Sjálfbær rekstur og sjálfbær fátækt Kjartan Þór Ingason skrifar 9. nóvember 2023 13:01 Leigjendur Félagsbústaða í almennu leiguhúsnæði eru fjölbreyttur hópur sem eiga það sameiginlegt að standa höllum fæti í samfélaginu. Ljóst er að lítið má út af bregða til að heimilisbókhaldið fari á hliðina hjá þessum hópi fólks. Yfir 12.000 kr hækkun á mánuði Þann 19. september síðastliðinn samþykkti borgarstjórn nýtt leiguverðslíkan hjá Félagsbústöðum sem tekur gildi þann 1. janúar 2024. Breytingin er annars vegar viðbragð við bágri rekstrastöðu félagsins og hins vegar aðgerð til að jafna leiguverð sambærilegra eigna milli hverfa borgarinnar. Í stuttu máli þýðir það að sumir leigjendur félagsins munu greiða lægri leigu en aðrir munu finna fyrir hækkun leiguverðs. Af þeim eru 145 einstaklingar sem munu greiða yfir 12.000 kr. hærri leigu eftir áramót. Vert er að taka fram með orðalaginu „yfir 12.000 kr hærri leigu“ er ekki átt við þessi hópur fólks mun greiða á bilinu 12.000-13.000 kr. hærra leiguverð. Dæmi er um áætlaða hækkun leigu upp á 34.000 kr. Val milli skuldar eða skorts Nú veltir þú kannski fyrir þér, kæri lesandi, hvort hér sé verið að gera úlfalda úr mýflugu. Leigan hjá sumum mun hækka um einhverja þúsundkalla en aðrir munu borga minna. Svo má ekki gleima að leiguverð Félagsbústaða er lægra en leiguverð á almennum leigumarkaði. Fyrir hjón sem eru bæði með fínar tekjur á vinnumarkaði, uppkomin börn og sparifé er 12.000-34.000 kr. hækkun kannski óþægileg frekar en óyfirstíganleg. Hins vegar er raunin önnur hjá einstæðri tveggja barna móður á örorkulífeyri sem neyðist til að velja milli skuldar eða skorts hvern mánuð í þeirri von að ná einn daginn endum saman. Skýrsla um húsnæðismál fatlaðs fólks Í nýrri skýrslu ÖBÍ réttindasamtaka um húsnæðismál fatlaðs fólks kemur fram að miklar vendingar á fjármálamarkaði, verðbólga og vaxtahækkanir hafa verulega aukið útgjöld þeirra sem búa við lægstu kjör í samfélaginu. Um 40% einstaklinga með 75% örorkumat greiða íþyngjandi hátt hlutfall af ráðstöfunartekjum sínum í húsnæðiskostnað samkvæmt viðmiðum Hagstofu Íslands. Þá ná einungis 17% einstaklinga með 75% örorkumat viðmiðum stjórnvalda um að greiða innan við 25% útborgaðra launa í rekstur á húsnæði. Lífeyristakar semja ekki um hækkanir lífeyris, hafa ekki verkfallsrétt og eru í raun upp á stjórnvöld komnir hvað varðar breytingar á lífeyrisgreiðslum. Þessi hópur er því mjög viðkvæmur fyrir fjárhagslegum áföllum. Sá hópur hefur ekki sömu bjargráð til að vænka hag sinn og þeir sem hafa fulla starfsgetu. Því er brýnt að borgarstjórn og Félagsbústaðir taki tillit til þeirrar stöðu. Rétta leiðin áfram Sjálfbær rekstur hlutafélaga er mikilvægur til að viðhalda langtímastarfsemi og forða félögum frá gjaldþroti þegar illa árar. Félagsbústaðir eru óhagnaðardrifið hlutafélag, alfarið í eigu Reykjavíkurborgar. Ólíkt einkahlutafélögum er megin markmið Félagsbústaða ekki að skila hluthöfum arði heldur sinna lögbundinni þjónustu Reykjavíkurborgar og tryggja viðkvæmum hópum öruggt þak yfir höfuðið. Úrbætur í þágu jöfnunar milli hverfa og sjálfbærs reksturs Félagsbústaða má ekki ýta undir sjálfbæra fátækt. Í umræðum á fundi borgarstjórnar þann 19. september var fjallað um mögulegar leiðir til að bregðast við stöðunni. Ein leið væri að hækka leiguverð umfram vísitölu. Önnur leið væri endurskoðun á framtíðaruppbyggingu Félagsbústaða. Þriðja leiðin væri aukið fjármagn frá Reykjavíkurborg inn í Félagsbústaði. En hver er rétta leiðin? Rétta leiðin er alltaf sú sem tekur tillit til greiðlugetu fólks í viðkvæmri stöðu og beitir meðalhófi til að lágmarka neikvæð áhrif skipulagsbreytinga á daglegt líf þeirra sem höllustum fæti standa. Samkvæmt nýju reiknilíkani Félagsbústaða munu fyrirhugaðar breytingar hafa áhrif á 2.649 einstaklinga, í þeim hópi eru 1.111 sem munu finna fyrir lækkun leiguverðs. Hægt væri að endurskoða hlutfall fyrirhugaðrar lækkunar leiguverðs með því markmiði að létta róðurinn hjá þeim 145 einstaklingum sem eiga von á íþyngjandi hækkun leiguverðs. Aukin eignarmyndun Félagsbústaða er mikilvægur í húsnæðisöryggi fólks sem hefur í engin hús að venda. Sú uppbygging má þó ekki lenda á herðum fátækra leigjenda og því mikilvægt að borgarstjórn setji aukið fjármagn inn í Félagsbústaði í því skyni markmiði að stytta biðlistahalann. Þarf stóra systir að gera allt? Reykjavíkurborg er stærsta sveitarfélag landsins með u.þ.b. 136.000 íbúa. Jafnframt eru Félagsbústaðir stærsta leigufélag landsins með u.þ.b. 3.000 íbúðir víðsvegar um hverfi borgarinnar. Staða Félagsbústaða er ekki sjálfsögð afleiðing stærðar Reykjavíkurborgar heldur er hún tilkomin vegna húsnæðisstefnu borgarinnar með áherslu á uppbyggingu almenna íbúðakerfisins. En eru öll sveitarfélög að leggja sitt af mörkum til að tryggja húsnæðisöryggi viðkvæmra hópa? Algengt er að íbúar víðsvegar um land leiti til Reykjavíkur í ljósi þess að þeirra heimabær telji sig ófæran um að veita lögbundna þjónustu, allar íbúðir eru uppteknar, ólíklegt að íbúð losni á næstu árum og engin áform um að stækka eignasafn sveitarfélagsins á félagslegum leiguíbúðum. Húsnæðiskrísa viðkvæmra hópa er ekki einkamál höfuðborgarinnar. Sveitarfélög mega ekki hlaupast undan ábyrgð og ætlast til að stóra systir bjargi málunum. Því þurfum við sem samfélag að snúa bökum saman, stór sem smá og tryggja húsnæðisöryggi um land allt. Höfundur er verkefnastjóri hjá ÖBÍ réttindasamtökum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Leigumarkaður Húsnæðismál Mest lesið Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal Skoðun Mega bara íslenskir karlmenn nauðga konum á Íslandi? Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Skoðun Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Sjá meira
Leigjendur Félagsbústaða í almennu leiguhúsnæði eru fjölbreyttur hópur sem eiga það sameiginlegt að standa höllum fæti í samfélaginu. Ljóst er að lítið má út af bregða til að heimilisbókhaldið fari á hliðina hjá þessum hópi fólks. Yfir 12.000 kr hækkun á mánuði Þann 19. september síðastliðinn samþykkti borgarstjórn nýtt leiguverðslíkan hjá Félagsbústöðum sem tekur gildi þann 1. janúar 2024. Breytingin er annars vegar viðbragð við bágri rekstrastöðu félagsins og hins vegar aðgerð til að jafna leiguverð sambærilegra eigna milli hverfa borgarinnar. Í stuttu máli þýðir það að sumir leigjendur félagsins munu greiða lægri leigu en aðrir munu finna fyrir hækkun leiguverðs. Af þeim eru 145 einstaklingar sem munu greiða yfir 12.000 kr. hærri leigu eftir áramót. Vert er að taka fram með orðalaginu „yfir 12.000 kr hærri leigu“ er ekki átt við þessi hópur fólks mun greiða á bilinu 12.000-13.000 kr. hærra leiguverð. Dæmi er um áætlaða hækkun leigu upp á 34.000 kr. Val milli skuldar eða skorts Nú veltir þú kannski fyrir þér, kæri lesandi, hvort hér sé verið að gera úlfalda úr mýflugu. Leigan hjá sumum mun hækka um einhverja þúsundkalla en aðrir munu borga minna. Svo má ekki gleima að leiguverð Félagsbústaða er lægra en leiguverð á almennum leigumarkaði. Fyrir hjón sem eru bæði með fínar tekjur á vinnumarkaði, uppkomin börn og sparifé er 12.000-34.000 kr. hækkun kannski óþægileg frekar en óyfirstíganleg. Hins vegar er raunin önnur hjá einstæðri tveggja barna móður á örorkulífeyri sem neyðist til að velja milli skuldar eða skorts hvern mánuð í þeirri von að ná einn daginn endum saman. Skýrsla um húsnæðismál fatlaðs fólks Í nýrri skýrslu ÖBÍ réttindasamtaka um húsnæðismál fatlaðs fólks kemur fram að miklar vendingar á fjármálamarkaði, verðbólga og vaxtahækkanir hafa verulega aukið útgjöld þeirra sem búa við lægstu kjör í samfélaginu. Um 40% einstaklinga með 75% örorkumat greiða íþyngjandi hátt hlutfall af ráðstöfunartekjum sínum í húsnæðiskostnað samkvæmt viðmiðum Hagstofu Íslands. Þá ná einungis 17% einstaklinga með 75% örorkumat viðmiðum stjórnvalda um að greiða innan við 25% útborgaðra launa í rekstur á húsnæði. Lífeyristakar semja ekki um hækkanir lífeyris, hafa ekki verkfallsrétt og eru í raun upp á stjórnvöld komnir hvað varðar breytingar á lífeyrisgreiðslum. Þessi hópur er því mjög viðkvæmur fyrir fjárhagslegum áföllum. Sá hópur hefur ekki sömu bjargráð til að vænka hag sinn og þeir sem hafa fulla starfsgetu. Því er brýnt að borgarstjórn og Félagsbústaðir taki tillit til þeirrar stöðu. Rétta leiðin áfram Sjálfbær rekstur hlutafélaga er mikilvægur til að viðhalda langtímastarfsemi og forða félögum frá gjaldþroti þegar illa árar. Félagsbústaðir eru óhagnaðardrifið hlutafélag, alfarið í eigu Reykjavíkurborgar. Ólíkt einkahlutafélögum er megin markmið Félagsbústaða ekki að skila hluthöfum arði heldur sinna lögbundinni þjónustu Reykjavíkurborgar og tryggja viðkvæmum hópum öruggt þak yfir höfuðið. Úrbætur í þágu jöfnunar milli hverfa og sjálfbærs reksturs Félagsbústaða má ekki ýta undir sjálfbæra fátækt. Í umræðum á fundi borgarstjórnar þann 19. september var fjallað um mögulegar leiðir til að bregðast við stöðunni. Ein leið væri að hækka leiguverð umfram vísitölu. Önnur leið væri endurskoðun á framtíðaruppbyggingu Félagsbústaða. Þriðja leiðin væri aukið fjármagn frá Reykjavíkurborg inn í Félagsbústaði. En hver er rétta leiðin? Rétta leiðin er alltaf sú sem tekur tillit til greiðlugetu fólks í viðkvæmri stöðu og beitir meðalhófi til að lágmarka neikvæð áhrif skipulagsbreytinga á daglegt líf þeirra sem höllustum fæti standa. Samkvæmt nýju reiknilíkani Félagsbústaða munu fyrirhugaðar breytingar hafa áhrif á 2.649 einstaklinga, í þeim hópi eru 1.111 sem munu finna fyrir lækkun leiguverðs. Hægt væri að endurskoða hlutfall fyrirhugaðrar lækkunar leiguverðs með því markmiði að létta róðurinn hjá þeim 145 einstaklingum sem eiga von á íþyngjandi hækkun leiguverðs. Aukin eignarmyndun Félagsbústaða er mikilvægur í húsnæðisöryggi fólks sem hefur í engin hús að venda. Sú uppbygging má þó ekki lenda á herðum fátækra leigjenda og því mikilvægt að borgarstjórn setji aukið fjármagn inn í Félagsbústaði í því skyni markmiði að stytta biðlistahalann. Þarf stóra systir að gera allt? Reykjavíkurborg er stærsta sveitarfélag landsins með u.þ.b. 136.000 íbúa. Jafnframt eru Félagsbústaðir stærsta leigufélag landsins með u.þ.b. 3.000 íbúðir víðsvegar um hverfi borgarinnar. Staða Félagsbústaða er ekki sjálfsögð afleiðing stærðar Reykjavíkurborgar heldur er hún tilkomin vegna húsnæðisstefnu borgarinnar með áherslu á uppbyggingu almenna íbúðakerfisins. En eru öll sveitarfélög að leggja sitt af mörkum til að tryggja húsnæðisöryggi viðkvæmra hópa? Algengt er að íbúar víðsvegar um land leiti til Reykjavíkur í ljósi þess að þeirra heimabær telji sig ófæran um að veita lögbundna þjónustu, allar íbúðir eru uppteknar, ólíklegt að íbúð losni á næstu árum og engin áform um að stækka eignasafn sveitarfélagsins á félagslegum leiguíbúðum. Húsnæðiskrísa viðkvæmra hópa er ekki einkamál höfuðborgarinnar. Sveitarfélög mega ekki hlaupast undan ábyrgð og ætlast til að stóra systir bjargi málunum. Því þurfum við sem samfélag að snúa bökum saman, stór sem smá og tryggja húsnæðisöryggi um land allt. Höfundur er verkefnastjóri hjá ÖBÍ réttindasamtökum.
Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun