Landsbankinn telur skilmála sína nógu skýra Kjartan Kjartansson skrifar 23. maí 2024 18:35 Höfuðstöðvar Landsbankans í Reykjavík. Vísir/Vilhelm Skilmálar fasteignalána Landsbankans uppfylla íslensk og evrópsk lög að mati bankans þrátt fyrir að EFTA-dómstóllinn hafi gert athugasemdir við að orðalag um breytilega vexti væri ekki gagnsætt í dag. Athugasemdir EFTA-dómstólsins komu fram í ráðgefandi áliti sem Héraðsdómur Reykjaness og Reykjavíkur óskuðu eftir vegna dómsmála gegn Landsbankanum og Íslandsbanka og varða ákvæði um forsendur fyrir breytingum á vöxtum fasteignalána. Dómstólarnir vildu að EFTA-dómstóllinn gæfi álit sitt á hvernig bæri að túlka tilskipanir Evrópusambandsins sem Ísland hefur tekið upp og reynir á í málunum. Í ráðleggingum sínum til íslensku dómstólanna sagði EFTA-dómstóllinn að skilmálar lánanna þyrftu að vera nægilega skýrir til þess að sæmilega upplýsingum og athugulum neytanda væri kleift að skilja aðferðina sem væri notuð við ákvörðun vaxta. Fetti dómstóllinn fingur út í almennar vísanir til ófyrirséðrar mögulegrar hækkunar kostnaðar bankanna í skilmálum lánanna. Þær væru eðli málsins samkvæmt ósannreynanlegar fyrir almennan neytanda. Sæmilega forsjálum neytanda væri gert ókleift að átta sig á afleiðingum samningsskilmálanna. Í yfirlýsingu sem Landsbankinn sendi frá sér eftir að álit EFTA-dómstólsins var birt er áréttað að hann dæmi ekki um gildi vaxtabreytingaákvæða í fasteignalánum á Íslandi heldur íslenskir dómstólar. Að mati bankans uppfylli vaxtabreytingarákvæði í fasteignalánum hans kröfur íslenskra laga og tilskipunar ESB um óréttmæta skilmála í neytendasamningum. EFTA-dómstóllinn taki ekki afstöðu til þess hvort að ákvæðin uppfylli þessar kröfur. Neytendasamtökin lýstu áliti EFTA-dómstólsins sem tímamótadómi sem væri afdráttarlaus og lántökum í hag. Bönkunum sé ekki heimilt að breyta vöxtum að vild og núverandi skilmálar lána uppfylli ekki skilyrða um skýrleika. Telur líklegt að skilmálar valdi ójafnvægi á milli samningsaðila Sérstaklega finnur EFTA-dómstóllinn að orðalagi í skilmálum eins og „vöxtum á markaði“ og „breytingum á fjármögnunarkostnaði bankans“ sem hann telur ekki gagnsætt jafnvel þó að það sé málfræðilega skýrt og skiljanlegt. Einnig mæli það gegn skýrleika skilmálanna að þeir innihaldi orðalagið „meðal annars“. Hugtakið geri eðli málsins samkvæmt ráð fyrir að tekið sé tillit til viðmiða sem neytandi þekkir ekki til við gerð samningsins við ákvörðun um hækkun vaxta. „Með fyrirvara um að landsdómstólar sannreyni efni þeirra, virðist líklegt að slíkir samningsskilmálar kunni að valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna milli samningsaðila,“ segir í áliti EFTA-dómstólsins. Geta skipt skilmálunum út ef samningarnir halda ekki Í niðurstöðu sinni segir dómstóllinn meðal annars að ESB-tilskipun um lánssamninga fyrir neytendur tengdum íbúðarhúsnæði glataði virkni sinni ef aðrir þættir sem væru notaðir við útreikning lánsvaxta en vísitölur og viðmiðunarvextir væru frá upphafi undanskildir mati á gangsæi skilmála. Kröfur um skýrleika eigi þess vegna alltaf við þegar vísitala eða viðmiðunarvextir eru notaðir til að reikna útlánsvexti. Landsdómstólar þurfi að skera úr um hvort að samningarnir uppfylli kröfur tilskipananna. Skilmálarnir verði að teljast óréttmætir ef þeir valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna á milli samningsaðila neytanda til tjóns. Komist íslenskir dómstólar að því að skilmálarnir séu óréttmætir geta þeir skipt þeim út ef ógilding þeirra kemur í veg fyrir að lánssamningar geti haldið gildi sínu. Ef samningarnir geta hins vegar haldið gildi án skilmálanna umdeildu er dómstólunum ekki heimilt að skipta skilmálunum út ef þeir verða dæmdir óréttmætir. Landsbankinn EFTA Fjármálafyrirtæki Dómsmál Mest lesið Senda tækið til útlanda til skoðunar og vilja endurgreiða Steinunni Neytendur Gugga í Gatsby kveður: „Margar konur búnar að skæla hérna inni“ Viðskipti innlent Hafa ekki nokkrar áhyggjur af fækkun ferða Viðskipti innlent Seldu til rannsóknarrisa: „Maður þarf að vera draumóramaður“ Viðskipti innlent Kjarnorkubréf Einsteins til sölu Viðskipti erlent Selja eintómt brauð á 3.190 krónur Neytendur Wok on-veldið falt Viðskipti innlent Andri Þór Viðskiptafræðingur ársins 2024 Viðskipti innlent Gefa út kynjað skuldabréf Viðskipti innlent Þrjú þúsund krónur fyrir ferð í parísarhjólið Neytendur Fleiri fréttir Andri Þór Viðskiptafræðingur ársins 2024 Hafa ekki nokkrar áhyggjur af fækkun ferða Seldu til rannsóknarrisa: „Maður þarf að vera draumóramaður“ Gugga í Gatsby kveður: „Margar konur búnar að skæla hérna inni“ Wok on-veldið falt Unnur vaktar fjármálin í Danmörku Húrra Reykjavík opnar á Keflavíkurflugvelli Bein útsending: Kynna yfirtökutilboðið Gefa út kynjað skuldabréf Sóttu rúman milljarð í fjármögnun Hundrað manna hjúkrunarheimili gæti sparað tugi milljóna með smáforriti Taka tvö í Vesturbugt Spilafíklar geti lokað á fjárhættuspil hjá Indó Jón nýr forstjóri Veritas María Björk tekur við af Orra Vinna eins og hakkarar en eftir skýrum reglum Fleiri kaupi ódýrar íbúðir án þess að taka lán Íslensk ferðaþjónusta verði að vaxa í sátt við samfélagið Wok On gjaldþrota Steinunn Kristín ný í stjórn Varðar Bláa lónið kaupir Hoffell og stefnir á baðlón Bein útsending: Kynna úttekt á samkeppnishæfni Íslands Tugmilljóna sekt og má ekki stunda rekstur Opnar sjálfur stað þar sem rekstur Quang Le gekk best Reglulegar uppsagnir „því miður verið okkar raunveruleiki“ Brandenburg hreppti Ljónið í Cannes Stýrir rekstrarsviði Skeljungs Hreint hjá Vallý Semja um markaðssetningu verðmæts augnlyfs „Árstíðarsveifla“ ástæða 57 uppsagna Sjá meira
Athugasemdir EFTA-dómstólsins komu fram í ráðgefandi áliti sem Héraðsdómur Reykjaness og Reykjavíkur óskuðu eftir vegna dómsmála gegn Landsbankanum og Íslandsbanka og varða ákvæði um forsendur fyrir breytingum á vöxtum fasteignalána. Dómstólarnir vildu að EFTA-dómstóllinn gæfi álit sitt á hvernig bæri að túlka tilskipanir Evrópusambandsins sem Ísland hefur tekið upp og reynir á í málunum. Í ráðleggingum sínum til íslensku dómstólanna sagði EFTA-dómstóllinn að skilmálar lánanna þyrftu að vera nægilega skýrir til þess að sæmilega upplýsingum og athugulum neytanda væri kleift að skilja aðferðina sem væri notuð við ákvörðun vaxta. Fetti dómstóllinn fingur út í almennar vísanir til ófyrirséðrar mögulegrar hækkunar kostnaðar bankanna í skilmálum lánanna. Þær væru eðli málsins samkvæmt ósannreynanlegar fyrir almennan neytanda. Sæmilega forsjálum neytanda væri gert ókleift að átta sig á afleiðingum samningsskilmálanna. Í yfirlýsingu sem Landsbankinn sendi frá sér eftir að álit EFTA-dómstólsins var birt er áréttað að hann dæmi ekki um gildi vaxtabreytingaákvæða í fasteignalánum á Íslandi heldur íslenskir dómstólar. Að mati bankans uppfylli vaxtabreytingarákvæði í fasteignalánum hans kröfur íslenskra laga og tilskipunar ESB um óréttmæta skilmála í neytendasamningum. EFTA-dómstóllinn taki ekki afstöðu til þess hvort að ákvæðin uppfylli þessar kröfur. Neytendasamtökin lýstu áliti EFTA-dómstólsins sem tímamótadómi sem væri afdráttarlaus og lántökum í hag. Bönkunum sé ekki heimilt að breyta vöxtum að vild og núverandi skilmálar lána uppfylli ekki skilyrða um skýrleika. Telur líklegt að skilmálar valdi ójafnvægi á milli samningsaðila Sérstaklega finnur EFTA-dómstóllinn að orðalagi í skilmálum eins og „vöxtum á markaði“ og „breytingum á fjármögnunarkostnaði bankans“ sem hann telur ekki gagnsætt jafnvel þó að það sé málfræðilega skýrt og skiljanlegt. Einnig mæli það gegn skýrleika skilmálanna að þeir innihaldi orðalagið „meðal annars“. Hugtakið geri eðli málsins samkvæmt ráð fyrir að tekið sé tillit til viðmiða sem neytandi þekkir ekki til við gerð samningsins við ákvörðun um hækkun vaxta. „Með fyrirvara um að landsdómstólar sannreyni efni þeirra, virðist líklegt að slíkir samningsskilmálar kunni að valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna milli samningsaðila,“ segir í áliti EFTA-dómstólsins. Geta skipt skilmálunum út ef samningarnir halda ekki Í niðurstöðu sinni segir dómstóllinn meðal annars að ESB-tilskipun um lánssamninga fyrir neytendur tengdum íbúðarhúsnæði glataði virkni sinni ef aðrir þættir sem væru notaðir við útreikning lánsvaxta en vísitölur og viðmiðunarvextir væru frá upphafi undanskildir mati á gangsæi skilmála. Kröfur um skýrleika eigi þess vegna alltaf við þegar vísitala eða viðmiðunarvextir eru notaðir til að reikna útlánsvexti. Landsdómstólar þurfi að skera úr um hvort að samningarnir uppfylli kröfur tilskipananna. Skilmálarnir verði að teljast óréttmætir ef þeir valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna á milli samningsaðila neytanda til tjóns. Komist íslenskir dómstólar að því að skilmálarnir séu óréttmætir geta þeir skipt þeim út ef ógilding þeirra kemur í veg fyrir að lánssamningar geti haldið gildi sínu. Ef samningarnir geta hins vegar haldið gildi án skilmálanna umdeildu er dómstólunum ekki heimilt að skipta skilmálunum út ef þeir verða dæmdir óréttmætir.
Landsbankinn EFTA Fjármálafyrirtæki Dómsmál Mest lesið Senda tækið til útlanda til skoðunar og vilja endurgreiða Steinunni Neytendur Gugga í Gatsby kveður: „Margar konur búnar að skæla hérna inni“ Viðskipti innlent Hafa ekki nokkrar áhyggjur af fækkun ferða Viðskipti innlent Seldu til rannsóknarrisa: „Maður þarf að vera draumóramaður“ Viðskipti innlent Kjarnorkubréf Einsteins til sölu Viðskipti erlent Selja eintómt brauð á 3.190 krónur Neytendur Wok on-veldið falt Viðskipti innlent Andri Þór Viðskiptafræðingur ársins 2024 Viðskipti innlent Gefa út kynjað skuldabréf Viðskipti innlent Þrjú þúsund krónur fyrir ferð í parísarhjólið Neytendur Fleiri fréttir Andri Þór Viðskiptafræðingur ársins 2024 Hafa ekki nokkrar áhyggjur af fækkun ferða Seldu til rannsóknarrisa: „Maður þarf að vera draumóramaður“ Gugga í Gatsby kveður: „Margar konur búnar að skæla hérna inni“ Wok on-veldið falt Unnur vaktar fjármálin í Danmörku Húrra Reykjavík opnar á Keflavíkurflugvelli Bein útsending: Kynna yfirtökutilboðið Gefa út kynjað skuldabréf Sóttu rúman milljarð í fjármögnun Hundrað manna hjúkrunarheimili gæti sparað tugi milljóna með smáforriti Taka tvö í Vesturbugt Spilafíklar geti lokað á fjárhættuspil hjá Indó Jón nýr forstjóri Veritas María Björk tekur við af Orra Vinna eins og hakkarar en eftir skýrum reglum Fleiri kaupi ódýrar íbúðir án þess að taka lán Íslensk ferðaþjónusta verði að vaxa í sátt við samfélagið Wok On gjaldþrota Steinunn Kristín ný í stjórn Varðar Bláa lónið kaupir Hoffell og stefnir á baðlón Bein útsending: Kynna úttekt á samkeppnishæfni Íslands Tugmilljóna sekt og má ekki stunda rekstur Opnar sjálfur stað þar sem rekstur Quang Le gekk best Reglulegar uppsagnir „því miður verið okkar raunveruleiki“ Brandenburg hreppti Ljónið í Cannes Stýrir rekstrarsviði Skeljungs Hreint hjá Vallý Semja um markaðssetningu verðmæts augnlyfs „Árstíðarsveifla“ ástæða 57 uppsagna Sjá meira