Getur varla lesið Sjálfstætt fólk lengur Kolbeinn Tumi Daðason skrifar 19. júní 2024 15:41 Margir taka undir með Einari Kárasyni og segjast eiga erfitt með lestur bókarinnar. Vísir/Vilhelm Rithöfundurinn Einar Kárason segir það reyna frekar á hann í seinni tíð að lesa Sjálfstætt fólk eftir Nóbelsskáldið Halldór Laxness. Mögulega sé hækkandi aldri um að kenna. Hann hallast enn frekar að því en áður að bókin sé með undarlegum hætti ástarsaga Bjarts og Ástu Sólilju. Einar er aðdáandi bókarinnar eins og fleiri og segist í færslu á Facebook hafa dregið bókina úr hillu og tekið til við lestur. „En nú bregður svo við að ég get varla almennilega lesið þetta snilldarverk lengur, og það er vegna þess hve sagan er hræðilega grimm og miskunnarlaus við Ástu Sóllilju. Hafandi eignast og alið upp margar litlar stúlkur þá get ég hreinlega ekki afborið að lesa hvað þessu barni eru menn og örlög grimm.“ Sjálfstætt fólk var gefin út í tveimur bindum um miðjan fjórða áratug síðustu aldar. Undirtitill beggja binda var Hetjusaga. Hún er talin eiga að gerast á fyrstu tveimur áratugum síðustu aldar. Hún fjallar í grófum dráttum um bóndann Bjart í Sumarhúsum og fjölskyldu hans, sér í lagi Ástu Sólilju sem elst upp á bænum móðurlaus eftir að Rósa móðir hennar lætur lífið af barnsförum. „Ásta Sóllilja, þegar að er gáð, er ekkert síður aðalpersóna bókarinnar en Bjartur; sagan hefst með henni og lýkur sömuleiðis – hún er sú sem örlögin snúast um. Ég hef áður skrifað, og uppskorið efasemdir um, að bókin sé á einhvern undarlegan hátt ástarsaga Bjarts og Ástu. Bjartur sýnir aldrei af sér vott af tilfinningasemi; ekki gagnvart eiginkonum sínum tveimur sem þó drepast á hryggilegan hátt um hans daga, og heldur aldrei ástríki gagnvart sonum sínum. Hann „skussast með þá niður á Fjörð“ þegar þeir ákveða að yfirgefa hann og hans tilveru fyrir fullt og allt, og er tilbúinn til að gleyma þeim æ síðan; hann saknar aldrei neins. Þegar hann gengur fram á hræ elsta sonarins, sem varð úti í hans landareign, þá kastar hans vettlingi að líkinu, eftir gamalli siðvenju; þar með er því lokið. En hann dýrkar Ástu Sóllilju, hún er hans „lífsblóm.“ Og markmið hans og draumur í lífinu er að byggja yfir hana hús. Lífsblómið sitt,“ segir Einar. Það sé morgunljóst fyrir Bjarti og öðrum, og í raun aldrei neinn vafi á því í sögunni, að Ásta Sólilja sé ekkert skyld honum. „Og það er á fleiri en einum stað gefið í skyn í bókinni, eftir að hún er að komast á fullorðisaldur, að ást hans er að einhverju leyti af erótískum toga. Kannski er hún líka hans herfang; það sem hann tók með sér úr stórbúi Rauðsmýringa, sem kúguðu hann og féflettu í áratugi. Hún á að verða konan í hans fína nýbyggða draumahúsi, án þess að það hafi verið úthugsað af hans hálfu eða sett í þjóðfélagslegt samhengi að hún yrði hans kona eða neitt slíkt. Enda gerist ekkert þeirra á milli, þótt tæpt hafi staðið í kaupstaðarferð.“ Þegar kennaraflagarinn nauðgi Ástu Sóllilju bregðist Bjartur ekki við eins og faðir heldur eins og kokkálaður maður. „Hann brjálast út í hana, en ekki nauðgarann. En hafandi rekið hana grimmilega af höndum sér, þá er hún samt sú eina sem hann saknar í lífinu. Yrkir til fallegar vísur, reynir að koma á sáttum. Þótt of seint sé; hún í bókarlok dauðvona af berklum eftir kennaraflagarann, búin að vera. Eins og hann sjálfur, og allt það fólk.“ Fjölmargir bókmenntarýnendur taka undir með Einari. Þeirra á meðal Silja Aðalsteinsdóttir sem segir „eins og talað úr mínum hug og hjarta“. Bókmenntir Halldór Laxness Mest lesið „Þegar menn vaða svona í fjölskylduna mína þá tek ég boxhanskana af“ Lífið Gaf langömmu tattú í afmælisgjöf Lífið Eva flutt inn í verðlaunahús Kára Lífið Skálda opnar: „Kannski ekki margir nógu vitlausir til að framkvæma þessa hugmynd“ Menning „Það er einhver sjarmi yfir París sem er ekki annarsstaðar“ Lífið Fréttatía vikunnar: Þingframboð, þýfi og brúarframkvæmdir Lífið Heldur ekki vatni yfir konunni sinni Lífið Ætlar í blómabað á Balí með manninum sínum Lífið Fyndnustu dýralífsmyndir ársins Lífið Kallaður hinn íslenski Forrest Gump af stóra bróður Lífið Fleiri fréttir „Það er einhver sjarmi yfir París sem er ekki annarsstaðar“ Gaf langömmu tattú í afmælisgjöf Fréttatía vikunnar: Þingframboð, þýfi og brúarframkvæmdir „Þegar menn vaða svona í fjölskylduna mína þá tek ég boxhanskana af“ Þriðja barnið á leiðinni Eva flutt inn í verðlaunahús Kára Kallaður hinn íslenski Forrest Gump af stóra bróður Heldur ekki vatni yfir konunni sinni Íris Ósk selur tryllt hönnunarhús Maggie Smith er látin Gaf eiginmanninum nektarmynd á stórafmælinu Í hnapphelduna með krókódílamanninum Kolbrún ber laxerolíu á andlitið Íslensk börn skorti meiri aga Ætlar í blómabað á Balí með manninum sínum Minnast Bryndísar Klöru á tónleikum: „Pínulítil hugmynd sem stækkaði og stækkaði“ Húðrútína ekki síður fyrir karlmenn Umdeilt uppáhald arkitekts við Austurvöll Tekinn inn í frægðarhöll rafíþróttanna Lakkrískóngurinn Bülow selur sveitasetrið Skilnaður Step Up hjóna genginn í gegn Fyndnustu dýralífsmyndir ársins Tökumenn LXS yfirheyrðir í 90 mínútur og áttu ekki að fá inngöngu inn í landið Úr Idolinu yfir í útvarpið „Siðlausi siðfræðingurinn“ hreyfir ekki við Stefáni Einari Fagnaðarfundir á fyrstu frumsýningu vetrarins Hvað gerði Diddy? Mansal, ofbeldi og samsæriskenningar um Justin Bieber Steldu stílnum af heimili Laufeyjar Sama hvað fólki finnst Danska poppdívan Medina selur glæsivilluna Sjá meira
Einar er aðdáandi bókarinnar eins og fleiri og segist í færslu á Facebook hafa dregið bókina úr hillu og tekið til við lestur. „En nú bregður svo við að ég get varla almennilega lesið þetta snilldarverk lengur, og það er vegna þess hve sagan er hræðilega grimm og miskunnarlaus við Ástu Sóllilju. Hafandi eignast og alið upp margar litlar stúlkur þá get ég hreinlega ekki afborið að lesa hvað þessu barni eru menn og örlög grimm.“ Sjálfstætt fólk var gefin út í tveimur bindum um miðjan fjórða áratug síðustu aldar. Undirtitill beggja binda var Hetjusaga. Hún er talin eiga að gerast á fyrstu tveimur áratugum síðustu aldar. Hún fjallar í grófum dráttum um bóndann Bjart í Sumarhúsum og fjölskyldu hans, sér í lagi Ástu Sólilju sem elst upp á bænum móðurlaus eftir að Rósa móðir hennar lætur lífið af barnsförum. „Ásta Sóllilja, þegar að er gáð, er ekkert síður aðalpersóna bókarinnar en Bjartur; sagan hefst með henni og lýkur sömuleiðis – hún er sú sem örlögin snúast um. Ég hef áður skrifað, og uppskorið efasemdir um, að bókin sé á einhvern undarlegan hátt ástarsaga Bjarts og Ástu. Bjartur sýnir aldrei af sér vott af tilfinningasemi; ekki gagnvart eiginkonum sínum tveimur sem þó drepast á hryggilegan hátt um hans daga, og heldur aldrei ástríki gagnvart sonum sínum. Hann „skussast með þá niður á Fjörð“ þegar þeir ákveða að yfirgefa hann og hans tilveru fyrir fullt og allt, og er tilbúinn til að gleyma þeim æ síðan; hann saknar aldrei neins. Þegar hann gengur fram á hræ elsta sonarins, sem varð úti í hans landareign, þá kastar hans vettlingi að líkinu, eftir gamalli siðvenju; þar með er því lokið. En hann dýrkar Ástu Sóllilju, hún er hans „lífsblóm.“ Og markmið hans og draumur í lífinu er að byggja yfir hana hús. Lífsblómið sitt,“ segir Einar. Það sé morgunljóst fyrir Bjarti og öðrum, og í raun aldrei neinn vafi á því í sögunni, að Ásta Sólilja sé ekkert skyld honum. „Og það er á fleiri en einum stað gefið í skyn í bókinni, eftir að hún er að komast á fullorðisaldur, að ást hans er að einhverju leyti af erótískum toga. Kannski er hún líka hans herfang; það sem hann tók með sér úr stórbúi Rauðsmýringa, sem kúguðu hann og féflettu í áratugi. Hún á að verða konan í hans fína nýbyggða draumahúsi, án þess að það hafi verið úthugsað af hans hálfu eða sett í þjóðfélagslegt samhengi að hún yrði hans kona eða neitt slíkt. Enda gerist ekkert þeirra á milli, þótt tæpt hafi staðið í kaupstaðarferð.“ Þegar kennaraflagarinn nauðgi Ástu Sóllilju bregðist Bjartur ekki við eins og faðir heldur eins og kokkálaður maður. „Hann brjálast út í hana, en ekki nauðgarann. En hafandi rekið hana grimmilega af höndum sér, þá er hún samt sú eina sem hann saknar í lífinu. Yrkir til fallegar vísur, reynir að koma á sáttum. Þótt of seint sé; hún í bókarlok dauðvona af berklum eftir kennaraflagarann, búin að vera. Eins og hann sjálfur, og allt það fólk.“ Fjölmargir bókmenntarýnendur taka undir með Einari. Þeirra á meðal Silja Aðalsteinsdóttir sem segir „eins og talað úr mínum hug og hjarta“.
Bókmenntir Halldór Laxness Mest lesið „Þegar menn vaða svona í fjölskylduna mína þá tek ég boxhanskana af“ Lífið Gaf langömmu tattú í afmælisgjöf Lífið Eva flutt inn í verðlaunahús Kára Lífið Skálda opnar: „Kannski ekki margir nógu vitlausir til að framkvæma þessa hugmynd“ Menning „Það er einhver sjarmi yfir París sem er ekki annarsstaðar“ Lífið Fréttatía vikunnar: Þingframboð, þýfi og brúarframkvæmdir Lífið Heldur ekki vatni yfir konunni sinni Lífið Ætlar í blómabað á Balí með manninum sínum Lífið Fyndnustu dýralífsmyndir ársins Lífið Kallaður hinn íslenski Forrest Gump af stóra bróður Lífið Fleiri fréttir „Það er einhver sjarmi yfir París sem er ekki annarsstaðar“ Gaf langömmu tattú í afmælisgjöf Fréttatía vikunnar: Þingframboð, þýfi og brúarframkvæmdir „Þegar menn vaða svona í fjölskylduna mína þá tek ég boxhanskana af“ Þriðja barnið á leiðinni Eva flutt inn í verðlaunahús Kára Kallaður hinn íslenski Forrest Gump af stóra bróður Heldur ekki vatni yfir konunni sinni Íris Ósk selur tryllt hönnunarhús Maggie Smith er látin Gaf eiginmanninum nektarmynd á stórafmælinu Í hnapphelduna með krókódílamanninum Kolbrún ber laxerolíu á andlitið Íslensk börn skorti meiri aga Ætlar í blómabað á Balí með manninum sínum Minnast Bryndísar Klöru á tónleikum: „Pínulítil hugmynd sem stækkaði og stækkaði“ Húðrútína ekki síður fyrir karlmenn Umdeilt uppáhald arkitekts við Austurvöll Tekinn inn í frægðarhöll rafíþróttanna Lakkrískóngurinn Bülow selur sveitasetrið Skilnaður Step Up hjóna genginn í gegn Fyndnustu dýralífsmyndir ársins Tökumenn LXS yfirheyrðir í 90 mínútur og áttu ekki að fá inngöngu inn í landið Úr Idolinu yfir í útvarpið „Siðlausi siðfræðingurinn“ hreyfir ekki við Stefáni Einari Fagnaðarfundir á fyrstu frumsýningu vetrarins Hvað gerði Diddy? Mansal, ofbeldi og samsæriskenningar um Justin Bieber Steldu stílnum af heimili Laufeyjar Sama hvað fólki finnst Danska poppdívan Medina selur glæsivilluna Sjá meira