Samfélagslegt tap af afnámi tolla Margrét Gísladóttir skrifar 9. ágúst 2024 15:00 Umræða um matvælaverð og myndun þess er stöðugt til umræðu í flestum ef ekki öllum samfélögum. Þegar þrengir að efnahagi heimila leitar fólk ýmissa leiða til að lækka framfærslukostnað og berst þá umræðan oft að tollum. Dæmi um slíkt er hvatning Viðskiptaráðs til íslenskra stjórnvalda um að afnema tolla á innfluttar matvörur, sem birtist á flestum fjölmiðlum í gær. Hér er ekki um nýjan málflutning að ræða en hugmyndir af þessum toga eru hins vegar afar varhugaverðar og oft illa ígrundaðar. Af hverju leggja allar þjóðir á tolla? Tollar sem lagðir eru á matvæli hérlendis, sem og í nær öllum öðrum löndum heims, gegna þeim tilgangi að jafna samkeppnisstöðu innlendrar framleiðslu gagnvart sambærilegum innfluttum matvælum og þannig styðja við fæðuöryggi, fjölbreytt atvinnulíf og byggðafestu og standa við bakið á innlendu vinnuafli. Öll okkar helstu viðskipta- og nágrannalönd beita þessu sama stjórntæki til að vernda sína innanlandsframleiðslu, s.s. Evrópusambandið og Bandaríkin. Í fyrrnefndri tilkynningu Viðskiptaráðs segir m.a. að afnám tolla á matvöru feli í sér samfélagslegan ávinning í formi aukinnar samkeppni, hagkvæmni og verðmætasköpunar. Þessi staðhæfing er nokkuð sérstök í ljósi þess að mönnum greinir ekki á um að án tolla myndi íslensk landbúnaðarframleiðsla dragast saman og einhverjar greinar myndu hreinlega leggjast af. Verðmætasköpunin myndi flytjast úr landi. Ástæðan er sú að án tolla til að jafna stöðu innanlandsframleiðslu gagnvart innfluttum vörum væri ómögulegt fyrir íslenskar landbúnaðarafurðir að keppa í verðum við sambærilegar erlendar landbúnaðarvörur. Framleiðslukostnaður hérlendis er hærri en víða annars staðar sökum m.a. hás launa- og vaxtastigs, smæð markaðarins, hás flutningskostnaðar og mun minni framleiðslueininga en þekkist víða erlendis. Því hefði það miklar afleiðingar fyrir íslenskan landbúnað og íslenskt samfélag ef farið yrði í þá vegferð að gera hlutina með allt öðrum hætti hér en gert er alls staðar í kringum okkur. Samþjöppun á innanlandsframleiðslunni yrði líklega töluverð með tilheyrandi byggðaröskun í sveitum landsins. Þannig myndi afnám tolla bæði hafa neikvæð áhrif á sjálfbærni Íslands þegar kemur að fæðuöryggi sem og byggðafestu og atvinnulíf á landsbyggðinni. Tollvernd rýrnar með hverju árinu Tollar á matvæli virka í flestum tilvikum þannig að annars vegar er greiddur magntollur sem er krónutala á hvert kíló af viðkomandi vöru og hins vegar verðtollur sem er hlutfall af verðmæti vörunnar. Tollarnir hafa hins vegar tekið miklum breytingum í gegnum tíðina – og þá til lækkunar. Þar má nefna að árið 2007 gerði Ísland samning við ESB þar sem bæði magn- og verðtollar á kjöt og kjötafurðir lækkuðu um 40% frá því sem almennt gerist. Síðan þá hefur magntollurinn, þ.e. föst krónutala á hvert kíló, ekki tekið neinum breytingum. Því hefur verðgildi tollanna minnkað með hverju árinu vegna rýrnunar á verðgildi krónunnar. Lítið er rætt um þessa þróun þó hún bíti mjög fyrir íslenska matvælaframleiðslu. Innflutningur eykst ár frá ári á meðan innlend framleiðsla stendur í stað eða dregst saman. Þannig jókst innflutningur á kjöti um 17% milli áranna 2022 og 2023, þar af jókst innflutningur á nautakjöti um heil 48% og hefur aldrei verið meiri. Til viðbótar við þessa sjálfsprottnu þróun sem lítið er rædd hefur tollaumhverfið tekið gjörbreytingum á einungis nokkrum árum. Með samningi Íslands við ESB um viðskipti með landbúnaðarvörur frá 2015, sem kom til framkvæmda 2018, voru tollar felldir niður á flestum unnum matvælum s.s. súkkulaði, pítsum, pasta o.fl. Á sama tíma margfölduðust tollkvótar fyrir landbúnaðarvörur frá ESB, tollkvóti fyrir nautakjöt sjöfaldaðist, fyrir svínakjöt rúmlega þrefaldaðist og rúmlega fimmfaldaðist fyrir alifuglakjöt. Varð snemma ljóst að þessi samningur hallaði mjög á innlenda framleiðendur og árið 2020 boðaði þáverandi utanríkisráðherra endurskoðun á honum í ljósi þess. Hins vegar hefur lítið gerst í þeim málum fram til þessa. Efling íslensks atvinnulífs Samkvæmt upplýsingum á heimasíðu Viðskiptaráðs vinna samtökin af því að „efla íslenskt atvinnulíf og skapa þannig forsendur til framfara og bættra lífskjara“. Því kemur þessi hvatning samtakanna til íslenskra stjórnvalda nokkuð á óvart. Tollvernd er mikilvæg stoð íslensks landbúnaðar en afnám tolla hefði ekki bara neikvæð áhrif á frumframleiðendur heldur einnig á þjónustu- og vinnslufyrirtæki og starfsfólk þeirra um land allt. Vænlegra væri því að beina sjónum sínum að styrkingu íslensks atvinnulífs fremur en að hvetja til athafna sem myndu færa verðmætasköpun úr landi og fækka atvinnumöguleikum hérlendis. Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í landbúnaði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Margrét Gísladóttir Landbúnaður Skattar og tollar Tengdar fréttir Havarti skal það sem sannara reynist Viðskiptaráð Íslands birti í gær góða samantekt um áhrif innflutningstolla á matvælaverð. Niðurstöðurnar sýna vel hvað lækkun eða afnám tolla gæti haft jákvæð áhrif á verðlag á matvöru. 9. ágúst 2024 12:31 Allt að 43 prósent lægra matvöruverð án tolla Afnám tolla á innflutt matvæli myndi lækka verð á matvöru umtalsvert, eða allt að 43 prósent. Þetta kemur fram í nýrri úttekt Viðskiptaráðs á áhrifum tolla á verð nokkurra vinsælla vörutegunda. 8. ágúst 2024 07:00 Villutrú Viðskiptaráðs um tollamál og matvælaverð á Íslandi Mig rak í rogastans eins og efalaust marga fleiri við lestur greinar um tollamál og matvælaverð á Íslandi sem birtist á Vísi í dag 8/8 2024 undir yfirskriftinni: „Allt að 43 prósent lægra matvöruverð án tolla.“ 8. ágúst 2024 19:00 Mest lesið „Sýndu mér vini þína og ég sýni þér framtíð þína“ Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Takk, Gísli Marteinn Eva Dögg Davíðsdóttir Skoðun Áskorun til hæstvirts fjármálaráðherra Sigurðar Inga Jóhanssonar frá sérfræðingum í klínískri sálfræði Haukur Haraldsson,Inga Hrefna,Sólveig Erna Jónsdóttir,Kristbjörg Þórisdóttir Skoðun Hvað er fátækt? Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Skynsemishyggja Miðflokksins hvarf hratt Kristófer Már Maronsson Skoðun Græn vindorka Ásdís Hlökk Theodórsdóttir Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir Skoðun Heilsugæsla í vanda Jón Magnús Kristjánsson Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Halldór 28.09.2024 Halldór Skoðun Skoðun Áskorun til hæstvirts fjármálaráðherra Sigurðar Inga Jóhanssonar frá sérfræðingum í klínískri sálfræði Haukur Haraldsson,Inga Hrefna,Sólveig Erna Jónsdóttir,Kristbjörg Þórisdóttir skrifar Skoðun Takk, Gísli Marteinn Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Hvað er fátækt? Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun „Sýndu mér vini þína og ég sýni þér framtíð þína“ Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Evrópusambandið er í vanda Þórður Birgisson skrifar Skoðun Skynsemishyggja Miðflokksins hvarf hratt Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Þetta gengur ekki lengur! Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun „Með Guði vinkonu okkar“ Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Græn vindorka Ásdís Hlökk Theodórsdóttir skrifar Skoðun Af hverju þetta tímabundna álag á útsvarið? Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith skrifar Skoðun Heilsugæsla í vanda Jón Magnús Kristjánsson skrifar Skoðun Laxalús og varnir gegn henni Jón Sveinsson skrifar Skoðun En hér er ég ekkert... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir skrifar Skoðun Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun FO: Hvernig getur þú skipt sköpum fyrir konur í Súdan? Áslaug Eva Björnsdóttir skrifar Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir skrifar Skoðun Við stöndum saman með réttindum táknmálsins! Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hvar er fótspor stjórnvalda gegn vinnumansali? Þorbjörrg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Sjá meira
Umræða um matvælaverð og myndun þess er stöðugt til umræðu í flestum ef ekki öllum samfélögum. Þegar þrengir að efnahagi heimila leitar fólk ýmissa leiða til að lækka framfærslukostnað og berst þá umræðan oft að tollum. Dæmi um slíkt er hvatning Viðskiptaráðs til íslenskra stjórnvalda um að afnema tolla á innfluttar matvörur, sem birtist á flestum fjölmiðlum í gær. Hér er ekki um nýjan málflutning að ræða en hugmyndir af þessum toga eru hins vegar afar varhugaverðar og oft illa ígrundaðar. Af hverju leggja allar þjóðir á tolla? Tollar sem lagðir eru á matvæli hérlendis, sem og í nær öllum öðrum löndum heims, gegna þeim tilgangi að jafna samkeppnisstöðu innlendrar framleiðslu gagnvart sambærilegum innfluttum matvælum og þannig styðja við fæðuöryggi, fjölbreytt atvinnulíf og byggðafestu og standa við bakið á innlendu vinnuafli. Öll okkar helstu viðskipta- og nágrannalönd beita þessu sama stjórntæki til að vernda sína innanlandsframleiðslu, s.s. Evrópusambandið og Bandaríkin. Í fyrrnefndri tilkynningu Viðskiptaráðs segir m.a. að afnám tolla á matvöru feli í sér samfélagslegan ávinning í formi aukinnar samkeppni, hagkvæmni og verðmætasköpunar. Þessi staðhæfing er nokkuð sérstök í ljósi þess að mönnum greinir ekki á um að án tolla myndi íslensk landbúnaðarframleiðsla dragast saman og einhverjar greinar myndu hreinlega leggjast af. Verðmætasköpunin myndi flytjast úr landi. Ástæðan er sú að án tolla til að jafna stöðu innanlandsframleiðslu gagnvart innfluttum vörum væri ómögulegt fyrir íslenskar landbúnaðarafurðir að keppa í verðum við sambærilegar erlendar landbúnaðarvörur. Framleiðslukostnaður hérlendis er hærri en víða annars staðar sökum m.a. hás launa- og vaxtastigs, smæð markaðarins, hás flutningskostnaðar og mun minni framleiðslueininga en þekkist víða erlendis. Því hefði það miklar afleiðingar fyrir íslenskan landbúnað og íslenskt samfélag ef farið yrði í þá vegferð að gera hlutina með allt öðrum hætti hér en gert er alls staðar í kringum okkur. Samþjöppun á innanlandsframleiðslunni yrði líklega töluverð með tilheyrandi byggðaröskun í sveitum landsins. Þannig myndi afnám tolla bæði hafa neikvæð áhrif á sjálfbærni Íslands þegar kemur að fæðuöryggi sem og byggðafestu og atvinnulíf á landsbyggðinni. Tollvernd rýrnar með hverju árinu Tollar á matvæli virka í flestum tilvikum þannig að annars vegar er greiddur magntollur sem er krónutala á hvert kíló af viðkomandi vöru og hins vegar verðtollur sem er hlutfall af verðmæti vörunnar. Tollarnir hafa hins vegar tekið miklum breytingum í gegnum tíðina – og þá til lækkunar. Þar má nefna að árið 2007 gerði Ísland samning við ESB þar sem bæði magn- og verðtollar á kjöt og kjötafurðir lækkuðu um 40% frá því sem almennt gerist. Síðan þá hefur magntollurinn, þ.e. föst krónutala á hvert kíló, ekki tekið neinum breytingum. Því hefur verðgildi tollanna minnkað með hverju árinu vegna rýrnunar á verðgildi krónunnar. Lítið er rætt um þessa þróun þó hún bíti mjög fyrir íslenska matvælaframleiðslu. Innflutningur eykst ár frá ári á meðan innlend framleiðsla stendur í stað eða dregst saman. Þannig jókst innflutningur á kjöti um 17% milli áranna 2022 og 2023, þar af jókst innflutningur á nautakjöti um heil 48% og hefur aldrei verið meiri. Til viðbótar við þessa sjálfsprottnu þróun sem lítið er rædd hefur tollaumhverfið tekið gjörbreytingum á einungis nokkrum árum. Með samningi Íslands við ESB um viðskipti með landbúnaðarvörur frá 2015, sem kom til framkvæmda 2018, voru tollar felldir niður á flestum unnum matvælum s.s. súkkulaði, pítsum, pasta o.fl. Á sama tíma margfölduðust tollkvótar fyrir landbúnaðarvörur frá ESB, tollkvóti fyrir nautakjöt sjöfaldaðist, fyrir svínakjöt rúmlega þrefaldaðist og rúmlega fimmfaldaðist fyrir alifuglakjöt. Varð snemma ljóst að þessi samningur hallaði mjög á innlenda framleiðendur og árið 2020 boðaði þáverandi utanríkisráðherra endurskoðun á honum í ljósi þess. Hins vegar hefur lítið gerst í þeim málum fram til þessa. Efling íslensks atvinnulífs Samkvæmt upplýsingum á heimasíðu Viðskiptaráðs vinna samtökin af því að „efla íslenskt atvinnulíf og skapa þannig forsendur til framfara og bættra lífskjara“. Því kemur þessi hvatning samtakanna til íslenskra stjórnvalda nokkuð á óvart. Tollvernd er mikilvæg stoð íslensks landbúnaðar en afnám tolla hefði ekki bara neikvæð áhrif á frumframleiðendur heldur einnig á þjónustu- og vinnslufyrirtæki og starfsfólk þeirra um land allt. Vænlegra væri því að beina sjónum sínum að styrkingu íslensks atvinnulífs fremur en að hvetja til athafna sem myndu færa verðmætasköpun úr landi og fækka atvinnumöguleikum hérlendis. Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í landbúnaði.
Havarti skal það sem sannara reynist Viðskiptaráð Íslands birti í gær góða samantekt um áhrif innflutningstolla á matvælaverð. Niðurstöðurnar sýna vel hvað lækkun eða afnám tolla gæti haft jákvæð áhrif á verðlag á matvöru. 9. ágúst 2024 12:31
Allt að 43 prósent lægra matvöruverð án tolla Afnám tolla á innflutt matvæli myndi lækka verð á matvöru umtalsvert, eða allt að 43 prósent. Þetta kemur fram í nýrri úttekt Viðskiptaráðs á áhrifum tolla á verð nokkurra vinsælla vörutegunda. 8. ágúst 2024 07:00
Villutrú Viðskiptaráðs um tollamál og matvælaverð á Íslandi Mig rak í rogastans eins og efalaust marga fleiri við lestur greinar um tollamál og matvælaverð á Íslandi sem birtist á Vísi í dag 8/8 2024 undir yfirskriftinni: „Allt að 43 prósent lægra matvöruverð án tolla.“ 8. ágúst 2024 19:00
Áskorun til hæstvirts fjármálaráðherra Sigurðar Inga Jóhanssonar frá sérfræðingum í klínískri sálfræði Haukur Haraldsson,Inga Hrefna,Sólveig Erna Jónsdóttir,Kristbjörg Þórisdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun til hæstvirts fjármálaráðherra Sigurðar Inga Jóhanssonar frá sérfræðingum í klínískri sálfræði Haukur Haraldsson,Inga Hrefna,Sólveig Erna Jónsdóttir,Kristbjörg Þórisdóttir skrifar
Skoðun Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar
Skoðun Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith skrifar
Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar
Áskorun til hæstvirts fjármálaráðherra Sigurðar Inga Jóhanssonar frá sérfræðingum í klínískri sálfræði Haukur Haraldsson,Inga Hrefna,Sólveig Erna Jónsdóttir,Kristbjörg Þórisdóttir Skoðun