Yfirlýsing Hagsmunasamtaka brotaþola og Öfga Tanja M. Ísfjörð Magnúsdóttir, Ólöf Tara Harðardóttir, Hulda Hrund Guðrúnar Sigmundsdóttir og Guðný S. Bjarnadóttir skrifa 4. júní 2024 19:00 Í ljósi nýs sýknudóms sem féll þann 3. júní sl. viljum við hjá Hagsmunasamtökum brotaþola og Félagasamtökunum Öfgum vekja athygli á að umræddur dómur er birtingarmynd þeirra hindrana sem þolendur mæta þegar þau kæra. Við viljum taka það fram að við erum ekki að tala fyrir hönd þolanda né aðstandenda í umræddu máli, heldur einungis að gagnrýna framgöngu réttarkerfisins. Hvernig kemst réttarkerfið að þeirri niðurstöðu að sýkna meintan geranda þegar vitnisburður þolanda er á öllum stigum metinn trúverðugur? Hvernig kemst réttarkerfið að þeirri niðurstöðu að sakborningur sé talinn trúverðugur og stöðugur í framburði þegar hvergi er reynt á hans framburð. Hann kemst upp með að gefa bara eina skýrslu, tjá sig ekkert frekar og vísa einungis í þessa einu skýrslu í meðferð málsins fyrir dómi. Í skýrslunni kemur fram að hann neiti fyrir brotið á sama tíma og hann gengst við aðstæðum sem brotaþoli lýsir. Þegar dómur er lesinn má sjá að framburður annarra vitna fær meira vægi en framburður brotaþola sem er lykil vitni í eigin máli og ávallt metin trúverðug af ákæruvaldinu. Vitnisburður móður er talinn óstöðugur og ótrúverðugur vegna smáatriða sem skipta ekki máli með tilliti til hvort meint brot hafi átt sér stað eða ekki. Vitnisburður móður er einnig notaður til þess að draga úr trúverðugri frásögn brotaþola. Það ætti ekki að skipta máli hver sótti brotaþola, hversu margar nætur brotaþoli gisti eða hversu oft brotaþoli fór upp í sumarbústað með meintum geranda. Það er óumdeilt að hann var með brotaþola upp í sumarbústað og brotaþoli segir að hann hafi brotið á sér. Ósamræmi í frásögnum yfir langt tímabil er ekki sönnun um ósannindi, sér í lagi þegar um er að ræða atvik tengd áföllum. Það er einnig ámælisvert hvernig reynt er að draga úr trúverðugleika brotaþola með því að draga fram heimilisaðstæður á þeim tíma, á sama tíma eru heimilisaðstæður sakbornings aldrei dregnar fram. Yfir hverjum er raunverulega verið að rétta? Er það móðir brotaþola og brotaþoli eða sakborningur? Það er vert að taka fram að sakborningar mega ljúga í skýrslutökum og fyrir dómi, en brotaþolar og vitni verða að segja satt. Neitun sakbornings er oft eina vörnin og virðist í mörgum tilfellum vera nóg. Túlkun framburða brotaþola og móður speglast í túlkun dómara á orðum þeirra og þá er ekki hægt að líta framhjá orðspori þeirra sem dæmdu í umræddu máli þar sem túlkun getur leitt til sýknu. Jónas Jóhannsson hefur verið gagnrýndur fyrir störf sín sem dómari og þar má nefna pleðurbuxna málið, þar sem hann segir eftirfarandi: „að frásögn ákærða í heild er skýrari og nákvæmari en frásögn brotaþola, þess að ekkert liggur fyrir um gerð og útlit leðurbuxna sem brotaþoli íklæddist um nóttina.“ Þykir þessi setning í niðurlagi þessa dóms sýna að dómari gefur smáatriðum sem hefur ekkert með brotið sjálft að gera meira vægi en frásögn brotaþola. Meðdómari Jónasar, Guðrún Oddsdóttir klínískur sálfræðingur, hefur verið harðlega gagnrýnd fyrir ófagleg vinnubrögð í málefnum barna. Guðrún var tilkynnt til embætti landlæknis af tíu konum vegna starfa sinna árið 2022 en einhverra hluta vegna metin hæf til að sitja sem meðdómari í umræddu máli. Hvar stoppar hlutlægnin og hvar hefjast geðþóttaákvarðanir þegar álíka einstaklingar eiga í hlut? Þessi sýknudómur endurspeglar raunveruleika þolenda í kynferðisbrotamálum þar sem neitun sakbornings vegur ávallt þyngra en frásögn þolenda. Réttarkerfið reynir eftir fremsta megni að komast að þeirri niðurstöðu að brot hafi ekki átt sér stað frekar en að sinna skyldum sínum til að upplýsa mál svo hið sanna og rétta komi í ljós. Þar sem saksóknari þarf að gæta hlutleysis hefur brotaþoli engan málsvara innan kerfisins og engann sem sækir málið fyrir hans hönd. Sakborningar eru ekki krafnir um svör eða útskýringar og þar sem þeir þurfa ekki að segja satt að þá hlýtur sönnunarbyrði ákæruvaldsins að falla úr gildi og eftir stendur aðeins orð gegn orði. Réttarkerfið er illa í stakk búið til að takast á við kynferðisbrot sem oftast eru framin á bakvið luktar dyr. Það er ekki skrítið að þolendur veigri sér að leita réttar síns þegar staða þeirra innan kerfisins er bágborin með einungis um 3.48% sakfellingarhlutfalli. Brotaþolar sem greina frá reynslu sinni virðist sjaldan trúað og framburður þeirra dreginn í efa. Hvar er réttlæti þolenda? Þegar réttarkerfið stendur ekki með þolendum, heldur beinlínis vinnur gegn þeim, þá er mikilvægt að við gerum það. Við trúum þér. Félagasamtökin Öfgar og Hagsmunasamtök brotaþola. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kynferðisofbeldi Landsliðsmenn sakaðir um kynferðisofbeldi Dómsmál Mest lesið „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kærleikur í kaós Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins á meðal fólks Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Er sjávarútvegurinn bara aukaleikari? Kristófer Máni Sigursveinsson skrifar Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson skrifar Skoðun Kennarar – sanngjörn laun? Ólöf P. Úlfarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfsvígstíðni - Gerum betur Þórarinn Guðni Helgason skrifar Skoðun Kæru kennarar Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfbærni á dagskrá, takk! Hafdís Hanna Ægisdóttir,Eva Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kynslóðasáttmálann má ekki rjúfa Finnbjörn A. Hermannsson,Eyjólfur Árni Rafnsson skrifar Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggjan tryggir lágt og stöðugt verð Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gerum betur – breytum þessu Arnar Páll Guðmundsson skrifar Skoðun Það eiga allir séns Steinunn Ósk Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Andleg þrautseigja: Að vaxa í gegnum áskoranir Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Sköpun og paradísarmissir Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir skrifar Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir skrifar Skoðun Ákall um jákvæða hvata til grænna fjárfestinga Kristín Þöll Skagfjörð skrifar Skoðun Fatlað fólk á betra skilið Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Sjá meira
Í ljósi nýs sýknudóms sem féll þann 3. júní sl. viljum við hjá Hagsmunasamtökum brotaþola og Félagasamtökunum Öfgum vekja athygli á að umræddur dómur er birtingarmynd þeirra hindrana sem þolendur mæta þegar þau kæra. Við viljum taka það fram að við erum ekki að tala fyrir hönd þolanda né aðstandenda í umræddu máli, heldur einungis að gagnrýna framgöngu réttarkerfisins. Hvernig kemst réttarkerfið að þeirri niðurstöðu að sýkna meintan geranda þegar vitnisburður þolanda er á öllum stigum metinn trúverðugur? Hvernig kemst réttarkerfið að þeirri niðurstöðu að sakborningur sé talinn trúverðugur og stöðugur í framburði þegar hvergi er reynt á hans framburð. Hann kemst upp með að gefa bara eina skýrslu, tjá sig ekkert frekar og vísa einungis í þessa einu skýrslu í meðferð málsins fyrir dómi. Í skýrslunni kemur fram að hann neiti fyrir brotið á sama tíma og hann gengst við aðstæðum sem brotaþoli lýsir. Þegar dómur er lesinn má sjá að framburður annarra vitna fær meira vægi en framburður brotaþola sem er lykil vitni í eigin máli og ávallt metin trúverðug af ákæruvaldinu. Vitnisburður móður er talinn óstöðugur og ótrúverðugur vegna smáatriða sem skipta ekki máli með tilliti til hvort meint brot hafi átt sér stað eða ekki. Vitnisburður móður er einnig notaður til þess að draga úr trúverðugri frásögn brotaþola. Það ætti ekki að skipta máli hver sótti brotaþola, hversu margar nætur brotaþoli gisti eða hversu oft brotaþoli fór upp í sumarbústað með meintum geranda. Það er óumdeilt að hann var með brotaþola upp í sumarbústað og brotaþoli segir að hann hafi brotið á sér. Ósamræmi í frásögnum yfir langt tímabil er ekki sönnun um ósannindi, sér í lagi þegar um er að ræða atvik tengd áföllum. Það er einnig ámælisvert hvernig reynt er að draga úr trúverðugleika brotaþola með því að draga fram heimilisaðstæður á þeim tíma, á sama tíma eru heimilisaðstæður sakbornings aldrei dregnar fram. Yfir hverjum er raunverulega verið að rétta? Er það móðir brotaþola og brotaþoli eða sakborningur? Það er vert að taka fram að sakborningar mega ljúga í skýrslutökum og fyrir dómi, en brotaþolar og vitni verða að segja satt. Neitun sakbornings er oft eina vörnin og virðist í mörgum tilfellum vera nóg. Túlkun framburða brotaþola og móður speglast í túlkun dómara á orðum þeirra og þá er ekki hægt að líta framhjá orðspori þeirra sem dæmdu í umræddu máli þar sem túlkun getur leitt til sýknu. Jónas Jóhannsson hefur verið gagnrýndur fyrir störf sín sem dómari og þar má nefna pleðurbuxna málið, þar sem hann segir eftirfarandi: „að frásögn ákærða í heild er skýrari og nákvæmari en frásögn brotaþola, þess að ekkert liggur fyrir um gerð og útlit leðurbuxna sem brotaþoli íklæddist um nóttina.“ Þykir þessi setning í niðurlagi þessa dóms sýna að dómari gefur smáatriðum sem hefur ekkert með brotið sjálft að gera meira vægi en frásögn brotaþola. Meðdómari Jónasar, Guðrún Oddsdóttir klínískur sálfræðingur, hefur verið harðlega gagnrýnd fyrir ófagleg vinnubrögð í málefnum barna. Guðrún var tilkynnt til embætti landlæknis af tíu konum vegna starfa sinna árið 2022 en einhverra hluta vegna metin hæf til að sitja sem meðdómari í umræddu máli. Hvar stoppar hlutlægnin og hvar hefjast geðþóttaákvarðanir þegar álíka einstaklingar eiga í hlut? Þessi sýknudómur endurspeglar raunveruleika þolenda í kynferðisbrotamálum þar sem neitun sakbornings vegur ávallt þyngra en frásögn þolenda. Réttarkerfið reynir eftir fremsta megni að komast að þeirri niðurstöðu að brot hafi ekki átt sér stað frekar en að sinna skyldum sínum til að upplýsa mál svo hið sanna og rétta komi í ljós. Þar sem saksóknari þarf að gæta hlutleysis hefur brotaþoli engan málsvara innan kerfisins og engann sem sækir málið fyrir hans hönd. Sakborningar eru ekki krafnir um svör eða útskýringar og þar sem þeir þurfa ekki að segja satt að þá hlýtur sönnunarbyrði ákæruvaldsins að falla úr gildi og eftir stendur aðeins orð gegn orði. Réttarkerfið er illa í stakk búið til að takast á við kynferðisbrot sem oftast eru framin á bakvið luktar dyr. Það er ekki skrítið að þolendur veigri sér að leita réttar síns þegar staða þeirra innan kerfisins er bágborin með einungis um 3.48% sakfellingarhlutfalli. Brotaþolar sem greina frá reynslu sinni virðist sjaldan trúað og framburður þeirra dreginn í efa. Hvar er réttlæti þolenda? Þegar réttarkerfið stendur ekki með þolendum, heldur beinlínis vinnur gegn þeim, þá er mikilvægt að við gerum það. Við trúum þér. Félagasamtökin Öfgar og Hagsmunasamtök brotaþola.
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar
Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar
Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar
Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar
Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun