Skoðun

Sam­stilltir strengir innan sam­fé­lagsins - Mikil­vægi tón­listar­náms í gegnum kyn­slóðir og þvert á aldur

Helga Margrét Clarke skrifar

Oft er vísað til tónlistar sem alheimstungumáls. Tónlist hefur þann ótrúlega hæfileika að hún spyr ekki um aldur og gengur þvert á menningarlegar hindranir og landamæri. Áhrif tónlistar ná langt út fyrir eingöngu skemmtanagildið, tónlist auðgar lífið, hefur sameiningarkraft og eflir samfélagsvitund svo ekki sé talað um hagrænan ávinning. Ávinningur tónlistar og tónlistarnáms er óumdeilanlegur. Í ljósi umræðunnar í samfélaginu og breytinga á greiðsluþátttöku stjórnvalda í tónlistarnámi fullorðinna finn ég mig knúna til að setja nokkur orð niður á blað.

Hvernig væri lífið án tónlistar?

Ég hugsa að flestir séu sammála því að án tónlistar þá væri heimurinn ekki sá sami. Þó ekki nema brot af mannkyninu starfi við tónlist þá spilar tónlist samt sem áður stóran þátt í lífi okkar flestra. Án tónlistar þá væri furðulegt að fara út að skemmta sér, við myndum ekki syngja, færum ekki á tónleika, hljóðheimur kvikmynda væri mjög frábrugðinn því sem við þekkjum, engin tónlist í kirkjutengdum athöfnum og svo mætti lengi telja.

Ávinningur tónlistar og tónlistarnáms

Tónlistarnám hefur ekki eingöngu það hlutverk að auka færni einstaklinga til að spila á hljóðfæri eða nota söngröddina sína, tónlistarnám nærir sköpunargáfu, eykur vitsmunaþroska, tjáningu og samvinnu til að nefna aðeins brotabrot af þeim jákvæðu áhrifum sem tónlist og tónlistarnám hefur. Ávinninginn sem fæst af tónlistarnámi má auðveldlega yfirfæra á önnur svið og hafa rannsóknir ítrekað sýnt fram á að tónlistarnám hefur jákvæð áhrif á námsgetu á öðrum sviðum. Tónlistarnám fyrir börn er mikið rannsakað efni, tónlist örvar heilavöxt, hefur jákvæð áhrif á þróun vitsmuna-, tilfinninga- og félagsþroska. Tónlistarnám eykur minni og ýtir undir þróun ýmissar færni, s.s. lausnamiðaðrar hugsunar. En ávinningurinn er ekki eingöngu bundinn börnum. Ávinningur fyrir fullorðna er einnig mikill. Einn mest rannsakaði þátturinn eru mótverkandi áhrif tónlistar á streitu, en streita er í dag einn helsti orsakavaldur kulnunar og örmögnunar með tilheyrandi kostnaði fyrir einstaklinginn og samfélagið. Fyrir aldraða hafa rannsóknir sýnt fram á að tónlistarnám og/eða tónlistarmeðferð geti unnið gegn einangrunartilfinningu, aukið vitræna virkni sem og stuðlað að auknum lífsgæðum.

Tónlistarnám – Fyrir öll?

Nýlegasta útspil stjórnvalda er hrein og klár mismunun á svo margan hátt. Með því að setja þessi nýju viðmið mótframlagsins út frá aldri þá sitjum við ekki öll við sama borð. Það má að sjálfsögðu færa rök fyrir því að eldra fólk ætti að öllum líkindum að hafa efni á að greiða fyrir sitt nám án aðkomu stjórnvalda í formi mótframlags EN þetta er ekki svona einfalt! Ekki öll börn fæðast inn í fjölskyldu þar sem tónlistarnám er hreinlega í boði, námið er mögulega ekki álitið góður kostur, ekki alltaf fjárhagslegt svigrúm til að greiða fyrir nám sem gerir það að verkum að þessir einstaklingar hafa ekki sömu tækifæri og aðrir á meðan þeir falla innan þessara aldursviðmiða mótframlags. Eins er hreinlega ekki tónlistarnám í boði innan allra byggðarlaga og þeir einstaklingar hafa því ekki einu sinni kost á að hefja sitt nám snemma á lífsleiðinni. Dæmi eru líka um að börn stundi tónlistarnám snemma á lífsleiðinni en taki síðan hlé vegna annars náms (Menntaskóla, Háskóla) en hafi áhuga á að taka upp þráðinn seinna meir, ef þau falla þá utan aldursviðmiða er það ansi mikil hindrun fyrir að klára námið. Ekki má gleyma því að í einhverjum tilfellum eru einstaklingar sem þurfa að taka hlé á sínu tónlistarnámi eða fresta námi vegna barneigna, sérstaklega þegar fólk eignast börn snemma, langoftast konur. Þessir einstaklingar hafa oft á tíðum ekki fjárhagslegan stöðugleika og/eða svigrúm til að stunda tónlistarnám á meðan börnin eru lítil. Varðandi söngnám þá er líka mikilvægt að taka fram að raddir, þá sérstaklega karlaraddir þroskast oft ekki fyrr en seinna á lífsleiðinni, jafnvel ekki fyrr en á þrítugs- eða fertugsaldri. Ætlum við að útiloka þann hóp? Ekki allir ná sínu „peak“ fyrir 26 ára aldur, sem dæmi þá urðu eftirfarandi tónlistarmenn ekki frægir fyrr en eftir fertugt: Willie Nelson, Bonnie Raitt, Thelonius Monk, Sia og Louis Armstrong…

Tónlist treystir stoðir samfélaga

Samfélög þrífast best þegar tengsl myndast í gegnum sameiginlega reynslu. Tónlist hefur þann einstaka hæfileika að skapa slík tengsl, hún sameinar fólk og ýtir undir tilfinningu fyrir samheldni og því að tilheyra. Tónlist gegnir einnig lykilhlutverki í menningarlegri varðveislu og hjálpar samfélögum að viðhalda og fagna arfleifð sinni.

Tónlist er hluti af hagkerfinu

Öflugt vistkerfi tónlistarnáms getur stuðlað að öflugu menningar- og efnahagslegu landslagi. Það hlúir að þróun listamanna, flytjenda og kennara í framtíðinni, skapar hringrás hæfileika sem styður staðbundinn og alþjóðlegan tónlistariðnað. Tónleikar, sýningar og tónlistartengdir viðburðir laða einnig að ferðaþjónustu, eflir staðbundið hagkerfi og stuðlar að menningarskiptum. Fyrir nokkrum árum var talsverð vinna lögð í kortlagningu skapandi greina, m.a. var gerð rannsókn á hagrænum áhrifum þeirra út frá gögnum Fjársýslu ríkisins, Hagstofu Íslands og Sambands íslenskra sveitarfélaga sem leiddi í ljós að árleg velta greinanna (ath. skapandi greinar í heild, ekki eingöngu tónlist) nemur um 190 milljörðum króna og að þær skapa um 10.000 störf. Að auki má nefna að virðisaukaskattskyld velta tengd skapandi greinum er meiri en t.d. byggingariðnaðurinn skilar og er á pari við álframleiðsluna! Þessi peningur fer sem sagt beint inn í hagkerfið. Styrkir sveitarfélaga og ríkisins til tónlistarnáms eru fjárfesting til nútíðar og framtíðar samfélagsins. Með því að styðja tónlistarnám eru stjórnvöld að styrkja einstaklinga til að þróa mikilvæga færni sem nær út fyrir tónlistina sjálfa. Þessi fjárfesting skilar arði í formi menningarlega auðgaðs og efnahagslega lifandi samfélags.

Lokaorð

Tónlistin er afl sem sameinar fólk, fer yfir landamæri og auðgar líf þvert á aldur. Tónlistarnám stuðlar ekki aðeins að skapandi tjáningu og vitsmunalegum vexti heldur stuðlar einnig að einingu samfélagsins og styður andlega og tilfinningalega vellíðan samfélagsins í heild. Stjórnvöld gegna lykilhlutverki í að tryggja aðgang að tónlistarnámi fyrir öll og þurfa að gera sér grein fyrir djúpstæðum áhrifum þess á einstaklinga og samfélagið í heild. Með því að fjárfesta í tónlistarnámi þvert á aldur fjárfesta stjórnvöld í samfelldri framtíð þar sem umbreytandi kraftur tónlistar heldur áfram að dafna og auðga lífið og hagkerfið.

Höfundur er fulltrúi eldri nemenda í tónlistarnámi, hjúkrunar- og lýðheilsufræðingur og söngnemandi í Tónlistarskóla FÍH.




Skoðun

Sjá meira


×