Geirfuglar Sigríðar Hagalín Þór Saari skrifar 5. júní 2024 09:01 Rökleysan og rangfærslurnar í grein Sigríðar Hagalín á Vísir.is þann 4. júní eru margar og af ýmsum toga. Fyrst má nefna að inngangurinn er útúrsnúningur og byggður á röngum upplýsingum um útrýmingu geirfuglsins, því þeir menn sem drápu síðasta geirfuglinn gerðu það að pöntun dansks kaupahéðins sem vissi að sá síðasti yrði miklu meira virði (peningalega) dauður en lifandi. SHB stillir hins vegar upp einverri fallegri vísindahugsun sem á ekki við nein rök eða staðreyndir að styðjast. Af þessari sömu ástæðu munu menn líka drepa síðasta ljónið og síðasta nashyrninginn og það er bara engin „góð meining“ á bak við svoleiðis eins og SHB heldur fram, heldur náköld græðgi í peninga og ekkert annað. Þar af leiðandi er restin af greininn hrein markleysa því hún byggir á útúrsnúningi og þeim rangindum sem fram koma í innganginum og samlíking hennar við málvernd gengur ekki upp, er út í hött eins og sagt er. Skilningur hennar á þróun tungunnar gegnum aldirnar er líka rangur því ástæðan fyrir því að við getum enn lesið og skilið forníslensku er einmitt að hún hefur EKKI breyst svo mikið og hefur ekki verið „ein ólgandi, skapandi, lífræn súpa um aldir“ eins og SHB heldur fram, heldur hefur hún varðveist merkilega vel óbreytt frá tímum Snorra Sturlusonar. Af sömu ástæðu hefðu Snorri, Hallgrímur og Jónas vel getað lesið nútíma íslensku dagsins og „uppreisn“ Laxness, sem var að mestu uppreisn af prinsipp ástæðum, snerist að mestu leiti um kommusetningu en ekki breytingar á uppbyggingu setningaskipanar og málfræði. SHB býr svo til strámann þegar hún talar um að nágrannaþjóðirnar hafi losað sig við viðtengingarháttinn og lifað það af og stillir því svo upp við hliðina á þeim ambögum þegar notað er „fólk“ og „þau“ í stað „menn“ og „þá“ eitthvað sem er bara allt annað mál. Þetta eru nefnilega ekki smekksatriði eða blæbrigði heldur breyting á innihaldi setninga sem og setningaskipan, sem gerir tungumálið hreinlega klúrt í framsetningu, enda í ósamræmi við málfræði og hefðir. Vissulega þróast tungumál, en þau gera það yfirleitt af sjálfu sér hægt og yfir langan tíma og þar skipta erlend áhrif höfuðmáli. Það er því rétt hjá henni að nefna þau atriði sem hún gerir til styrktar tungumálinu og vísar til dæmis í niðurskurð framlaga til HÍ í því sambandi, en hún „gleymir“ því að RÚV er ásamt HÍ mikilvægasta menningarstofnunin sem við eigum og á að leiða vagninn í vönduðu málfari. Það er ekki gert með því að þröngva fram með handafli breytingum á tungumálinu bara vegna þess að ákveðnir hópar telja í sjálfhverfu sinni að það sé þeim ónothæft, heldur miklu fremur að benda á að íslenskan hefur til dæmis þrjú kyn og sem slík hefur þegar pláss fyrir þá sem vilja hvorki kalla sig karl eða konu, svo eitt dæmi sé nefnt. Það sem gleymist líka svo oft í þessari umræðu er að tungumálið er miklu meira en samskiptatæki. Við hugsum nefnilega á tungumálinu sem við kunnum, og ef gengið er bratt fram í því að breyta tungumálinu með handafli og smætta það niður samkvæmt samfélagsmiðlafrösum, hættum við ekki bara að geta átt í samskiptum heldur verður hugsunin líka grautarleg, þar sem hugtök verða á floti um víðan völl og á endanum flestum ofviða. Það er svo náttúrulega þangað sem TikTok „menningin“ dregur fólk fyrir rest ef ekki er haldið vel á spöðunum. Það þýðir þó líklega lítið að andæfa þessu meinta frjálslyndi SHB og félaga, því hér er á vissan hátt um trúarbrögð að ræða sem byggja á einhvers konar pólitískri hugsun hægri manna um frelsi. „Frjálslyndið“ þar á bak við er nefnilega á flestan hátt frjálslyndi Hannesar Hólmsteins og félaga, það þykir mjög „kúl“ í samfélagi dagsins, og er einhvers konar tískuorð í samtímanum. „Frjálslyndi“ sem orð og hugtak er þess vegna í raun ómarktækt og merkingarlaust sem skilgreining, því öll teljum við okkur vera frjálslynd og „frjáls.“ Orðið sjálft er því lítið annað en ómarktækur pólitískur frasi í anda frasans „forsjárhyggja“ sem einnig er notað af sama fólki og á einnig upphaf í hugmyndafræði HHG og nýfrjálshyggjunnar. Það hefur oft verið nefnt að nýfrjálshyggjan eiri engu ef ekki er spornað við. Það á líka við um tungumálið og það er því grafalvarlegt mál að starfsfólk, bæði á RÚV, innan HÍ, sem og í öllu skólakerfinu, geri sér ekki grein fyrir því hvert stefnir. Við stöndum nefnilega frammi fyrir því að umtalsvert stór hluti þjóðarinnar kann að lesa orðin en er ekki læs á innihaldið og samhengið og þrátt fyrir sömu niðurstöður úr PISA könnunum ár eftir ár, er ekkert gert í málinu. Það er staða sem líklega var ekki stefnt að, en þetta er engu að síður niðurstaðan og þýðir hvorki meira né minna en að íslenska skólakerfið, nánast eins og það leggur sig, hefur klúðrað hlutverki sínu í því grundvallaratriði sem skiptir mestu máli í námi, sem er læsi, í fleiri áratugi. Því snýst þess íslenskuumræða á þessu plani að einhverju leiti um keisarans skeggs, en hér er hún og verður líklega áfram, drifin áfram af trúarofsa „frelsis“ sem og af samblandi þeirra þriggja mest einkennandi eðlisþátta í fari Íslendinga sem mætti kalla hin þrjú „M“, meðvirkni, minnimáttarkennd og mikilmennskubrjálæði. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokknum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Íslensk tunga Þór Saari Mest lesið Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Halldór 05.07.2024 Halldór Að óttast blokkir Ásta Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson skrifar Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason skrifar Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Að eiga tertuna og borða hana líka – svar til formanns Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Hik er sama og tap Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason skrifar Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Sjá meira
Rökleysan og rangfærslurnar í grein Sigríðar Hagalín á Vísir.is þann 4. júní eru margar og af ýmsum toga. Fyrst má nefna að inngangurinn er útúrsnúningur og byggður á röngum upplýsingum um útrýmingu geirfuglsins, því þeir menn sem drápu síðasta geirfuglinn gerðu það að pöntun dansks kaupahéðins sem vissi að sá síðasti yrði miklu meira virði (peningalega) dauður en lifandi. SHB stillir hins vegar upp einverri fallegri vísindahugsun sem á ekki við nein rök eða staðreyndir að styðjast. Af þessari sömu ástæðu munu menn líka drepa síðasta ljónið og síðasta nashyrninginn og það er bara engin „góð meining“ á bak við svoleiðis eins og SHB heldur fram, heldur náköld græðgi í peninga og ekkert annað. Þar af leiðandi er restin af greininn hrein markleysa því hún byggir á útúrsnúningi og þeim rangindum sem fram koma í innganginum og samlíking hennar við málvernd gengur ekki upp, er út í hött eins og sagt er. Skilningur hennar á þróun tungunnar gegnum aldirnar er líka rangur því ástæðan fyrir því að við getum enn lesið og skilið forníslensku er einmitt að hún hefur EKKI breyst svo mikið og hefur ekki verið „ein ólgandi, skapandi, lífræn súpa um aldir“ eins og SHB heldur fram, heldur hefur hún varðveist merkilega vel óbreytt frá tímum Snorra Sturlusonar. Af sömu ástæðu hefðu Snorri, Hallgrímur og Jónas vel getað lesið nútíma íslensku dagsins og „uppreisn“ Laxness, sem var að mestu uppreisn af prinsipp ástæðum, snerist að mestu leiti um kommusetningu en ekki breytingar á uppbyggingu setningaskipanar og málfræði. SHB býr svo til strámann þegar hún talar um að nágrannaþjóðirnar hafi losað sig við viðtengingarháttinn og lifað það af og stillir því svo upp við hliðina á þeim ambögum þegar notað er „fólk“ og „þau“ í stað „menn“ og „þá“ eitthvað sem er bara allt annað mál. Þetta eru nefnilega ekki smekksatriði eða blæbrigði heldur breyting á innihaldi setninga sem og setningaskipan, sem gerir tungumálið hreinlega klúrt í framsetningu, enda í ósamræmi við málfræði og hefðir. Vissulega þróast tungumál, en þau gera það yfirleitt af sjálfu sér hægt og yfir langan tíma og þar skipta erlend áhrif höfuðmáli. Það er því rétt hjá henni að nefna þau atriði sem hún gerir til styrktar tungumálinu og vísar til dæmis í niðurskurð framlaga til HÍ í því sambandi, en hún „gleymir“ því að RÚV er ásamt HÍ mikilvægasta menningarstofnunin sem við eigum og á að leiða vagninn í vönduðu málfari. Það er ekki gert með því að þröngva fram með handafli breytingum á tungumálinu bara vegna þess að ákveðnir hópar telja í sjálfhverfu sinni að það sé þeim ónothæft, heldur miklu fremur að benda á að íslenskan hefur til dæmis þrjú kyn og sem slík hefur þegar pláss fyrir þá sem vilja hvorki kalla sig karl eða konu, svo eitt dæmi sé nefnt. Það sem gleymist líka svo oft í þessari umræðu er að tungumálið er miklu meira en samskiptatæki. Við hugsum nefnilega á tungumálinu sem við kunnum, og ef gengið er bratt fram í því að breyta tungumálinu með handafli og smætta það niður samkvæmt samfélagsmiðlafrösum, hættum við ekki bara að geta átt í samskiptum heldur verður hugsunin líka grautarleg, þar sem hugtök verða á floti um víðan völl og á endanum flestum ofviða. Það er svo náttúrulega þangað sem TikTok „menningin“ dregur fólk fyrir rest ef ekki er haldið vel á spöðunum. Það þýðir þó líklega lítið að andæfa þessu meinta frjálslyndi SHB og félaga, því hér er á vissan hátt um trúarbrögð að ræða sem byggja á einhvers konar pólitískri hugsun hægri manna um frelsi. „Frjálslyndið“ þar á bak við er nefnilega á flestan hátt frjálslyndi Hannesar Hólmsteins og félaga, það þykir mjög „kúl“ í samfélagi dagsins, og er einhvers konar tískuorð í samtímanum. „Frjálslyndi“ sem orð og hugtak er þess vegna í raun ómarktækt og merkingarlaust sem skilgreining, því öll teljum við okkur vera frjálslynd og „frjáls.“ Orðið sjálft er því lítið annað en ómarktækur pólitískur frasi í anda frasans „forsjárhyggja“ sem einnig er notað af sama fólki og á einnig upphaf í hugmyndafræði HHG og nýfrjálshyggjunnar. Það hefur oft verið nefnt að nýfrjálshyggjan eiri engu ef ekki er spornað við. Það á líka við um tungumálið og það er því grafalvarlegt mál að starfsfólk, bæði á RÚV, innan HÍ, sem og í öllu skólakerfinu, geri sér ekki grein fyrir því hvert stefnir. Við stöndum nefnilega frammi fyrir því að umtalsvert stór hluti þjóðarinnar kann að lesa orðin en er ekki læs á innihaldið og samhengið og þrátt fyrir sömu niðurstöður úr PISA könnunum ár eftir ár, er ekkert gert í málinu. Það er staða sem líklega var ekki stefnt að, en þetta er engu að síður niðurstaðan og þýðir hvorki meira né minna en að íslenska skólakerfið, nánast eins og það leggur sig, hefur klúðrað hlutverki sínu í því grundvallaratriði sem skiptir mestu máli í námi, sem er læsi, í fleiri áratugi. Því snýst þess íslenskuumræða á þessu plani að einhverju leiti um keisarans skeggs, en hér er hún og verður líklega áfram, drifin áfram af trúarofsa „frelsis“ sem og af samblandi þeirra þriggja mest einkennandi eðlisþátta í fari Íslendinga sem mætti kalla hin þrjú „M“, meðvirkni, minnimáttarkennd og mikilmennskubrjálæði. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokknum.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun