Ríkisstuðningur til fjölmiðla í eigu sykurpabba Sigurjón Þórðarson skrifar 2. júní 2023 17:30 Í vikunni var fjölmiðlafrumvarp ríkisstjórnarinnar rætt á Alþingi. Um er að ræða frumvarp Lilju Alfreðsdóttur, menningar- og viðskiptaráðherra um áframhaldandi niðurgreiðslur á taprekstri einkarekinna fyrirtækja sem teljast til fjölmiðla. Verði frumvarpið samþykkt mun ríkissjóður halda áfram að niðurgreiða rekstrartap þeirra um 400 m. kr. á ári. Ólíkt öðrum ræðumönnum gat ég ekki lýst yfir stuðningi við frumvarpið, alls ekki. Enda er í því lagt til að greiða til fjölmiðla hærri upphæð heldur en aðgerðaáætlun ríkisstjórnarinnar í geðheilbrigðismálum hljóðar upp á næstu tvö árin. Við þurfum aðeins að staldra við og spyrja hvort þetta sé rétt forgangsröðun á opinberum fjármunum? Mikið af þessum fjármunum er að fara til fjölmiðla sem eiga sykurpabba. Þeir eru í eigu fjársterkra aðila sem fara fram á ritstjórnarstefnu sem jaðrar á við hagsmunagæslu. Ritstjórnarstefnu sem allt eins gæti verið skrifuð af hagsmunasamtökum sem þjóna mjög þröngum sérhagsmunum. Ég get tekið sem dæmi að einn fjölmiðill, sem fær 67 milljónir króna frá ríkinu, hefur svo mikla slagsíðu að því mætti jafna við það að Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi væru með ritstjórnarvöld. Það er vandséð að málflutningur SFS eigi sér samhljóm með hagsmunum þjóðarinnar í nokkrum málum. Nýverið lagðist af fjölmiðill sem hafði verið rekinn með umtalsverðu tapi í áraraðir. Sá fjölmiðill var í eigu bakhjarls stjórnmálaflokks sem rak sjónarmið eigandans og treysti þannig áhrif hans og völd. Alþingismönnum hefur verið tíðrætt um lýðræðishlutverk fjölmiðla og ég held að það sé rétt að fara aðeins yfir það með gagnrýnum hætti. Menn hafa í hástemmdu orði rætt um hvað fjölmiðlar gegni mikilvægu hlutverki sem milliliður milli stjórnvalda og samfélagsins og styrki rödd almennings og veki athygli á spillingu í samfélaginu. Það er ekki svo í öllum tilfellum, langt því frá. Jafnvel eru dæmi um fjölmiðla sem berjast gegn ríkisstyrkjum. Tökum bara Viðskiptablaðið, sem fá 25 millj. kr. úr þessum potti árlega en nota þessa fjármuni svo til að berjast gegn því að aðrir fái ríkisstyrki. Þetta er auðvitað allt svolítið undarlegt. Þá verður að horfa auðvitað til Ríkisútvarpsins. Fólk talar gjarnan á þeim nótum að Rúv sé heilagara en páfinn og hafið yfir alla gagnrýni. En svo er bara alls ekki.Fer þar fram gagnrýnin fjölmiðlum. Já, að sjálfsögðu. Við munum öll eftir umfjöllun Kveiks um starfsemi Samherja í Namibíu. En hvað varð um fréttamennina í kjölfarið? Fengu þeir stuðning hjá yfirstjórninni? Varla. Þeir hlutu áminningu frá siðanefnd RÚV og hrökkluðust meira og minna allir frá ríkisstofnuninni. Fjármunir sem hafa runnið til RÚV hafa aukist ár frá ári, og kostnaður við rekstur stofnunarinnar jókst nánast um milljarð á milli áranna 2021 og 2022. Og það sem meira er þá jukust að auglýsingatekjurnar um 400 millj. kr. á milli ára. Þannig að sú upphæð sem á að renna til styrktar einkarekinna fjölmiðla er sú sama og aukningin í auglýsingatekjum RÚV. Hvað með öryggishlutverk RÚV? Það er algerlega ofmetið. Tæknin hefur þróast og stjórnvöld geta komið tilkynningum til almennings símleiðis, eða í gegnum netið með litlum vandræðum. Opinber þjónusta sem snýr að öryggismálum fer í dag að mestu leyti fram í gegnum netið. Sem dæmi má nefna veður.is. Að vísu hefur sá vefur, sem gegnir mikilvægu þjónustuhlutverki fyrir sæfarendur og vegfarendur. En öryggishlutverkið er ýkt í umræðunni. Fólk fer inn á veður.is áður en haldið er út á sjó. Fólk fer á vegagerd.is áður en farið er yfir heiðar. Fólk getur fengið miklu beinskeyttari og betri varúðarmerki í gegnum símann heldur en í gegnum útvarp eða sjónvarp. Auk þess er í dag greiðari aðgangur að alls konar opinberum upplýsingum. Með netinu er hægt að nálgast skýrslur Ríkisendurskoðunar með beinum hætti með góðum útdrætti, þar er hægt að nálgast álagningarseðla, úrskurði stjórnvalda, upplýsingar um störf Alþingis og ríkisstjórnarinnar, og áfram mætti lengi telja.. Hvers vegna er lýðræðis- og öryggishlutverk fjölmiðla lofsungið svo? Ég tel það vera þannig að atvinnustjórnmálamenn þurfa á þessum miðlum að halda að spegla sig út í samfélagið. Þarna virðist vera eitthvert samlífi eða jafnvel samhjálp í gangi. Höfundur er varaþingmaður Flokks fólksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ríkisútvarpið Fjölmiðlar Mest lesið Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun Mega bara íslenskir karlmenn nauðga konum á Íslandi? Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Í vikunni var fjölmiðlafrumvarp ríkisstjórnarinnar rætt á Alþingi. Um er að ræða frumvarp Lilju Alfreðsdóttur, menningar- og viðskiptaráðherra um áframhaldandi niðurgreiðslur á taprekstri einkarekinna fyrirtækja sem teljast til fjölmiðla. Verði frumvarpið samþykkt mun ríkissjóður halda áfram að niðurgreiða rekstrartap þeirra um 400 m. kr. á ári. Ólíkt öðrum ræðumönnum gat ég ekki lýst yfir stuðningi við frumvarpið, alls ekki. Enda er í því lagt til að greiða til fjölmiðla hærri upphæð heldur en aðgerðaáætlun ríkisstjórnarinnar í geðheilbrigðismálum hljóðar upp á næstu tvö árin. Við þurfum aðeins að staldra við og spyrja hvort þetta sé rétt forgangsröðun á opinberum fjármunum? Mikið af þessum fjármunum er að fara til fjölmiðla sem eiga sykurpabba. Þeir eru í eigu fjársterkra aðila sem fara fram á ritstjórnarstefnu sem jaðrar á við hagsmunagæslu. Ritstjórnarstefnu sem allt eins gæti verið skrifuð af hagsmunasamtökum sem þjóna mjög þröngum sérhagsmunum. Ég get tekið sem dæmi að einn fjölmiðill, sem fær 67 milljónir króna frá ríkinu, hefur svo mikla slagsíðu að því mætti jafna við það að Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi væru með ritstjórnarvöld. Það er vandséð að málflutningur SFS eigi sér samhljóm með hagsmunum þjóðarinnar í nokkrum málum. Nýverið lagðist af fjölmiðill sem hafði verið rekinn með umtalsverðu tapi í áraraðir. Sá fjölmiðill var í eigu bakhjarls stjórnmálaflokks sem rak sjónarmið eigandans og treysti þannig áhrif hans og völd. Alþingismönnum hefur verið tíðrætt um lýðræðishlutverk fjölmiðla og ég held að það sé rétt að fara aðeins yfir það með gagnrýnum hætti. Menn hafa í hástemmdu orði rætt um hvað fjölmiðlar gegni mikilvægu hlutverki sem milliliður milli stjórnvalda og samfélagsins og styrki rödd almennings og veki athygli á spillingu í samfélaginu. Það er ekki svo í öllum tilfellum, langt því frá. Jafnvel eru dæmi um fjölmiðla sem berjast gegn ríkisstyrkjum. Tökum bara Viðskiptablaðið, sem fá 25 millj. kr. úr þessum potti árlega en nota þessa fjármuni svo til að berjast gegn því að aðrir fái ríkisstyrki. Þetta er auðvitað allt svolítið undarlegt. Þá verður að horfa auðvitað til Ríkisútvarpsins. Fólk talar gjarnan á þeim nótum að Rúv sé heilagara en páfinn og hafið yfir alla gagnrýni. En svo er bara alls ekki.Fer þar fram gagnrýnin fjölmiðlum. Já, að sjálfsögðu. Við munum öll eftir umfjöllun Kveiks um starfsemi Samherja í Namibíu. En hvað varð um fréttamennina í kjölfarið? Fengu þeir stuðning hjá yfirstjórninni? Varla. Þeir hlutu áminningu frá siðanefnd RÚV og hrökkluðust meira og minna allir frá ríkisstofnuninni. Fjármunir sem hafa runnið til RÚV hafa aukist ár frá ári, og kostnaður við rekstur stofnunarinnar jókst nánast um milljarð á milli áranna 2021 og 2022. Og það sem meira er þá jukust að auglýsingatekjurnar um 400 millj. kr. á milli ára. Þannig að sú upphæð sem á að renna til styrktar einkarekinna fjölmiðla er sú sama og aukningin í auglýsingatekjum RÚV. Hvað með öryggishlutverk RÚV? Það er algerlega ofmetið. Tæknin hefur þróast og stjórnvöld geta komið tilkynningum til almennings símleiðis, eða í gegnum netið með litlum vandræðum. Opinber þjónusta sem snýr að öryggismálum fer í dag að mestu leyti fram í gegnum netið. Sem dæmi má nefna veður.is. Að vísu hefur sá vefur, sem gegnir mikilvægu þjónustuhlutverki fyrir sæfarendur og vegfarendur. En öryggishlutverkið er ýkt í umræðunni. Fólk fer inn á veður.is áður en haldið er út á sjó. Fólk fer á vegagerd.is áður en farið er yfir heiðar. Fólk getur fengið miklu beinskeyttari og betri varúðarmerki í gegnum símann heldur en í gegnum útvarp eða sjónvarp. Auk þess er í dag greiðari aðgangur að alls konar opinberum upplýsingum. Með netinu er hægt að nálgast skýrslur Ríkisendurskoðunar með beinum hætti með góðum útdrætti, þar er hægt að nálgast álagningarseðla, úrskurði stjórnvalda, upplýsingar um störf Alþingis og ríkisstjórnarinnar, og áfram mætti lengi telja.. Hvers vegna er lýðræðis- og öryggishlutverk fjölmiðla lofsungið svo? Ég tel það vera þannig að atvinnustjórnmálamenn þurfa á þessum miðlum að halda að spegla sig út í samfélagið. Þarna virðist vera eitthvert samlífi eða jafnvel samhjálp í gangi. Höfundur er varaþingmaður Flokks fólksins.
Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun