Pælt í PISA Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar 7. desember 2023 10:00 PISA könnunin er stærsta alþjóðlega samanburðarrannsóknin á sviði menntunar og gefur mikilvægar vísbendingar um stöðu grunnmenntunar í landinu. Brýnt er að taka niðurstöður alvarlega og nýta á jákvæðan og uppbyggilegan hátt. Niðurstöður PISA voru kynntar á í höfuðstöðvum OECD í París og á blaðamannafundi mennta- og barnamálaráðuneytis sem haldin var í Árnastofnun kl. 10 að morgni 5. desember. Undanfarna mánuði hefur hópur sérfræðinga úr Háskóla Íslands unnið hörðum höndum við að túlka og greina niðurstöður á námssviðunum þremur og ég hvet áhugasama að kynna sér umfjöllun þeirra í íslensku PISA skýrslunni. Dalandi læsi á lykilnámssviðum Það eru vonbrigði að sjá að frammistaða íslenskra nemenda hefur farið verulega dalandi á þeim þremur námssviðum sem könnunin beinist að. Almennt sýnir könnunin að námsárangri 15 ára ungmenna fer hrakandi innan OECD ríkjanna almennt, sem meðal annars skýrist af áhrifum heimsfaraldurs á skólagöngu og nám um heim allan. En fall íslenskra ungmenna er töluvert meira en hjá öðrum þjóðum. Það er alveg skýrt að 15 ára ungmenni á Íslandi eiga mikið inni sé litið til þessara niðurstaðna. Íslensk ungmenni eru jafn hæf og ungmenni annarra þjóða og eru þegar byrjuð að takast á við og umbreyta heiminum og samfélaginu okkar á margvíslegan hátt. Horfa þarf til margra þátta þegar kemur að því að greina niðurstöður PISA. Engar einhliða skýringar eru á því hvers vegna læsi íslenskra ungmenna fer dalandi með svo afgerandi hætti. Ekki síst þarf að horfa til annarra menntarannsókna og þeirra margvíslegu gagna sem eru nú þegar fyrirliggjandi, um bæði styrkleika og veikleika okkar menntasamfélags. Hér þarf að horfa til allra þátta kerfisins, allt frá stefnumótun stjórnvalda til skólastjórnunar, starfshátta og þess sem gerist í kennslustofunni, ásamt því sem skoða þarf hvernig heimilin og nærsamfélagið allt styður við læsi og nám barna. Íslenskan og lesskilningur á undir högg að sækja í hnattrænum heimi en bent hefur verið á að íslensk börn séu nánast tvítyngd, þar sem enskan sé orðin þeim svo töm. Framundan er að nýta þá athygli sem menntamál fá í kjölfar PISA til að efla grunnstoðir og gæðastarf sem styður við nám allra barna. Vitað er að rík þörf er á að efla læsi og lesskilning á mið- og unglingastigi sem er undirstaða áframhaldandi náms. Góðar vísbendingar um farsæld og líðan ungmenna Höldum til haga þeim jákvæðu niðurstöðum um Ísland þegar litið er til líðan í skóla, félags- og tilfinningafærni og tengsl við bekkjarfélaga. Kennurum hefur tekist vel að halda utan um líðan og velferð ungmenna undanfarin ár og er Ísland í 9. sæti PISA þegar kemur að mati ungmenna á því að tilheyra innan skólasamfélagsins. Fimmtán ára nemendum á Íslandi líður almennt vel í skólanum, þeir eru jákvæðir í garð kennara sinna og upplifa einelti tiltölulega sjaldan. Fimmtán ára nemendur á Íslandi búi yfir talsverðri þrautseigju (e. perserverance) og streituþoli (e. stress resistance) samanborið við nemendur annarra OECD-ríkja, en þau mátu hæfni sína síður þegar kom að samvinnu og samkennd. Kennarar og starfsfólk skóla á Íslandi stóð sig með eindæmum vel á tímum heimsfaraldurs og eiga þakkir skildar fyrir að setja hagsmuni nemenda sinna ávallt í forgrunn. Þessar niðurstöður PISA sýna ótvírætt að í skólum landsins er öflugur mannauður sem okkur ber að hlusta á, hlúa að og styðja við. Höfum einnig í huga að íslenskt skólakerfi vekur athygli á alþjóðavettvangi vegna áherslu á skapandi starf, útinám, menningu og listir. Jöfnuður, styrkleikar og veikleikar Skólinn er ekki eyland. Samfélagið allt, við öll, berum ábyrgð á að skapa skilyrði til þess að öll börn og ungmenni nái árangri og farnist vel. Það er vissulega mikilvægt að læra af öðrum þjóðum og horfa til þess hvað einkennir þjóðir sem skora hátt á PISA. En fyrst og fremst þurfum við að ákveða hvað skiptir íslenskt samfélag mestu máli og hvað við viljum að einkenni íslenskt samfélag. PISA könnunin sýnir að á Íslandi ríkir einna mestur efnahagsjöfnuður, fæst börn þurfa að neita sér um máltíð vegna fátæktar og börn af annarri kynslóð innflytjenda eru að dala minna í námsárangri en jafningjar þeirra af íslenskum uppruna. Engu að síður sýna gögnin að félags- og efnahagsstaða hefur aukin áhrif á námsárangur, ekki síst lesskilning. Það er allt sem bendir til þess að við eigum að gera betur í að efla jöfnuð innan skólanna og er farsældarlögunum einmitt ætlað að tryggja snemmtæka íhlutun og stuðning við börn sem standa höllum fæti. Slakur árangur drengja, ekki síst í læsi og lesskilning, kallar á sérstaka athygli á hvernig megi örva námsáhuga þeirra með fjölbreyttari kennsluháttum, á sama tíma kallar líðan 15 ára stúlkna á heildstæðar aðgerðir til að hlúa að sjálfsmynd þeirra og velferð. Stöndum með kennurum og nemendum Í íslensku PISA skýrslunni eru settar fram ýmsar tillögur að aðgerðum til að efla nám og kennslu á þessum sviðum. Kjarnaþættir í þeim tillögum eru stórefld útgáfa á gæðanámsefni, skýrleiki í námsskrám, markviss starfsþróun og uppbygging stoðþjónustu við skóla um allt land. Fjölga þarf kennurum með sérhæfða þekkingu á sviði náttúruvísinda og stærðfræði, ekki síst á landsbyggðinni. Þá þarf að styðja við menntarannsóknir, hagnýtar skólarannsóknir, sem skila þekkingu á þeim margvíslegu öflum sem móta nám og þroska barna. Háskóla- og fræðasamfélagið mun ekki láta sitt eftir liggja og halda áfram sókn á sviði menntarannsókna í samvinnu við fagsamfélagið og stjórnvöld. Menntavísindasvið HÍ mun í samstarfi við Menntamálastofnun, mennta- og barnamálaráðuneyti, Kennarasamband íslands, Samband íslenskra sveitarfélaga og Heimila og skóla standa fyrir málstofuröð sem hefst um miðjan janúar þar sem kafað verður nánar í hvert námssvið, þar verður einnig sérstök málstofa um farsæld og tilfinningagreind – og málstofa um samstarf heimila og skóla. Nú er tími til að snúa bökum saman og breyta vörn í sókn. Höfnundur er forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands. Heimildir: Háskóli Íslands og Menntamálastofnun (2023). Kynningarfundur um niðurstöður PISA 2022. Sótt af https://livestream.com/hi/pisa2022 Menntamálastofnun (2023). Pisa, helstu niðurstöður 2022. Sótt af https://mms.is/sites/mms.is/files/pisa_2022_helsta_island.pdf OECD (2023), PISA 2022 Results (Volume I): The State of Learning and Equity in Education, PISA, OECD Publishing, Paris. Sótt af https://doi.org/10.1787/53f23881-en Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kolbrún Þ. Pálsdóttir PISA-könnun Skóla - og menntamál Grunnskólar Mest lesið Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson Skoðun Skoðun Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
PISA könnunin er stærsta alþjóðlega samanburðarrannsóknin á sviði menntunar og gefur mikilvægar vísbendingar um stöðu grunnmenntunar í landinu. Brýnt er að taka niðurstöður alvarlega og nýta á jákvæðan og uppbyggilegan hátt. Niðurstöður PISA voru kynntar á í höfuðstöðvum OECD í París og á blaðamannafundi mennta- og barnamálaráðuneytis sem haldin var í Árnastofnun kl. 10 að morgni 5. desember. Undanfarna mánuði hefur hópur sérfræðinga úr Háskóla Íslands unnið hörðum höndum við að túlka og greina niðurstöður á námssviðunum þremur og ég hvet áhugasama að kynna sér umfjöllun þeirra í íslensku PISA skýrslunni. Dalandi læsi á lykilnámssviðum Það eru vonbrigði að sjá að frammistaða íslenskra nemenda hefur farið verulega dalandi á þeim þremur námssviðum sem könnunin beinist að. Almennt sýnir könnunin að námsárangri 15 ára ungmenna fer hrakandi innan OECD ríkjanna almennt, sem meðal annars skýrist af áhrifum heimsfaraldurs á skólagöngu og nám um heim allan. En fall íslenskra ungmenna er töluvert meira en hjá öðrum þjóðum. Það er alveg skýrt að 15 ára ungmenni á Íslandi eiga mikið inni sé litið til þessara niðurstaðna. Íslensk ungmenni eru jafn hæf og ungmenni annarra þjóða og eru þegar byrjuð að takast á við og umbreyta heiminum og samfélaginu okkar á margvíslegan hátt. Horfa þarf til margra þátta þegar kemur að því að greina niðurstöður PISA. Engar einhliða skýringar eru á því hvers vegna læsi íslenskra ungmenna fer dalandi með svo afgerandi hætti. Ekki síst þarf að horfa til annarra menntarannsókna og þeirra margvíslegu gagna sem eru nú þegar fyrirliggjandi, um bæði styrkleika og veikleika okkar menntasamfélags. Hér þarf að horfa til allra þátta kerfisins, allt frá stefnumótun stjórnvalda til skólastjórnunar, starfshátta og þess sem gerist í kennslustofunni, ásamt því sem skoða þarf hvernig heimilin og nærsamfélagið allt styður við læsi og nám barna. Íslenskan og lesskilningur á undir högg að sækja í hnattrænum heimi en bent hefur verið á að íslensk börn séu nánast tvítyngd, þar sem enskan sé orðin þeim svo töm. Framundan er að nýta þá athygli sem menntamál fá í kjölfar PISA til að efla grunnstoðir og gæðastarf sem styður við nám allra barna. Vitað er að rík þörf er á að efla læsi og lesskilning á mið- og unglingastigi sem er undirstaða áframhaldandi náms. Góðar vísbendingar um farsæld og líðan ungmenna Höldum til haga þeim jákvæðu niðurstöðum um Ísland þegar litið er til líðan í skóla, félags- og tilfinningafærni og tengsl við bekkjarfélaga. Kennurum hefur tekist vel að halda utan um líðan og velferð ungmenna undanfarin ár og er Ísland í 9. sæti PISA þegar kemur að mati ungmenna á því að tilheyra innan skólasamfélagsins. Fimmtán ára nemendum á Íslandi líður almennt vel í skólanum, þeir eru jákvæðir í garð kennara sinna og upplifa einelti tiltölulega sjaldan. Fimmtán ára nemendur á Íslandi búi yfir talsverðri þrautseigju (e. perserverance) og streituþoli (e. stress resistance) samanborið við nemendur annarra OECD-ríkja, en þau mátu hæfni sína síður þegar kom að samvinnu og samkennd. Kennarar og starfsfólk skóla á Íslandi stóð sig með eindæmum vel á tímum heimsfaraldurs og eiga þakkir skildar fyrir að setja hagsmuni nemenda sinna ávallt í forgrunn. Þessar niðurstöður PISA sýna ótvírætt að í skólum landsins er öflugur mannauður sem okkur ber að hlusta á, hlúa að og styðja við. Höfum einnig í huga að íslenskt skólakerfi vekur athygli á alþjóðavettvangi vegna áherslu á skapandi starf, útinám, menningu og listir. Jöfnuður, styrkleikar og veikleikar Skólinn er ekki eyland. Samfélagið allt, við öll, berum ábyrgð á að skapa skilyrði til þess að öll börn og ungmenni nái árangri og farnist vel. Það er vissulega mikilvægt að læra af öðrum þjóðum og horfa til þess hvað einkennir þjóðir sem skora hátt á PISA. En fyrst og fremst þurfum við að ákveða hvað skiptir íslenskt samfélag mestu máli og hvað við viljum að einkenni íslenskt samfélag. PISA könnunin sýnir að á Íslandi ríkir einna mestur efnahagsjöfnuður, fæst börn þurfa að neita sér um máltíð vegna fátæktar og börn af annarri kynslóð innflytjenda eru að dala minna í námsárangri en jafningjar þeirra af íslenskum uppruna. Engu að síður sýna gögnin að félags- og efnahagsstaða hefur aukin áhrif á námsárangur, ekki síst lesskilning. Það er allt sem bendir til þess að við eigum að gera betur í að efla jöfnuð innan skólanna og er farsældarlögunum einmitt ætlað að tryggja snemmtæka íhlutun og stuðning við börn sem standa höllum fæti. Slakur árangur drengja, ekki síst í læsi og lesskilning, kallar á sérstaka athygli á hvernig megi örva námsáhuga þeirra með fjölbreyttari kennsluháttum, á sama tíma kallar líðan 15 ára stúlkna á heildstæðar aðgerðir til að hlúa að sjálfsmynd þeirra og velferð. Stöndum með kennurum og nemendum Í íslensku PISA skýrslunni eru settar fram ýmsar tillögur að aðgerðum til að efla nám og kennslu á þessum sviðum. Kjarnaþættir í þeim tillögum eru stórefld útgáfa á gæðanámsefni, skýrleiki í námsskrám, markviss starfsþróun og uppbygging stoðþjónustu við skóla um allt land. Fjölga þarf kennurum með sérhæfða þekkingu á sviði náttúruvísinda og stærðfræði, ekki síst á landsbyggðinni. Þá þarf að styðja við menntarannsóknir, hagnýtar skólarannsóknir, sem skila þekkingu á þeim margvíslegu öflum sem móta nám og þroska barna. Háskóla- og fræðasamfélagið mun ekki láta sitt eftir liggja og halda áfram sókn á sviði menntarannsókna í samvinnu við fagsamfélagið og stjórnvöld. Menntavísindasvið HÍ mun í samstarfi við Menntamálastofnun, mennta- og barnamálaráðuneyti, Kennarasamband íslands, Samband íslenskra sveitarfélaga og Heimila og skóla standa fyrir málstofuröð sem hefst um miðjan janúar þar sem kafað verður nánar í hvert námssvið, þar verður einnig sérstök málstofa um farsæld og tilfinningagreind – og málstofa um samstarf heimila og skóla. Nú er tími til að snúa bökum saman og breyta vörn í sókn. Höfnundur er forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands. Heimildir: Háskóli Íslands og Menntamálastofnun (2023). Kynningarfundur um niðurstöður PISA 2022. Sótt af https://livestream.com/hi/pisa2022 Menntamálastofnun (2023). Pisa, helstu niðurstöður 2022. Sótt af https://mms.is/sites/mms.is/files/pisa_2022_helsta_island.pdf OECD (2023), PISA 2022 Results (Volume I): The State of Learning and Equity in Education, PISA, OECD Publishing, Paris. Sótt af https://doi.org/10.1787/53f23881-en
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun