hluta til tekið undir. Það varð meðal annars til þess að árið 2019 setti/breytti Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, þáverandi dómsmálaráðherra, reglugerð um málefni útlendinga. Hið sama gerði síðan Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, þáverandi dómsmálaráðherra, árið 2020. Báðar breytingarnar snéru að alþjóðlegri vernd barna á flótta. Síðan þá hefur meðferð íslenskra stjórnvalda á flóttafólki versnað til muna og erfiðum málum fjölgað. Ríkisofbeldi í garð flóttafólks hefur aukist á sama tíma og málsvörum flóttafólks fer fækkandi, í samfélaginu og á Alþingi. Nokkuð langt er síðan fjöldi fólks hætti að skipta sér af, fór að líta undan í meðvirkni og samþykkja hegðun íslenskra stjórnvalda í garð fólks sem getur illa varist árásum og ofbeldi yfirvalda. Svo vel hefur ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur og síðar ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar tekist að afmennska fólk á flótta. Rétt eins og haustið 2017 stöndum við sem samfélag á ákveðnum tímamótum. Mörkin sem sett voru þá eru löngu horfin. Síðustu mánuði hafa íslensk stjórnvöld undirbúið og hótað brottvísun Yazan Tamimi, 11 ára langveiks barns frá Palestínu, þrátt fyrir að öll séu meðvituð um þær lífshættulegu afleiðingar sem brottvísun hefur á Yazan. Afleiðingar sem munu bókstaflega stytta líf barns. Lítið hefur farið fyrir gagnrýni á þessa hrottalegu meðferð á flóttabarni á Alþingi. Hún hefur að mestu verið bundin við einn flokk. Það er þróun sem ætti að hræða okkur öll. Ofbeldi ríkisstjórnar Íslands gegn flóttafólki endurspeglaðist í áður óséðri illsku þegar lögreglan fór inn á hjúkrunar- og endurhæfingardeild fyrir langveik og fötluð börn aðfaranótt þriðjudagsins 16. september í þeim tilgangi að fremja grimmdarverk í skjóli nætur. Yazan var vakinn og þvingaður upp á Keflavíkurflugvöll þar sem hann og fjölskylda hans var frelsissvipt í átta klukkustundir og beið brottvísunar. Komið var í veg fyrir brottvísun Yazan í þetta skiptið. Þökk sé almenningi í landinu, ekki ráðherrum í ríkisstjórn Íslands. Þeir voru búnir að hafa um sex mánuði til þess að stöðva þessa brottvísun. Sú atburðarás sem fór fram í nótt og í morgun átti aldrei að fara af stað. Líkamlegar, andlegar og sálrænar afleiðingar af þessari meðferð stjórnvalda munu fylgja Yazan og fjölskyldu um ókomna tíð. Við verðum að spyrja okkur, sem einstaklingar og sem hluti af samfélagi, hvernig þetta gat gerst. Svona eigum við ekki að koma fram við börn á flótta og við verðum að spyrja okkur hvers vegna mörkin séu búin að færast svona rosalega mikið til og hvaða ábyrgð hvert og eitt okkar ber. Það á sérstaklega við um valdahafa sem hafa setið aðgerðalausir hjá og mótmæla ekki lengur ómanneskjulegri meðferð íslenskra stjórnvalda á flóttafólki. Sjálfsmynd Íslendinga er brotin í dag. Eina spurningin sem stendur eftir er hvort það verði hægt að líma hana saman. Hvort það sé aftur snúið. Svarið er Yazan Tamimi. Örlög hans eru spegill á sjálfsmynd íslensku þjóðarinnar. Höfundur er formaður Solaris – hjálparsamtaka fyrir hælisleitendur og flóttafólk á Íslandi.
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar