Skjálfandafljót áfram óbeislað Hópur fólks í Vinum Skjálfandafljóts skrifar 28. febrúar 2024 14:31 Vinir Skjálfandafljóts fagna nýlegri vinnslutillögu Aðalskipulags Þingeyjarsveitar 2023‒2043 og því að ekki skuli gert ráð fyrir iðnaðarsvæði vegna virkjana í Skjálfandafljóti. Bárðardalur er einhver lengsti byggði dalur á Íslandi, hann teygir sig um 45 kílómetra til suðurs frá Goðafossi inn að mörkum Sprengisands og Ódáðahrauns. Vestan hans er austurbrún hinna miklu norðlensku blágrýtisfjalla, sem ná frá Sprengisandi að Ljósavatnsskarði og eru í 500–700 metra hæð. Austan dalsins liggur Fljótsheiði, en hún er vestust hinna flatlendu móbergsheiða norðaustanlands. Dalurinn er víðast hvar þurrlendur og sums staðar er töluverður birkiskógur í hlíðunum. Dalbotninn er þakinn grónu hrauni, m.a. Bárðardalshrauni, sem er talið um 9000 ára gamalt. Það má rekja inn á miðhálendið, í eldstöðvakerfi Bárðarbungu, og því upprunnið úr Eldhjarta Íslands. Það er í hópi 10 stærstu hrauna landsins, um 444 km² að flatarmáli og 8 km³. Hraunið nýtur verndar samkvæmt lögum nr. 60/2013, um náttúruvernd, og ber að forðast að raska því nema brýna nauðsyn beri til, svo vitnað sé til laganna. Skjálfandafljót rennur eftir endilöngum dalnum. Það er fjórða lengsta vatnsfall á Íslandi, upprunnið í Vatnajökli og Tungnafellsjökli, en blandast mikið bergvatni á leið sinni til sjávar, og fellur að lokum í Skjálfanda skammt frá Húsavík. Það hefur víða grafið sér grunnan farveg, 2–4 metra, og fellur að mestu breitt og fremur lygnt. Á einum stað, nokkru norðan við miðjan dal, er um 24 metra fallhæð í fljótinu á um þriggja kílómetra kafla. Þar fellur Skjálfandafljót fremur þröngt í tilkomumiklum flúðum í dálitlu gljúfri sem það hefur grafið í hraunið og skapað einstakar og fagrar náttúrumyndanir mótaðar af samspili nútímahrauna og jökulfljótsins. Farvegur Skjálfandafljóts er nú nær ósnortinn af mannanna verkum sem gerir fljótið og umhverfi þess náttúrufars- og umhverfislega afar verðmætt. Í raun er fljótið sérstök og vanmetin perla af þessum ástæðum. Þessa heildarmynd er mikilsvert að varðveita. Vatnasvið Skjálfandafljóts reyndist vera með þriðja hæsta verðmætamat allra landsvæða sem fjallað var um í 3. og 4. áfanga verkefnastjórnar Rammaáætlunar og við afgreiðslu 3. áfanga á Alþingi 2022 voru allar virkjanir ofan við Aldeyjarfoss, þ.e. Hrafnabjargavirkjanirnar og Fljótshnjúksvirkjun, settar í verndarflokk. Þær ákvarðanir hefur sveitarstjórn Þingeyjarsveitar ákveðið að styðja með því að gera ekki ráð fyrir virkjunum neðar í Skjálfandafljóti heldur. Óraskað Skjálfandafljót og samspil þess við Bárðardalshraun myndar enda fágætt náttúruundur á heimsvísu. Í fljótinu eru nokkrir af fegurstu fossum landsins, þar á meðal Goðafoss, Aldeyjarfoss og Hrafnabjargafossar sem allir eru í Bárðardal eða við mörk hans. Auk þess má víða finna með fljótinu fagurmótaða skessukatla og einstakar jarðmyndanir af ýmsum toga. Miklar breytingar hafa átt sér stað í Bárðardal á undanförnum árum, hefðbundinn búskapur er á undanhaldi en í hans stað hefur verið að byggjast upp ferðaþjónusta eins og víða annars staðar til sveita. Mikill fjöldi innlends og erlends ferðafólks leggur leið sína í dalinn allan ársins hring, meðal annars til að skoða náttúruperlurnar Aldeyjarfoss og Goðafoss. Þessu ferðafólki á bara eftir að fjölga enda sýna kannanir sem forsvarsfólk ferðaþjónustunnar hefur látið gera að flest erlent ferðafólk sækir landið heim vegna stórbrotinnar og einstakrar náttúru. Goðafoss, sem er á mótum Bárðardals og Kaldakinnar, er friðlýstur. Hann er eitt helsta aðdráttarafl svæðisins og alþjóðlega þekkt kennileiti. Aldeyjarfoss er talsvert sunnar í dalnum, en laðar einnig að sér margt ferðafólk sökum formfegurðar og einstaks stuðlabergs, og hafa myndir af honum verið notaðar í auglýsingaefni ferðaþjónustunnar víða um heim. Fleiri fallega fossa er að finna í Skjálfandafljóti þótt þessir tveir njóti mestrar athygli. Náttúrulegt sjálfsáð birki vex nú upp víða í Bárðardal, meðal annars á eyrunum beggja vegna Skjálfandafljóts og gleður það augu fólks sem á þar leið um. Ferðaþjónusta, hvort sem hún tengist hreinni náttúruskoðun, stangveiði, sem talsvert er stunduð, ekki síst í Svartá, eða alþjóðlegri fræðslu- og menningarstarfsemi sem hefur verið að ryðja sér til rúms, getur að mati undirritaðra vaxið og dafnað í Bárðardal, og Þingeyjarsveit allri, ef rétt verður á málum haldið. Ennþá er að finna í Bárðardal þá friðsæld sem ýmsir álíta mikil og einstök lífsgæði á heimsvísu. Líklegt má því telja að það verði friðsæld og fegurð náttúrunnar sem laðar fólk að Bárðardal í framtíðinni og að þar liggi framtíðaruppbygging í atvinnumálum samfélagsins fremur en í stórkarlalegum framkvæmdum af ýmsum toga með óljósa samfélagslega tengingu. Við, vinir Skjálfandafljóts, tökum því undir með oddvita sveitarstjórnar, Gerði Sigtryggsdóttur, í nýlegri umfjöllun í Heimildinni sem og með Náttúruverndarnefnd Þingeyinga. Það sýnir framsýni að leyfa Skjálfandafljóti að renna óbeisluðu til sjávar. Ólafur HéðinssonAnna María BogadóttirGuðrún TryggvadóttirGunnlaugur Friðrik FriðrikssonHlöðver Pétur HlöðverssonHólmfríður BjartmarsdóttirJón Viðar BaldurssonPálína HéðinsdóttirRagnheiður HéðinsdóttirSigrún HéðinsdóttirSigurður ÓlafssonViðar HreinssonÞröstur Jónasson Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þingeyjarsveit Orkumál Vatnsaflsvirkjanir Umhverfismál Mest lesið Halldór 28.09.2024 Halldór „Sýndu mér vini þína og ég sýni þér framtíð þína“ Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Heilsugæsla í vanda Jón Magnús Kristjánsson Skoðun Skynsemishyggja Miðflokksins hvarf hratt Kristófer Már Maronsson Skoðun Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith Skoðun Græn vindorka Ásdís Hlökk Theodórsdóttir Skoðun Af hverju þetta tímabundna álag á útsvarið? Bragi Bjarnason Skoðun Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson Skoðun „Með Guði vinkonu okkar“ Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Skoðun Skoðun „Sýndu mér vini þína og ég sýni þér framtíð þína“ Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Evrópusambandið er í vanda Þórður Birgisson skrifar Skoðun Skynsemishyggja Miðflokksins hvarf hratt Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Þetta gengur ekki lengur! Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun „Með Guði vinkonu okkar“ Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Græn vindorka Ásdís Hlökk Theodórsdóttir skrifar Skoðun Af hverju þetta tímabundna álag á útsvarið? Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith skrifar Skoðun Heilsugæsla í vanda Jón Magnús Kristjánsson skrifar Skoðun Laxalús og varnir gegn henni Jón Sveinsson skrifar Skoðun En hér er ég ekkert... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir skrifar Skoðun Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun FO: Hvernig getur þú skipt sköpum fyrir konur í Súdan? Áslaug Eva Björnsdóttir skrifar Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir skrifar Skoðun Við stöndum saman með réttindum táknmálsins! Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hvar er fótspor stjórnvalda gegn vinnumansali? Þorbjörrg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Sjá meira
Vinir Skjálfandafljóts fagna nýlegri vinnslutillögu Aðalskipulags Þingeyjarsveitar 2023‒2043 og því að ekki skuli gert ráð fyrir iðnaðarsvæði vegna virkjana í Skjálfandafljóti. Bárðardalur er einhver lengsti byggði dalur á Íslandi, hann teygir sig um 45 kílómetra til suðurs frá Goðafossi inn að mörkum Sprengisands og Ódáðahrauns. Vestan hans er austurbrún hinna miklu norðlensku blágrýtisfjalla, sem ná frá Sprengisandi að Ljósavatnsskarði og eru í 500–700 metra hæð. Austan dalsins liggur Fljótsheiði, en hún er vestust hinna flatlendu móbergsheiða norðaustanlands. Dalurinn er víðast hvar þurrlendur og sums staðar er töluverður birkiskógur í hlíðunum. Dalbotninn er þakinn grónu hrauni, m.a. Bárðardalshrauni, sem er talið um 9000 ára gamalt. Það má rekja inn á miðhálendið, í eldstöðvakerfi Bárðarbungu, og því upprunnið úr Eldhjarta Íslands. Það er í hópi 10 stærstu hrauna landsins, um 444 km² að flatarmáli og 8 km³. Hraunið nýtur verndar samkvæmt lögum nr. 60/2013, um náttúruvernd, og ber að forðast að raska því nema brýna nauðsyn beri til, svo vitnað sé til laganna. Skjálfandafljót rennur eftir endilöngum dalnum. Það er fjórða lengsta vatnsfall á Íslandi, upprunnið í Vatnajökli og Tungnafellsjökli, en blandast mikið bergvatni á leið sinni til sjávar, og fellur að lokum í Skjálfanda skammt frá Húsavík. Það hefur víða grafið sér grunnan farveg, 2–4 metra, og fellur að mestu breitt og fremur lygnt. Á einum stað, nokkru norðan við miðjan dal, er um 24 metra fallhæð í fljótinu á um þriggja kílómetra kafla. Þar fellur Skjálfandafljót fremur þröngt í tilkomumiklum flúðum í dálitlu gljúfri sem það hefur grafið í hraunið og skapað einstakar og fagrar náttúrumyndanir mótaðar af samspili nútímahrauna og jökulfljótsins. Farvegur Skjálfandafljóts er nú nær ósnortinn af mannanna verkum sem gerir fljótið og umhverfi þess náttúrufars- og umhverfislega afar verðmætt. Í raun er fljótið sérstök og vanmetin perla af þessum ástæðum. Þessa heildarmynd er mikilsvert að varðveita. Vatnasvið Skjálfandafljóts reyndist vera með þriðja hæsta verðmætamat allra landsvæða sem fjallað var um í 3. og 4. áfanga verkefnastjórnar Rammaáætlunar og við afgreiðslu 3. áfanga á Alþingi 2022 voru allar virkjanir ofan við Aldeyjarfoss, þ.e. Hrafnabjargavirkjanirnar og Fljótshnjúksvirkjun, settar í verndarflokk. Þær ákvarðanir hefur sveitarstjórn Þingeyjarsveitar ákveðið að styðja með því að gera ekki ráð fyrir virkjunum neðar í Skjálfandafljóti heldur. Óraskað Skjálfandafljót og samspil þess við Bárðardalshraun myndar enda fágætt náttúruundur á heimsvísu. Í fljótinu eru nokkrir af fegurstu fossum landsins, þar á meðal Goðafoss, Aldeyjarfoss og Hrafnabjargafossar sem allir eru í Bárðardal eða við mörk hans. Auk þess má víða finna með fljótinu fagurmótaða skessukatla og einstakar jarðmyndanir af ýmsum toga. Miklar breytingar hafa átt sér stað í Bárðardal á undanförnum árum, hefðbundinn búskapur er á undanhaldi en í hans stað hefur verið að byggjast upp ferðaþjónusta eins og víða annars staðar til sveita. Mikill fjöldi innlends og erlends ferðafólks leggur leið sína í dalinn allan ársins hring, meðal annars til að skoða náttúruperlurnar Aldeyjarfoss og Goðafoss. Þessu ferðafólki á bara eftir að fjölga enda sýna kannanir sem forsvarsfólk ferðaþjónustunnar hefur látið gera að flest erlent ferðafólk sækir landið heim vegna stórbrotinnar og einstakrar náttúru. Goðafoss, sem er á mótum Bárðardals og Kaldakinnar, er friðlýstur. Hann er eitt helsta aðdráttarafl svæðisins og alþjóðlega þekkt kennileiti. Aldeyjarfoss er talsvert sunnar í dalnum, en laðar einnig að sér margt ferðafólk sökum formfegurðar og einstaks stuðlabergs, og hafa myndir af honum verið notaðar í auglýsingaefni ferðaþjónustunnar víða um heim. Fleiri fallega fossa er að finna í Skjálfandafljóti þótt þessir tveir njóti mestrar athygli. Náttúrulegt sjálfsáð birki vex nú upp víða í Bárðardal, meðal annars á eyrunum beggja vegna Skjálfandafljóts og gleður það augu fólks sem á þar leið um. Ferðaþjónusta, hvort sem hún tengist hreinni náttúruskoðun, stangveiði, sem talsvert er stunduð, ekki síst í Svartá, eða alþjóðlegri fræðslu- og menningarstarfsemi sem hefur verið að ryðja sér til rúms, getur að mati undirritaðra vaxið og dafnað í Bárðardal, og Þingeyjarsveit allri, ef rétt verður á málum haldið. Ennþá er að finna í Bárðardal þá friðsæld sem ýmsir álíta mikil og einstök lífsgæði á heimsvísu. Líklegt má því telja að það verði friðsæld og fegurð náttúrunnar sem laðar fólk að Bárðardal í framtíðinni og að þar liggi framtíðaruppbygging í atvinnumálum samfélagsins fremur en í stórkarlalegum framkvæmdum af ýmsum toga með óljósa samfélagslega tengingu. Við, vinir Skjálfandafljóts, tökum því undir með oddvita sveitarstjórnar, Gerði Sigtryggsdóttur, í nýlegri umfjöllun í Heimildinni sem og með Náttúruverndarnefnd Þingeyinga. Það sýnir framsýni að leyfa Skjálfandafljóti að renna óbeisluðu til sjávar. Ólafur HéðinssonAnna María BogadóttirGuðrún TryggvadóttirGunnlaugur Friðrik FriðrikssonHlöðver Pétur HlöðverssonHólmfríður BjartmarsdóttirJón Viðar BaldurssonPálína HéðinsdóttirRagnheiður HéðinsdóttirSigrún HéðinsdóttirSigurður ÓlafssonViðar HreinssonÞröstur Jónasson
Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith Skoðun
Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson Skoðun
Skoðun Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar
Skoðun Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith skrifar
Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar
Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith Skoðun
Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson Skoðun