Markvissar aðgerðir í rétta átt Halla Þorvaldsdóttir skrifar 19. janúar 2024 10:31 Í desember bárust afar ánægjuleg tíðindi frá heilbrigðisráðuneytinu af skipan samráðshóps sem ætlað er að vinna aðgerðaáætlun í krabbameinsmálum til fimm ára. Krabbameinsfélagið hefur lengi beitt sér fyrir að komið verði á virkri krabbameinsáætlun. Á aðalfundi félagsins þann 13. maí sl. var skorað á stjórnvöld að hefjast handa þegar í stað og setja á dagskrá viðbrögð við fyrirsjáanlegri fjölgun krabbameinstilvika og lifenda, með öflugri krabbameinsáætlun sem leiði til samhæfðra og markvissra aðgerða. Krabbamein eru mjög stór áskorun fyrir einstaklingana sem veikjast, fjölskyldur þeirra og samfélagið allt. Vinna þarf að því að draga úr áhrifum þeirra, á öllum stigum, allt frá því að grunur vaknar um krabbamein. Fyrirsjáanleg er mjög mikil fjölgun krabbameina samhliða breytingum á aldurssamsetningu þjóðarinnar. Spáð er að krabbameinstilvik verði rúmlega 2.300 árið 2030 og rúmlega 2.500 árið 2035 sem er aukning um 25% og 35% frá því sem nú er. Dauðsföll af völdum krabbameina eru að meðaltali 628 á ári. Krabbamein eru algengasta dánarorsök fólks í aldurshópnum 35 - 79 en á þeim aldri missum við um 400 manns á ári. Góðu fréttirnar eru miklar framfarir í greiningu og meðferð. Fjöldi þeirra sem læknast eða lifa lengi með krabbamein eykst því stöðugt. Reiknað er með að lifendur verði tæplega 23.000 árið 2030 og tæp 27.000 árið 2035 sem er 31% og 54% aukning frá áramótunum 2022 - 2023. Þetta er auðvitað gríðarlegt fagnaðarefni. Því miður er það hins vegar svo að sjúkdómarnir og meðferð við þeim valda í mörgum tilvikum langvinnum aukaverkunum og síðbúnum fylgikvillum sem kalla á aukna heilbrigðisþjónustu sem þarf að tryggja. Samhliða þarf að auðvelda fólki á vinnualdri endurkomu til vinnu við hæfi, eftir veikindi. Um 30 - 40% krabbameina eru lífsstílstengd svo hægt er að draga úr líkum á þeim með heilsusamlegum lífsstíl. Það er krefjandi lýðheilsuáskorun en gagnvart henni má ekki gefast upp heldur byggja upp samstilltar forvarnir þar sem tvinnaðir eru saman margir þræðir, m.a. fræðsla og stjórnvaldsaðgerðir. Krabbameinsforvarnir krefjast þolinmæði, árangurinn skilar sér oft ekki fyrr en áratugum síðar. Mikill ávinningur er af að greina krabbamein snemma. Snemmgreining bætir lífslíkur og möguleika á minna íþyngjandi meðferð. Brýnt er að hér á landi sé boðið sé upp á allar skimanir fyrir krabbameinum sem alþjóðastofnanir mæla með, að þær séu ókeypis, öllum aðgengilegar og þátttaka í þeim góð. Sömuleiðis er mikilvægt að fólk þekki einkenni sem geta bent til krabbameina og eigi greitt aðgengi að þjónustu heilsugæslunnar vegna þeirra. Aukin þörf fyrir sérhæfða heilbrigðisþjónustu kallar á að notendur og aðstandendur þeirra eigi auðveldara með að bjarga sér sjálfir í kerfinu. Til að svo megi verða þurfa notendur þjónustunnar og aðstandendur þeirra að geta gengið að skýrum ferlum og góðri og öruggri upplýsingagjöf við allra hæfi, allt frá því að grunur vaknar um krabbamein. Verkefnin sem blasa við eru bæði stór og krefjandi. Til að árangur náist þarf að rýna í málin, fylgjast náið með, þróa nýja þekkingu, hagnýta hana og nýta gæðavísa. Markmið Krabbameinsfélagsins eru að færri fái krabbamein, fleiri læknist, lifi lengi og njóti lífsins – með og eftir krabbamein. Að því miðar öll starfsemi félagsins; ráðgjöf og stuðningur við sjúklinga og aðstandendur, forvarnarstarf og rannsóknir, með traust bakland hjá almenningi og fyrirtækjum í landinu sem fjármagna starfið með stuðningi sínum. Til að markmiðin náist verða margir að leggjast á árar, ekki síst stjórnvöld eins og kallað var eftir í áskorun aðalfundar félagsins í maí. Krabbameinsfélagið á fulltrúa í ofangreindum samráðshópi stjórnvalda og mun leggja sig fram um að þekking félagsins og reynsla sjúklinga og aðstandenda nýtist til að byggja framsækna og markvissa aðgerðaáætlun. Með góðri samvinnu er hægt að tryggja að árangur varðandi krabbamein hér á landi sé í fremstu röð. Höfundur er framkvæmdastjóri Krabbameinsfélagsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skimun fyrir krabbameini Heilbrigðismál Mest lesið Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Halldór 05.07.2024 Halldór Að óttast blokkir Ásta Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson skrifar Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason skrifar Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Að eiga tertuna og borða hana líka – svar til formanns Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Hik er sama og tap Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason skrifar Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Sjá meira
Í desember bárust afar ánægjuleg tíðindi frá heilbrigðisráðuneytinu af skipan samráðshóps sem ætlað er að vinna aðgerðaáætlun í krabbameinsmálum til fimm ára. Krabbameinsfélagið hefur lengi beitt sér fyrir að komið verði á virkri krabbameinsáætlun. Á aðalfundi félagsins þann 13. maí sl. var skorað á stjórnvöld að hefjast handa þegar í stað og setja á dagskrá viðbrögð við fyrirsjáanlegri fjölgun krabbameinstilvika og lifenda, með öflugri krabbameinsáætlun sem leiði til samhæfðra og markvissra aðgerða. Krabbamein eru mjög stór áskorun fyrir einstaklingana sem veikjast, fjölskyldur þeirra og samfélagið allt. Vinna þarf að því að draga úr áhrifum þeirra, á öllum stigum, allt frá því að grunur vaknar um krabbamein. Fyrirsjáanleg er mjög mikil fjölgun krabbameina samhliða breytingum á aldurssamsetningu þjóðarinnar. Spáð er að krabbameinstilvik verði rúmlega 2.300 árið 2030 og rúmlega 2.500 árið 2035 sem er aukning um 25% og 35% frá því sem nú er. Dauðsföll af völdum krabbameina eru að meðaltali 628 á ári. Krabbamein eru algengasta dánarorsök fólks í aldurshópnum 35 - 79 en á þeim aldri missum við um 400 manns á ári. Góðu fréttirnar eru miklar framfarir í greiningu og meðferð. Fjöldi þeirra sem læknast eða lifa lengi með krabbamein eykst því stöðugt. Reiknað er með að lifendur verði tæplega 23.000 árið 2030 og tæp 27.000 árið 2035 sem er 31% og 54% aukning frá áramótunum 2022 - 2023. Þetta er auðvitað gríðarlegt fagnaðarefni. Því miður er það hins vegar svo að sjúkdómarnir og meðferð við þeim valda í mörgum tilvikum langvinnum aukaverkunum og síðbúnum fylgikvillum sem kalla á aukna heilbrigðisþjónustu sem þarf að tryggja. Samhliða þarf að auðvelda fólki á vinnualdri endurkomu til vinnu við hæfi, eftir veikindi. Um 30 - 40% krabbameina eru lífsstílstengd svo hægt er að draga úr líkum á þeim með heilsusamlegum lífsstíl. Það er krefjandi lýðheilsuáskorun en gagnvart henni má ekki gefast upp heldur byggja upp samstilltar forvarnir þar sem tvinnaðir eru saman margir þræðir, m.a. fræðsla og stjórnvaldsaðgerðir. Krabbameinsforvarnir krefjast þolinmæði, árangurinn skilar sér oft ekki fyrr en áratugum síðar. Mikill ávinningur er af að greina krabbamein snemma. Snemmgreining bætir lífslíkur og möguleika á minna íþyngjandi meðferð. Brýnt er að hér á landi sé boðið sé upp á allar skimanir fyrir krabbameinum sem alþjóðastofnanir mæla með, að þær séu ókeypis, öllum aðgengilegar og þátttaka í þeim góð. Sömuleiðis er mikilvægt að fólk þekki einkenni sem geta bent til krabbameina og eigi greitt aðgengi að þjónustu heilsugæslunnar vegna þeirra. Aukin þörf fyrir sérhæfða heilbrigðisþjónustu kallar á að notendur og aðstandendur þeirra eigi auðveldara með að bjarga sér sjálfir í kerfinu. Til að svo megi verða þurfa notendur þjónustunnar og aðstandendur þeirra að geta gengið að skýrum ferlum og góðri og öruggri upplýsingagjöf við allra hæfi, allt frá því að grunur vaknar um krabbamein. Verkefnin sem blasa við eru bæði stór og krefjandi. Til að árangur náist þarf að rýna í málin, fylgjast náið með, þróa nýja þekkingu, hagnýta hana og nýta gæðavísa. Markmið Krabbameinsfélagsins eru að færri fái krabbamein, fleiri læknist, lifi lengi og njóti lífsins – með og eftir krabbamein. Að því miðar öll starfsemi félagsins; ráðgjöf og stuðningur við sjúklinga og aðstandendur, forvarnarstarf og rannsóknir, með traust bakland hjá almenningi og fyrirtækjum í landinu sem fjármagna starfið með stuðningi sínum. Til að markmiðin náist verða margir að leggjast á árar, ekki síst stjórnvöld eins og kallað var eftir í áskorun aðalfundar félagsins í maí. Krabbameinsfélagið á fulltrúa í ofangreindum samráðshópi stjórnvalda og mun leggja sig fram um að þekking félagsins og reynsla sjúklinga og aðstandenda nýtist til að byggja framsækna og markvissa aðgerðaáætlun. Með góðri samvinnu er hægt að tryggja að árangur varðandi krabbamein hér á landi sé í fremstu röð. Höfundur er framkvæmdastjóri Krabbameinsfélagsins.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun