Sungið fyrir svínin áður en þau fara í gasklefann Kristinn Haukur Guðnason skrifar 20. júní 2023 08:00 Matvælastofnun hafa borist ábendingar og spurningar eftir umfjöllun fjölmiðla um gösun svína. Samkvæmt innanbúðarupplýsingum hjá Stjörnugrís öskra svínin og ærast í gasklefanum. Sérgreinadýralæknir hjá MAST segir gösun valda svínum stressi og þau reyni að komast úr aðstæðunum. „Þetta er færibandavinna. Svínin eru sett í holl og þeim slakað niður í gasklefann,“ segir manneskja sem tengist fyrirtækinu Stjörnugrís, það eina af fjórum á Íslandi sem notar gasdeyfingu við slátrun svína. Viðkomandi kýs að koma ekki fram undir nafni. „Þau öskra og hoppa og tryllast og missa vitið þegar þau eru gösuð. Þau vita ekkert hvað er í gangi. Svo þegar þau koma úr klefanum er komið við augnhimnuna til að athuga með viðbrögð, hvort þau séu með meðvitund eða ekki.“ Sé dýrið enn með meðvitund sé notuð „kindabyssa,“ eða svokölluð pinnabyssa til að ljúka verkinu. „Eftir að þau eru gösuð er skorinn upp allur kviðurinn á þeim,“ segir viðkomandi og segist vita til þess að ekki séu allir starfsmenn sáttir við þessa aðferð til að slátra dýrunum. Til dæmis syngi einn starfsmaður stundum fyrir svínin til að reyna að róa þau. Fjölmiðlar fá ekki að mynda Gösun svína Stjörnugríss hefur verið nokkuð til umfjöllunar eftir að myndband úr falinni myndavél úr bresku sláturhúsi var birt fyrir skemmstu. Eins og Vísir greindi frá í síðustu viku virðast dýrin í myndbandinu ærast úr hræðslu og séu þau ekki öll meðvitundarlaus eftir gösunina. Samtök um dýravelferð á Íslandi hafa skorað á Stjörnugrís að leyfa fjölmiðlum og dýravelferðarsamtökum að vera viðstödd svínaslátrun til að staðfesta yfirlýsingar um friðsælan dauðdaga. Í viðtali við Morgunblaðið þann 14. júní sagði Sigurður Berntsson, rekstrarstjóri Stjörnugríss: „Ég held að þetta sé besta fáanlega tækni sem hægt er að nota í dag. Þetta er einn sársaukaminnsti dauðdagi sem til er. Dýrin líða bara út af og sofna. Ég hef ekkert orðið var við einhver öskur eða læti.“ Í viðtali við Vísi tveimur dögum seinna sagði Geir Gunnar Geirsson, forstjóri, að ekki væri hægt að bera saman „öfgamyndband“ frá Bretlandi við íslenskar aðstæður. Jafn framt að fjölmiðlum yrði ekki leyft að mynda slátrun. Bakka og reyna að komast úr aðstæðum Sif Sigurðardóttir, sérgreinadýralæknir hjá Matvælastofnun, segir að svínin upplifi óþægindi í gasklefanum. Það sé hins vegar ekki skráð sem frávik í eftirlitsskýrslum. Engar frávikaskýrslur hafi borist frá sláturhúsinu á Kjalarnesi. Dýralæknar fylgjast með mælingarbúnaðinum, styrk gassins og þeim tíma sem svínin verða fyrir áhrifum þess. Eftir gösun er athugað hvort að dýrin séu tilhlýðilega deyfð, hvort þau andi og sýni viðbrögð við snertingu á hornhimnu. „Ef dýrið er vissulega án meðvitundar er það blóðtæmt og deyr við það,“ segir Sif. Bendir hún á að eins og sjáist í skýrslu EFSA, evrópsku matvælaöryggisstofnunarinnar, um svínaslátrun upplifa dýrin ertingu á öndunarfærum þegar þau komast í tæri við gasið. Það gerist hér líkt og annars staðar. „Það veldur þeim stressi. Þau bakka og reyna að komast úr aðstæðunum. Þetta er gas og veldur upplifun sem þau túlka sem andnauð,“ segir Sif. „Grísunum er dýft ofan í meiri og meiri gasstyrk. Neðst niðri á að vera að minnsta kosti 80 prósent gasstyrkur. Þegar dýrin verða fyrst vör við þetta byrja þau að hnusa út í loftið og eftir því sem styrkur eykst verða þau fyrir þessum áhrifum, ertingu í slímhúð og svona. Þau vissulega finna fyrir gasinu.“ Fá krampa í vöðvaspennuskeiði Ef allt er eðlilegt eiga svínin að missa meðvitund innan 30 sekúndna. „Það er skeið í ferlinu sem kallast vöðvaspennuskeið. Þá fá þau krampa, missa líkamsstöðuna og þá eiga þau að vera meðvitundarlaus,“ segir Sif. Ef svínin eru ekki meðvitundarlaus þegar þau koma úr búnaðinum á að nota varadeyfingarbúnað. Rafklemmur eða pinnabyssu. „Þegar þú ert með gasdeyfingu er betra að vera með annars konar varadeyfingu. Annars þarftu að setja dýrin aftur í gasklefann,“ segir Sif. Sif staðfestir að Matvælastofnun hafi borist ábendingar og spurningar frá fólki um gösun svína, einkum eftir að fjallað var um málið í fjölmiðlum. Þeim ábendingum sé svarað. Marel framleiðir gasklefa Íslenska fyrirtækið Marel, sem er eitt af stærstu framleiðendum matvinnslutækja í heiminum, framleiðir gasklefa fyrir svínaslátrun. Kallast vélin Backloader G3 RelaX og er samkvæmt vefsíðu Marel „streitulaus“ fyrir dýrin. Teikning af gasdeyfingarbúnaði Marel. Backloader G3 RelaX getur gasað allt að 800 svínum á klukkutíma.Marel Segir enn fremur að fyrirtækið hafi mikla reynslu í að hanna sveigjanlega koltvíoxíðs deyfiklefa fyrir „mannúðlega slátrun svína.“ Hafi búnaðurinn verið settur upp í 800 sláturhúsum um allan heim. Í vélinni er hægt að gasa allt að 800 svín á klukkutíma. Hægt er að koma fyrir sex klefum, eða „gondólum“ í vélinni í einu og í hverjum klefa komast fyrir á bilinu 6 til 10 svín. Marel tjái sig ekki um einstaka viðskiptavini Vísir sendi fyrirspurnir á Marel varðandi gasklefa sem fyrirtækið framleiðir. Marel segir velferð dýra grunnþátt í hugmyndafræði fyrirtækisins og það sé í góðu samtali og samstarfi við leiðandi háskóla á sviðinu. Fyrirtækið tjáir sig þó ekki um einstaka viðskiptavini. Er þessi aðferð mannúðleg að ykkar mati? „Velferð dýra er grunnþáttur í hugmyndafræði Marel um um ábyrga og sjálfbæra vinnslu á dýrapróteinum. Á ári hverju fjárfestir Marel 6% af tekjum í nýsköpun og vöruþróun á heildarlausnum, hugbúnaði og þjónustu til að efla hagkvæma, ábyrga og sjálfbæra vinnslu á matvælum.“ „Í því augnamiði erum við í góðu samtali og samstarfi við leiðandi háskóla á þessu sviði til að tryggja að vöruþróun taki mið af nýjustu rannsóknum og viðmiðum um dýravelferð. Í því samhengi má nefna að Marel er hluti af sameiginlegu verkefni innan Evrópusambandsins (ESB) til að þróa nýjar og betri deyfingarlausnir fyrir svín, en verkefnahópurinn samanstendur af leiðandi háskólum, rannsóknastofnunum og stórfyrirtækjum í matvælavinnslu innan Evrópu.“ „Hönnun CO2 deyfingarlausna Marel ætluðum fyrir svínavinnslu er í samræmi við gildandi reglur ESB. Þegar búnaður er keyptur, leggur Marel einnig mikla áherslu á að bjóða viðskiptavinum og starfsmönnum þeirra upp á þjálfun til að tryggja rétta notkun á búnaði og velferð dýra.“ Er þetta sambærilegur búnaður og notaður er í sláturhúsinu Pilgrim's Pride í Ashton-under-Lyne? „Marel tjáir sig ekki um viðskiptavini.“ Er ykkar búnaður notaður í sláturhúsi Stjörnugríss á Kjalarnesi? „Marel tjáir sig ekki um viðskiptavini.“ Dýr Dýraheilbrigði Svínakjöt Mest lesið Vaktin: Bílaplanið þakið hrauni Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Telur Bláa lónið öruggt vegna varnargarðanna Innlent Samfylkingin bætir við sig í fyrsta sinn síðan í maí og Píratar úti Innlent „Þetta var bara besta stund kosningabaráttunnar til þessa“ Innlent Segir komið fram við sig eins og glæpamann fyrir að vilja vera heima í Grindavík Innlent Kort af staðsetningu gossprungunnar Innlent Magnaðar myndir sýna Grindavíkurveg undir hrauni Innlent Siðanefndin klofin í máli Gaetz en gögn farin að leka Erlent Hraun rann yfir Grindavíkurveg Innlent Fleiri fréttir Bílaplan á bólakafi, könnun og frambjóðanda misboðið Höfðu ekki áhyggjur af lóninu sjálfu Skilorðsbundinn dómur yfir strætóbílstjóra staðfestur Veit ekki hver getur tekið við gögnunum Refsing Jaguars þyngd verulega Sjálfstæðisflokkur og Miðflokkur takist á í bergmálshelli Samið um sjálfstæða leikskóla í Reykjavík Vilja byggja vísindasetur fyrir almenning í Háskólabíói Útlit fyrir að varnir Bláa lónsins haldi Hart tekist á um fyrirætlanir Heidelberg í Þorlákshöfn Bein útsending: Hver er sýn flokkanna á lífskjör eldra fólks? Verkföll boðuð í fjórum grunnskólum í janúar „Þetta var bara besta stund kosningabaráttunnar til þessa“ Komust langt að gosinu því það gleymdist að loka veginum Nýsköpun eða „rándýr aðgangur“?: 300.000 króna heilskimun aftur á boðstólnum Telur Bláa lónið öruggt vegna varnargarðanna Káfaði á konu á salerni skemmtistaðar Segir komið fram við sig eins og glæpamann fyrir að vilja vera heima í Grindavík „Ekki rólegur með hraunið ofan á“ Samfylkingin bætir við sig í fyrsta sinn síðan í maí og Píratar úti Varar við sprengjum á svæðinu við gosstöðvarnar Glóðvolg könnun og hraun rennur enn á ný Gandri fær grænt ljós Magnaðar myndir sýna Grindavíkurveg undir hrauni Loftslagsáætlun Íslands sögð ómarkviss og bjartsýn úr hófi fram Borgarísjaki en enginn björn Svartsengi keyrt á varaafli Hraun náð Njarðvíkuræð Verði að koma í ljós hvort fergjun Njarðvíkuræðar heldur Hraun rann yfir Grindavíkurveg Sjá meira
„Þetta er færibandavinna. Svínin eru sett í holl og þeim slakað niður í gasklefann,“ segir manneskja sem tengist fyrirtækinu Stjörnugrís, það eina af fjórum á Íslandi sem notar gasdeyfingu við slátrun svína. Viðkomandi kýs að koma ekki fram undir nafni. „Þau öskra og hoppa og tryllast og missa vitið þegar þau eru gösuð. Þau vita ekkert hvað er í gangi. Svo þegar þau koma úr klefanum er komið við augnhimnuna til að athuga með viðbrögð, hvort þau séu með meðvitund eða ekki.“ Sé dýrið enn með meðvitund sé notuð „kindabyssa,“ eða svokölluð pinnabyssa til að ljúka verkinu. „Eftir að þau eru gösuð er skorinn upp allur kviðurinn á þeim,“ segir viðkomandi og segist vita til þess að ekki séu allir starfsmenn sáttir við þessa aðferð til að slátra dýrunum. Til dæmis syngi einn starfsmaður stundum fyrir svínin til að reyna að róa þau. Fjölmiðlar fá ekki að mynda Gösun svína Stjörnugríss hefur verið nokkuð til umfjöllunar eftir að myndband úr falinni myndavél úr bresku sláturhúsi var birt fyrir skemmstu. Eins og Vísir greindi frá í síðustu viku virðast dýrin í myndbandinu ærast úr hræðslu og séu þau ekki öll meðvitundarlaus eftir gösunina. Samtök um dýravelferð á Íslandi hafa skorað á Stjörnugrís að leyfa fjölmiðlum og dýravelferðarsamtökum að vera viðstödd svínaslátrun til að staðfesta yfirlýsingar um friðsælan dauðdaga. Í viðtali við Morgunblaðið þann 14. júní sagði Sigurður Berntsson, rekstrarstjóri Stjörnugríss: „Ég held að þetta sé besta fáanlega tækni sem hægt er að nota í dag. Þetta er einn sársaukaminnsti dauðdagi sem til er. Dýrin líða bara út af og sofna. Ég hef ekkert orðið var við einhver öskur eða læti.“ Í viðtali við Vísi tveimur dögum seinna sagði Geir Gunnar Geirsson, forstjóri, að ekki væri hægt að bera saman „öfgamyndband“ frá Bretlandi við íslenskar aðstæður. Jafn framt að fjölmiðlum yrði ekki leyft að mynda slátrun. Bakka og reyna að komast úr aðstæðum Sif Sigurðardóttir, sérgreinadýralæknir hjá Matvælastofnun, segir að svínin upplifi óþægindi í gasklefanum. Það sé hins vegar ekki skráð sem frávik í eftirlitsskýrslum. Engar frávikaskýrslur hafi borist frá sláturhúsinu á Kjalarnesi. Dýralæknar fylgjast með mælingarbúnaðinum, styrk gassins og þeim tíma sem svínin verða fyrir áhrifum þess. Eftir gösun er athugað hvort að dýrin séu tilhlýðilega deyfð, hvort þau andi og sýni viðbrögð við snertingu á hornhimnu. „Ef dýrið er vissulega án meðvitundar er það blóðtæmt og deyr við það,“ segir Sif. Bendir hún á að eins og sjáist í skýrslu EFSA, evrópsku matvælaöryggisstofnunarinnar, um svínaslátrun upplifa dýrin ertingu á öndunarfærum þegar þau komast í tæri við gasið. Það gerist hér líkt og annars staðar. „Það veldur þeim stressi. Þau bakka og reyna að komast úr aðstæðunum. Þetta er gas og veldur upplifun sem þau túlka sem andnauð,“ segir Sif. „Grísunum er dýft ofan í meiri og meiri gasstyrk. Neðst niðri á að vera að minnsta kosti 80 prósent gasstyrkur. Þegar dýrin verða fyrst vör við þetta byrja þau að hnusa út í loftið og eftir því sem styrkur eykst verða þau fyrir þessum áhrifum, ertingu í slímhúð og svona. Þau vissulega finna fyrir gasinu.“ Fá krampa í vöðvaspennuskeiði Ef allt er eðlilegt eiga svínin að missa meðvitund innan 30 sekúndna. „Það er skeið í ferlinu sem kallast vöðvaspennuskeið. Þá fá þau krampa, missa líkamsstöðuna og þá eiga þau að vera meðvitundarlaus,“ segir Sif. Ef svínin eru ekki meðvitundarlaus þegar þau koma úr búnaðinum á að nota varadeyfingarbúnað. Rafklemmur eða pinnabyssu. „Þegar þú ert með gasdeyfingu er betra að vera með annars konar varadeyfingu. Annars þarftu að setja dýrin aftur í gasklefann,“ segir Sif. Sif staðfestir að Matvælastofnun hafi borist ábendingar og spurningar frá fólki um gösun svína, einkum eftir að fjallað var um málið í fjölmiðlum. Þeim ábendingum sé svarað. Marel framleiðir gasklefa Íslenska fyrirtækið Marel, sem er eitt af stærstu framleiðendum matvinnslutækja í heiminum, framleiðir gasklefa fyrir svínaslátrun. Kallast vélin Backloader G3 RelaX og er samkvæmt vefsíðu Marel „streitulaus“ fyrir dýrin. Teikning af gasdeyfingarbúnaði Marel. Backloader G3 RelaX getur gasað allt að 800 svínum á klukkutíma.Marel Segir enn fremur að fyrirtækið hafi mikla reynslu í að hanna sveigjanlega koltvíoxíðs deyfiklefa fyrir „mannúðlega slátrun svína.“ Hafi búnaðurinn verið settur upp í 800 sláturhúsum um allan heim. Í vélinni er hægt að gasa allt að 800 svín á klukkutíma. Hægt er að koma fyrir sex klefum, eða „gondólum“ í vélinni í einu og í hverjum klefa komast fyrir á bilinu 6 til 10 svín. Marel tjái sig ekki um einstaka viðskiptavini Vísir sendi fyrirspurnir á Marel varðandi gasklefa sem fyrirtækið framleiðir. Marel segir velferð dýra grunnþátt í hugmyndafræði fyrirtækisins og það sé í góðu samtali og samstarfi við leiðandi háskóla á sviðinu. Fyrirtækið tjáir sig þó ekki um einstaka viðskiptavini. Er þessi aðferð mannúðleg að ykkar mati? „Velferð dýra er grunnþáttur í hugmyndafræði Marel um um ábyrga og sjálfbæra vinnslu á dýrapróteinum. Á ári hverju fjárfestir Marel 6% af tekjum í nýsköpun og vöruþróun á heildarlausnum, hugbúnaði og þjónustu til að efla hagkvæma, ábyrga og sjálfbæra vinnslu á matvælum.“ „Í því augnamiði erum við í góðu samtali og samstarfi við leiðandi háskóla á þessu sviði til að tryggja að vöruþróun taki mið af nýjustu rannsóknum og viðmiðum um dýravelferð. Í því samhengi má nefna að Marel er hluti af sameiginlegu verkefni innan Evrópusambandsins (ESB) til að þróa nýjar og betri deyfingarlausnir fyrir svín, en verkefnahópurinn samanstendur af leiðandi háskólum, rannsóknastofnunum og stórfyrirtækjum í matvælavinnslu innan Evrópu.“ „Hönnun CO2 deyfingarlausna Marel ætluðum fyrir svínavinnslu er í samræmi við gildandi reglur ESB. Þegar búnaður er keyptur, leggur Marel einnig mikla áherslu á að bjóða viðskiptavinum og starfsmönnum þeirra upp á þjálfun til að tryggja rétta notkun á búnaði og velferð dýra.“ Er þetta sambærilegur búnaður og notaður er í sláturhúsinu Pilgrim's Pride í Ashton-under-Lyne? „Marel tjáir sig ekki um viðskiptavini.“ Er ykkar búnaður notaður í sláturhúsi Stjörnugríss á Kjalarnesi? „Marel tjáir sig ekki um viðskiptavini.“
Dýr Dýraheilbrigði Svínakjöt Mest lesið Vaktin: Bílaplanið þakið hrauni Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Telur Bláa lónið öruggt vegna varnargarðanna Innlent Samfylkingin bætir við sig í fyrsta sinn síðan í maí og Píratar úti Innlent „Þetta var bara besta stund kosningabaráttunnar til þessa“ Innlent Segir komið fram við sig eins og glæpamann fyrir að vilja vera heima í Grindavík Innlent Kort af staðsetningu gossprungunnar Innlent Magnaðar myndir sýna Grindavíkurveg undir hrauni Innlent Siðanefndin klofin í máli Gaetz en gögn farin að leka Erlent Hraun rann yfir Grindavíkurveg Innlent Fleiri fréttir Bílaplan á bólakafi, könnun og frambjóðanda misboðið Höfðu ekki áhyggjur af lóninu sjálfu Skilorðsbundinn dómur yfir strætóbílstjóra staðfestur Veit ekki hver getur tekið við gögnunum Refsing Jaguars þyngd verulega Sjálfstæðisflokkur og Miðflokkur takist á í bergmálshelli Samið um sjálfstæða leikskóla í Reykjavík Vilja byggja vísindasetur fyrir almenning í Háskólabíói Útlit fyrir að varnir Bláa lónsins haldi Hart tekist á um fyrirætlanir Heidelberg í Þorlákshöfn Bein útsending: Hver er sýn flokkanna á lífskjör eldra fólks? Verkföll boðuð í fjórum grunnskólum í janúar „Þetta var bara besta stund kosningabaráttunnar til þessa“ Komust langt að gosinu því það gleymdist að loka veginum Nýsköpun eða „rándýr aðgangur“?: 300.000 króna heilskimun aftur á boðstólnum Telur Bláa lónið öruggt vegna varnargarðanna Káfaði á konu á salerni skemmtistaðar Segir komið fram við sig eins og glæpamann fyrir að vilja vera heima í Grindavík „Ekki rólegur með hraunið ofan á“ Samfylkingin bætir við sig í fyrsta sinn síðan í maí og Píratar úti Varar við sprengjum á svæðinu við gosstöðvarnar Glóðvolg könnun og hraun rennur enn á ný Gandri fær grænt ljós Magnaðar myndir sýna Grindavíkurveg undir hrauni Loftslagsáætlun Íslands sögð ómarkviss og bjartsýn úr hófi fram Borgarísjaki en enginn björn Svartsengi keyrt á varaafli Hraun náð Njarðvíkuræð Verði að koma í ljós hvort fergjun Njarðvíkuræðar heldur Hraun rann yfir Grindavíkurveg Sjá meira