Húðlatt (og rauðeygt) foreldri skrifar um leikskólamál Halla Gunnarsdóttir skrifar 11. ágúst 2023 13:00 Nú kemur sá árstími að rauðeygðu fólki fjölgar í nágrenni leikskóla að morgni til. Þetta eru foreldrar ungra barna sem eru að aðlagast leikskólalífi. Sum börn fara létt með þessa breytingu, hjá öðrum getur þetta tekið verulega á. Viðskilnaðurinn getur orðið erfiður og við erum nokkuð mörg sem höfum þurft að hinkra við og ná tökum á tárunum, áður en haldið er áfram inn í daginn og alla dagana sem á eftir koma í breyttu lífi. Í opinberri umræðu um leikskólamál eru hinir rauðeygðu foreldrar þó oft málaðir upp sem fólk sem getur ekki beðið eftir að losna við börnin sín og koma þeim í geymslu á opinberum stofnunum. Þessi þemu hafa gert vart við sig í þeirri umræðu sem hefur spunnist í kjölfar ákvörðunar bæjarstjórans í Kópavogi að snarhækka leikskólagjöld í bæjarfélaginu. Þótt engin töluleg gögn hafi verið sett fram um hvaða áhrif stytting vinnuvikunnar hefur þegar haft á dvöl barna á leikskólum, er umræðan á þá lund að foreldrar vilji bara áfram „geyma“ börnin sín á leikskólum á meðan þeir sjálfir njóti styttri vinnutíma og lengra sumarorlofs. Með öðrum orðum þá séu foreldrar dagsins húðlatir og við því verði aðeins spornað með fjárhagslegum hvata þannig að (hinn hæfilegi) sex stunda leikskóladagur sé gjaldfrjáls en allt umfram það skuli greitt dýru verði. En í hvaða stöðu eru þessir (húðlötu) foreldrar? Stærstur hluti foreldra leikskólabarna vinnur á almennum vinnumarkaði þar sem stytting vinnuvikunnar hefur ekki verið sú sama og hjá hinu opinbera. Stysti mögulegi vinnutími samkvæmt kjarasamningi VR, sem er langstærsta stéttarfélag landsins, er um 7,6 klukkustundir á dag, að því gefnu að starfsfólk taki sér hálftíma matarhlé. Ungt fólk er líklegt til að eiga 24 daga orlof en leikskólar eru lokaðir 26 daga á ári vegna orlofs og starfsdaga. Jafnframt hafa langflestir foreldrar þurft að fullnýta frítökurétt sinn og gott betur en það til að brúa hið alræmda umönnunarbil áður en barnið fær pláss á almennum leikskóla. Þetta tímabil einkennist af óöryggi, auknum kostnaði og miklum aðstöðumun milli fjölskyldna og þar með barna. Starfsfólk á almennum vinnumarkaði missir rétt til uppsafnaðs orlofs meðan á fríi stendur (öfugt við starfsfólk hins opinbera). Flestir foreldrar sem snúa úr fæðingarorlofi eru því með skert orlof a.m.k. fyrsta leikskólasumarleyfi barnsins síns og jafnvel lengur. Skerðingar á leikskólastarfi skila sér jafnframt í því að foreldrar ganga enn frekar á orlofsrétt sinn eða heimild til launalauss leyfis, sem veikir stöðu þeirra á vinnumarkaði. Þau leikskólabörn sem nú kveðja leikskólann og halda í skóla bjuggu við skert leikskólastarf í samkomutakmörkunum og öðrum sóttvarnatakmörkunum vegna COVID og hafa nánast öll misst úr daga og jafnvel vikur á leikskóla vegna manneklu, mygluvandamála og verkfalla. Það er því rangt að gera að því skóna að foreldrar eigi heilan helling af frítíma sem þeir tími ekki í börnin sín. Ákvörðun bæjarstjórans í Kópavogi á sér rætur í pólitík sem mun seint vera til þess fallin að styrkja leikskólastarf eða búa almennt betur að leikskólabörnum og fjölskyldum þeirra. Markmiðið er mun fremur að draga úr opinberum útgjöldum með því að skerða þjónustu, draga úr „launakostnaði“ (skerða kjör) og auka á gjaldtöku. Þótt jákvætt væri að stytta leikskóladag barna, þá er hér verið að byrja á öfugum enda. Á Íslandi hefur verið byggt upp samfélag þar sem báðir foreldrar (séu þeir tveir) eru á vinnumarkaði. Ekki eingöngu þarf tvær fyrirvinnur til að halda úti heimili, heldur er það líka svo að fjarvera af vinnumarkaði dregur úr bæði tekjumöguleikum og lífeyrisréttindum, fyrir utan hin augljósu jafnréttisáhrif í landi þar sem konur axla ennþá meiri ábyrgð á uppeldi og heimilishaldi og karlar fá ennþá hærri laun. Ef breyta á þessu skipulagi þá þarf fyrst að skipuleggja vinnumarkaðinn, menntakerfið, tilfærslukerfin og opinbera þjónustu upp á nýtt. Kjör og starfsaðstæður á leikskólum hljóta að vera ofarlega á aðgerðalistanum. Það er ekki hægt að byrja á því að þrengja enn frekar að foreldrum ungra barna, sem eru þegar að ganga í gegnum tímabil svefnleysis, óöryggis og tekjuskerðinga. Slíkt getur ekki verið börnunum fyrir bestu, alveg sama hvernig snúið er upp á röksemdarfærsluna. Höfundur er foreldri leikskólabarna og á sæti í stjórn VR Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Leikskólar Kópavogur Vinnumarkaður Halla Gunnarsdóttir Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed Skoðun Skoðun Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Sjá meira
Nú kemur sá árstími að rauðeygðu fólki fjölgar í nágrenni leikskóla að morgni til. Þetta eru foreldrar ungra barna sem eru að aðlagast leikskólalífi. Sum börn fara létt með þessa breytingu, hjá öðrum getur þetta tekið verulega á. Viðskilnaðurinn getur orðið erfiður og við erum nokkuð mörg sem höfum þurft að hinkra við og ná tökum á tárunum, áður en haldið er áfram inn í daginn og alla dagana sem á eftir koma í breyttu lífi. Í opinberri umræðu um leikskólamál eru hinir rauðeygðu foreldrar þó oft málaðir upp sem fólk sem getur ekki beðið eftir að losna við börnin sín og koma þeim í geymslu á opinberum stofnunum. Þessi þemu hafa gert vart við sig í þeirri umræðu sem hefur spunnist í kjölfar ákvörðunar bæjarstjórans í Kópavogi að snarhækka leikskólagjöld í bæjarfélaginu. Þótt engin töluleg gögn hafi verið sett fram um hvaða áhrif stytting vinnuvikunnar hefur þegar haft á dvöl barna á leikskólum, er umræðan á þá lund að foreldrar vilji bara áfram „geyma“ börnin sín á leikskólum á meðan þeir sjálfir njóti styttri vinnutíma og lengra sumarorlofs. Með öðrum orðum þá séu foreldrar dagsins húðlatir og við því verði aðeins spornað með fjárhagslegum hvata þannig að (hinn hæfilegi) sex stunda leikskóladagur sé gjaldfrjáls en allt umfram það skuli greitt dýru verði. En í hvaða stöðu eru þessir (húðlötu) foreldrar? Stærstur hluti foreldra leikskólabarna vinnur á almennum vinnumarkaði þar sem stytting vinnuvikunnar hefur ekki verið sú sama og hjá hinu opinbera. Stysti mögulegi vinnutími samkvæmt kjarasamningi VR, sem er langstærsta stéttarfélag landsins, er um 7,6 klukkustundir á dag, að því gefnu að starfsfólk taki sér hálftíma matarhlé. Ungt fólk er líklegt til að eiga 24 daga orlof en leikskólar eru lokaðir 26 daga á ári vegna orlofs og starfsdaga. Jafnframt hafa langflestir foreldrar þurft að fullnýta frítökurétt sinn og gott betur en það til að brúa hið alræmda umönnunarbil áður en barnið fær pláss á almennum leikskóla. Þetta tímabil einkennist af óöryggi, auknum kostnaði og miklum aðstöðumun milli fjölskyldna og þar með barna. Starfsfólk á almennum vinnumarkaði missir rétt til uppsafnaðs orlofs meðan á fríi stendur (öfugt við starfsfólk hins opinbera). Flestir foreldrar sem snúa úr fæðingarorlofi eru því með skert orlof a.m.k. fyrsta leikskólasumarleyfi barnsins síns og jafnvel lengur. Skerðingar á leikskólastarfi skila sér jafnframt í því að foreldrar ganga enn frekar á orlofsrétt sinn eða heimild til launalauss leyfis, sem veikir stöðu þeirra á vinnumarkaði. Þau leikskólabörn sem nú kveðja leikskólann og halda í skóla bjuggu við skert leikskólastarf í samkomutakmörkunum og öðrum sóttvarnatakmörkunum vegna COVID og hafa nánast öll misst úr daga og jafnvel vikur á leikskóla vegna manneklu, mygluvandamála og verkfalla. Það er því rangt að gera að því skóna að foreldrar eigi heilan helling af frítíma sem þeir tími ekki í börnin sín. Ákvörðun bæjarstjórans í Kópavogi á sér rætur í pólitík sem mun seint vera til þess fallin að styrkja leikskólastarf eða búa almennt betur að leikskólabörnum og fjölskyldum þeirra. Markmiðið er mun fremur að draga úr opinberum útgjöldum með því að skerða þjónustu, draga úr „launakostnaði“ (skerða kjör) og auka á gjaldtöku. Þótt jákvætt væri að stytta leikskóladag barna, þá er hér verið að byrja á öfugum enda. Á Íslandi hefur verið byggt upp samfélag þar sem báðir foreldrar (séu þeir tveir) eru á vinnumarkaði. Ekki eingöngu þarf tvær fyrirvinnur til að halda úti heimili, heldur er það líka svo að fjarvera af vinnumarkaði dregur úr bæði tekjumöguleikum og lífeyrisréttindum, fyrir utan hin augljósu jafnréttisáhrif í landi þar sem konur axla ennþá meiri ábyrgð á uppeldi og heimilishaldi og karlar fá ennþá hærri laun. Ef breyta á þessu skipulagi þá þarf fyrst að skipuleggja vinnumarkaðinn, menntakerfið, tilfærslukerfin og opinbera þjónustu upp á nýtt. Kjör og starfsaðstæður á leikskólum hljóta að vera ofarlega á aðgerðalistanum. Það er ekki hægt að byrja á því að þrengja enn frekar að foreldrum ungra barna, sem eru þegar að ganga í gegnum tímabil svefnleysis, óöryggis og tekjuskerðinga. Slíkt getur ekki verið börnunum fyrir bestu, alveg sama hvernig snúið er upp á röksemdarfærsluna. Höfundur er foreldri leikskólabarna og á sæti í stjórn VR
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun