Hvernig borg viljum við eldast í? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar 3. febrúar 2024 18:30 Breytt samfélagsgerð, ólíkar kynslóðir og tækniþróun kalla á nýja hugsun í þjónustu við okkur sem erum að eldast - hresst eldra fólk, eldra fólk þar sem færni hefur minnkað og þau sem glíma við heilsubrest og þurfa á stuðningi að halda við daglegt líf. Samkvæmt mannfjöldaspám Hagstofu Íslands stendur þjóðin frammi fyrir sömu áskorunum og nágrannaþjóðir okkar. Árið 2020 var hlutfall fólks yfir 65 ára 14%, árið 2038 er áætlað að það hlutfall verði yfir 20% mannfjöldans og árið 2064 yfir 25%. Þannig mun mín kynslóð, næsta kynslóðin á undan mér og þær sem á eftir koma, lifa lengur, vera fjölmennari og gera meiri kröfur á samfélagið hvað varðar þjónustu, lífsgæði og heilbrigði. Ákall um nýja hugsun, aðra vídd og öðruvísi þjónustu Hvernig getum við brugðist við ólíkum þjónustuþörfum þegar þær banka upp á, verið í senn fyrirbyggjandi en samt tilbúin þegar tímabundin veikindi steðja að, langtíma heilsubrestur eða þegar maki fellur frá. Öll viljum við sitja við stýrið, stjórna ferðinni sjálf og sú kynslóð sem er að skríða yfir 67 ára tímalínuna er engin undantekning. Mörg hver hafa haft tækifæri til að mennta sig, búa erlendis og ferðast um heiminn, eiga farsæla starfsævi að baki og koma fjölskyldu á legg. Jafn fjölbreyttur hópur eins og samfélagið okkar er. Kynslóð sem gerir meiri kröfur á þjónustu og umgjörð, eru kröfuharðari neytandi og því þarf að endurhugsa þjónustu við eldra fólk og verðugt að spyrja hvernig borg viljum við eldast í? Forvarnaheimsóknir, þjónustukort eða heimsóknahringur Forvarnaheimsóknir gætu verið lausn sem væri áhugavert að skoða. Heimsókn stæði til boða frá fagfólki öldrunarþjónustu borgarinnar en borgarinn fengi bréf þar sem boðið væri upp á heimsókn frá fagteymi heimaþjónustu og samtal yrði tekið um stöðu borgarans í lífinu. Samtalið getur snert daglegt líf, líðan, félagsleg tengsl, húsnæði, fjármál og heilsufar. Kynnt væri sú þjónusta og úrræði sem í boði eru og henta hverju sinni. Það má líka afþakka heimsóknina en hún myndi standa öllum þeim er hafa náð 75 ára aldri, hafa misst maka sinn eða búa eitt. Markmiðið er að skapa persónuleg tengsl, byggja brú trausts milli borgarans og starfsfólks, leggja út net sem grípur þau sem þess þurfa, jafnvel þau sem átta sig ekki á þörfinni og um leið kortleggja þjónustuþörf til að nýta sem best gæði þjónustunnar. Þjónustukort Þjónustukort er áhugaverð gerð þjónustu sem mig langar að leggja fram en kortið er skilgreint fyrir þau sem þurfa stuðning við persónulegar athafnir daglegs lífs eða eru með veikt félagslegt tengslanet. Þjónustan veitir auka 30 mínútur á viku með starfsfólki heimaþjónustu og borgarinn sjálfur ráðstafar í hvað tímanum er varið. Hægt væri að safna tímum saman og nota í lengri stund eða í hóphittingi með félögunum. Tímann væri hægt að nota til að fara á kaffihús, í bíó, safnaheimsóknir, gönguferðir, hengja upp jólaskraut, þrif, heimsókn í blómabúð, spila, hlusta á tónlist, skoða myndir, bað, klippingu, tölvukennslu, handsnyrtingu, heimsókn til fjölskyldu og vina eða skipta um ljósaperu. Óþrjótandi möguleikar en umgjörðin er mannleg reisn, borgarinn í öndvegi, hann stýrir ferðinni. Heimsóknarhringur Það getur verið snúið fyrir maka þess sem missir heilsu og þrek að sinna eigin hreyfingu, tómstundum eða vinum. Skyldur við makann taka yfir allt daglegt líf. Heimsóknahringur væri stuðningsþjónusta sem gæti brúað bil þarfa beggja hjóna - makans sem þarf að komast út og þess sem heima situr og þarf tilbreytingu. Hringurinn samsettur af fólki sem hjónin þekkja til, hafa fylgt þeim yfir ævina, gæti verið fjölskylda, vinir, börn vina eða annað samferðafólk. Heimsóknum yrði skipt niður á vikur og á meðan heimsókn stendur yfir gefst makanum tækifæri til að sinna sér og sínum áhugamálum, fær andrými sem oft vantar inn í daglegt líf eldra fólks við þessar aðstæður. Stuðningur borgarinnar felst í skipuleggja umgjörðina, veita hvatningu og fylgja eftir. Málstjóri tryggir farsæla þjónustu við eldra fólk Reykjavíkurborg innleiddi á síðasta kjörtímabili umbreytingu á þjónustu við börn og fjölskyldur þeirra þegar Betri borg fyrir börn komst til framkvæmdar. Þar er leitast við að veita viðeigandi stuðning sem fyrst, þétta samstarf velferðasviðs og skóla- og frístundasviðs í þjónustumiðstöð hverfisins til bæta þjónustu við börn og fjölskyldur með því að færa hana í skólaumhverfi barnsins. Málstjóri annast barnið og fjölskylduna en hans verkefni er að veita ráðgjöf og upplýsingar um þjónustu í þágu farsældar barna. Aðstoða við að tryggja aðgang að mati og/eða greiningu á þörfu, bera ábyrgð á gerð stuðningsáætlunar og að stýra stuðningsteymi, fylgja eftir að þjónusta sé veitt í samræmi við stuðningsáætlun og veita þeim sem sitja í stuðningsteymi ráðgjöf og upplýsingar um samþættingu þjónustu barnsins. Við þurfum málstjóra til að tryggja farsæld eldra fólks þegar þjónustuþörfin vex. Málstjóri er þjónustubrú yfir í viðeigandi úrræði og tekur utan um borgarann og fjölskyldu hans, tryggir réttar greiningar, samfellu í þjónustu, að stuðningsáætlanir og endurhæfing sé gerð ásamt að tryggja ráðgjöf til þeirra sem standa næst borgaranum næst. Líknarþjónustuna heim Þegar líður að kveðjustund ætti að vera val um hvort líknarþjónusta sé veitt heim því sumir vilja deyja heima, deyja hjá sínum nánustu í því umhverfi sem þau þekkja og líður best í en ekki á stofnun eða sjúkrahúsi. Þetta á ekki við öll en sum og ætti að vera þjónusta sem tekur utan um vilja einstaklings og fjölskyldu hans um hvar hann vill deyja. Oft eru aðstandendur að þolmörkum komnir og því brýnt að skoða þann möguleika hvernig hægt væri að útfæra líknandi meðferð fyrir eldra fólk í heimahúsi fyrir þau sem þess óska. Kynslóðir breytast og þarfir þeirra með - tökum samtalið Kynslóðir breytast og þarfir þeirra með. Borg framtíðar verður til núna og því mikilvægt að kalla eftir umræðu um hvernig borg við viljum eldast í, hvernig þjónustu við sjáum fyrir okkur. Viljum við vera við stýrið, leggja línurnar? Reykjavíkurborg er vinna að stefnumótun um þjónustu við eldra fólk. Ofangreindar hugmyndir eru settar fram til að kalla eftir samtali, milli kynslóða, milli hjóna, milli fjölskyldna. Við sem samfélag þurfum að hugsa út fyrir kassann okkar, umbreyta þjónustunni með nýjum leiðum, annarri nálgun. Við þurfum á ykkur að halda til að koma inn með hugmyndir um hvernig þjónusta framtíðar á að vera og því viljum taka samtalið við fleiri kynslóðir á komandi vikum því vonandi eldumst við öll og ber gæfa til að eiga farsæla öldrun. Höfundur er formaður öldungaráðs Reykjavíkurborgar og varaborgarfulltrúi Samfylkingar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sara Björg Sigurðardóttir Reykjavík Mest lesið Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Það er verið að ljúga að okkur Hildur Þórðardóttir Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem Skoðun Skoðun Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og sjálfstæði Íslands Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilnæmt samfélag, betri lífskjör og jöfn tækifæri fyrir öll Unnur Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Lifað með reisn - Frá starfslokum til æviloka Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Viðreisn, evran og Finnland Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Heildræn sýn á sköpunina Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Sjá meira
Breytt samfélagsgerð, ólíkar kynslóðir og tækniþróun kalla á nýja hugsun í þjónustu við okkur sem erum að eldast - hresst eldra fólk, eldra fólk þar sem færni hefur minnkað og þau sem glíma við heilsubrest og þurfa á stuðningi að halda við daglegt líf. Samkvæmt mannfjöldaspám Hagstofu Íslands stendur þjóðin frammi fyrir sömu áskorunum og nágrannaþjóðir okkar. Árið 2020 var hlutfall fólks yfir 65 ára 14%, árið 2038 er áætlað að það hlutfall verði yfir 20% mannfjöldans og árið 2064 yfir 25%. Þannig mun mín kynslóð, næsta kynslóðin á undan mér og þær sem á eftir koma, lifa lengur, vera fjölmennari og gera meiri kröfur á samfélagið hvað varðar þjónustu, lífsgæði og heilbrigði. Ákall um nýja hugsun, aðra vídd og öðruvísi þjónustu Hvernig getum við brugðist við ólíkum þjónustuþörfum þegar þær banka upp á, verið í senn fyrirbyggjandi en samt tilbúin þegar tímabundin veikindi steðja að, langtíma heilsubrestur eða þegar maki fellur frá. Öll viljum við sitja við stýrið, stjórna ferðinni sjálf og sú kynslóð sem er að skríða yfir 67 ára tímalínuna er engin undantekning. Mörg hver hafa haft tækifæri til að mennta sig, búa erlendis og ferðast um heiminn, eiga farsæla starfsævi að baki og koma fjölskyldu á legg. Jafn fjölbreyttur hópur eins og samfélagið okkar er. Kynslóð sem gerir meiri kröfur á þjónustu og umgjörð, eru kröfuharðari neytandi og því þarf að endurhugsa þjónustu við eldra fólk og verðugt að spyrja hvernig borg viljum við eldast í? Forvarnaheimsóknir, þjónustukort eða heimsóknahringur Forvarnaheimsóknir gætu verið lausn sem væri áhugavert að skoða. Heimsókn stæði til boða frá fagfólki öldrunarþjónustu borgarinnar en borgarinn fengi bréf þar sem boðið væri upp á heimsókn frá fagteymi heimaþjónustu og samtal yrði tekið um stöðu borgarans í lífinu. Samtalið getur snert daglegt líf, líðan, félagsleg tengsl, húsnæði, fjármál og heilsufar. Kynnt væri sú þjónusta og úrræði sem í boði eru og henta hverju sinni. Það má líka afþakka heimsóknina en hún myndi standa öllum þeim er hafa náð 75 ára aldri, hafa misst maka sinn eða búa eitt. Markmiðið er að skapa persónuleg tengsl, byggja brú trausts milli borgarans og starfsfólks, leggja út net sem grípur þau sem þess þurfa, jafnvel þau sem átta sig ekki á þörfinni og um leið kortleggja þjónustuþörf til að nýta sem best gæði þjónustunnar. Þjónustukort Þjónustukort er áhugaverð gerð þjónustu sem mig langar að leggja fram en kortið er skilgreint fyrir þau sem þurfa stuðning við persónulegar athafnir daglegs lífs eða eru með veikt félagslegt tengslanet. Þjónustan veitir auka 30 mínútur á viku með starfsfólki heimaþjónustu og borgarinn sjálfur ráðstafar í hvað tímanum er varið. Hægt væri að safna tímum saman og nota í lengri stund eða í hóphittingi með félögunum. Tímann væri hægt að nota til að fara á kaffihús, í bíó, safnaheimsóknir, gönguferðir, hengja upp jólaskraut, þrif, heimsókn í blómabúð, spila, hlusta á tónlist, skoða myndir, bað, klippingu, tölvukennslu, handsnyrtingu, heimsókn til fjölskyldu og vina eða skipta um ljósaperu. Óþrjótandi möguleikar en umgjörðin er mannleg reisn, borgarinn í öndvegi, hann stýrir ferðinni. Heimsóknarhringur Það getur verið snúið fyrir maka þess sem missir heilsu og þrek að sinna eigin hreyfingu, tómstundum eða vinum. Skyldur við makann taka yfir allt daglegt líf. Heimsóknahringur væri stuðningsþjónusta sem gæti brúað bil þarfa beggja hjóna - makans sem þarf að komast út og þess sem heima situr og þarf tilbreytingu. Hringurinn samsettur af fólki sem hjónin þekkja til, hafa fylgt þeim yfir ævina, gæti verið fjölskylda, vinir, börn vina eða annað samferðafólk. Heimsóknum yrði skipt niður á vikur og á meðan heimsókn stendur yfir gefst makanum tækifæri til að sinna sér og sínum áhugamálum, fær andrými sem oft vantar inn í daglegt líf eldra fólks við þessar aðstæður. Stuðningur borgarinnar felst í skipuleggja umgjörðina, veita hvatningu og fylgja eftir. Málstjóri tryggir farsæla þjónustu við eldra fólk Reykjavíkurborg innleiddi á síðasta kjörtímabili umbreytingu á þjónustu við börn og fjölskyldur þeirra þegar Betri borg fyrir börn komst til framkvæmdar. Þar er leitast við að veita viðeigandi stuðning sem fyrst, þétta samstarf velferðasviðs og skóla- og frístundasviðs í þjónustumiðstöð hverfisins til bæta þjónustu við börn og fjölskyldur með því að færa hana í skólaumhverfi barnsins. Málstjóri annast barnið og fjölskylduna en hans verkefni er að veita ráðgjöf og upplýsingar um þjónustu í þágu farsældar barna. Aðstoða við að tryggja aðgang að mati og/eða greiningu á þörfu, bera ábyrgð á gerð stuðningsáætlunar og að stýra stuðningsteymi, fylgja eftir að þjónusta sé veitt í samræmi við stuðningsáætlun og veita þeim sem sitja í stuðningsteymi ráðgjöf og upplýsingar um samþættingu þjónustu barnsins. Við þurfum málstjóra til að tryggja farsæld eldra fólks þegar þjónustuþörfin vex. Málstjóri er þjónustubrú yfir í viðeigandi úrræði og tekur utan um borgarann og fjölskyldu hans, tryggir réttar greiningar, samfellu í þjónustu, að stuðningsáætlanir og endurhæfing sé gerð ásamt að tryggja ráðgjöf til þeirra sem standa næst borgaranum næst. Líknarþjónustuna heim Þegar líður að kveðjustund ætti að vera val um hvort líknarþjónusta sé veitt heim því sumir vilja deyja heima, deyja hjá sínum nánustu í því umhverfi sem þau þekkja og líður best í en ekki á stofnun eða sjúkrahúsi. Þetta á ekki við öll en sum og ætti að vera þjónusta sem tekur utan um vilja einstaklings og fjölskyldu hans um hvar hann vill deyja. Oft eru aðstandendur að þolmörkum komnir og því brýnt að skoða þann möguleika hvernig hægt væri að útfæra líknandi meðferð fyrir eldra fólk í heimahúsi fyrir þau sem þess óska. Kynslóðir breytast og þarfir þeirra með - tökum samtalið Kynslóðir breytast og þarfir þeirra með. Borg framtíðar verður til núna og því mikilvægt að kalla eftir umræðu um hvernig borg við viljum eldast í, hvernig þjónustu við sjáum fyrir okkur. Viljum við vera við stýrið, leggja línurnar? Reykjavíkurborg er vinna að stefnumótun um þjónustu við eldra fólk. Ofangreindar hugmyndir eru settar fram til að kalla eftir samtali, milli kynslóða, milli hjóna, milli fjölskyldna. Við sem samfélag þurfum að hugsa út fyrir kassann okkar, umbreyta þjónustunni með nýjum leiðum, annarri nálgun. Við þurfum á ykkur að halda til að koma inn með hugmyndir um hvernig þjónusta framtíðar á að vera og því viljum taka samtalið við fleiri kynslóðir á komandi vikum því vonandi eldumst við öll og ber gæfa til að eiga farsæla öldrun. Höfundur er formaður öldungaráðs Reykjavíkurborgar og varaborgarfulltrúi Samfylkingar.
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar
Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun