Að skjóta sig í stóru tána Sigursteinn Másson skrifar 16. maí 2023 15:00 Daginn eftir að forsprakki Sea Shepherd samtakanna hafði ásamt félaga sínum sökkt tveimur hvalveiðibátum í Reykjavíkurhöfn í nóvember 1986 spurði blaðamaður DV hann hvaða rétt hann hefði til að sökkva skipum þjóða sem hann teldi vera að brjóta lög. Svaraði hann því til að Íslendíngar væru að brjóta alþjóðalög jafnframt því sem þeir tröðkuðu á siðferðilegum lögum, hvalir væru ákaflega miklar vitsmunaverur svo dráp á þeim jafngilti morði. ,,Eina hliðstæðan við hvaladráp Íslendínga eru gyðingaofsóknir Hitlers,“ sagði forsprakkinn Paul Watson að nafni. Verr af stað farið... Þetta skemmdarverk bandarísku samtakanna stöðvaði ekki hvalveiðar við Ísland en þremur árum síðar var þrettán ára hlé gert á þeim vegna alþjóðlegs hvalveiðibanns. Þegar ég byrjaði að tala gegn hvalveiðum árið 2003, árið sem veiðarnar hófust að nýju, fann ég strax fyrir andúð sem ég hafði ekki kynnst áður á Íslandi. Sterkum tilfinningum frá fólki sem tengdi andstöðu við hvalveiðar því sem flokkað var sem hryðjuverk öfgasinnaðra dýraverndarsamtaka. Árin áður en hvalveiðibátunum var sökkt sýndu kannanir að stuðningur almennings á Íslandi við hvalveiðar fór minnkandi en þar á eftir var það nánast flokkað sem landráð að hafa efasemdir um hvaladrápin. Fram á annan áratug þessarar aldar sættu ég og sjálfboðaliðar mínir reglulega gagnrýni og stundum aðkasti frá Íslendíngum vegna þessarar sögu. Ég er nokkuð viss um að hefði Sea Shepherd sleppt hinu heimskulega skemmdarverki 1986 að hvalveiðunum hefði þá lokið 1990 fyrir fullt og allt og við værum ekki í þeirri stöðu sem við nú erum í. Aðgerðir samtakanna leiddu þannig mögulega til dauða þúsunda hvala til viðbótar í stað þess að verða þeim til verndar. Fer ekki saman hljóð og mynd Þetta rifja ég upp núna vegna viðbragðanna sem orðið hafa við eftirlitsskýrslu MAST sem birt var þann 8. maí sl. Baráttuaðferðir geta nefnilega skipt sköpum varðandi það hvort markmið nást eða klúðrast. Mér var mikið brugðið þegar ég sá útkomu skýrslu MAST eins og mörgum öðrum. Ég var mjög fylgjandi því að Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra setti reglugerð um aukið eftirlit þann 11. ágúst á síðasta ári eftir vandaðan undirbúning frá því um vorið og trúði því að myndatökurnar af veiðunum mundu sanna að engin leið væri til að tryggja skjótan dauðdaga þessara risavöxnu dýra í hafinu. Niðurstaðan var mun verri en ég hafði búist við. Óásættanlegt að mati MAST og ekki í samæmi við markmið laga en veiðarnar samt lýstar löglegar. Mesta undrun mína vakti þó það að MAST skyldi ekki leggja til nein viðurlög við frekari brotum á dýravelferðarlögum. Það kemur nú í hlut matvælaráðherra að þrýsta á um slíkt á komandi vertíð sem verður að verða sú allra síðasta í sögunni. Að missa marks Það var við því að búast að kröfur kæmu fram um það að Hvalur hf yrði tafarlaust svipt veiðileyfi því sem fyrirtækið fékk árið 2018 og rennur út í lok árs. Dýraníðið sem fram kemur í skýrslunni og á þeirri kvikmyndaupptöku sem afhent var fjölmiðlum er þannig að það kallar eðlilega fram sterkar tilfinningar og reiði. Það væri hins vegar mikið hættuspil ef matvælaráðherra yrði að þessum kröfum og ekki þágu málstaðarins. Lögfræðingar bæði matvælaráðuneytis og MAST eru á því að slík afturköllun á leyfi mundi ekki standast lög, jafnvel vera brot á stjórnarskrá og varða við lög um ráðherraábyrgð. Mörg helstu hagsmunasamtök landsins s.s. Bændasamtökin, Samtök Sjávarútvegsfyrirtækja, Starfsgreinasambandið, ASÍ o. s .frv. mundu fylkja sér að baki Hval hf. Það fordæmi sem gefið væri með því að svipta veiði- og matvælaframleiðslufyrirtæki gildandi leyfi mundi vekja gríðarlega sterk og neikvæð viðbrögð. Sjálfsmark Þar með væri sá ráðherra sem ákvað hið aukna eftirlit og hefur gagnrýnt hvalveiðar hvað mest úr sögunni og einhver annar tæki við sem mundi mögulega vilja halda hvalveiðum sem lengst áfram. Aðaleigandi Hvals hf. Kristján Loftsson væri með öll vopn í hendi sér. Hvalveiðar mundu halda áfram í sumar eins og ekkert hefði í skorist og ekki ólíklegt að reglugerðin um hið aukna eftirlit, sem framkallað hafa viðbrögðin nú, að hún yrði afnumin og öflun frekari sönnunargagna um veiðarnar þar með stöðvuð. Kristján væri málaður sem fórnarlamb pólitískra ofsókna og fengi að öllum líkindum ferskan fimm ára kvóta í sárabætur. Allt að þúsund hvalir yrðu veiddir til viðbótar sem annars hefðu notið verndar. Stöngin inn Er ekki komið gott af þessari sögu? Einn maður hagnaðist verulega á hvalveiðihléinu við Ísland 1990. Hann heitir Kristján Loftsson. Bæturnar og fyrirgreiðslan sem hann hlaut að launum frá íslenska ríkinu gerðu hann að einum ríkasta manni landsins. Það er í krafti þess auðs sem hann getur tapað að minnsta kosti 300 milljónum króna að meðaltali á ári á hvalveiðiútgerð sinni. Nú þarf að gera þá skýlausu kröfu til MAST að þau beiti þeim úrræðum sem stofnunin að lögum og reglugerðum hefur til að refsa Hval hf í sumar um leið og fyrirtækið verður aftur uppvíst að því að kvelja hval sem mun því miður gerast í einni af allra fyrstu veiðiferðunum. Í framhaldinu þarf að fara í það að veita engin ný veiðileyfi og afnema lögin frá 1949 um hvalveiðar þannig að þessi mögnuðu dýr njóti til allrar framtíðar þeirrar verndar sem þau eiga skilið. Höfundur er dýravinur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hvalveiðar Sigursteinn Másson Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Ég er deildarstjóri í leikskóla Helga Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Draumastarfið Arnfríður Hermannsdóttir skrifar Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Sjá meira
Daginn eftir að forsprakki Sea Shepherd samtakanna hafði ásamt félaga sínum sökkt tveimur hvalveiðibátum í Reykjavíkurhöfn í nóvember 1986 spurði blaðamaður DV hann hvaða rétt hann hefði til að sökkva skipum þjóða sem hann teldi vera að brjóta lög. Svaraði hann því til að Íslendíngar væru að brjóta alþjóðalög jafnframt því sem þeir tröðkuðu á siðferðilegum lögum, hvalir væru ákaflega miklar vitsmunaverur svo dráp á þeim jafngilti morði. ,,Eina hliðstæðan við hvaladráp Íslendínga eru gyðingaofsóknir Hitlers,“ sagði forsprakkinn Paul Watson að nafni. Verr af stað farið... Þetta skemmdarverk bandarísku samtakanna stöðvaði ekki hvalveiðar við Ísland en þremur árum síðar var þrettán ára hlé gert á þeim vegna alþjóðlegs hvalveiðibanns. Þegar ég byrjaði að tala gegn hvalveiðum árið 2003, árið sem veiðarnar hófust að nýju, fann ég strax fyrir andúð sem ég hafði ekki kynnst áður á Íslandi. Sterkum tilfinningum frá fólki sem tengdi andstöðu við hvalveiðar því sem flokkað var sem hryðjuverk öfgasinnaðra dýraverndarsamtaka. Árin áður en hvalveiðibátunum var sökkt sýndu kannanir að stuðningur almennings á Íslandi við hvalveiðar fór minnkandi en þar á eftir var það nánast flokkað sem landráð að hafa efasemdir um hvaladrápin. Fram á annan áratug þessarar aldar sættu ég og sjálfboðaliðar mínir reglulega gagnrýni og stundum aðkasti frá Íslendíngum vegna þessarar sögu. Ég er nokkuð viss um að hefði Sea Shepherd sleppt hinu heimskulega skemmdarverki 1986 að hvalveiðunum hefði þá lokið 1990 fyrir fullt og allt og við værum ekki í þeirri stöðu sem við nú erum í. Aðgerðir samtakanna leiddu þannig mögulega til dauða þúsunda hvala til viðbótar í stað þess að verða þeim til verndar. Fer ekki saman hljóð og mynd Þetta rifja ég upp núna vegna viðbragðanna sem orðið hafa við eftirlitsskýrslu MAST sem birt var þann 8. maí sl. Baráttuaðferðir geta nefnilega skipt sköpum varðandi það hvort markmið nást eða klúðrast. Mér var mikið brugðið þegar ég sá útkomu skýrslu MAST eins og mörgum öðrum. Ég var mjög fylgjandi því að Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra setti reglugerð um aukið eftirlit þann 11. ágúst á síðasta ári eftir vandaðan undirbúning frá því um vorið og trúði því að myndatökurnar af veiðunum mundu sanna að engin leið væri til að tryggja skjótan dauðdaga þessara risavöxnu dýra í hafinu. Niðurstaðan var mun verri en ég hafði búist við. Óásættanlegt að mati MAST og ekki í samæmi við markmið laga en veiðarnar samt lýstar löglegar. Mesta undrun mína vakti þó það að MAST skyldi ekki leggja til nein viðurlög við frekari brotum á dýravelferðarlögum. Það kemur nú í hlut matvælaráðherra að þrýsta á um slíkt á komandi vertíð sem verður að verða sú allra síðasta í sögunni. Að missa marks Það var við því að búast að kröfur kæmu fram um það að Hvalur hf yrði tafarlaust svipt veiðileyfi því sem fyrirtækið fékk árið 2018 og rennur út í lok árs. Dýraníðið sem fram kemur í skýrslunni og á þeirri kvikmyndaupptöku sem afhent var fjölmiðlum er þannig að það kallar eðlilega fram sterkar tilfinningar og reiði. Það væri hins vegar mikið hættuspil ef matvælaráðherra yrði að þessum kröfum og ekki þágu málstaðarins. Lögfræðingar bæði matvælaráðuneytis og MAST eru á því að slík afturköllun á leyfi mundi ekki standast lög, jafnvel vera brot á stjórnarskrá og varða við lög um ráðherraábyrgð. Mörg helstu hagsmunasamtök landsins s.s. Bændasamtökin, Samtök Sjávarútvegsfyrirtækja, Starfsgreinasambandið, ASÍ o. s .frv. mundu fylkja sér að baki Hval hf. Það fordæmi sem gefið væri með því að svipta veiði- og matvælaframleiðslufyrirtæki gildandi leyfi mundi vekja gríðarlega sterk og neikvæð viðbrögð. Sjálfsmark Þar með væri sá ráðherra sem ákvað hið aukna eftirlit og hefur gagnrýnt hvalveiðar hvað mest úr sögunni og einhver annar tæki við sem mundi mögulega vilja halda hvalveiðum sem lengst áfram. Aðaleigandi Hvals hf. Kristján Loftsson væri með öll vopn í hendi sér. Hvalveiðar mundu halda áfram í sumar eins og ekkert hefði í skorist og ekki ólíklegt að reglugerðin um hið aukna eftirlit, sem framkallað hafa viðbrögðin nú, að hún yrði afnumin og öflun frekari sönnunargagna um veiðarnar þar með stöðvuð. Kristján væri málaður sem fórnarlamb pólitískra ofsókna og fengi að öllum líkindum ferskan fimm ára kvóta í sárabætur. Allt að þúsund hvalir yrðu veiddir til viðbótar sem annars hefðu notið verndar. Stöngin inn Er ekki komið gott af þessari sögu? Einn maður hagnaðist verulega á hvalveiðihléinu við Ísland 1990. Hann heitir Kristján Loftsson. Bæturnar og fyrirgreiðslan sem hann hlaut að launum frá íslenska ríkinu gerðu hann að einum ríkasta manni landsins. Það er í krafti þess auðs sem hann getur tapað að minnsta kosti 300 milljónum króna að meðaltali á ári á hvalveiðiútgerð sinni. Nú þarf að gera þá skýlausu kröfu til MAST að þau beiti þeim úrræðum sem stofnunin að lögum og reglugerðum hefur til að refsa Hval hf í sumar um leið og fyrirtækið verður aftur uppvíst að því að kvelja hval sem mun því miður gerast í einni af allra fyrstu veiðiferðunum. Í framhaldinu þarf að fara í það að veita engin ný veiðileyfi og afnema lögin frá 1949 um hvalveiðar þannig að þessi mögnuðu dýr njóti til allrar framtíðar þeirrar verndar sem þau eiga skilið. Höfundur er dýravinur.
Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen Skoðun
Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen Skoðun