Hjartabólga og COVID-19 bólusetningar Jón Ívar Einarsson skrifar 14. ágúst 2023 07:01 Kári Stefánsson náði enn einu sinni að fanga athygli fjölmiðla með því að lýsa því yfir í viðtali að í baksýnisspeglinum hefði etv ekki átt að bólusetja einstaklinga undir fimmtugu m.a. vegna hættu á hjartabólgu. Þetta vakti að vonum athygli og ekki síður þau orð Kára að hann hafi ekki orðið var við neitt offors þegar það kom að fólki sem hafði aðra skoðun á bólusetningum. Mörgum þótti þetta áhugavert í ljósi þess að Kári kallaði þá sem létu ekki bólusetja sig drullusokka og lagði til að óbólusettir yrðu fluttir út í Grímsey. Ekkert offors þar, bara meðalhóf. Sóttvarnarlæknir var spurður út í þessi umæli og kom hún af fjöllum og sagðist ekki þekkja til neinna rannsókna sem sem sýndu meiri líkur á hjartabólgu eftir bólusetningu en COVID-19 sýkingu. Kári bakkaði reyndar fljótt enda hefur hann sennilega fengið tiltal í sínu nærumhverfi og nýlega kom út fræðigrein hér á Vísi þar sem Kári og Ingileif dásama aðgerðir sóttvarnaryfirvalda í hvívetna. Þau vísa m.a. í grein sem sýnir samkvæmt þeim „á óyggjandi hátt að hættan á hjartavöðva- eða gollurshússbólgu í kjölfar COVID-19 sýkingar er um 6 sinnum meiri en af bólusetningum“. Þessi grein sem þau vitna í var vel gerð, en hins vegar voru aldurshópar ekki skoðaðir sérstaklega. Sem sagt, samkvæmt mikilfenglegasta vísindamanni þjóðarinnar og sóttvarnarlækni er mun líklegra að einstaklingur fái hjartabólgu eftir COVID-19 sýkingu heldur en bólusetningu við COVID-19. Hlýtur það ekki að vera rétt? Svarið er: Sennilega ekki fyrir meirihluta þjóðarinnar. Hvernig má þetta vera? Jú, stór rannsókn sem birtist í hinu virta vísindariti Circulation árið 2022 bar saman hættu á hjartabólgu eftir bólusetningu og COVID-19 sýkingu m.t.t. kyns og aldurs. Í þessari rannsókn sem náði til 42 milljóna einstaklinga kom vissulega í ljós að ef allt þýðið var skoðað, var hættan á hjartabólgu hærri hjá þeim sem fengu COVID-19 sýkingu en hjá þeim sem fengu bólusetningu. Hins vegar, og þetta er mergurinn málsins, þegar einungis voru skoðaðir einstaklingar sem voru 40 ára og yngri (sá aldurshópur er 56% íslensku þjóðarinnar), kom í ljós að hættan á hjartabólgu hjá karlmönnum var 6x meiri eftir seinni bólusetningu með mRNA bóluefni heldur en eftir COVID-19 sýkingu. Hættan hjá konum undir 40 ára var svipuð milli hópa, þeas ekki marktækur munur. Það er því misvísandi einföldun að halda því fram að COVID-19 sýking leiði frekar til hjartabólgu en bólusetning. Fullyrðingin er sennilega rétt þegar kemur að öllu þýðinu, en ekki þegar kemur að ungu fólki, sérstaklega ungum karlmönnum. Nýleg samantektar-rannsókn sýnir einnig að karlmenn undir 40 ára aldri eru í mestri hættu á hjartabólgu eftir seinni skammt af mRNA bóluefni við COVID-19. Sambærileg niðurstaða fæst í stórri rannsókn. Mikilvægt er að taka fram að hættan er lítil, og er hún áætluð um 1/10,000. Hins vegar er um að ræða unga og hrausta einstaklinga og þó hjartabólga sé oftast væg þá er ekki að fullu ljóst hvaða langtímaafleiðingar hún hefur í för með sér. Vegna þess hversu sjaldgæf hjartabólgan er, þarf grein sem nær til milljóna manna til að finna tölfræðilegan mun milli hópa. Það var snemma ljóst að ungum hraustum einstaklingum stafaði lítil hætta af COVID-19 sýkingu. Þegar kom að bólusetningu barna og ungmenna fannst mér of geyst farið og í grein á Vísi ræddi ég m.a. stuttlega að tíðni hjartabólgu væri aldurstengd og óvíst væri með áhættu vs ávinning hjá þessum hópi. Einnig hvöttu tveir hjartalæknar hérlendis til að farið væri varlega með bólusetningar hjá þessum hópi. Lítið var hlustað á þessi varnaðarorð og þeim tekið fálega. Ég var fenginn í viðtal hjá Kveik undir því yfirskini að ræða bólusetningu barna, en í raun um ákveðna fyrirsát að ræða þar sem flest allt sem ég hafði að segja var klippt og tekið úr samhengi. Eitt af því var þegar spyrillinn spurði hæðnislega hvaða aldurshópa ætti ekki að bólusetja og ég svaraði eitthvað á þá leið að etv ætti ekki að bólusetja heilbrigða einstaklinga undir þrítugu. Ég óskaði á sínum tíma eftir að Kveikur sýndi viðtalið óklippt á vefnum sínum en við því var ekki orðið. Tilefni þessara skrifa minna er að það er mikilvægt að það komi fram að tíðni hjartabólgu hjá ungum karlmönnum er sennilega hærri eftir bólusetningu en eftir COVID-19 sýkingu. Þetta hefur einhverra hluta vegna farið fram hjá fjölmiðlum og reyndar sóttvarnarlækni líka. Að mínu mati ætti þetta að hafa áhrif á ráðleggingar Landlæknisembættis um örvunarbólusetningar. Þar er ekki mælt með þeim fyrir 12-15 ára börn, en etv mætti íhuga að mæla ekki með þeim heldur fyrir heilbrigða karlmenn sem eru 40 ára og yngri. Þessi dæmisaga um hjartabólgur er lítill angi af stærra máli. Nauðsynlegt er að það fari fram óháð uppgjör um viðbrögð okkar við COVID-19 faraldrinum. Til þessa hafa flestir sem líta til baka verið sjálfir aðal leikendur og gerendur og það er etv ekki áhrifaríkasta leiðin til að reyna að finna það sem betur hefði mátt fara, enda eru slíkir aðilar líklegri til að vilja horfa á fegurri hliðar málsins. Til dæmis mætti setja á fót rannsóknarnefnd Alþingis til að fara ofan í kjölinn á viðbrögðum við COVID-19 faraldrinum á heildrænan hátt, þeas þar sem ákvarðanataka og afleiðing þeirra verði skoðuð m.a. út frá lýðheilsu, læknisfræði, efnahag, lögfræði, umfjöllun fjölmiðla og siðfræði. Það er mikið í húfi að viðbrögð okkar við næsta faraldri séu eins vel ígrunduð og mögulegt er. Höfundur er læknir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Bólusetningar Tengdar fréttir Um faraldurinn eingöngu - voru ráðleggingar stjórnvalda um bólusetningar gegn COVID-19 réttmætar? Að undanförnu hafa birst í fjölmiðlum og á samfélagsmiðlum pistlar sem lýsa efasemdum um að ákvarðarnir íslenskra stjórnvalda um að ráðleggja bólusetningar gegn COVID-19 hafi verið réttmætar. 11. ágúst 2023 20:35 Opnum á umræðuna - Opið bréf til Kára Stefánssonar Ég er nokkuð óbilandi bjartsýnismaður og ætla því að líta á það sem hrós að þú - mestur vísindamanna á Íslandi - skulir svara óbreyttum trommara um málefni sem hann á helst ekki að skipta sér af. 10. ágúst 2023 07:00 Að láta sér ekki nægja að berja trommur - Opið bréf til Einars Scheving Einar mér urðu á þau mistök að tjá mig um Covid-19 í viðtali við bræður tvo sem halda úti hlaðvarpinu Skoðanabræður. Eitt er víst að ég hefði að öllum líkindum getað tjáð mig skýrar og síðan hitt að með því veitti ég þér og þínum tækifæri til þess að snúa út úr orðum mínum og endurtaka skoðanir sem samrýmast illa staðreyndum. Þess vegna finn ég mig knúinn til þess að benda á eftirfarandi. 9. ágúst 2023 14:31 Að viðurkenna mistök án þess að viðurkenna mistök Jæja krakkar - Guð almáttugur hefur talað! Hann virðist þó vera farinn að efast ögn um eigið almætti, þótt þjóðin muni líklega seint missa á hann trúna. Hann er jú Guð, bara ögn breyskari - næstum mennskur. 8. ágúst 2023 10:00 Mest lesið „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Stúlkur eiga undir högg að sækja í nauðgunarmálum Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson Skoðun Skoðun Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins á meðal fólks Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Er sjávarútvegurinn bara aukaleikari? Kristófer Máni Sigursveinsson skrifar Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson skrifar Skoðun Kennarar – sanngjörn laun? Ólöf P. Úlfarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfsvígstíðni - Gerum betur Þórarinn Guðni Helgason skrifar Skoðun Kæru kennarar Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfbærni á dagskrá, takk! Hafdís Hanna Ægisdóttir,Eva Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kynslóðasáttmálann má ekki rjúfa Finnbjörn A. Hermannsson,Eyjólfur Árni Rafnsson skrifar Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggjan tryggir lágt og stöðugt verð Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gerum betur – breytum þessu Arnar Páll Guðmundsson skrifar Skoðun Það eiga allir séns Steinunn Ósk Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Andleg þrautseigja: Að vaxa í gegnum áskoranir Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Sköpun og paradísarmissir Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir skrifar Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir skrifar Skoðun Ákall um jákvæða hvata til grænna fjárfestinga Kristín Þöll Skagfjörð skrifar Skoðun Fatlað fólk á betra skilið Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Börnin okkar Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir,Valdimar Birgisson skrifar Sjá meira
Kári Stefánsson náði enn einu sinni að fanga athygli fjölmiðla með því að lýsa því yfir í viðtali að í baksýnisspeglinum hefði etv ekki átt að bólusetja einstaklinga undir fimmtugu m.a. vegna hættu á hjartabólgu. Þetta vakti að vonum athygli og ekki síður þau orð Kára að hann hafi ekki orðið var við neitt offors þegar það kom að fólki sem hafði aðra skoðun á bólusetningum. Mörgum þótti þetta áhugavert í ljósi þess að Kári kallaði þá sem létu ekki bólusetja sig drullusokka og lagði til að óbólusettir yrðu fluttir út í Grímsey. Ekkert offors þar, bara meðalhóf. Sóttvarnarlæknir var spurður út í þessi umæli og kom hún af fjöllum og sagðist ekki þekkja til neinna rannsókna sem sem sýndu meiri líkur á hjartabólgu eftir bólusetningu en COVID-19 sýkingu. Kári bakkaði reyndar fljótt enda hefur hann sennilega fengið tiltal í sínu nærumhverfi og nýlega kom út fræðigrein hér á Vísi þar sem Kári og Ingileif dásama aðgerðir sóttvarnaryfirvalda í hvívetna. Þau vísa m.a. í grein sem sýnir samkvæmt þeim „á óyggjandi hátt að hættan á hjartavöðva- eða gollurshússbólgu í kjölfar COVID-19 sýkingar er um 6 sinnum meiri en af bólusetningum“. Þessi grein sem þau vitna í var vel gerð, en hins vegar voru aldurshópar ekki skoðaðir sérstaklega. Sem sagt, samkvæmt mikilfenglegasta vísindamanni þjóðarinnar og sóttvarnarlækni er mun líklegra að einstaklingur fái hjartabólgu eftir COVID-19 sýkingu heldur en bólusetningu við COVID-19. Hlýtur það ekki að vera rétt? Svarið er: Sennilega ekki fyrir meirihluta þjóðarinnar. Hvernig má þetta vera? Jú, stór rannsókn sem birtist í hinu virta vísindariti Circulation árið 2022 bar saman hættu á hjartabólgu eftir bólusetningu og COVID-19 sýkingu m.t.t. kyns og aldurs. Í þessari rannsókn sem náði til 42 milljóna einstaklinga kom vissulega í ljós að ef allt þýðið var skoðað, var hættan á hjartabólgu hærri hjá þeim sem fengu COVID-19 sýkingu en hjá þeim sem fengu bólusetningu. Hins vegar, og þetta er mergurinn málsins, þegar einungis voru skoðaðir einstaklingar sem voru 40 ára og yngri (sá aldurshópur er 56% íslensku þjóðarinnar), kom í ljós að hættan á hjartabólgu hjá karlmönnum var 6x meiri eftir seinni bólusetningu með mRNA bóluefni heldur en eftir COVID-19 sýkingu. Hættan hjá konum undir 40 ára var svipuð milli hópa, þeas ekki marktækur munur. Það er því misvísandi einföldun að halda því fram að COVID-19 sýking leiði frekar til hjartabólgu en bólusetning. Fullyrðingin er sennilega rétt þegar kemur að öllu þýðinu, en ekki þegar kemur að ungu fólki, sérstaklega ungum karlmönnum. Nýleg samantektar-rannsókn sýnir einnig að karlmenn undir 40 ára aldri eru í mestri hættu á hjartabólgu eftir seinni skammt af mRNA bóluefni við COVID-19. Sambærileg niðurstaða fæst í stórri rannsókn. Mikilvægt er að taka fram að hættan er lítil, og er hún áætluð um 1/10,000. Hins vegar er um að ræða unga og hrausta einstaklinga og þó hjartabólga sé oftast væg þá er ekki að fullu ljóst hvaða langtímaafleiðingar hún hefur í för með sér. Vegna þess hversu sjaldgæf hjartabólgan er, þarf grein sem nær til milljóna manna til að finna tölfræðilegan mun milli hópa. Það var snemma ljóst að ungum hraustum einstaklingum stafaði lítil hætta af COVID-19 sýkingu. Þegar kom að bólusetningu barna og ungmenna fannst mér of geyst farið og í grein á Vísi ræddi ég m.a. stuttlega að tíðni hjartabólgu væri aldurstengd og óvíst væri með áhættu vs ávinning hjá þessum hópi. Einnig hvöttu tveir hjartalæknar hérlendis til að farið væri varlega með bólusetningar hjá þessum hópi. Lítið var hlustað á þessi varnaðarorð og þeim tekið fálega. Ég var fenginn í viðtal hjá Kveik undir því yfirskini að ræða bólusetningu barna, en í raun um ákveðna fyrirsát að ræða þar sem flest allt sem ég hafði að segja var klippt og tekið úr samhengi. Eitt af því var þegar spyrillinn spurði hæðnislega hvaða aldurshópa ætti ekki að bólusetja og ég svaraði eitthvað á þá leið að etv ætti ekki að bólusetja heilbrigða einstaklinga undir þrítugu. Ég óskaði á sínum tíma eftir að Kveikur sýndi viðtalið óklippt á vefnum sínum en við því var ekki orðið. Tilefni þessara skrifa minna er að það er mikilvægt að það komi fram að tíðni hjartabólgu hjá ungum karlmönnum er sennilega hærri eftir bólusetningu en eftir COVID-19 sýkingu. Þetta hefur einhverra hluta vegna farið fram hjá fjölmiðlum og reyndar sóttvarnarlækni líka. Að mínu mati ætti þetta að hafa áhrif á ráðleggingar Landlæknisembættis um örvunarbólusetningar. Þar er ekki mælt með þeim fyrir 12-15 ára börn, en etv mætti íhuga að mæla ekki með þeim heldur fyrir heilbrigða karlmenn sem eru 40 ára og yngri. Þessi dæmisaga um hjartabólgur er lítill angi af stærra máli. Nauðsynlegt er að það fari fram óháð uppgjör um viðbrögð okkar við COVID-19 faraldrinum. Til þessa hafa flestir sem líta til baka verið sjálfir aðal leikendur og gerendur og það er etv ekki áhrifaríkasta leiðin til að reyna að finna það sem betur hefði mátt fara, enda eru slíkir aðilar líklegri til að vilja horfa á fegurri hliðar málsins. Til dæmis mætti setja á fót rannsóknarnefnd Alþingis til að fara ofan í kjölinn á viðbrögðum við COVID-19 faraldrinum á heildrænan hátt, þeas þar sem ákvarðanataka og afleiðing þeirra verði skoðuð m.a. út frá lýðheilsu, læknisfræði, efnahag, lögfræði, umfjöllun fjölmiðla og siðfræði. Það er mikið í húfi að viðbrögð okkar við næsta faraldri séu eins vel ígrunduð og mögulegt er. Höfundur er læknir.
Um faraldurinn eingöngu - voru ráðleggingar stjórnvalda um bólusetningar gegn COVID-19 réttmætar? Að undanförnu hafa birst í fjölmiðlum og á samfélagsmiðlum pistlar sem lýsa efasemdum um að ákvarðarnir íslenskra stjórnvalda um að ráðleggja bólusetningar gegn COVID-19 hafi verið réttmætar. 11. ágúst 2023 20:35
Opnum á umræðuna - Opið bréf til Kára Stefánssonar Ég er nokkuð óbilandi bjartsýnismaður og ætla því að líta á það sem hrós að þú - mestur vísindamanna á Íslandi - skulir svara óbreyttum trommara um málefni sem hann á helst ekki að skipta sér af. 10. ágúst 2023 07:00
Að láta sér ekki nægja að berja trommur - Opið bréf til Einars Scheving Einar mér urðu á þau mistök að tjá mig um Covid-19 í viðtali við bræður tvo sem halda úti hlaðvarpinu Skoðanabræður. Eitt er víst að ég hefði að öllum líkindum getað tjáð mig skýrar og síðan hitt að með því veitti ég þér og þínum tækifæri til þess að snúa út úr orðum mínum og endurtaka skoðanir sem samrýmast illa staðreyndum. Þess vegna finn ég mig knúinn til þess að benda á eftirfarandi. 9. ágúst 2023 14:31
Að viðurkenna mistök án þess að viðurkenna mistök Jæja krakkar - Guð almáttugur hefur talað! Hann virðist þó vera farinn að efast ögn um eigið almætti, þótt þjóðin muni líklega seint missa á hann trúna. Hann er jú Guð, bara ögn breyskari - næstum mennskur. 8. ágúst 2023 10:00
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar
Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar
Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar
Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar
Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun