Af hverju ættirðu að gefa bankanum peningana þína? Haukur Skúlason skrifar 1. september 2023 11:30 Nýlega leit dagsins ljós skýrsla starfshóps menningar- og viðskiptaráðherra um gjaldtöku og arðsemi íslensku bankanna. Sú skýrsla er ágætis fyrsta skref í að beina kastljósinu að því kraðaki alls konar gjalda og þóknana sem bankarnir á Íslandi rukka fyrir hvers kyns viðvik, og hversu erfitt það er fyrir okkur almenning að átta okkur á því hversu dýr hversdagsleg bankaþjónusta í raun og veru er. En betur má ef duga skal, og nú er mikilvægt fyrir okkur öll að halda áfram að veita bönkunum aðhald og krefjast sanngjarnari kjara. Sem annar stofnanda og framkvæmdastjóri indó sparisjóðs, fyrsta íslenska „áskorendabankans“ sem svo er stundum kallað, langar mig að vekja athygli á nokkrum atriðum í skýrslunni sem mér finnst standa upp úr eftir lestur hennar. Gjaldeyrisálag bankanna Í skýrslunni kemur fram að ógegnsætt gjaldeyrisálag bankanna vegna erlendrar kortanotkunar sé í kringum 6,6 milljarðar á ári fyrir íslensk heimili. Það eru 550 milljónir í hverjum einasta mánuði sem renna úr vösum íslenskra heimila í vasa bankanna. Einnig kemur fram í skýrslunni að erfitt sé að henda reiður á hversu hátt hlutfall af þessari fjárhæð rennur til bankanna og hversu hátt hlutfall til erlendu kortafyrirtækjanna. Það kom mér töluvert á óvart, því staðreyndin er sú að hver einasta króna af þessu gengisálagi rennur lóðbeint í vasa bankanna og hefur ekkert með VISA, Mastercard eða færsluhirða að gera. Þetta er hreint og klárt gjald sem bankarnir ákveða einhliða og innheimta af korthöfum, þó það sé ansi vel falið. Þegar við vorum að þróa debetkort indó vorum við spurð hversu hátt við vildum hafa þetta innbyggða álag, og við svöruðum að við vildum ekki hafa neitt slíkt, enda væri enginn kostnaður hjá indó sem réttlætti það. Þetta fannst fólki í geiranum skrýtið, enda almennt talið að um „ókeypis“ hagnað sé að ræða því neytendur hafa ekkert val og bankar geti einfaldlega „hirt þetta upp af götunni“ eins og þetta var orðað við okkur. Neytendur höfðu ekkert val, fyrr en núna. Því indó leggur ekkert álag á erlendar kortafærslur, sem gerir það að verkum að allt sem indóarnir okkar kaupa í erlendum gjaldmiðlum er ca. 2,5-3,0% ódýrar en með greiðslukortum hinna bankanna. Kostnaður við greiðslukort Á bls. 37 er borinn saman kostnaður einstaklinga við að vera með debetkort. Höfum í huga að debetkort er einfaldlega leið fyrir okkur neytendur að nota okkar eigin peninga - og hjá indó finnst okkur einfaldlega fráleitt að rukka indóana fyrir að nota sína eigin peninga. Þvert á móti lítum við svo á að indóar sem kjósa að treysta okkur fyrir sínum peningum séu að gera okkur mikinn greiða með traustinu og við greiðum þeim því eins háa vexti og við treystum okkur til. Debetkort hjá samkeppnisaðilum indó kosta korthafa, skv. töflunni, 13-16 þúsund krónur á ári í beinan kostnað. Því til viðbótar má reikna með ca. 20-24þ falið gjald í formi gjaldeyrisálags vegna dæmigerðar kortanotkunar, sbr. töfluna á bls. 38 í skýrslunni, og þá er kostnaðurinn við að eiga og nota debetkort hjá stóru bönkunum í kringum 33-40 þúsund krónur á ári. Borið saman við 0 krónur hjá indó. Af hverju kostar það mig tugi þúsunda á ári að nota mína eigin peninga til að kaupa í matinn og nammi á laugardögum? Skýrsluhöfundar tala um að í stóra mengi hlutanna séu þetta ekki háar fjárhæðir, en persónulega finnst mér alveg muna um slíka fjármuni á ári, sér í lagi þegar ég skil engan veginn af hverju ég þarf að borga bankanum mínum þetta þegar okkur hjá indó sjáum enga ástæðu til að heimta slíkt hið sama. Mér finnst eiginlega fráleitt að tala um að þetta sé ekkert tiltökumál, flestir sem ég þekki gætu vel þegið 40 þúsund krónur aukalega í veskinu yfir árið (til samanburðar má geta þess að æfingagjöld barna í mörgum íþróttum eru í kringum 40 þúsund á ári, og ég myndi mun frekar vilja geta sent barnið mitt í íþróttir frekar en að senda peningana í hít bankanna). Og 36 þúsund indóar eru mér sammála og hafa nú þegar öðlast frelsi frá þessar gjaldheimtu bankanna. Tillögur til úrbóta Þær tillögur sem settar eru fram til úrbóta eru um margt ágætar. En það sem sló mig mest var að þar er ekki vikið einu orði að því að efla þurfi nýsköpun á fjármálamarkaði, ryðja úr vegi óþarfa hindrunum sem nýir aðilar, sem hyggja á samkeppni við stóru bankana, þurfa að klöngrast yfir og stórefla þannig samkeppni og eftirlit með eðlilegri hegðun á markaði. Stóru bankaranir munu einungis bregðast við, viðskiptavinum sínum til hagsbóta, ef þeir finna það á eigin skinni að upp sé komin alvöru samkeppni. Samkeppni sem sýnir að dulin og ósanngjörn gjaldtaka er ekki náttúrulögmál. Samkeppni sem sýnir að það er vel hægt að vera með einfalda og sanngjarna verðskrá og sem talar við sína viðskiptavini á mannamáli. Það er markmið okkar hjá indó - að veita bönkunum alvöru samkeppni og sýna þeim í eitt skipti fyrir öll að heimilin í landinu eiga skilið sanngjarna og skemmtilega bankaþjónustu. Tugir þúsunda indóa hafa slegist í för með okkur og þúsundir bætast við í hverjum mánuði. Saman getum við breytt fjármálamarkaðnum á Íslandi og komið stóru bönkunum í skilning um að það eru þeir sem eiga að keppa um hylli okkar, en ekki ætlast til þess að við sættum okkur við það sem þeir rétta okkur. Við hjá indó erum að ryðja brautina og viljum fátt meira en að nýir aðilar komi á markaðinn og veiti okkur, og stóru bönkum samkeppni. Og einhver stærsti mælikvarðinn á hversu vel hefur tekist til hjá okkur er að stóru bankarnir fari loksins að hlusta á sína viðskiptavini og þurfi að hafa fyrir því að halda í þá. Lengi lifi samkeppnin! Höfundur er framkvæmdastjóri indó. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Íslenskir bankar Samkeppnismál Fjármál heimilisins Mest lesið Það er verið að ljúga að okkur Hildur Þórðardóttir Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Styrkleiki íslensku grunnskólanna Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun 100 þúsund á mánuði Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Með háskólapróf til að snýta og skeina? Hildur Sólmundsdóttir Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn boðar skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og sjálfstæði Íslands Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilnæmt samfélag, betri lífskjör og jöfn tækifæri fyrir öll Unnur Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Lifað með reisn - Frá starfslokum til æviloka Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Viðreisn, evran og Finnland Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Heildræn sýn á sköpunina Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Sjá meira
Nýlega leit dagsins ljós skýrsla starfshóps menningar- og viðskiptaráðherra um gjaldtöku og arðsemi íslensku bankanna. Sú skýrsla er ágætis fyrsta skref í að beina kastljósinu að því kraðaki alls konar gjalda og þóknana sem bankarnir á Íslandi rukka fyrir hvers kyns viðvik, og hversu erfitt það er fyrir okkur almenning að átta okkur á því hversu dýr hversdagsleg bankaþjónusta í raun og veru er. En betur má ef duga skal, og nú er mikilvægt fyrir okkur öll að halda áfram að veita bönkunum aðhald og krefjast sanngjarnari kjara. Sem annar stofnanda og framkvæmdastjóri indó sparisjóðs, fyrsta íslenska „áskorendabankans“ sem svo er stundum kallað, langar mig að vekja athygli á nokkrum atriðum í skýrslunni sem mér finnst standa upp úr eftir lestur hennar. Gjaldeyrisálag bankanna Í skýrslunni kemur fram að ógegnsætt gjaldeyrisálag bankanna vegna erlendrar kortanotkunar sé í kringum 6,6 milljarðar á ári fyrir íslensk heimili. Það eru 550 milljónir í hverjum einasta mánuði sem renna úr vösum íslenskra heimila í vasa bankanna. Einnig kemur fram í skýrslunni að erfitt sé að henda reiður á hversu hátt hlutfall af þessari fjárhæð rennur til bankanna og hversu hátt hlutfall til erlendu kortafyrirtækjanna. Það kom mér töluvert á óvart, því staðreyndin er sú að hver einasta króna af þessu gengisálagi rennur lóðbeint í vasa bankanna og hefur ekkert með VISA, Mastercard eða færsluhirða að gera. Þetta er hreint og klárt gjald sem bankarnir ákveða einhliða og innheimta af korthöfum, þó það sé ansi vel falið. Þegar við vorum að þróa debetkort indó vorum við spurð hversu hátt við vildum hafa þetta innbyggða álag, og við svöruðum að við vildum ekki hafa neitt slíkt, enda væri enginn kostnaður hjá indó sem réttlætti það. Þetta fannst fólki í geiranum skrýtið, enda almennt talið að um „ókeypis“ hagnað sé að ræða því neytendur hafa ekkert val og bankar geti einfaldlega „hirt þetta upp af götunni“ eins og þetta var orðað við okkur. Neytendur höfðu ekkert val, fyrr en núna. Því indó leggur ekkert álag á erlendar kortafærslur, sem gerir það að verkum að allt sem indóarnir okkar kaupa í erlendum gjaldmiðlum er ca. 2,5-3,0% ódýrar en með greiðslukortum hinna bankanna. Kostnaður við greiðslukort Á bls. 37 er borinn saman kostnaður einstaklinga við að vera með debetkort. Höfum í huga að debetkort er einfaldlega leið fyrir okkur neytendur að nota okkar eigin peninga - og hjá indó finnst okkur einfaldlega fráleitt að rukka indóana fyrir að nota sína eigin peninga. Þvert á móti lítum við svo á að indóar sem kjósa að treysta okkur fyrir sínum peningum séu að gera okkur mikinn greiða með traustinu og við greiðum þeim því eins háa vexti og við treystum okkur til. Debetkort hjá samkeppnisaðilum indó kosta korthafa, skv. töflunni, 13-16 þúsund krónur á ári í beinan kostnað. Því til viðbótar má reikna með ca. 20-24þ falið gjald í formi gjaldeyrisálags vegna dæmigerðar kortanotkunar, sbr. töfluna á bls. 38 í skýrslunni, og þá er kostnaðurinn við að eiga og nota debetkort hjá stóru bönkunum í kringum 33-40 þúsund krónur á ári. Borið saman við 0 krónur hjá indó. Af hverju kostar það mig tugi þúsunda á ári að nota mína eigin peninga til að kaupa í matinn og nammi á laugardögum? Skýrsluhöfundar tala um að í stóra mengi hlutanna séu þetta ekki háar fjárhæðir, en persónulega finnst mér alveg muna um slíka fjármuni á ári, sér í lagi þegar ég skil engan veginn af hverju ég þarf að borga bankanum mínum þetta þegar okkur hjá indó sjáum enga ástæðu til að heimta slíkt hið sama. Mér finnst eiginlega fráleitt að tala um að þetta sé ekkert tiltökumál, flestir sem ég þekki gætu vel þegið 40 þúsund krónur aukalega í veskinu yfir árið (til samanburðar má geta þess að æfingagjöld barna í mörgum íþróttum eru í kringum 40 þúsund á ári, og ég myndi mun frekar vilja geta sent barnið mitt í íþróttir frekar en að senda peningana í hít bankanna). Og 36 þúsund indóar eru mér sammála og hafa nú þegar öðlast frelsi frá þessar gjaldheimtu bankanna. Tillögur til úrbóta Þær tillögur sem settar eru fram til úrbóta eru um margt ágætar. En það sem sló mig mest var að þar er ekki vikið einu orði að því að efla þurfi nýsköpun á fjármálamarkaði, ryðja úr vegi óþarfa hindrunum sem nýir aðilar, sem hyggja á samkeppni við stóru bankana, þurfa að klöngrast yfir og stórefla þannig samkeppni og eftirlit með eðlilegri hegðun á markaði. Stóru bankaranir munu einungis bregðast við, viðskiptavinum sínum til hagsbóta, ef þeir finna það á eigin skinni að upp sé komin alvöru samkeppni. Samkeppni sem sýnir að dulin og ósanngjörn gjaldtaka er ekki náttúrulögmál. Samkeppni sem sýnir að það er vel hægt að vera með einfalda og sanngjarna verðskrá og sem talar við sína viðskiptavini á mannamáli. Það er markmið okkar hjá indó - að veita bönkunum alvöru samkeppni og sýna þeim í eitt skipti fyrir öll að heimilin í landinu eiga skilið sanngjarna og skemmtilega bankaþjónustu. Tugir þúsunda indóa hafa slegist í för með okkur og þúsundir bætast við í hverjum mánuði. Saman getum við breytt fjármálamarkaðnum á Íslandi og komið stóru bönkunum í skilning um að það eru þeir sem eiga að keppa um hylli okkar, en ekki ætlast til þess að við sættum okkur við það sem þeir rétta okkur. Við hjá indó erum að ryðja brautina og viljum fátt meira en að nýir aðilar komi á markaðinn og veiti okkur, og stóru bönkum samkeppni. Og einhver stærsti mælikvarðinn á hversu vel hefur tekist til hjá okkur er að stóru bankarnir fari loksins að hlusta á sína viðskiptavini og þurfi að hafa fyrir því að halda í þá. Lengi lifi samkeppnin! Höfundur er framkvæmdastjóri indó.
Styrkleiki íslensku grunnskólanna Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar
Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar
Styrkleiki íslensku grunnskólanna Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun