Beitir nýr matvælaráðherra sér fyrir afnámi ólaganna? Ragnar Þór Ingólfsson, Breki Karlsson og Ólafur Stephensen skrifa 10. apríl 2024 13:00 VR, Neytendasamtökin og Félag atvinnurekenda sendu í síðustu viku erindi til matvælaráðherra (sem þá var Katrín Jakobsdóttir) og fóru fram á að ráðherra beitti sér fyrir því að lögin um víðtæka undanþágu kjötafurðastöðva frá samkeppnislögum yrðu tekin til rækilegrar skoðunar, enda væru þau skaðleg neytendum, launþegum og verslun í landinu. Skoða þyrfti hvort lögin gengju gegn EES-samningnum og tryggt þyrfti að vera að lagasetning væri í samræmi við reglur ríkisstjórnarinnar sjálfrar um undirbúning löggjafar og ákvæði stjórnarskrárinnar um að ekkert þingmál megi samþykkja nema að undangengnum þremur umræðum. Í erindi samtakanna sagði að beinast lægi við að ráðherra beitti sér fyrir því að lögin yrðu felld úr gildi. Svar matvælaráðuneytisins barst samtökunum í gær, en þar er vísað í erindi sem ráðuneytið sendi atvinnuveganefnd Alþingis í fyrradag. Óhætt er að segja að það sé einsdæmi í seinni tíð að ráðuneyti sendi Alþingi jafnharða gagnrýni á nýsett lög. Ráðuneytið sallar niður nýju lögin Í svari matvælaráðuneytisins og erindinu til þingnefndarinnar kemur m.a. eftirfarandi fram: Sérfræðingar ráðuneytisins voru ekki kallaðir til þegar meirihluti atvinnuveganefndar gjörbreytti upphaflegu frumvarpi ráðherra um undanþágur framleiðendafélaga frá samkeppnislögum. Ráðuneytið tekur undir áhyggjur Samkeppniseftirlitsins af að lögin standist ekki EES-samninginn. Fyrirspurn frá Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) vegna lagabreytinganna er væntanleg. Ósamræmi er í nefndaráliti meirihlutans og lagatextanum. Í nefndarálitinu segir að undanþágan takmarkist við félög að hluta í eigu eða undir stjórn bænda, en í lagatextanum er enga kröfu að finna um að framleiðendafélag sé í eigu eða undir stjórn frumframleiðenda (bænda). Formaður Bændasamtaka Íslands hefur í blaðagrein haldið því fram að undanþágan nái aðeins til fyrirtækja í meirihlutaeigu bænda, en sá skilningur á sér enga stoð í lagatextanum, enda segir ráðuneytið misræmið hafa valdið misskilningi í opinberri umræðu. Fyrirtæki, sem í dag starfa á kjötmarkaðnum, en eru í fjölbreyttri starfsemi, til dæmis við innflutning á búvörum og jafnvel rekstur sem ekki fellur undir landbúnað, geta fallið undir undanþáguna að mati ráðuneytisins. Ekki er kveðið á um fjárhagslegan aðskilnað framleiðendafélaga frá annarri starfsemi. Ekki er útfært í lögunum hvernig eftirliti Samkeppniseftirlitsins með þeim á að vera háttað og óljóst er til hvaða úrræða SE getur gripið, uppfylli félög ekki skilyrði laganna. Óvissa er uppi um hvernig staðið skuli að framkvæmd eftirlits. Ráðuneytið vitnar til erindis frá Samkeppniseftirlitinu, þar sem bent er á að hin nýsettu lög geti strítt gegn markmiðum samkeppnislaga og torveldað frjálsa samkeppni í viðskiptum. SE bendir einnig á að með lagabreytingunni er kjötafurðastöðvum veitt sjálfdæmi um verðlagningu til bæði bænda og smásala og neytenda. Ekkert annað aðhald komi í staðinn, eins og t.d. ákvæði um stjórn og eignarhald bænda á félögunum eða opinber verðlagning. „Ráðuneytið telur að æskilegt hefði verið að skoða hvort þörf væri á slíkum varnöglum við lagasetninguna til að gæta að hagsmunum bænda og neytenda,“ segir í bréfinu til atvinnuveganefndar. Matvælaráðuneytið sallar með öðrum orðum hin nýsettu lög og í erindi þess felst hörð gagnrýni á vinnubrögð meirihluta atvinnuveganefndar við lagasetninguna. Spillt og óvönduð vinnubrögð Ráðuneytið nefnir þó ekki það sem Þórarinn Ingi Pétursson, formaður atvinnuveganefndar, hefur staðfest opinberlega, að lögmaður Samtaka fyrirtækja í landbúnaði, Finnur Magnússon, og kollegar hans á lögmannsstofunni Juris hjálpuðu nefndinni að skrifa hinn nýja frumvarpstexta, eftir að forsvarsmenn SAFL og lögmaðurinn höfðu átt fund með nefndinni. Það er út af fyrir sig athyglisvert að formaður þingnefndar staðfesti þannig opinberlega það sem ekki er hægt að kalla annað en spillingu; að lögmenn sérhagsmunasamtaka sem blasir við að hagnast á undanþágunni frá samkeppnislögum, fái að skrifa nýjan lagatexta og öllu samráðs- og umsagnarferlinu, sem málið hafði farið í gegn um, var um leið ýtt til hliðar og öðrum umsagnaraðilum gefið langt nef. Gagnrýni ráðuneytisins sýnir síðan svo ekki verður um villst að hinn nýi frumvarpstexti hlaut enga þá rýni eða mat á áhrifum, sem reglur ríkisstjórnarinnar um vandaða löggjöf eiga að tryggja. Hin nýju lög eru ólög, eins og samtök okkar hafa ítrekað bent á. Hvað gera þingnefnd og ráðherra? Atvinnuveganefnd Alþingis er ekki stætt á öðru, í ljósi þeirrar gagnrýni sem fram er komin, en að taka málið til endurskoðunar og gera breytingar á lögunum eða fella þau úr gildi. Því verður varla trúað að nefndin hyggist áfram ganga erinda sérhagsmuna en hunsa almannahagsmuni. Nýbakaður matvælaráðherra, Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, er í þeirri sérkennilegu stöðu að hafa verið í meirihluta atvinnuveganefndarinnar, sem keyrði ólögin í gegnum þingið. Að mati greinarhöfunda er henni heldur ekki stætt á öðru en að fylgja erindi ráðuneytis síns eftir og fara fram á breytingar á lögunum. Ráðherrar, rétt eins og þingmenn, eiga að vinna að almannahagsmunum en ekki púkka undir sérhagsmuni. Ragnar Þór Ingólfsson formaður VR, Breki Karlsson formaður Neytendasamtakanna og Ólafur Stephensen framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ragnar Þór Ingólfsson Breki Karlsson Ólafur Stephensen Neytendur Alþingi Stjórnsýsla Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur (2017-2024) Samkeppnismál Ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Ólögleg meðvirkni lækna Teitur Ari Theodórsson Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir Skoðun Verklausi milljónakennarinn Þórunn Sveinbjarnardóttir Skoðun Afleiðingar verkfallsaðgerða á minnstu börnin - krafa um svör Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson skrifar Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist skrifar Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Kyrrstöðuna verður að rjúfa! Lausn fyrir verðandi innviðaráðherra Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Íslenskan og menningararfurinn Sólveig Dagmar Þórisdóttir skrifar Skoðun Mannúðlegri úrræði Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Læknar á landsbyggðinni Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Íslensk verðtrygging á mannamáli! Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Varðhundar kerfisins Lára Herborg Ólafsdóttir skrifar Skoðun Mótum stefnu um iðn- og tæknimenntun á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Stýrir gervigreind málflutningi stjórnmálamanna og semur stefnur stjórnmálaflokkanna? Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Kolkrabbinn og fjármálafjötrar Íslands Ágústa Árnadóttir skrifar Sjá meira
VR, Neytendasamtökin og Félag atvinnurekenda sendu í síðustu viku erindi til matvælaráðherra (sem þá var Katrín Jakobsdóttir) og fóru fram á að ráðherra beitti sér fyrir því að lögin um víðtæka undanþágu kjötafurðastöðva frá samkeppnislögum yrðu tekin til rækilegrar skoðunar, enda væru þau skaðleg neytendum, launþegum og verslun í landinu. Skoða þyrfti hvort lögin gengju gegn EES-samningnum og tryggt þyrfti að vera að lagasetning væri í samræmi við reglur ríkisstjórnarinnar sjálfrar um undirbúning löggjafar og ákvæði stjórnarskrárinnar um að ekkert þingmál megi samþykkja nema að undangengnum þremur umræðum. Í erindi samtakanna sagði að beinast lægi við að ráðherra beitti sér fyrir því að lögin yrðu felld úr gildi. Svar matvælaráðuneytisins barst samtökunum í gær, en þar er vísað í erindi sem ráðuneytið sendi atvinnuveganefnd Alþingis í fyrradag. Óhætt er að segja að það sé einsdæmi í seinni tíð að ráðuneyti sendi Alþingi jafnharða gagnrýni á nýsett lög. Ráðuneytið sallar niður nýju lögin Í svari matvælaráðuneytisins og erindinu til þingnefndarinnar kemur m.a. eftirfarandi fram: Sérfræðingar ráðuneytisins voru ekki kallaðir til þegar meirihluti atvinnuveganefndar gjörbreytti upphaflegu frumvarpi ráðherra um undanþágur framleiðendafélaga frá samkeppnislögum. Ráðuneytið tekur undir áhyggjur Samkeppniseftirlitsins af að lögin standist ekki EES-samninginn. Fyrirspurn frá Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) vegna lagabreytinganna er væntanleg. Ósamræmi er í nefndaráliti meirihlutans og lagatextanum. Í nefndarálitinu segir að undanþágan takmarkist við félög að hluta í eigu eða undir stjórn bænda, en í lagatextanum er enga kröfu að finna um að framleiðendafélag sé í eigu eða undir stjórn frumframleiðenda (bænda). Formaður Bændasamtaka Íslands hefur í blaðagrein haldið því fram að undanþágan nái aðeins til fyrirtækja í meirihlutaeigu bænda, en sá skilningur á sér enga stoð í lagatextanum, enda segir ráðuneytið misræmið hafa valdið misskilningi í opinberri umræðu. Fyrirtæki, sem í dag starfa á kjötmarkaðnum, en eru í fjölbreyttri starfsemi, til dæmis við innflutning á búvörum og jafnvel rekstur sem ekki fellur undir landbúnað, geta fallið undir undanþáguna að mati ráðuneytisins. Ekki er kveðið á um fjárhagslegan aðskilnað framleiðendafélaga frá annarri starfsemi. Ekki er útfært í lögunum hvernig eftirliti Samkeppniseftirlitsins með þeim á að vera háttað og óljóst er til hvaða úrræða SE getur gripið, uppfylli félög ekki skilyrði laganna. Óvissa er uppi um hvernig staðið skuli að framkvæmd eftirlits. Ráðuneytið vitnar til erindis frá Samkeppniseftirlitinu, þar sem bent er á að hin nýsettu lög geti strítt gegn markmiðum samkeppnislaga og torveldað frjálsa samkeppni í viðskiptum. SE bendir einnig á að með lagabreytingunni er kjötafurðastöðvum veitt sjálfdæmi um verðlagningu til bæði bænda og smásala og neytenda. Ekkert annað aðhald komi í staðinn, eins og t.d. ákvæði um stjórn og eignarhald bænda á félögunum eða opinber verðlagning. „Ráðuneytið telur að æskilegt hefði verið að skoða hvort þörf væri á slíkum varnöglum við lagasetninguna til að gæta að hagsmunum bænda og neytenda,“ segir í bréfinu til atvinnuveganefndar. Matvælaráðuneytið sallar með öðrum orðum hin nýsettu lög og í erindi þess felst hörð gagnrýni á vinnubrögð meirihluta atvinnuveganefndar við lagasetninguna. Spillt og óvönduð vinnubrögð Ráðuneytið nefnir þó ekki það sem Þórarinn Ingi Pétursson, formaður atvinnuveganefndar, hefur staðfest opinberlega, að lögmaður Samtaka fyrirtækja í landbúnaði, Finnur Magnússon, og kollegar hans á lögmannsstofunni Juris hjálpuðu nefndinni að skrifa hinn nýja frumvarpstexta, eftir að forsvarsmenn SAFL og lögmaðurinn höfðu átt fund með nefndinni. Það er út af fyrir sig athyglisvert að formaður þingnefndar staðfesti þannig opinberlega það sem ekki er hægt að kalla annað en spillingu; að lögmenn sérhagsmunasamtaka sem blasir við að hagnast á undanþágunni frá samkeppnislögum, fái að skrifa nýjan lagatexta og öllu samráðs- og umsagnarferlinu, sem málið hafði farið í gegn um, var um leið ýtt til hliðar og öðrum umsagnaraðilum gefið langt nef. Gagnrýni ráðuneytisins sýnir síðan svo ekki verður um villst að hinn nýi frumvarpstexti hlaut enga þá rýni eða mat á áhrifum, sem reglur ríkisstjórnarinnar um vandaða löggjöf eiga að tryggja. Hin nýju lög eru ólög, eins og samtök okkar hafa ítrekað bent á. Hvað gera þingnefnd og ráðherra? Atvinnuveganefnd Alþingis er ekki stætt á öðru, í ljósi þeirrar gagnrýni sem fram er komin, en að taka málið til endurskoðunar og gera breytingar á lögunum eða fella þau úr gildi. Því verður varla trúað að nefndin hyggist áfram ganga erinda sérhagsmuna en hunsa almannahagsmuni. Nýbakaður matvælaráðherra, Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, er í þeirri sérkennilegu stöðu að hafa verið í meirihluta atvinnuveganefndarinnar, sem keyrði ólögin í gegnum þingið. Að mati greinarhöfunda er henni heldur ekki stætt á öðru en að fylgja erindi ráðuneytis síns eftir og fara fram á breytingar á lögunum. Ráðherrar, rétt eins og þingmenn, eiga að vinna að almannahagsmunum en ekki púkka undir sérhagsmuni. Ragnar Þór Ingólfsson formaður VR, Breki Karlsson formaður Neytendasamtakanna og Ólafur Stephensen framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Stýrir gervigreind málflutningi stjórnmálamanna og semur stefnur stjórnmálaflokkanna? Tómas Ellert Tómasson skrifar